1, 2. Vhathu vha sedzana na tshengelo ya mufuda-ḓe ṋamusi, zwi ita uri vhanzhi vha ḓivhudzise mbudziso dzifhio?

NGA murahu ha nndwa i ofhisaho kha ḽiṅwe shango ḽo tshinyadzwaho nga nndwa, vhafumakadzi na vhana vha zwigidi vhe vha vhulahwa vho vhulungwa vhoṱhe dindini ḽihulwane ḽo tangwaho nga zwifhambano zwiṱuku. Tshifhambano tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tsho ṅwalwa u pfi: “Ndi ngani?” Heyi ndi mbudziso ine nga zwiṅwe zwifhinga vhathu vha i vhudzisa musi vho pfa vhuṱungu vhuhulwane. Vhathu vha i vhudzisa vho ṱungufhala musi nndwa, khombo ya mupo, vhulwadze, kana vhuvemu zwo vhulaha vhafunwa vhavho, zwo tshinyadza mahaya avho, kana zwo ḓisa tshengelo i si na vhukono nga dziṅwe nḓila. Vha ṱoḓa u ḓivha uri ndi ngani vha tshi welwa nga makhaulambilu o raloho.

² Ndi ngani Mudzimu a tshi tendela tshengelo? Arali Yehova Mudzimu e ramaanḓaoṱhe, e wa lufuno, e na vhuṱali, nahone o luga, ndi ngani shango ḽo ḓala nga vengo nahone ḽi tshi shaya khaṱulokwayo nga u rali? Naa no no vhuya na ḓivhudzisa nga ha zwenezwi zwithu?

3, 4. (a) Ndi mini zwine zwa sumbedza uri a zwo ngo khakhea u vhudzisa uri ndi ngani Mudzimu a tshi tendela tshengelo? (b) Yehova u ḓipfa hani nga vhuvhi na tshengelo?

³ Naa zwo khakhea u vhudzisa uri ndi ngani Mudzimu a tshi  tendela tshengelo? Vhaṅwe vha vhona u nga u vhudzisa yeneyo mbudziso zwi sumbedza uri vha na lutendo luṱuku kana vha nyadza Mudzimu. Naho zwo ralo, musi ni tshi vhala Bivhili ni ḓo wana uri vhathu vha fulufhedzeaho, vha ofhaho Mudzimu vho vhudzisa mbudziso dzi fanaho na dzenedzo. Sa tsumbo, muporofita Habakuku o vhudzisa Yehova a ri: “U nditshela’ni ndó livhana na vhutshinyi? U dzula wó lavhelesa ri tshi ṱhuphwa. Zwe nda livhana nazwo’ ndi u thukhuthwa, ndi u likitwa.”—Habakuku 1:3.

⁴ Naa Yehova o hambekanya Habakuku, muporofita a fulufhedzeaho nge a vhudzisa mbudziso dzo raloho? Hai. Nṱhani hazwo, Mudzimu o ita uri maipfi a Habakuku a bvaho mbiluni a ṅwalwe Bivhilini yo hevhedzwaho. Mudzimu o dovha a mu thusa uri a pfesese zwithu nga vhuḓalo nahone a vhe na lutendo luhulwane. Yehova u ṱoḓa u ita zwi fanaho kha inwi. Humbulani uri Bivhili i ri funza uri ‘u a ni vhavhalela.’ (1 Petro 5:7) Mudzimu u vhenga vhuvhi na tshengelo ine ya vhu bveledza u fhira vhathu vhoṱhe. (Yesaya 55:8, 9) Nga zwenezwo-ha, ndi ngani hu na tshengelo nnzhi nga u rali shangoni?

5. Ndi zwifhio zwiitisi zwine zwa ṋewa nga zwiṅwe zwifhinga u itela u ṱalutshedza zwi itaho uri vhathu vha shengele, fhedzi Bivhili i funza mini?

⁵ Vhathu vha vhurereli ho fhamba-fhambanaho vho ya kha  vharangaphanḓa vhavho vha vhurereli na kha vhafunzi vha vhudzisa uri ndi ngani hu na tshengelo nnzhi nga u rali. Kanzhi vha vhudzwa uri tshengelo ndi lufuno lwa Mudzimu na uri o dzudzanya u bva kale zwithu zwoṱhe zwine zwa ḓo itea, u katela na zwiitea zwi khathulaho mbilu. Vhanzhi vha vhudzwa uri nḓila dza Mudzimu a dzi pfesesei kana uri u vhulaha vhathu—naho hu vhana—u itela uri vha vhe nae ṱaḓulu. Naho zwo ralo, samusi no zwi guda, Yehova Mudzimu a nga si vhuye a ḓisa zwithu zwivhi. Bivhili i ri: “Mudzimu u kule na zwivhi; Mu-kona-zwoṱhe ha khakhi.”—Yobo 34:10.

6. Ndi ngani vhathu vhanzhi vha tshi khakha nga u pomoka Mudzimu nga ṅwambo wa tshengelo i re hone shangoni?

⁶ Naa ni a ḓivha uri ndi ngani vhathu vha tshi khakha nga u pomoka Mudzimu nga ṅwambo wa tshengelo yoṱhe i re hone shangoni? Kanzhi vha pomoka Mudzimu Ramaanḓaoṱhe nga ṅwambo wa u humbula uri ndi ene muvhusi wa vhukuma wa ḽino shango. A vha ḓivhi ngoho i leluwaho ya ndeme ine ya funzwa nga Bivhili. No guda yeneyo ngoho kha Ndima ya 3 ya yeneyi bugu. Muvhusi wa vhukuma wa ḽino shango ndi Sathane Diabolo.

7, 8. (a) Shango ḽi sumbedza hani vhumuthu ha muvhusi waḽo? (b) U sa fhelela ha vhathu na “tshifhinga na tshiitea tshi songo lavhelelwaho” zwo bveledza hani tshengelo?

⁷ Bivhili i zwi amba khagala u ri: “Shango ḽoṱhe ḽo vhumbulutshela kha Muvhi.” (1 Yohane 5:19) Naa zwenezwo a si ngoho? Ḽino shango ḽi sumbedza vhumuthu ha tshivhumbiwa tshi sa vhonali tshine tsha khou ‘xedza shango ḽoṱhe.’ (Ndzumbululo 12:9) Sathane u na vengo, u a fhura, nahone u na tshiṱuhu. Nga zwenezwo, shango ḽi re nga fhasi ha ṱhuṱhuwedzo yawe ḽo ḓala vengo, vhufhura, na tshiṱuhu. Tshenetsho ndi tshiitisi tsha u thoma tshine tsha ita uri hu vhe na tshengelo nnzhi nga u rali.

⁸ Tshiitisi tsha vhuvhili tshi itaho uri hu vhe na tshengelo nnzhi nga u rali ndi nga uri vhathu a vho ngo fhelela nahone vha na tshivhi u bva tshee ha itea vhushandukwa tsimuni ya Edeni, samusi zwo haseledzwa kha Ndima ya 3. Vhathu vha re na tshivhi kanzhi vha funa u vhusa vhaṅwe, nahone zwenezwi zwi bveledza dzinndwa, mutsiko, na tshengelo. (Muhuweleli  4:1; 8:9) Tshiitisi tsha vhuraru tsha tshengelo ndi “tshifhinga na tshiitea tshi songo lavhelelwaho.” (Muhuweleli 9:11, NW) Kha ḽino shango ḽine Yehova a sa vhe Muvhusi waḽo a tsireledzaho, vhathu vha nga shengela nga ṅwambo wa u vha fhethu ho khakheaho nga tshifhinga tshi songo fanelaho.

9. Ndi ngani ri tshi nga vha na vhungoho ha uri Yehova u na tshiitisi tshi pfalaho tsha u tendela tshengelo i tshi bvela phanḓa?

⁹ Zwi a ri khuthadza u ḓivha uri Mudzimu ha bveledzi tshengelo. A si ene ane a bveledza dzinndwa, vhutshinyi, mutsiko, kana naho hu khombo dza mupo dzine dza ita uri vhathu vha shengele. Fhedzi ri ṱoḓa u ḓivha uri, Ndi ngani Yehova a tshi tendela tshengelo yoṱhe i re hone? Arali e Ramaanḓaoṱhe, u na maanḓa a u i fhelisa. Nga zwenezwo-ha, ndi ngani a sa iti nga u ralo? Mudzimu wa lufuno ane ra mu ḓivha u fanela u vha e na tshiitisi tshavhuḓi.—1 Yohane 4:8.

10. Ndi mini zwe Sathane a zwi timatima, nahone o zwi timatima hani?

¹⁰ U itela uri ri pfesese uri ndi ngani Mudzimu a tshi tendela tshengelo, ri fanela u humbula zwe zwa itea musi tshengelo i tshi thoma. Musi Sathane a tshi fhura Adamu na Eva uri vha sa thetshelese Yehova, ho takuswa mbudziso ya ndeme. Sathane ho ngo timatima uri Yehova u na maanḓa. Na Sathane u a zwi ḓivha uri Yehova u na maanḓa a sa gumi. Nṱhani hazwo, Sathane o timatima ndugelo ya Yehova ya u vhusa. Musi Sathane a tshi amba uri Mudzimu ndi muzwifhi ane a sa ṱoḓe u vhuyedza vhathu vhawe, o pomoka Yehova a amba uri ndi muvhusi muvhi. (Genesi 3:2-5) Nga iṅwe nḓila Sathane o vha a tshi khou amba uri vhathu vho vha vha tshi ḓo tshila zwavhuḓi arali vha sa vhuswi nga Mudzimu. Zwenezwi zwo vha zwi u vutshela vhuvhusahoṱhe ha Yehova, ndugelo yawe ya u vhusa.

11. Ndi ngani Yehova a songo fhelisa mashandukwa ngei Edeni?

¹¹ Adamu na Eva vho shandukela Yehova. Zwi re zwone ndi uri vho ri: “A ri ṱoḓi uri Mudzimu a vhe Muvhusi washu. Ri nga ḓiitela phetho malugana na zwo lugaho na zwo khakheaho.” Yehova o vha a tshi nga dzudzanya hani yeneyo khani? O vha a tshi nga funza hani zwivhumbiwa zwoṱhe zwo ṱalifhaho uri  mashandukwa o vha o khakha na uri nḓila yawe ndi ya khwine ngangoho? Muṅwe muthu a nga amba uri Mudzimu o vha o fanela u vha o fhelisa eneo mashandukwa nahone a vhumba vhaṅwe vhathu. Fhedzi Yehova o vha o amba nga ha ndivho yawe ya u ḓadza ḽifhasi nga vhana vha Adamu na Eva, nahone o vha tshi ṱoḓa uri vha tshile kha ḽifhasi ḽa paradiso. (Genesi 1:28) Yehova u ḓadzisa ndivho dzawe misi yoṱhe. (Yesaya 55:10, 11) Nga nnḓa ha zwenezwo, u fhelisa mashandukwa ngei Edeni zwo vha zwi tshi ḓo vha zwi songo fhindula mbudziso ye ya vhudziswa malugana na ndugelo ya Yehova ya u vhusa.

12, 13. Sumbedzani zwo itaho uri Yehova a tendele Sathane uri a vhe muvhusi wa ḽino shango na zwo itaho uri Mudzimu a tendele vhathu vha tshi ḓivhusa.

¹² Kha ri ite tsumbo nga tshifanyiso tshi tevhelaho. Kha ri ri mudededzi u vhudza vhagudiswa vhawe nḓila i leluwaho ya u ṱanganya mbalo dzi konḓaho. Muṅwe mugudiswa o ṱalifhaho, fhedzi wa ḽishandukwa u amba uri nḓila ine mudededzi a ṱoḓa uri dzenedzo mbalo dzi ṱanganywe ngayo yo khakhea. Onoyo mugudiswa wa ḽishandukwa a tshi sumbedza uri onoyo mudededzi ha na vhukoni, u amba uri u ḓivha nḓila ya khwine vhukuma ya u ṱanganya dzenedzo mbalo. Hu vha na vhaṅwe vhagudiswa vhane vha humbula uri ḽeneḽo ḽishandukwa ḽi khou amba ngoho, nahone vha ima naḽo. Onoyo mudededzi u fanela u ita  mini? Arali a pandela eneo mashandukwa kilasini, zwi ḓo kwama hani vhaṅwe vhagudiswa? Naa vha nga si tende uri mugudiswa ngavho na vhe vha ṱanganela nae vha khou amba ngoho? Vhagudiswa vhoṱhe vho salaho kilasini vha nga kha ḓi sa tsha ṱhonifha onoyo mudededzi, vha nga humbula uri u khou ofha u sumbedzwa vhukhakhi hawe. Fhedzi kha ri ri onoyo mudededzi u tendela ḽeneḽo ḽishandukwa uri ḽi sumbedze kilasi nḓila ya ṱanganya dzenedzo mbalo.

¹³ Yehova o ita zwi fanaho na zwe zwa itwa nga onoyo mudededzi. Ni humbule uri ho vha hu sa katelwi mashandukwa a tsimuni ya Edeni fhedzi. Vharuṅwa vha dzimilioni vho vha vho sedza. (Yobo 38:7; Daniele 7:10) Nḓila ye Yehova a vha a tshi ḓo dzudzanya ngayo honoho vhushandukwa yo vha i tshi ḓo kwama vhukuma vhenevho vharuṅwa vhoṱhe nahone ya fheleledza yo kwama na vhathu vhoṱhe. Nga zwenezwo-ha, Yehova o ita mini? O tendela Sathane uri a sumbedze nḓila ine a ḓo vhusa ngayo vhathu. Mudzimu o dovha a tendela vhathu uri vha sumbedze nḓila ine vha ḓo ḓivhusa ngayo vha tshi livhiswa nga Sathane.

14. Phetho ya Yehova ya u tendela vhathu vha tshi ḓivhusa i na mbuyelo dzifhio?

¹⁴ Mudededzi we ra amba ngae kha tshifanyiso tshashu u a zwi ḓivha uri mugudiswa wa ḽishandukwa na vhagudiswa vhe vha ima nae vho khakha. Fhedzi u a zwi ḓivha uri zwi ḓo vhuyedza kilasi yoṱhe arali a vha ṋea tshibuli uri vha lingedze u sumbedza mbuno yavho. Musi eneo mashandukwa a tshi kundwa, vhagudiswa vhoṱhe vha fulufhedzeaho vha ḓo zwi vhona uri mudededzi ndi ene e eṱhe o fanelaho u vha ranga phanḓa kilasini. Vha ḓo pfesesa uri ndi ngani nga murahu ha zwenezwo mudededzi a tshi pandela mashandukwa kilasini yawe. Nga hu fanaho, Yehova u a zwi ḓivha uri vhathu vhoṱhe vha fulufhedzeaho na vharuṅwa vha ḓo vhuyelwa musi vha tshi vhona uri Sathane na mashandukwa ngae vho kundwa na uri vhathu vha nga si kone u ḓivhusa. U fana na Yeremia wa tshifhingani tsha kale, vha ḓo guda ngoho i tevhelaho ya ndeme: “Yehova! Ndi a zwi ḓivha, muthu dzinḓila dzawe ha dzi vhusi; munna hune a ya ha ḓi-isi na̗ u̗ kanda a khwaṱhisa.”—Yeremia 10:23.

15, 16. (a) Ndi ngani Yehova o tendela tshengelo i tshi bvela phanḓa tshifhinga tshilapfu nga u rali? (b) Ndi ngani Yehova a songo thivhela zwithu zwi ngaho vhutshinyi vhu shushaho?

¹⁵ Fhedzi-ha, ndi ngani Yehova o tendela tshengelo i tshi bvela phanḓa tshifhinga tshilapfu nga u rali? Nahone ndi ngani a sa thivheli zwithu zwivhi uri zwi sa itee? Ṱhogomelani zwithu zwivhili zwe mudededzi we ra amba ngae kha tshifanyiso tshashu a sa zwi ite. Tsha u thoma, ho ngo thivhela mugudiswa wa ḽishandukwa musi a tshi ṱanganya mbalo nga nḓila ye a humbula uri ndi yone. Tsha vhuvhili, onoyo mudededzi ho ngo thusa ḽeneḽo ḽishandukwa kha zwe ḽa vha ḽi tshi khou ṱoḓa u zwi ita. Nga hu fanaho, ṱhogomelani zwithu zwivhili zwe Yehova a ḓiimisela u sa zwi ita. Tsha u thoma, ho ngo thivhela Sathane na vhatikedzi vhawe uri vha lingedze u sumbedza uri zwine vha zwi ita zwo luga. Nga zwenezwo, zwo ṱoḓea uri a tendele tshifhinga tshi tshi ṱanḓulukana. Miṅwahani ya zwigidi ya ḓivhazwakale ya vhathu, vhathu vho kona u lingedza mifuda yoṱhe ya u ḓivhusa kana ya muvhuso. Vhathu vho ita mvelaphanḓa kha saintsi na kha maṅwe masia, fhedzi u shayea ha khaṱulokwayo, vhushai, vhutshinyi, na nndwa zwo ṋaṋa u engedzea. Zwo vhonala uri vhuvhusi ha vhathu ho kundwa.

¹⁶ Tsha vhuvhili, Yehova ho ngo thusa Sathane uri a vhuse ḽino shango. Sa tsumbo, arali Mudzimu a thivhele vhutshinyi vhu shushaho, naa o vha a sa ḓo vha a tshi khou tikedza zwo ambiwaho nga mashandukwa? Naa Mudzimu o vha a sa ḓo vha a tshi khou ita uri vhathu vha humbule uri khamusi vhathu vha nga ḓivhusa zwithu zwa vha tshimbilela zwavhuḓi? Arali Yehova a ite zwenezwo, o vha a tshi ḓo ṱanganela kha mazwifhi e a shatiwa ngao. Naho zwo ralo, “Mudzimu ha koni u zwifha.”—Vha-Heberu 6:18.

17, 18. Yehova u ḓo ita mini nga ha zwithu zwoṱhe zwi vhaisaho zwe zwa bveledzwa nga vhuvhusi ha vhathu na ṱhuṱhuwedzo ya Sathane?

¹⁷ Naho zwo ralo, hu pfi mini nga zwithu zwoṱhe zwi vhaisaho zwe zwa itwa tshifhingani tshilapfu tsha vhushandukwa he ha itelwa Mudzimu? Ri songo hangwa uri Yehova ndi ramaanḓaoṱhe. Nga zwenezwo, a nga fhelisa mvelelo dza u shengela ha vhathu  nahone u ḓo dzi fhelisa. Samusi ro no ḓi zwi guda, u tshinyadzwa ha pulanete yashu hu ḓo dzudzanywa musi ḽifhasi ḽi tshi shandulwa ḽa vha Paradiso. Mvelelo dza tshivhi dzi ḓo fheliswa nga u vha na lutendo kha tshiṱhavhelo tsha Yesu tshi rengululaho, nahone lufu lu ḓo fheliswa musi hu tshi vuswa vhafu. Nga zwenezwo, Mudzimu u ḓo shumisa Yesu “uri a thuthekanye mishumo ya Sathane.” (1 Yohane 3:8) Yehova u ḓo ita zwenezwi zwoṱhe nga tshifhinga tsho teaho. Ri nga takalela uri ho ngo dzhia vhukando nga u ṱavhanya, nga ṅwambo wa uri u sa fhela mbilu hawe zwo ri ṋea tshibuli tsha uri ri gude mafhungo-ngoho na u mu shumela. (2 Petro 3:9, 10) Zwa zwino, Mudzimu u khou ṱoḓa nga u fhisea vhagwadameli vha vhukuma na u vha thusa uri vha konḓelele tshengelo naho i ifhio ine ya nga vha ḓela kha ḽino shango ḽi re na khakhathi.—Yohane 4:23; 1 Vha-Korinta 10:13.

¹⁸ Vhaṅwe vha nga ḓivhudzisa uri, Naa yeneyi tshengelo yoṱhe yo vha i tshi ḓo vha yo thivhelwa arali Mudzimu a sike Adamu na Eva nga nḓila ine vha sa ḓo vha mashandukwa? U itela u fhindula yeneyo mbudziso, ni fanela u humbula tshifhiwa tsho khetheaho tshe Yehova a ni ṋea tshone.

19. Ndi tshifhiwa tshifhio tsha ndeme tshe Yehova a ri ṋea tshone, nahone ndi ngani ri tshi fanela u tshi dzhiela nṱha?

¹⁹ Samusi ro zwi guda kha Ndima ya 5, vhathu vho sikwa vhe na mbofholowo ya u ḓikhethela. Naa ni a zwi ṱhogomela uri tshenetsho ndi tshifhiwa tsho khetheaho? Mudzimu o sika zwipuka zwinzhi-zwinzhi, nahone vhunzhi hazwo zwi langiwa nga vhuṱali ha tsiko. (Mirero 30:24) Vhathu vho ita robotho dzine dza nga tevhela ndaela iṅwe na iṅwe ine dza ṋewa yone. Naa ro vha ri tshi ḓo takala arali Mudzimu o vha o ri ita nga yeneyo nḓila? Hai, ri  takalela u vha na mbofholowo ya u khetha nḓila ine ra ṱoḓa u vha ngayo, buḓo ḽa vhutshilo ḽine ra ḓo ḽi tevhela, vhushaka vhune ra nga vhu vhumba, na zwiṅwe. Ri ṱoḓa u vha na mbofholowo, nahone zwenezwo ndi zwine Mudzimu a ṱoḓa ri tshi ḓiphina ngazwo.

20, 21. Ri nga shumisa hani mbofholowo ya u ḓikhethela nga nḓila ya khwine, nahone ndi ngani ri tshi fanela u khetha u ita zwenezwo?

²⁰ Yehova ha ṱoḓi uri ri mu shumele nga u tou kombetshedzwa. (2 Vha-Korinta 9:7) Sa tsumbo: Ndi mini zwine zwa nga takadzesa mubebi—naa ndi ṅwana ane a mu livhuha nge a tou vhudzwa uri a ambe nga u tou ralo kana ane a zwi amba zwi tshi bva mbiluni? Nga zwenezwo mbudziso ndi ya uri, Ni ḓo shumisa hani mbofholowo ya u ḓikhethela ye na ṋewa nga Yehova? Sathane, Adamu, na Eva vho shumisa luvhi mbofholowo ya u ḓikhethela. Vho landula Yehova Mudzimu. Ni ḓo ita mini?

²¹ Ni na tshibuli tsha u shumisa nga nḓila i vhuyedzaho tshifhiwa tshi mangadzaho tsha mbofholowo ya u ḓikhethela. Ni nga ṱanganela na vha dzimilioni vha re kha sia ḽa Yehova. Vha takadza mbilu ya Mudzimu nga ṅwambo wa uri vha ṱanganela nga u fhisea kha u sumbedza uri Sathane ndi muzwifhi na muvhusi o kundwaho tshoṱhe u vhusa vhathu. (Mirero 27:11) Na inwi ni nga ita zwenezwo nga u khetha buḓo ḽo teaho vhutshiloni. Hezwi zwi ḓo ṱaluswa kha ndima i tevhelaho.