1, 2. Ana lelo jino, ŵandu akusimana ni yipwetesi yatuli, soni yeleyi yikusatendekasya kuliwusya yiwusyo yapi?

PAMBESI pa ngondo jakogoya mnope jajapagwile mu cilambo cine, acakongwe ni ŵanace ŵajinji ŵaŵawile ŵaŵisile mu lilembe limo lyekulungwa. Kusyungulila lilembelyo ŵaŵisile tumisalaba. Kamsalaba kalikose ŵakalembile maloŵe gakuti: “Ligongo cici?” Ndaŵi sine ciwusyo celeci cikusaŵa cakulungasya mtwe kupunda yiwusyo yosope. Ŵandu akusawusya ciwusyoci mwacanasa, naga jwakunonyelwa jwawo jwanganalemwa awile ligongo lya ngondo, likungu line lyakwe, ulwele kapena kuwulajikwa ni ŵandu, soni naga nyumba jawo jijonasice. Kapena naga yipwetesiyi yikwatendekasya kuti alajeje mnope m’matala gane. Akusasaka kumanyilila ligongo lyakwe yipwetesiyi yikwatendecela.

² Ana ligongo cici Mlungu akundile kuti tusimaneje ni yipwetesi? Naga Yehofa Mlungu ali jwamacili gosope, jwacinonyelo, jwalunda, soni jwacilungamo, ligongo cici cilamboci cigumbele ni uŵengani, soni yindu yangali cilungamo? Ana pakwete paliwusisye yiwusyo yeleyi?

3, 4. (a) Ana cici cacikulosya kuti nganikuŵa kulemwa kuwusya ligongo lyakwe Mlungu ayikundile yipwetesi? (b) Ana Mlungu akusapikana wuli ni yindu yakusakala, soni yipwetesi?

³ Ana kuli kulemwa kuwusya ligongo lyakwe Mlungu akundile kuti tusimaneje ni yipwetesi? Ŵane akusaganisya kuti kuwusya yiwusyo  yeleyi mpaka kulosye kuti akwete cikulupi cakupelembela kapenasoni kuti ngakumcimbicisya Mlungu. Nambope, pakuŵalanga Baibulo cacisimana kuti ŵandu ŵakulupicika ŵaŵajogopaga Mlungu ŵawusisyepo yiwusyo mpela yeleyi. Mwambone, jwakulocesya Habakuku ŵam’wusisye Yehofa kuti: “Ligongo cici akundendekasya kuyiwona yindu yakupweteka, soni akwamba kulecelela yakusawusya? Soni ligongo cici kusakasya ni kuwulagana kuli pameso pangu, soni ligongo cici pana ukangani ni kumenyana?”—Habakuku 1:3.

⁴ Ana Yehofa ŵamjamwice jwakulocesya jwakulupicika Habakuku ligongo lya kuwusya yiwusyo yeleyi? Iyayi. Mmalo mwakwe Yehofa ŵakundile kuti maloŵe gakutyocela mumtima ga Habakuku gasimanikwe m’Baibulo. Mlungu ŵamkamucisye kupikanicisya cenene yinduyi, soni kuti akole cikulupi mnope. Yehofa akusakasoni kwatendela wawojo yeleyi. Akaliŵalila kuti Baibulo jikusajiganya kuti “Jwalakwejo ni jwakusamsamalila.” (1 Petulo 5:7) Kupunda mundu jwalijose, Mlungu akusaŵengana mnope ni yakusakala, soni yipwetesi yayikusayikaga ligongo lya yakusakalayo. (Yesaya 55:8, 9) Sambano, ana ligongo cici pacilambopa pana yipwetesi yejinji?

5. Ana ŵandu akusapeleka magongo gatuli pakusala ligongo lyakwe ŵandu akusimana ni yipwetesi, nambo ana Baibulo jikusajiganya cici?

⁵ Ŵandu ŵa dini syakulekanganalekangana akusajawula kwa  acimlongola ŵa dini, soni kwa aciŵalimu kukuwusya ligongo lyakwe tukusimana ni yipwetesi. Nambo ndaŵi syejinji akusajanga ŵanduwo kuti lili lisosa lya Mlungu, soni kuti jwalakwe ŵalembile kala yiliyose yayicitendekwa, kupwatikapo likungu. Acimlongolaŵa akusiŵasalila ŵandu ŵajinji kuti yindu ya Mlungu yili yakusawusya kuyipikanicisya, soni kuti jwalakwe ni jwakusatendekasya kuti ŵandu aweje, atamose ŵanace kuti akatameje yalumo ni jwalakwe kwinani. Nambo mpela mwatulijiganyile kala, Yehofa Mlungu jwangatendekasya yakusakala. Baibulo jikusati: “Kuli kwanawula kwa Mlungu kutenda yakusakala, soni Jwamaciligose kutenda yindu yangali cilungamo!”—Yobu 34:10.

6. Ligongo cici ŵandu ŵajinji akusalemwesya pakumjimba Mlungu magambo gakuti jwalakwe ni jwakutendekasya yipwetesi pacilambopa?

⁶ Ana akumanyilila ligongo lyakwe ŵandu akusalemwesya pakumjimba Mlungu magambo gakuti jwalakwe ni jwakutendekasya yipwetesi pacilambopa? Ndaŵi syejinji, akusamjimba magambo Mlungu Jwamaciligose ligongo lyakuti akusaganisya kuti jwalakwe ni jwakulamulila jusyesyene jwa cilamboci. Jemanjaji ŵangamanyilila yisyesyene yajikusajiganya Baibulo panganiji. Twalijiganyisye yisyesyeneyi mu Mtwe 3 wa bukuji. Jwakulamulila jusyesyene jwa cilamboci ali Satana.

7, 8. (a) Ana ŵandu ŵajinji akusalosya catuli ndamo ja jwakulamula jwa cilambo capasi? (b) Ana ungali umnama, soni “ndaŵi ni yakutendekwa yangayijembeceya” yitendekasisye catuli yipwetesi?

⁷ Baibulo jikusasala mwakupikanika cenene kuti: ‘Cilambo cosope capasi cili m’myala mwa Jwakusakala jula.’ (1 Yohane 5:19) Ana pakuganisya yeleyi, ngakuyiwona kuti yili yakupikanika? Ŵandu m’cilamboci akusalosya ndamo ja cakupanganyikwa cangawoneka causimuci ‘cacikulambusya cilambo cosope capasi.’ (Ciunukuko 12:9) Satana ali jwauŵengani, jwakulambusya, soni jwangalwe. M’yoyo m’cilambo cakucilamula jwalakwe, cigumbele ni uŵengani, unami, soni ngalwe. Lyeleli ni ligongo limo lyalikutendekasya yipwetesi yejinji.

⁸ Ligongo lyaŵili lyalikutendekasya kuti ŵandu asimaneje ni yipwetesi lili lyakuti ŵandu wosope aŵele ali ŵangali umnama, soni ŵakulemwa kutyocela pele Adamu ni Hawa ŵamjimucile Mlungu, mpela mutwalijiganyicisye mu Mtwe 3. Ŵandu ŵaulemwa akusanonyela kanganilana ulamusi, m’yoyo yeleyi yikusatandikasya  ngondo, ngalwe, soni kulagasika. (Mlaliki 4:1; 8:9) Ligongo lyatatu lili “ndaŵi ni yakutendekwa yangayijembeceya.” (Mlaliki 9:11) Pakuŵa Yehofa nganaŵa Jwakulamulila jwa pacilambopa, ndaŵi sine mundu komboleka kuŵa cenene, nambo ndaŵi sine yindu yangayijembeceya komboleka kumgwila. Mwambone, komboleka kutenda ngosi kapena kuputigwa ni njasi ligongo lyakuti ali pamalo gakulemweceka, soni pandaŵi jakulemweceka.

9. Ligongo cici mpaka tuŵe ŵakusimicisya kuti Yehofa akwete magongo gambone gakukundila kuti yipwetesi yijendeleceleje?

⁹ Yili yakulimbikasya kumanyilila kuti Mlungu jwangatendekasya yipwetesi. Jwalakwe jwangatendekasya ngondo, kasa malamusi, ngalwe kapenasoni ngosi sya mu cipago, yayikusalagasya ŵandu. Nambope, tukusosekwa tumanyilile kuti, Ana ligongo cici Yehofa akusakunda kuti yipwetesiyi yitendekweje? Naga jwalakwe ali Jwamaciligose, ni kuti akwete macili gakumacisya yeleyi. Nambo, ligongo cici ngakuyimasya? Pakuŵa tulijigenye kuti Mlungu ali jwacinonyelo, ni kuti akwete magongo gambone gakutendela yeleyi.—1 Yohane 4:8.

10. Ana Satana ŵakanile cici, soni ŵatesile yeleyi catuli?

¹⁰ Kuti tumanyilile ligongo lyakwe Mlungu akundile kuti yipwetesi yitendekweje, tukusosekwa kuganicisya yayatendekwe munyuma pandaŵi jayatandite yipwetesi. Pandaŵi jele Satana ŵalongolele Adamu ni Hawa kuti akampikanila Yehofa, ngani jakusawusya jatandite. Satana nganakana kuti Yehofa akwete macili. Jwalakwe akusamanyilila kuti Yehofa akwete macili gangali pakumalila. Nambo yaŵakanile Satana yaliji yakuti Yehofa ali jwakuŵajilwa kulamulila. Mwakusala kuti Mlungu akusalambusya, soni kwajima ŵandu ŵakwe yindu yambone, Satana ŵamjimbaga magambo Yehofa kuti ali jwakulamulila jwakusakala. (Genesis 3:2-5) Satana ŵalosisye kuti ŵandu mpaka yajendeleje cenene naga Mlungu ngakwalamulila. Kweleku kwaliji kwimucila ulamusi wekulungwa wa Yehofa, kapena kuti kuŵajilwa kwakwe kulamulila.

11. Ligongo cici Yehofa nganagamba kwawulaga ŵakwimucila ŵa mu Edeni?

¹¹ Adamu ni Hawa ŵamjimucile Yehofa. Pelepa yaliji mpela kuti jemanjaji akuŵeceta kuti: ‘Ngatukusaka kuti Yehofa  atulamulileje. Mpaka tulisagulileje jika cambone kapena cakusakala.’ Ana Yehofa akamasisye catuli nganiji? Ana akakamucisye catuli yakupanganyikwa yosope kupikanicisya kuti ŵakwimucilawo ali ŵakulemwa, soni kuti ulamusi wakwe uli wambone mnope? Ŵane mpaka aŵecete kuti yikaliji cenene Mlungu akajonanje ŵakwimucila wosopewo, ni kupanganyasoni ŵandu ŵane. Nambo Yehofa ŵaliji ali asasile kala kuti akwete lisosa lyakuti cilambo cosope capasi cigumbale ni ŵanace ŵa Adamu ni Hawa, soni kuti atameje mu cilambo ca paladaiso. (Genesis 1:28) Yehofa akusakwanilisya lisosa lyakwe ndaŵi syosope. (Yesaya 55:10, 11) Konjecesya pelepa, kwawulaga ŵakwimucila ŵa mu Edeni ngamkanikumasya ngani jaŵatandisye Satana jakuti Yehofa ali jwangaŵajilwa kulamulila.

12, 13. Asale cakuwanicisya cacikulosya ligongo lyakwe Yehofa akundile Satana kulamulila cilamboci, soni kuti ŵandu alilamulile jika.

¹² Kwende tuganicisye cakuwanicisya aci. Tusale kuti mkujiganya akwajiganya ŵanace kaŵalanjile ka masamu gakusawusya. Nambo mwanace jwine jwakalamuka, soni jwakwimucila akusala kuti litala lyakulikamulicisya masengo mkujiganyajo pakaŵalanjileko lili lyakulemweceka. Pakusaka kulosya kuti mkujiganyajo ngakuyikombola, mwanace jwakwimucila jula akwendelecela kusala  kuti jwalakwe akumanyilila cenene litala lyakuŵalanjila masamugo. Ŵanace ŵane akukulupilila kuti mjawojo akuŵeceta yisyene, soni jemanjaji akutanda kumjimucila mkujiganya jula. Ana mkujiganyaju akusosekwa kutenda cici? Naga akwakoposya m’kalasi ŵanace ŵakwimucilawo, ana ŵanace ŵakusigalawo mpaka aganisye yatuli? Ana ngasakulupilila kuti jwakwimucilajo, soni acimjakwe ŵala ŵaŵecetaga yisyene? Ŵanace wosopewo mpaka atande kumcembulusya mkujiganyajo pakuganisya kuti mjawojo akusala yisyene. Nambo mkujiganyajo akusosekwa kumkunda mwanace jwakwimucilajo kuti alosye litala lyakwe lyampaka aŵalanjile masamugo.

¹³ Yehofa atesile yakulandana ni yampaka mkujiganyaju atende. Akaliŵalila kuti nganiji nganijikwaya ŵakwimucila ŵa mu Edeni ŵalape. Malayika gamajinji galolelagasoni nganiji. (Yobu 38:7; Danieli 7:10) Yakatesile Yehofa ni ŵandu ŵakwimucilawo yikakwayiye mnope malayika gosope, soni ŵandu wosope. Sambano, ana Yehofa atesile cici? Jwalakwe amkundile Satana kuti alosye mwampaka alamulile ŵandu. Soni Mlungu akundile kuti ŵandu alilamulile jika pasi pa macili ga Satana.

14. Ana paciŵa umbone watuli ligongo lyakuti Yehofa akundile kuti ŵandu alilamulileje?

¹⁴ Mu ciwanicisyo cila mkujiganya akumanyilila kuti litala lyakulikamulicisya masengo mwanace jwakwimucila, soni acimjakwe ŵala lili lyakulemweceka. Soni akumanyilila kuti kwakunda kuti alosye kaŵalanjile kawo cikwakamucisye ŵanace wosope. Ŵakwimucilawo palepele, ŵanace ŵane ŵambone mitima mpaka amanyilile kuti mkujiganyajo jika ni jwakuŵajilwa kwiganya. Jemanjaji mpaka apikanicisye ligongo lyakwe mkujiganyajo sambano akusosekwa kwakoposya ŵakwimucilawo m’kalasi. M’yoyosoni, Yehofa akusamanyilila kuti yicakamucisya ŵandu ŵambone mitima, soni malayika pakuwona kuti Satana, ni ŵakwimucila acimjakwe alepele kulamulila, soni kuti ŵandu ngaŵa mkulilamulila jika. Mpela Yelemiya, jemanjaji cacilijiganya maloŵe ga usyesyene gakuti: “Yehofa ngumanyilila cenene kuti mundu ngakombola kusamala matala gakwe. Mundu jikape ngakomboleka kulondesya kajende kakwe.”—Yeremiya 10:23.

15, 16. (a) Ligongo cici Yehofa akundile yipwetesi kuŵapo kwandaŵi jelewu? (b) Ligongo cici Yehofa jwangalekasya yindu yakogoya yakusatendaga ŵandu ŵakusakala kwa acimjawo?

¹⁵ Ana ligongo cici Yehofa akundile kuti yipwetesi yijendelecele kwa ndaŵi jelewu? Soni ligongo cici jwalakwe ngakulekasya yindu yakusakala kutendekwa? Kwende tuganicisye yindu yine yiŵili yele mkujiganya jwa mu ciwanicisyo jula ngamkanasosekwa kuyitenda. Candanda, nganasosekwa kumlekasya mwanace jwakwimucila jula kulosya litala lyampaka aŵalanjile masamugo. Caŵili, mkujiganyajo ngakanamkamucisya jwakwimucilajo kuŵalanjilako. Mwakulandana ni yeleyi, kwende tulole yindu yiŵili yele Yehofa ŵasimicisye kuti ngasayitenda. Candanda, jwalakwe nganamlekasya Satana, soni ŵali ku mbali jakwe kulilosya naga ali ŵakuŵajilwa kulamulila. Kukunda kuti nganiji jikamala mwacitema kuŵele kwakamucisya. Kwa yaka yejinji ŵandu aŵele ali mkulinga kulilamulila jika kupitila m’maboma gakulekanganalekangana. Ŵandu ajawile paujo ni sayansi, soni yindu yine, nambo ungalumbana, usawuci, kasa malamusi, soni ngondo yitupile mnope. Ulamusi wa ŵandu uwonece kuti uli wakulepela.

¹⁶ Caŵili, Yehofa ngasamkamucisya Satana kulamulila cilambo capasi. Mlungu akalekasyeje yindu yakogoya yakusatendaga ŵandu ŵakusakala kwa acimjawo, ana nikuti jwalakwe ngamkaniŵakamucisyaga ŵakwimucila kulimbikasya unami wawo? Ana Mlungu ngamkaniŵatendekasya ŵandu kuganisya kuti ŵandu mpaka akombole kulilamulila jika, soni kuti mpaka paŵe pangali yakusawusya yiliyose? Yehofa akatende yeleyi, jwalakwe akaliji mbali ja ŵakulambusyawo. Nambo, “Mlungu ngaŵa mkulambusya.”—Ahebeli 6:18.

17, 18. Ana Yehofa cacitenda cici ni yipwetesi yayipagwile ligongo lya ulamusi wa ŵandu, soni Satana?

¹⁷ Nambi uli pakwamba ya yipwetesi yayiŵele yili mkutendekwa kutandila pandaŵi jele ŵandu ŵamjimucile Mlungu? Tukumbucileje kuti Yehofa ali jwamaciligose. M’yoyo, jwalakwe mpaka akombole kutyosya, soni cacityosya yipwetesi yosope ni yakuyicisya yakwe. Mpela mwatulijiganyisye kala, cilambo capasi cejonasiceci cacicilinganyasoni kuti ciŵe paladaiso. Yakuyicisya ya ulemwa  yicityoka kupitila mu kukulupilila mbopesi ja ciwombolo ja Yesu, soni ŵawe cacijimuka. M’yoyo Mlungu cacikamulicisya masengo Yesu kuti “ajonanje yitendo ya Satana.” (1 Yohane 3:8) Yehofa cacitenda yeleyi pandaŵi jakuŵajilwa. Tukusosekwa kusangalalaga ligongo lyakuti Yehofa ayikundile yipwetesi kuŵapo kwa ndaŵi jelewu, pakuŵa kulitimalika kwakwe kutupele upile wakulijiganya usyesyene, soni kumtumicila. (2 Petulo 3:9, 10) Mlungu aŵele ali mkusosasosa ŵandu ŵakuti amlambileje ni mtima wosope, soni akwakamucisya kupilila yipwetesi yampaka asimane nayo m’cilambo cakusawusyaci.—Yohane 4:23; 1 Akolinto 10:13.

¹⁸ Nambo ŵane mpaka awusye kuti, ana ngamkaniyiŵa cenene Mlungu akalinganye Adamu ni Hawa ni umi wati ngaŵa mkulemwa? Kuti tujanje ciwusyo celeci tukusosekwa kukumbucila ya mtuka waŵapele Yehofa.

19. Ana Yehofa atupele mtuka wapenani mnope watuli, soni ligongo cici tukusosekwa kuwuwona kuŵa wapenani?

¹⁹ Mpela mwatwalijiganyicisye mu Mtwe 5, Mlungu ŵapangenye ŵandu ni upile wakulisagulila yakutenda. Ana akumanyilila kuti welewu wuli mtuka wapenani mnope? Mlungu ŵapanganyisye yinyama yejinji, nambo ndaŵi syejinji yikusatenda yindu mwakamulicisya masengo lunda lwawo lwacipagwa. (Miyambo 30:24) Ŵandu alingenye makina gakulekanganalekangana gagakusakamula masengo gaŵagapanganyicisye kuti gatendeje. Yikaŵe kuti nowe Mlungu atupanganyisye mwati m’yoyo, ana tukasangalalaga? Iyayi, tukusasangalalaga ligongo lyakuti tukwete upile wakulisagulila yakutenda, kuti tuŵe mundu jwatuli, tutendeje yatuli pa umi, soni tuŵeje  paunasi ni ŵani, ni yine yejinji. Ŵandu akusanonyela kutenda yindu mwagopoka, soni yeleyi ni yakusaka Mlungu kuti tusangalaleje nayo.

20, 21. Ana upile wakulisagulila yakutenda mpaka tuwukamulicisye masengo catuli mwakuŵajilwa, soni tukusosekwa kutenda yeleyo ligongo cici?

²⁰ Yehofa ngakusanonyela kuti ŵandu amtumicileje mwakwakanganicisya. (2 Akolinto 9:7) Tuwanicisye: Naga mwanace ate kumtuma kuti asale kwa nangolo kuti akusanonyela, nambo jwine akwamba kusala yeleyo kutyocela mumtima, ana nangolojo mpaka amnonyele mwanace jwapi? Pelepa, ciwusyo cili cakuti, Ana cacikamulicisya masengo catuli upile wakulisagulila yakutenda waŵapele Yehofa? Satana, Adamu, soni Hawa nganakamulicisya masengo cenene upile wawo wakulisagulila yakutenda. Jemanjaji ŵamkanile Yehofa Mlungu. Ana wawojo cacitenda yatuli ni upile wakulisagulila yakutendawu?

²¹ Wawojo akwete upile wosope wakamulicisya masengo mwakuŵajilwa mtuka wapenani wakulisagulila yakutendawu. Komboleka kuŵa kumbali ja likuga lya ŵandu wosope ŵali ku mbali ja Yehofa. Jemanjaji akusamsangalasya Mlungu ligongo lyakuti akusalosya kuti Satana ali jwaunami, soni kuti aŵele jwakulamulila jwakulepela. (Miyambo 27:11) Wawojosoni mpaka amsangalasye Mlungu mwakutenda yindu yambone pa umi wawo. Mtwe wakuyicisya ucisala mwampaka tutendele yeleyi.