Ir al contenido

Tatzʼetaʼ ri rucholajem

TANAJ 12

Ri kʼaslem nqa chuwäch ri Dios

Ri kʼaslem nqa chuwäch ri Dios
  • ¿Achike nabʼän richin yatok rachibʼil ri Dios?

  • ¿Achike rubʼanik yarujëkʼ apo ri tzʼukun tzij xubʼän ri Satanás?

  • ¿Achike bʼanobʼäl man yeqa ta chuwäch ri Dios?

  • ¿Achike rubʼanik nakʼwaj jun utziläj kʼaslem?

1, 2. ¿Achike winäq xeʼok rachibʼil ri Jehová?

¿ACHIKE winäq nachaʼ rat richin nawachibʼilaj? Rat xtachaʼ na wi jun winäq ri junan yixchʼobʼon (yixnukun) rikʼin, chuqaʼ junan ri niwajoʼ pa ikʼaslem. Xtachaʼ na wi jun winäq ri ütz runaʼoj, man nelëqʼ ta chuqaʼ man ntzʼukun ta tzij.

2 Ronojel junaʼ ri e kʼo pe winäq, ri Dios e ruchaʼon jujun winäq richin xeʼok rachibʼil. Ri Abrahán «wachibʼil» xubʼij chi re (tasikʼij Isaías 41:8; 2 Crónicas 20:7). Chi rij ri David xubʼij chi rijaʼ ‹jun achin ri kan nqa chuwäch›, ruma xubʼän ri nrajoʼ ri Dios (Hechos 13:22). Chuqaʼ chi re ri Daniel xbʼïx: «Rat kan ütz [...] at tzʼeton ruma ri Dios» (Daniel 9:23).

3. ¿Achike nutzʼët ri Jehová chi rij jun winäq richin nok rachibʼil?

3 ¿Achike ruma ri Jehová xuchaʼ ri Abrahán, David chuqaʼ ri Daniel richin xeʼok rachibʼil? Ri Dios xubʼij chi re ri Abrahán: «Ruma xanimaj nutzij» (Génesis 22:18). Rikʼin reʼ nqetamaj chi ri Jehová nok kachibʼil ri yeniman rutzij chuqaʼ nkiqasaj kiʼ. Chi ke ri israelitas, xubʼij: ‹We niwakʼaxaj ri nuchʼabʼäl, rïn xkinok i-Dios y rïx xkixok nutinamit› (Jeremías 7:23). Rat chuqaʼ xkatok rachibʼil ri Jehová we xtabʼän ri nubʼij rijaʼ.

RI JEHOVÁ YERUTOʼ RI RACHIBʼIL

4, 5. ¿Achike rubʼanik ri Jehová yerutoʼ ri rachibʼil?

4 Ri Biblia nubʼij chi rijaʼ nukanoj rubʼanik «nuyaʼ kuchuqʼaʼ ri kan qitzij kijachon kiʼ pa ruqʼaʼ» (2 Crónicas 16:9). ¿Achike rubʼanik ri Jehová nuyaʼ awuchuqʼaʼ? Ri Salmo 32:8 nubʼij: «Rïn [Jehová] kan atintzulubʼen kʼa. Xtinkʼüt kʼa chawäch ri bʼey ri kʼo chi nakʼwaj. Y xtinbʼän kʼa chawe richin xtqʼax chawäch».

5 Ri nubʼij ri Jehová nukuqubʼaʼ akʼuʼx. Rijaʼ xkeruyaʼ utziläj taq naʼoj chawe, ri kan yekʼatzin pa akʼaslem. We xkeʼasamajij, ütz xkabʼe pa akʼaslem. Ri Dios nrajoʼ yarutoʼ chi kiwäch ri kʼayewal xkepe pa awiʼ (tasikʼij Salmo 55:22). Ruma riʼ, we rikʼin ronojel awanima xtabʼän ri nrajoʼ rijaʼ, xtanaʼ chi kow at paʼäl. Xtabʼij achiʼel ri salmista: «Rïn kan ja ri Jehová ri nuyaʼon pa nabʼey. Ruma rijaʼ kʼo pa wijkiqʼaʼ, [...] man yitzaq ta» (Salmo 16:8; 63:8). Jaʼ, ri Jehová ntikïr yarutoʼ richin nakʼwaj jun kʼaslem ri nqa chuwäch rijaʼ. Ja kʼa qetaman, chi ri Satanás man nrajoʼ ta chi rat yatok rachibʼil ri Jehová.

RI TZʼUKUN TZIJ XUBʼÄN RI SATANÁS

6. ¿Achike xubʼij ri Satanás chi kij ri winäq?

6 Achiʼel xqetamaj chupam ri tanaj 11, ri Satanás xchʼon itzel chi rij ruqʼatbʼäl tzij ri Dios. Xuqʼabʼaj tzij chi rij ri Jehová, xubʼij chi ntzʼukun tzij chuqaʼ chi ri Jehová jun itzel qʼatöy tzij. Xubʼij chi man nuyaʼ ta qʼij chi re ri Adán y Eva chi kiyon rijeʼ nkichaʼ nkibʼän ri ütz o ri itzel pa kikʼaslem. Toq ri nabʼey qateʼ qatataʼ xemakun yan, xkʼojeʼ kalkʼwal, ke riʼ xekʼiyïr pe ri winäq chi Ruwachʼulew. Ja riʼ toq ri Satanás xuqʼabʼaj tzij chi kij ri winäq. Achiʼel ta xubʼij: «Ri winäq man qitzij ta kanima nkiyaʼ ruqʼij ri Dios. Xa ta nyaʼöx qʼij chwe, yitikïr ninbʼän chi xa bʼa achike winäq nuyaʼ kan ri Jehová». Ri tzijonem chi rij ri Job nuqʼalajrisaj chi ja riʼ kʼo pa ranima ri Satanás. Wakami tqetamaj achike achin ri Job chuqaʼ achike rubʼanik xtoʼöx ruma ri Jehová.

7, 8. a) ¿Achike xubʼij ri Jehová chi rij ri Job? b) ¿Achike xubʼij ri Satanás chi rij ri Job?

7 Ri Job jun utziläj achin ri xkojeʼ pa jun 3.600 junaʼ kan. Ri Jehová xubʼij chi rij ri Job: «Rijaʼ jun achin ri kan janila choj ri rukʼaslem y majun achike ta itzel nilitäj chi rij. Rijaʼ kan kʼo nukïy chuwäch y nuyaʼ kʼa nuqʼij. Chuqaʼ kan majun chik ri achiʼel ta rijaʼ chuwäch ri ruwachʼulew» (Job 1:8). Ri Job janila xajowäx ruma ri Jehová.

8 Ri Satanás xubʼij chi ri Job man qitzij ta ranima nuyaʼ ruqʼij ri Dios. Xubʼij chi re ri Jehová: «Rijaʼ [...] nuyaʼ aqʼij ruma kan jebʼël aloqʼoqʼen. Achajin ri rixjayil, ri e ralkʼwal y ronojel ri kʼo rikʼin. Kan ayaʼon aqʼaʼ pa ruwiʼ ronojel ri rusamaj y ruma riʼ janila chik kʼïy bʼeyomäl ri rumolon chuwäch ri ruwachʼulew. Tawelesaj na pe ronojel ri rubʼeyomal, y qʼalaj kʼa riʼ we man chawäch ta xkaruyoqʼ kan» (Job 1:10, 11).

9. ¿Achike ruma ri Jehová xuyaʼ qʼij chi ri Satanás xuyaʼ kʼayewal pa ruwiʼ ri Job?

9 Ri Satanás xubʼij chi ri Job nuyaʼ ruqʼij ri Jehová ruma yaʼon ronojel chi re. Chuqaʼ xubʼij chi xa ta ri Dios nukʼäm el rubʼeyomal, ri Job xtumalij kan. ¿Achike xubʼän ri Jehová kikʼin ri tzʼukun taq tzij riʼ? Ruma kan chi rij ri Job xutzʼük ri tzij, ri Jehová xuyaʼ qʼij chi ri Satanás xuyaʼ kʼayewal pa ruwiʼ. Ke riʼ xtqʼalajin we qitzij o man qitzij ta chi ri Job nrajoʼ ri Jehová.

YEYAʼÖX KʼAYEWAL PA RUWIʼ RI JOB

10. ¿Achike kʼayewal xeyaʼöx pa ruwiʼ ri Job, chuqaʼ achike xubʼän rijaʼ?

10 Ri Satanás kan ja riʼ kʼa xerukʼäm pe kʼayewal pa ruwiʼ ri Job. Xubʼän chi ri chikopiʼ e kʼo rikʼin xeʼeleqʼäx chuqaʼ e kʼo ri xekäm. Chuqaʼ xubʼän chi jubʼama konojel ri rusamajelaʼ xekamisäx. Reʼ xubʼän chi xkʼis rubʼeyomal ri Job. Chi rij riʼ ri Satanás xubʼän chi jun nimaläj kaqʼiqʼ xerukamisaj ri lajuj ralkʼwal. Stapeʼ ri Job xerïl ri kʼayewal riʼ, «majun ri xbʼanon ta chi re chi xtzaq» y man xchʼon ta itzel chi rij ri Jehová (Job 1:22).

11. a) ¿Achike más xubʼij ri Satanás chi rij ri Job chuqaʼ achike xubʼän ri Jehová? b) ¿Achike xubʼän ri Job toq xyaʼöx ri itzel yabʼil chi rij?

11 Ri Satanás man xtaneʼ ta qa chi rij ri Job. Ri Satanás xubʼij chi ri Job man xtzaq ta ruma xkʼis rubʼeyomal, rusamajelaʼ chuqaʼ ralkʼwal, ja kʼa xtitzaq na wi rikʼin jun yabʼil. Ruma riʼ ri Jehová xuyaʼ qʼij chi ri Satanás xuyaʼ jun itzel yabʼil chi rij. Stapeʼ ke riʼ, ri Job kʼa rukuqubʼan na rukʼuʼx rikʼin ri Jehová chuqaʼ «man xmakun ta rikʼin ri ruchʼabʼäl» (Job 2:10).

Ruma man xtzaq ta ri Job xyaʼöx rukʼexel chi re

12. ¿Achike xukʼüt ri Job chuwäch ri Satanás?

12 Ri Job majun wi retaman ta chi ja ri Satanás xyaʼon pe ri kʼayewal pa ruwiʼ. Ruma man retaman ta ri tzʼukun taq tzij rubʼanon ri Satanás chi rij ruqʼatbʼäl tzij ri Jehová, rijaʼ xubʼij chi ja ri Dios xyaʼon pe ri kʼayewal (Job 6:4; 16:11-14). Stapeʼ xubʼij riʼ, man xumalij ta kan ri Jehová. Chuqaʼ ri man xtzaq ta ri Job, xukʼüt chuwäch ri Satanás chi man qitzij ta ri xubʼij chi rij.

13. ¿Achike xukʼäm pe ri man xtzaq ta ri Job pa ruqʼaʼ ri Satanás?

13 Ruma man xtzaq ta ri Job, ri Jehová xtikïr xubʼij chi re ri Satanás chi man qitzij ta ri xubʼij. Ri Job kan qitzij wi rachibʼil ri Jehová y ruma man xuyaʼ ta kan xyaʼöx rukʼexel chi re (Job 42:12-17).

RI SATANÁS NUQʼABʼAJ TZIJ CHAWIJ RAT CHUQAʼ

14, 15. ¿Achike ruma nqabʼij chi ri tzʼukun taq tzij xubʼän ri Satanás chi rij ri Job yerujëkʼ apo konojel winäq?

14 Ri Satanás man xa xe ta chi rij ri Job xuqʼabʼaj tzij, rijaʼ nuqʼabʼaj tzij chi qij röj chuqaʼ. Reʼ nqʼalajin chupam ri Proverbios 27:11, toq nubʼij: «Kixok kʼa ajnaʼoj walkʼwal [...] y rikʼin ri ke riʼ kan xtiyaʼ kʼa kikotem pa wanima; richin ke riʼ kan kʼo kʼa yitikïr ninbʼij chi ke [...] ri yeʼitzelan wichin». Re tzij reʼ xebʼïx toq ojer yan riʼ tkäm ri Job. Rikʼin ri nubʼij, nqʼalajin chi ri Satanás kʼa rupabʼan na riʼ chuwäch ri Dios chuqaʼ kʼa najin na nuqʼabʼaj tzij chi kij ri rusamajelaʼ wakami. Toq röj nqakʼwaj jun kʼaslem ri nqa chuwäch ri Jehová yojtoʼon richin nqʼalajrisäx chi ri Satanás man qitzij ta ri nubʼij. Chuqaʼ nqakikotisaj ranima ri Jehová. ¿Achike nabʼij rat chi rij riʼ? Stapeʼ kʼayew nubʼän chi qawäch nqajäl ri qakʼaslem, kojtoʼon richin nqʼalajrisäx chi ri Satanás jun tzʼuküy tzij.

15 Ri Satanás xubʼij: «Rijaʼ nuköchʼ ronojel ruma majun yabʼil ayaʼon chi re, ja kʼa we nayaʼ ta jun yabʼil pa ruchʼakul, kan yaruyaʼ kan» (Job 2:4). Toq ri Satanás xubʼij rijaʼ man xa xe ta chi rij ri Job xchʼon wi, reʼ chi kij konojel winäq xchʼon wi. Ri Satanás ruqʼabʼan tzij chawij rat, rubʼin chi man qitzij ta awanima nawajoʼ ri Dios. Rijaʼ nrajoʼ chi toq yepe kʼayewal pa awiʼ nayaʼ kan ri Dios, ke riʼ nayaʼ kan rubʼanik ri ütz. ¿Achike pataʼy nukusaj ri Satanás richin nbʼanatäj ri nrajoʼ rijaʼ?

16. a) ¿Achike pataʼy yerukusaj ri Satanás richin yerujëkʼ kan ri winäq rikʼin ri Dios? b) ¿Achike pataʼy nukusaj ri Satanás chawij rat?

16 Achiʼel xqatzʼët chupam ri tanaj 10, ri Satanás kʼïy pataʼy yerukusaj richin yerujëkʼ kan ri winäq rikʼin ri Dios. Kʼo mul ‹nsutiyaj pe chi qij richin yojrukʼïs, achiʼel nubʼän jun köj› (1 Pedro 5:8). Reʼ nqʼalajin toq jun awachibʼil, jun awachʼalal o xa bʼa achike winäq nuqʼät chawäch natijoj awiʼ chi rij ri Biblia y nasamajij ri nawetamaj (Juan 15:19, 20). * Chuqaʼ ri Satanás nubʼän chi achiʼel ta jun «utziläj ángel richin saqil» (2 Corintios 11:14). Ri Satanás yerukusaj jalajöj pataʼy richin yaruqʼöl, ke riʼ man nakʼwaj ta jun kʼaslem ri nqa chuwäch ri Dios. Jun chi ke ri pataʼy riʼ ja ri yatzaq pa bʼis. Rikʼin bʼaʼ nubʼän chawe chi npe pa ajolom chi majubʼey xkatikïr ta xtabʼän ri nrajoʼ ri Jehová (Proverbios 24:10). Xa bʼa achike na nubʼän pe ri Satanás, nubʼän achiʼel jun «köj» o achiʼel jun «utziläj ángel», rijaʼ nrajoʼ yarutzäq. Nubʼij chi xtayaʼ kan ri Dios ruma jun kʼayewal. ¿Achike rubʼanik nakʼüt chi ri Satanás man qitzij ta ri nubʼij chawij? Chuqaʼ ¿achike rubʼanik nakʼüt chi qitzij nawajoʼ ri Dios achiʼel ri Job?

TQABʼANAʼ RI NUBʼIJ RI JEHOVÁ

17. ¿Achike ruma nqabʼän ri nubʼij ri Jehová?

17 Rat yatikïr nakʼüt chi ri Satanás man qitzij ta ri nubʼij, toq nakʼwaj ri kʼaslem nqa chuwäch ri Dios. ¿Achike rubʼanik nabʼän riʼ? Ri Biblia nubʼij: «Tiwajoʼ kʼa ri Jehová ri qa-Dios rikʼin ronojel iwanima y rikʼin ronojel ikʼuʼx, chupam chi jun ri ikʼaslem» (Deuteronomio 6:5). Toq más nawajoʼ ri Dios, más xtawajoʼ xtabʼän ri nubʼij. Ri apóstol Juan xubʼij: «We kan nqajoʼ ri Dios, kʼo chi nqataqej ri nubʼij chi qe. Reʼ xa man kʼayew ta richin nqabʼän». We qitzij nawajoʼ ri Jehová, «man kʼayew ta» xtanaʼ xtabʼän ri nubʼij, man achiʼel ta jun ejqaʼn xtanaʼ (1 Juan 5:3).

18, 19. a) Tabʼij jujun bʼanobʼäl ri man yeqa ta chuwäch ri Jehová (tatzʼetaʼ ri tzijonem « Bʼanobʼäl ri man yeqa ta chuwäch ri Jehová»). b) ¿Achike ruma qetaman chi ri Jehová man kʼayew ta ri nukʼutuj chi qe?

18 ¿Achike bʼanobʼäl nubʼij ri Jehová chi man ütz ta yeqabʼän? Bʼanobʼäl achiʼel ri e cholobʼan pe chupam ri tzijonem « Bʼanobʼäl ri man yeqa ta chuwäch ri Jehová». Chi riʼ e yaʼon pe kʼïy bʼanobʼäl ri nubʼij ri Biblia chi man ütz ta yeqabʼän. Toq natzʼët, rikʼin bʼaʼ nabʼij chi man kan ta e itzel. Ja kʼa toq yeʼasikʼij ri textos, xtqʼax chawäch ri nubʼij ri Dios chi kij. Rikʼin bʼaʼ xtqʼalajin chawäch chi nkʼatzin xtajäl ri akʼaslem chuqaʼ rikʼin bʼaʼ xtanaʼ chi ja riʼ ri más kʼayew xtabʼän. Ja kʼa ri nkikʼwaj jun kʼaslem ri nqa chuwäch ri Dios, yekikot pa kikʼaslem (Isaías 48:17, 18). Rat chuqaʼ yatikïr xtanaʼ ri kikotem riʼ. ¿Achike ruma nqabʼij riʼ?

19 Ruma ronojel ri nukʼutuj ri Jehová chi qe, yojtikïr nqabʼän (tasikʼij Deuteronomio 30:11-14). Rijaʼ retaman achike yojtikïr y man yojtikïr ta nqabʼän, rijaʼ más retaman chi qawäch röj (Salmo 103:14). Chuqaʼ nuyaʼ quchuqʼaʼ richin nqabʼän ri nubʼij. Ri apóstol Pablo xubʼij: «Toq kʼo jun tojtobʼenïk npe pa qakʼaslem, [...] ri Dios kan ruyaʼon rutzij chi kan yojrutoʼ wi, y man nuyaʼ ta qʼij chi nikʼo ruwiʼ ralal ri tojtobʼenïk [...]. Ja kʼa nuyaʼ chi qe ri uchuqʼaʼ chi yojtikïr yojikʼo chupam ronojel» (1 Corintios 10:13). Richin yojqʼax chi kiwäch ri kʼayewal, ri Jehová nuyaʼ quchuqʼaʼ (2 Corintios 4:7).

TQABʼANAʼ RI NRAJOʼ RI JEHOVÁ

20. ¿Achike naʼoj nrajoʼ ri Jehová nqasamajij chuqaʼ achike ruma?

20 Richin nkikot ri Jehová qikʼin man xa xe ta yeqayaʼ kan ri itzel taq bʼanobʼäl chuqaʼ kʼo chi nbʼe qanima chi rij ri nqa chuwäch rijaʼ (Romanos 12:9). Rat ütz na wi nanaʼ yeʼawachibʼilaj winäq ri nkibʼän ri nqa chawäch rat. Ke riʼ chuqaʼ ri Jehová. Ruma riʼ tawetamaj achike ri nrajoʼ rijaʼ. Ri Salmo 15 nutzijoj jujun chi ke ri bʼanobʼäl ri nrajoʼ ri Dios chi nkibʼän ri rachibʼil (tasikʼij Salmo 15:1-5). Ri Biblia nubʼij chi ri rachibʼil ri Jehová nwachin ri ‹loqʼoläj espíritu› kikʼin. Nel chi tzij, yeʼajowan, yekikot, kʼo uxlanem pa kanima, yekochʼon, nïm kanima, nkibʼän utzil, kʼo kikuqubʼabʼäl kʼuʼx, chʼuchʼuj kanima chuqaʼ nkiqʼïl kiʼ (Gálatas 5:22, 23).

21. ¿Achike yatoʼon richin xkekʼojeʼ ri naʼoj yeqa chuwäch ri Dios awikʼin?

21 Ri yatoʼon richin nasamajij ri utziläj taq naʼoj, ja ri qʼij qʼij nasikʼij ri Biblia. Toq nawetamaj achike nrajoʼ ri Jehová chi nabʼän, xtawajoʼ xtabʼän achiʼel runaʼoj rijaʼ (Isaías 30:20, 21). Toq más xtawajoʼ ri Jehová, más xtawajoʼ xtabʼän chi re ri akʼaslem achiʼel nqa chuwäch rijaʼ.

22. ¿Achike xtukʼäm pe pa awiʼ ri xtakʼwaj jun kʼaslem ri nqa chuwäch ri Dios?

22 Qonojel kʼayew nubʼän chi qawäch nqakʼwaj jun kʼaslem ri nqa chuwäch ri Jehová. Ri Biblia nubʼij chi toq jun winäq nujäl rubʼanik rukʼaslem, achiʼel ta nutikirisaj el jun kʼakʼaʼ kʼaslem (Romanos 12:2). Ri salmista xubʼij chi toq nabʼän ri nubʼij ri Jehová: ‹Kʼo rajïl rukʼexel nakʼül› (Salmo 19:11). We rat xtakʼwaj jun kʼaslem ri nqa chuwäch ri Dios, xtakʼül kʼïy urtusanïk. Chuqaʼ xtakʼüt chi ri Satanás jun tzʼuküy tzij chuqaʼ xtakikotisaj ranima ri Jehová.

^ parr. 16 Reʼ man nrajoʼ ta nubʼij chi ri winäq yeqʼaton awichin, kan qitzij pa ruqʼaʼ ri Satanás e kʼo wi. Ja kʼa ri Biblia nubʼij chi ja ri Satanás kʼo pa ruwiʼ ri Ruwachʼulew (2 Corintios 4:4; 1 Juan 5:19). Ruma riʼ e kʼo winäq yojkiqʼät richin man nqayaʼ ta ruqʼij ri Jehová.