Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI TƆ A IŊIINDE

Tosaa nyɛ Mɛlɛka Chɛllo o Yoomu Naa Niŋ

Tosaa nyɛ Mɛlɛka Chɛllo o Yoomu Naa Niŋ
  • Vɛɛ ŋ looku yɛ simnɔŋ chaaŋ o Mɛlɛka?

  • Simul Setana simul hoo Chɛhowa wo, vɛɛ num bɛɛ cho yɛ leniŋ?

  • Kaala suu kuɛɛ tɛɛmbuu yɛ Chɛhowa kɔllo?

  • Yɛɛ naŋ tosa yɛ o yoomu naa niŋ mbo hini Mɛlɛka kɔl?

1, 2. Chɔmndɔ waŋnda apum, a wa o chaŋyɛi niŋ kpɛɛluŋ a Chɛhowa wa.

WANA suu maa vɛɛ ŋ yeema yɛ o chaŋyɛi niŋ? A yeema waŋndo o chaŋyɛi niŋ o nya nɔ tuula pilɛlaŋndo, yiyaŋnda pilɛlaŋ, a o tosa yeemɛi numnde ve. A yeema bɔɔ ma sɔɔŋguu wana waa lende ndoo ikɛi. A yeema vɛlɛ mi chaaŋ num koŋ nɔ tonyaa, kɛndɛi, nduyɛ mbo wa sakpo.

2 O sindɔɔ niŋ pa, mi Mɛlɛka hɛli waŋchieeya apum le ma wa o chaŋyɛi niŋ nda ndaa. Le tamaseliiyo, mi Chɛhowa dimul Ebilaham maa chaaŋ ndɔ o cho ni. (Nuawɔ Aisaya 41:​8; Chemisi 2:​23.) Chɛhowa ndoo kaala bɔɔ Deeve. Nyɛ koŋ o dimi o Baabuiyo niŋ a ndu okɔɔ ni aa, “wana ya hini kɔllo” o cho ni. (Walta Wanaa Chiisuaa 13:​22) Mi Chɛhowa dimul vɛlɛ Daaniɛɛ wana ndoo suaa le ndu wo aa, I “kaala num tau tau.”—Daaniɛɛ 9:​23.

3. Le yɛɛ Chɛhowa hɛli yɛ waŋnda apum le ma wa chaaŋaa ndɔ?

3 Le yɛɛ Chɛhowa hɛli yɛ Ebilaham, Deeve vɛlɛ a Daaniɛɛ le ma wa chaaŋaa ndɔ? Kanifuule, le mɛɛ nda diikuŋ Chɛhowa nduyɛ, ma tosa hɛnaŋ ndɔɔ yɛ. Mbo dimul Ebilaham aa, “Le mɛɛ ŋ tosa nyɛ ya dimul numndo yɛ.” (Chɛnɛsee 22:​18) Hau bɛɛ, wanaa tosa hɛnaŋ ndɔɔ wa, nda o sɔɔŋguu ikɛi kpɛɛluŋ ni. Mi Chɛhowa ndoo dimul Isɔluɛitiiya aa, “La tuisiŋ o diom nuu bɛŋgu, koŋ tosa ni mi wa Mɛlɛka nya, nduyɛ mi nya bɛɛ wa wanaa ni.” (Chɛluimaya 7:​23) Te num bɛɛ diikuŋ Chɛhowa pɛ, a cho simnɔŋ chaaŋ ndɔ.

CHƐHOWA KE CHAAŊAA NDUAA YOOMUAŊ

4, 5. Vɛɛ Chɛhowa soliŋ yɛ kpaaya ndɔɔ kpeku le chaaŋaa nduaa?

4 Yiyaŋndɔ tɔnɔ ŋ sɔla wo te a wa pɛ o chaŋyɛi niŋ nya Mɛlɛka. Baabuiyo dimi maa Chɛhowa cho nɛilaŋ nuuviaa le “wanaa cho ndu o hɔl sakpo ma tosa nyɛ o dimul nda wo wa, dialluŋ kalaŋ” kioo. (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 16:​9) Vɛɛ Chɛhowa soliŋ yɛ kpaaya ndɔɔ kpeku le num? Nɛiyo opilɛ o Chɛhowa tosa heiyo cho o Sam 32:​8 niŋ. Loŋ o dimi ni aa, “I cho num pɛɛku, mi chɔm num nɛi ŋ nɔ ma kuɛ choo wo. I cho num sila nduyɛ, mi manda num nyɛ yɔŋnuŋ num te.”

5 Hei cho chɔmndo kɛsɛ maa Chɛhowa buulaŋ bɔɔ a chaaŋaa nduaa. O cho num nɛi ŋ nɔ ma kela choo wo chɔm nduyɛ, te a tol pɛ silala ndɔlaŋ kɔɔli, hɔlte ndɔleŋ le cho num wa choo. Mɛlɛka yeema num malaa le ma hɛluŋ simultaŋ vɛlɛ a tɔɔndaŋnda komal num ndaŋ. (Nuawɔ Sam 55:​22.) Te a wa pɛ Chɛhowa piɛiyo a kɔl numndo kpou, a nɔ niŋ tiindaŋndo o ndu niŋ maa wana ŋchondoo. Mbo dimi aa, “I feŋaŋ num o i buŋ te Mɛlɛka, nduyɛ le teleŋ o teleŋ ba numndo o cho ya choo. Le hei, nyɛ o nyɛ hiiluu ya le.” (Sam 16:​8; 63:​8) A tonya kpeekpei, Chɛhowa mala num ma tosa nyɛ o hini kɔllo. Kɛ loonuŋ maa Mɛlɛka nɔ yaamɔɔnɔɔ. Nduyɛ, yaamɔɔnɔɔ hoo yeema num pɛ pɛ bɛɛ ma tosa hɛnaŋ Mɛlɛka wo le.

SIMUL SETANA WO

6. Yɛɛ Setana ndoo dimi yɛ a waŋndachieeya okɔɔ?

6 O Buŋgɛi 11 o yauwo hoo niŋ, miŋ pɛɛku a mɛɛ Setana simul di Mɛlɛka wo le waa masa yɛ. Mi Setana nyiinduu Mɛlɛka choolaŋ maa wana wɔɔŋndo o cho ni. Mbo dimi maa, Mɛlɛka nɔ di mbo kuuna Adama nda Ifi kɛɛsiaa kɛndɔɔ a o wɔɔŋndo tosa le. O hei niŋ, mbo nɔla Adama nda Ifi ma tosa hakioo. O koŋ kɔɔli, mi Adama nda Ifi kandu niko chuauwa violɔɔ. Mɛɛ chieeŋndo kandu niko piɔɔ cha a waŋndachieeya, mi Setana muliŋ vɛlɛ o waŋndachieeya lo kpou o chieeŋndo choo. Mbo dimi maa, ‘O cho kaala Mɛlɛkaa le nyindu waŋchieeya le Mɛlɛka piɛiyo le.’ Le hei, mbo dimul Mɛlɛka aa, ‘Te a chɛlla nyɛ biŋgii naa pɛ, I tiuba mi tosa mi wana o wana fee faŋaŋ num kɔɔli.’ Yɛɛ Setana ndoo yiyaŋ yɛ? Bundɛi Choobu ve chɔm naa nyɛ Setana yiyaŋndo. Nɛɛnɛ wa yɛ Choobu? Nduyɛ, vɛɛ o looku yɛ luɛiyɔɔ o simul Setana wo hoo niŋ?

7, 8. (a) Yɛɛ tosa yɛ mi Choobu wa wana teŋgeŋ ŋwaŋndachiee tɛɛŋ o boondii keŋ niŋ? (b) Yɛɛ Setana ndoo dimi yɛ a piɛi Choobu wa Mɛlɛka wo okɔɔ?

7 Chɔŋ a teleŋ Choobu wa yoomu wo mbo huŋ bii a boondei hei, o cho niŋ hau suɛi wɔsila 3,600. Wana kɛndɔɔ pila Choobu wa ni. Le hei, mi Chɛhowa suaa a Choobu okɔɔ aa, “O chieeŋndo niŋ kinɛi, wana o wana cho maa ndu le. Choobu cho wana tonya, nduyɛ o cho sakpo ya Mɛlɛka o hɔl. O nɔ bɛɛleŋ le ya tau tau, nduyɛ o tosa yɔŋ wɔɔŋ o yɔŋ wɔɔŋ te.” (Choobu 1:​8) Mi Mɛlɛka hini kɔl a Choobu tau.

8 Mi Setana yiyaŋ maa o cho fondo fuule Choobu wa Mɛlɛka piɛiyo le. Mi Nyina Wɔɔŋndo dimul Chɛhowa aa, “Le teleŋ o teleŋ a cho Choobu mandaa a chiɛi ndɔɔ, nduyɛ a nyɛ o nyɛ o nɔ. Nduyɛ ma lo o koŋ ma duau ndu sala o nyɛ o nyɛ niŋ o tosa, ma tosa mbo sul sullo pila a chɔluaa. Chɔluaa nduaa a cho a tiuwaa lɛŋndeŋ kpou. Kɛ te a poondiaa Choobu nyɛm muŋ o ba pɛ kpou, Choobu cho lasisi num o hɔl mbo yiei num.”—Choobu 1:​10, 11.

9. Vɛɛ Chɛhowa mulullɛ Setana, nduyɛ, le yɛɛ?

9 Mi Setana dimi maa le mɛɛ Choobu nɔ nyɛm kiɔɔŋ yɛ o cho Mɛlɛka piɛiyo ni. Mbo dimi vɛlɛ maa te Mɛlɛka bii ndu pɛ nyɔɔŋ muŋ o ba kpou, Choobu cho malɔɔ Mɛlɛka piɛiyo. Vɛɛ Chɛhowa mulullɛ niko Setana? Le mɛɛ Setana dimi maa le nyɛm kiɔɔŋ Choobu cho Mɛlɛka piɛiyo ni yɛ, mi Chɛhowa chɛl Setana mbo tɔɔndaŋ Choobu. O hei niŋ, wana o wana cho chɔ kpendekele te kaala Mɛlɛka wo nyindu Choobu le Mɛlɛka piɛiyo ni, ɔɔ te nyɛm kiɔɔŋ nyindu ndu ni.

SETANA TƆƆNDAŊ CHOOBU

10. Tɔɔndaŋ suu kuɛɛ ndoo komallɛ Choobu? Nduyɛ, yɛɛ o tosa yɛ?

10 Haupa mi Setana tɔɔndaŋ Choobu o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ. Mbo tosa mi waŋnda kɔ chiimbuu chɔluaa nduaa atiŋ. A tuaa nda, ma diu paku. Buɛiyaa nduaa bɔɔbɔɔ bɛɛ, ma dii nda. Mi hei chuu Choobu balafondolaŋ choo. Mi tɔɔndaŋ cheleŋ komal vɛlɛ Choobu o hoo kɔɔli. Mi Setana tosa mi hueiyii bɛnduei hɔŋ okoŋ, mi chiɛiyo del chuauwaa nduaa tɔ wa choo ma wu kpou o foofo. Kɛ a sɔɔŋ palaŋ komal muŋ Choobu woŋ kpou, “Choobu tosa yɔŋ wɔɔŋ o yɔŋ wɔɔŋ te, nduyɛ o bii vɛlɛ Mɛlɛka tɔɔyaŋ le nyɛ yɔŋnuŋ ndu wo le.”—Choobu 1:​22.

11. (a) Yɛɛ Setana dimi yɛ vɛlɛ a Choobu okɔɔ, nduyɛ, yɛɛ Chɛhowa ndoo tosa yɛ? (b) Yɛɛ Choobu dimi yɛ a naa wɔɔŋ Setana tuisi ndu koŋ choo wo?

11 Setana feŋaŋ ndɔ Choobu kɔɔli le. Mi Setana yiyaŋ vɛlɛ maa, a nyɛ tuu keeku hoo Choobu choo wo kpou, o mel Mɛlɛka le. Mbo biunuŋ. Ndu cho ni, nyɛm ndɔŋ kɛŋ tambu woŋ, buɛiyaa nduaa vi wa, vɛlɛ a chuauwaa nduaa. Okoŋ kɔɔli, mi Setana dimi vɛlɛ maa, te Mɛlɛka tuisi pɛ Choobu naa wɔɔŋ wɔɔŋndo choo, o cho Mɛlɛka faŋaŋ piɛiyo. Mi Chɛhowa mal vɛlɛ Choobu Setana o ba. O hei niŋ, mi Setana tuisi Choobu naa wɔɔŋ wɔɔŋndo choo. Kɛ naa hoo kuuna Choobu laalaŋndo dɔuwɔɔ o Mɛlɛka niŋ te. Mi Choobu dimi aa, “I wu lende, I yaala ya pila maa I tɛɛmbuu isɔɔ o isɔɔ le.”—Choobu 27:​5.

Mi Chɛhowa duau Choobu sala tau le laalaŋ ndɔɔ

12. Vɛɛ kaa Choobu wo chɔm yɛ maa choolaŋ fuu Setana dimi ni?

12 Pesiŋ bɛɛ Choobu sina maa Setana le wa ndu nyɛpalaa hoo tuisioo choo le. Ndoo sina maa di Mɛlɛka nɔ le waa masa wo le Setana simul te. Le hei, mi Choobu yiyaŋ maa Mɛlɛka wa ndu nyɛpalaa hoo tuisioo choo ni. (Choobu 6:​4; 16:​11-14) Kɛ a koŋ kpou, mi Choobu lo o laalaŋ ndɔɔ choo o Chɛhowa lo. Setana ndoo dimi maa le nyɛmkiɔɔŋ Choobu wa Mɛlɛka piɛiyo ni. Kɛ laalaŋ Choobu wo chɔm kpendekele maa, choolaŋ fuu Setana dimi ni. Kanifuule, mi che bɛɛ naa mi nyɛmkɛŋ ndɔŋ tambu, Choobu feŋaŋ o laalaŋ ndɔɔ choo le.

13. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ mɛɛ Choobu lo o laalaŋndo choo o Mɛlɛka lo?

13 Laalaŋ Choobu wo ke Chɛhowa yoomuaŋ ni le Setana chɔmndo maa, tɛɛndaŋ ko o tɛɛndaŋ ndu fuu ni. A tonya kpeekpei, mi Choobu simnuŋ chaaŋ o Chɛhowa. Okoŋ, mi Chɛhowa duau ndu sala tau le mɛɛ o lo o laalaŋ ndɔɔ choo o Chɛhowa lo yɛ.—Choobu 42:​12-17.

VƐƐ SETANA LUEI YƐ NUM O SIMULLO HOO NIŊ?

14, 15. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa nyɛ Setana dimi a Choobu okɔɔ wo piiliaŋ waŋndachieeya kpou?

14 Setana dimi maa Choobu nɔla mbo lo o laalaŋndo choo o Mɛlɛka lo le. Kɛ, o cho ko le Choobu le o dimi hei le. Num bɛɛ, Setana luei num o nyɛ o dimul hoo Choobu wo niŋ. Mi Chɛhowa dimi kpendekele o Pulɔwaa 27:​11 niŋ aa, “Wa wana kɔl kalu po nuu, ma tosa mi naŋ kɔl. Koŋ tosa ni, wana o wana kindi le ya chuaa chɔdɔ pɛ, I sɔla nyɛ ya I muli ndu diom ndo.” Mɛɛ Choobu vi, wɔsila bɔɔbɔɔ la hiou fɛŋ malaŋ diomndaŋ ndaŋ la poonyiaŋ. Hei chɔm ni maa, Setana wa wɔ tuŋ hiouwɔɔ lachi a Mɛlɛka mamɔɔ vɛlɛ a buɛiyaa nduaa choolaŋ nyiinduu wo choo. Te ŋ tosa pɛ kaa hini Chɛhowa kɔllo, mɛɛ ŋ chɔm maa choolaŋ Setana dimi ni. O hei niŋ, Mɛlɛka cho kɔl naŋɔɔ a naa. Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a hei okɔɔ? O cho suɛi kɔlkɛndɛ le icho le chɔmndo maa wana lachoowaa le Setana cho le? Ŋ tosa hei te ŋ mal pɛ kaala Mɛlɛka dimi maa naŋ tosa o yoomu naa niŋ te laŋ.

15 Kɛsiŋ nyɛ Setana dimi hoo wo o kɔl. Mbo dimi aa, “Waŋndo mbo yɔŋgu nyɛm ndɔɔŋ kpou le yoomu ndɔɔ baŋaa.” (Choobu 2:​4) Le yɛɛ Setana dimi yɛ aa “waŋndo”? Hoo chɔm ni maa o cho ko a Choobu okɔɔ le Setana wa hei dimioo le, kɛ a waŋndachieeya kpou. Suɛi sɔwɛ ŋ nɔ ma kɛsiŋ o kɔl le, ipilɛ cho hei ni. Setana yeema mbo sina kɛsɛ kɛsɛ te a lo niŋ pɛ o laalaŋndo choo o Mɛlɛka lo. Yiyaŋ Nyina Wɔɔŋndo hoo cho ni maa, te nyɛkindilaa komal num pɛ, a nɔla ma biunuŋ te. Yeemɛi nduɛi cho ni maa, te nyɛkindilaa komal num pɛ, a mal Mɛlɛka piɛiyo. Vɛɛ Setana kindiŋ yɛ le hei tosaa?

16. (a) Nɛila kuɛɛ Setana kindiŋ yɛ le waŋnda faŋaa o nɛi Mɛlɛkaa choo? (b) Vɛɛ Nyina Wɔɔŋndo looku yɛ num hei tosal?

16 A mɛɛ naŋ pɛɛku niŋ o Buŋgɛi 10 ve o yauwo hoo niŋ yɛ, Setana soliŋ nɛila siaama kpeku le waŋndachieeya faŋaa o nɛi Mɛlɛkaa choo. Nɛi cheleŋ o tosa heiyo cho ni, “o cho balɔɔ mbo va nuuviaa le wana o cha mbo tɛɛmbuu wo, mɛɛ kpɔkuŋ bɛndoo balu visiaa kɔɔli le nda biyɔɔ yɛ.” (Pitɛ Tasoo 5:​8) Te o yɔŋ pɛ ma wa Baabuiyo pɛɛkoo, nduyɛ, ma yeema le nyɛ ŋ cho pɛɛkoo wo dɔuwɔɔ o wali niŋ, Setana keeku yuŋgu numndo kɔɔli, wanayaŋ numndoŋ, chaaŋaa numnda, vɛlɛ a wanaa cheleŋnda, le ma kɛɛlu num Baabuiyo pɛɛkoo. * (Chɔŋ 15:​19, 20) O baa pilɔɔ choo, Setana cho hau ndupila chɔmndo maa kiilanɔ nyɛ wawoŋndo o cho ni. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 11:​14) Nyina Wɔɔŋndo soliŋ vɛlɛ nɛila taaniŋ ndaŋ kpeku le mbo kɛɛlu num tosaa nyɛ hini Mɛlɛka kɔllo. Tamaseliiyo opilɛ cho kɔl tambɛiyo ni. Mbo tosa ma yiyaŋ maa, a bɛnda kposoŋ le Mɛlɛka piɛi le. (Pulɔwaa 24:​10) Setana tosa bɛɛ maa kpɔkuŋ, te koŋ te maa kiilanɔ nyɛ wawoŋ, yiyaŋndɔɔ siŋgaŋ ndɔ le. O dimi maa te tɔɔndaŋ ndaŋ la komal num pɛ, a cho malɔɔ Mɛlɛka piɛiyo. Vɛɛ ŋ nɔla yɛ ma muli simul Setana wo hoo? Nduyɛ, vɛɛ ŋ lo yɛ o laalaŋndo choo o Mɛlɛka lo maa Choobu?

BII SAWALA CHƐHOWA LAŊ

17. Le sabu yɛɛ kpeekpei naŋ nɔ yɛ miŋ bii sawala Chɛhowa laŋ?

17 A nɔla ma muli simul Setana wo hoo te o yɔŋ pɛ ma tosa nyɛ nɛŋi Mɛlɛka kɔllo. Yɛɛ hoo sim yɛ? Baabuiyo muli aa, ‘Kaala Mɛlɛka Yaawɛɛ, o cho Mɛlɛka ŋ cho piɛiyo wo nyɛ kɛndɛ kɛndɛi. Kaala ndu a kɔl numndo kpou, nduyɛ, ma wa yiyaŋndo a ndu okɔɔ teleŋ o teleŋ fee. Kaala ndu a kpaaya numndo kpou.’ (Ditɔnɔmii 6:​5) Mɛɛ kaala ŋ nɔ le Mɛlɛka wo o hindu fau, lende ko ŋ chɔɔlu yeemɛi sɔla ni le tosaa nyɛ Mɛlɛka yeema wo. “Mɛlɛka kaalaa cho hoo ni, nyɛ o dimul naa wo tosaa. Nduyɛ, nyɛ o dimul naa le tosaa wo, o cho nyɛ kendu maa mi ŋ bumba ndu tosa le.” Te a kaala pɛ Chɛhowa a kɔl numndo kpou, a cho saalɔŋ maa, sawala ndɔlaŋ la cho nyɛ kendu maa, ŋ bumba laŋ tosa le.—Chɔŋ Tasoo 5:​3.

18, 19. (a) Chɔmndɔ sawala Chɛhowa laŋ lapum? (Tofawɔ o  peele 122) (b) Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa, Mɛlɛka dimul naa le tosaa nyɛ naŋ bumba le tosaa wo le?

18 Yɛɛ cho yɛ sawala Chɛhowa laŋ? Sawalaŋ ndaŋ lapum la cho ni, kaala naŋ nɔ miŋ faŋaŋ kɔɔli laŋ. Le tamaseliiyo, te o yɔŋ pɛ ma tofa o peele 122 choo, a cho chɔ suɛi lebol pɔmbuɛi, mi i dimi aa, “ Tul Kaala Chɛhowa Kɛɛ Laŋ Leyɛ.” O suɛi lebol keŋ bɛŋgu, a cho saalɔŋ kaala Baabuiyo kɛɛ laŋ lapum. O kandɔŋndo, miŋ yiyaŋ maa kaalaŋ ndaŋ lapum la wɔu le. Kɛ te o yɔŋ pɛ ma yiyaŋ yiŋgoloŋ o bolii Baabui cho keŋ i poonyiaa loŋ nde choo, a cho chɔ kɔlkaloo o nyɛ Chɛhowa dimi wo niŋ. O cho suɛi bɛɛŋ bɛɛŋ le kaalaŋ ndaŋ malɔɔ o yoomu numndo niŋ te. Kɛ tosaa nyɛ nɛŋi Mɛlɛka kɔllo chuu num kɔl hiniaa tau vɛlɛ a nyaaloo. (Aisaya 48:​17, 18) Nduyɛ, a tiuba ma bii laŋ. Vɛɛ naŋ looku yɛ hei sina?

19 Chɛhowa dimul naa le nyɛ naŋ tiuba wo tosa le. (Nuawɔ Ditɔnɔmii 30:​11-14.) O sina nyɛ naŋ nɔla miŋ tosa wo. O sina vɛlɛ naa yoomuma naŋ ma mɛɛlu wa mbo hiau naapila. (Sam 103:​14) Le handɔɔ lechoo, Chɛhowa nɔla mbo ke naa yoomuaŋ le miŋ diikuŋ ndu. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl poonyiaa aa, “Buŋgɛi Mɛlɛka chua le tosaa ve tosaa o tosa ndi ni. O chɛl mi tɔɔndaŋ nya nɔ kpaaya le hiouwɔɔ le wo o komal nya le. Boondii tɔɔndaŋndo o komal nya ve Mɛlɛka nɔla mbo chɔm nɛi nya looku mi la hɛluŋ le niŋndo.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:​13) Chɛhowa nɔla mbo ke num ‘kpaaya ndɔ bɛndoo’ le num malaa ma biunuŋ tɔɔndaŋnda komal numndaŋ. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:​7) Mɛɛ Pɔɔl biunuŋ tɔɔndaŋnda bɔɔbɔɔ komal ndulaŋ, mbo dimi aa, “Kiliti ke ya kpaayaa le mi nɔla mi keeku o isɔɔ o isɔɔ niŋ” ni.—Filipiaŋnda 4:​13.

TOSA KAALA HINI MƐLƐKA KƆLTAŊ

20. Chɔmndɔ kaala ŋ nɔ ma tosa le mi Mɛlɛka hini kɔltaŋ? Nduyɛ, le yɛɛ la cho yɛ la sɔwɛ?

20 Lekɛndɛi, sɔɔŋ cheleŋ cho tau ŋ num nɔ ma tosa le Chɛhowa kɔllo nɛŋioo woŋ. O cho ko kaala wɔɔŋnda o tul le yɛlaŋ kiɔɔ tosaa le. A nɔ ma kaala vɛlɛ nyɛ Chɛhowa kaala wo. (Luomaŋnda 12:​9) A yeema chaŋyɛi a wana nya nɔ tuula pilɛlaŋndo, mi la nɔ yiyaŋnda pilɛlaŋ, a o tosa yeemɛi numnde ve. Chɛhowa bɛɛ, chaŋyɛi waa lende o yeema ni. Lelaŋ, kindiŋ ma kaala nyɛ Chɛhowa kaala wo. Te ŋ nua pɛ o Sam 15 niŋ, ŋ cha nyɛm Chɛhowa dimul naa le tosaa woŋ ŋpum. Bolle Baabuileŋ ndeŋ le chɔm naa wanaa Mɛlɛka siiŋguu chaaŋaa ndɔ wa. (Nuawɔ Sam 15:​1-5.) Chaaŋaa Chɛhowaa nɔ ma tosa nyɛ sɔɔŋ “nyina Mɛlɛkaa” dimi woŋ. Muŋ cho muŋ ni, “kaaliaŋndo, a kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo nɔɔ, a waa naa pilɛ sɛɛŋgiaŋ ve le, a biuwaŋndo vellaa velle, a maaliaŋndo, a waa wana kɛndɛ o chaaŋ num ndo, a waa wana wana nɔla ma tiindaŋ, a waa wana tuisiaŋ, a kɔl numndo baa tiuwo.”—Kaleesiaŋnda 5:​22, 23.

21. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma wa tosaa lɔɔlɔɔ le tosaa nyɛ Mɛlɛka yeema wo?

21 Nuaa o Baabuiyo niŋ vɛlɛ a ndu pɛɛkoo lɔɔlɔɔ mala num le ma tosa kaala hini Mɛlɛka kɔltaŋ. Tosaa nyɛ Mɛlɛka yeema wo mala num le mi yiyaŋ numndo a o Mɛlɛka wo wa nyɛ pilɛ. (Aisaya 30:​20, 21) Mɛɛ kaala numndo le Chɛhowa hindu fau, lende koni yeemɛi numnde bɛɛ hindu le hɛnaŋ ndɔɔ tosaa ni.

22. Yɛɛ ŋ cho yɛ ba tiu te a tosa pɛ nyɛ nɛŋi Mɛlɛka kɔllo wo?

22 Sɛmbɔɔ yeemaŋ ni le Chɛhowa kɔllo nɛŋioo. Baabuiyo tuu siŋgaŋndaŋ o yoomu naa niŋ a wanachieeyɛi paanduei soliŋndo le kɔɔ okoŋ, miŋ chuɛinuŋ wanachieeyɛi sɛnɛiye. (Kolosiaŋnda 3:​9, 10) Mi wana ŋchondoo poonyiaa a sawala Chɛhowa laŋ okɔɔ aa, “Wana tosa nyɛ ŋ dimi wo pɛ, wana koŋ tɔnɔ bɛndoo pila o sɔla ni.” (Sam 19:​11) Num bɛɛ cho saalɔŋ maa, tosaa nyɛ Mɛlɛka yeema wo, chuu num tɔnɔɔ tau. Te a wa pɛ hei tosaa, a cho Setana chɔm maa, wana lachoowaa o cho ni. Okoŋ, a cho Chɛhowa kɔl nɛŋi tau.

^ pɛl. 16 Baa hei chɔm ni maa wanaa kɛɛlu num haa wa, buɛiyaa Setana wa nda cho ni? O cho lende le icho le. Kɛ yiyaŋ maa, Setana cho mɛlɛka chieeŋndo hoo suŋsuŋ ni. Nduyɛ, chieeŋndo hoo kpou cho hau o kpaaya ndɔɔ bɛŋgu. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:​4; Chɔŋ Tasoo 5:​19) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl maa, o cho waŋnda fau le yeema le hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosa le. Le saboo hoo, te apum che num pɛ hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaa, a kuuna num.