1, 2. ¿Pikunatataq Jehová munasqa amigosninpaq qhawarqa?

¿PIWANTAQ amigota ruwakuyta munawaq? ¿Juk suwa runawanchu, llulla runawanchu? Mana, ¿icharí? Astawanqa kʼacha runawan, llampʼu sunqu runawan amigota ruwakuwaq, ¿icharí?

² Ñawpa tiempopi Diosqa, wakin runasta amigosta ruwakunanpaq akllarqa. Jukninqa Abraham sutikurqa, paytaqa kawsaqiy nispa Dios nirqa (Isaías 41:8; Santiago 2:23). Chantá Davidmantapis nillarqataq: “Davidta sonqoypa munasqanman jina tarini”, nispa. Davidtaqa, llampʼu sunqu kasqanrayku munakurqa (Hechos 13:22). Profeta Danieltapis ‘mayta munakusqanta’ nillarqataq (Daniel 9:23).

3. ¿Imaraykutaq Jehová wakin runasta munasqa amigosnin kanankupaq akllan?

³ ¿Imaraykutaq Jehová, Abrahamwan, Davidwan, Danielwan ima amigota ruwakurqa? Abrahamman jinata nirqa: “Qan imatachá nisusqayta kasuwasqaykirayku”, nispa (Génesis 22:18). Arí, Jehovaqa, llampʼu sunquwan Paypa nisqanta ruwaqkunaman, qayllaykun. Israelitasman nirqa: “Noqata kasuwaychej. Chantá noqa Diosniykichej kasaj, qankunataj aylluy kankichej”, nispa (Jeremías 7:23). Qampis Jehovata kasukuspaqa, Paypa amigon kayta atinki.

4, 5. ¿Imaynatá Jehová llaqtanta kallpachan?

⁴ Diospa amigon kayqa may sumaq, ¿icharí? Biblia nisqanmanjina, Jehovaqa sumaqta qhawamuchkan tukuy kay pachata “kallpachanampaj tukuy sonqowan payllapi atienekunku, chaykunata” (2 Crónicas 16:9). ¿Imaynatataq Dios kallpachasunkiman? Salmo 32:8 jinata kutichin: “Ñawisneyqa qanllapi kashan [ñuqa, Jehovaqa,] yachachisqayki, yuyaychasqaykitaj mayqen ñantachus rinaykita”, nispa.

⁵ ¿Jehová may munakuywan jarkʼasusqanta reparankichu? Arí, Payqa yanapasunqa, yuyaychasunqa ima. Chantá nisqanta ruwanki chayqa kawsayniykipi allin risunqa. Diosqa, llakiyniykita, chʼampayniykita ima atipanaykipaq yanapasuyta munan (Salmo 55:22). Tukuy sunqu payta kasukunki chayqa, salmistajina ninki: “Diospipuni yuyani; pay pañaypi kajtin, mana imapis urmachiwanqachu”, nispa (Salmo 16:8; 63:8). Arí, Jehovaqa, nisqanmanjina kawsakunaykipaq yanapasunqa. Chaywanpis yachanchikjina, Diospa enemigonqa, mana jinata kawsakunaykita munanchu.

6. ¿Imatataq Kuraq Supay runamanta nirqa?

⁶ Chunka jukniyuq yachaqanapi yachakunchikjina, Kuraq Supayqa, Diospa kamachiyninwan churanakurqa, Jehová llulla kasqanta, mana allin kamachiqchu kasqanta ima nirqa. Chantá, Adantawan Evatawan imachus allin, imataqchus mana allin kasqanta mana akllayta saqisqanta nillarqataq. Adanwan Evawan juchallikusqankumanta qhipaman wawasniyuq karqanku. Chantá Supayqa, imaraykuchus runas Diosta kasukusqankuta iskaychachirqa. Satanás jinatapis nichkanmanjina karqa: “Runasqa mana Diosta munakusqankuraykuchu kasukunku, Dios saqiwanman chayqa, mayqin runatapis Diospa contranta churanachiyman”, nispa. Bibliaqa, Jobmanta parlaspa chayta sutʼita rikuchiwanchik.  ¿Pitaq Job karqarí, imatataq Supaypa churanakuyninwan ruwanan karqarí?

7, 8. a) ¿Imaraykutaq Job allin runa karqa? b) ¿Imaynatá Kuraq Supay, Job, Diosta yupaychasqanta iskaychachirqa?

⁷ Jobqa, kimsa waranqa suqta pachak wata ñawpaqta kawsarqa. May kʼacha runa karqa, chayrayku Jehová Jobmanta jinata nirqa: “Pay jina runaqa jallpʼapi mana kanchu; payqa noqaj kamachisqayta tukuy sonqo ruwan, sumaj cheqantataj kawsan, Diosta manchachikun, ni pitapis sajrata ruwanchu”, nispa (Job 1:8). Arí, Jehová Jobta sumaqpaq qhawarqa.

⁸ Supayqa, imaraykuchus Job, Diosta yupaychachkasqanta iskaychachirqa. Chantá Diosman jinata nirqa: “Manachu qan payta waqaychanki tukuy imamanta, ayllunta, tukuy imasnin kajtapis? Qan bendecishanki tukuy ima ruwasqasninta; chayrayku [...], manchay qhapajtaj jallpʼa patapi. Kunanqa qhechuy tukuy kapusqanta, rikunkitaj uyaykipi maldecisusqanta”, nispa (Job 1:10, 11).

9. ¿Imaynatá Jehová Supayman kutichirqa?

⁹ Supayqa, “tukuy imata qusqaykirayku Job kasusunki”, nispa Diosman nirqa. Chantá: “Job ñakʼariptinqa, qampa contraykita uqharikunqa”, nispa nillarqataq. ¿Imaynatá Jehová Supayman kutichirqa? Kuraq Supayqa, Job imaraykuchus Diosta yupaychachkasqanmanta parlachkarqa, chayrayku Diosqa, Supayta saqirqa Jobta ñakʼarichinanta. Jinamanta sutʼi kanman karqa Job, Diosta munakusqanraykuchus manachus yupaychachkasqanta.

10. ¿Imaynatá Job ñakʼarirqa, chaywanpis Diosta wasancharqachu?

¹⁰ Supay chay ratu Jobta imaymana llakiykunawan ñakʼarichirqa. Uywasninta suwachirqa, puchuqtataq wañurachirqa, chantapis yaqha tukuy kamachisninta wañuchichirqa. Jinamanta Jobpa kapuynin tukukurqa. Chaymanta Supayqa, juk sinchi muyuq wayrapi chunka wawasninta wañurachirqa. Jinata ñakʼarispapis “Jobqa mana juchallikorqachu,  nitaj ima sajratapis Tata Diospa contranta parlarqachu” (Job 1:22).

11. a) ¿Imatataq Satanás rikuchiyta munarqa, imaynatá Jehová kutichirqa? b) ¿Job chay millay unquywan unquspapis juchallikurqachu?

¹¹ Supayqa, mana atipachikuyta munaspa, tʼukurirqachá: “Job ñakʼariyta muchuyta atin, unquykunqa chayqa Diospa contranta uqharikunqa”, nispa. Chayrayku Jehovaqa, Supay millay unquywan Jobta unquykuchinanta saqirqa. Mayta ñakʼarispapis Jobqa, mana Diosta wasancharqachu, ni parlayninpipis ‘Diospa contranta juchallikurqachu’ (Job 2:10).

12. ¿Imaynatá Job Kuraq Supay nisqanman kutichirqarí?

¹² Jobqa, mana Satanás ñakʼarichichkasqanta yacharqachu. Supay, Jehovawan churanakusqanta mana yachaspa, Dios ñakʼarichichkasqanta yuyarqa (Job 6:4; 16:11-14). Chayta yuyaspapis, Diosman chiqa sunqullapuni karqa. Chaytaq Diosta munakusqanrayku yupaychachkasqanta rikuchirqa, manataq Supay nisqanmanjinachu.

13. Job chiqa sunqu kasqanrayku, ¿imatataq rikuchirqa?

¹³ Jehovaqa, Jobpa chiqa sunqu kayninwan, Kuraq Supay nisqanman kutichirqa. Jobqa, Jehovap may munasqa amigon karqa, Jehovataq Jobta mayta tʼinkarqa chiqa sunqu kasqanrayku (Job 42:12-17).

14, 15. ¿Imaptintaq nisunman Kuraq Supay ‘runamanta’ parlaspa, mana Jobllamantachu parlasqanta?

¹⁴ Supayqa, runa, Diosta mana munakusqanraykuchu yupaychan nispaqa, mana Jobllamantachu parlachkarqa, manaqa tukuy runasmantawan. Proverbios 27:11 nin: “Yachayniyoj kay, wawáy, kusichiwankitaj; ajinamanta allinta kutichisaj pichus ñakʼarichiwayta [churanakuwayta] munajkunata”, nispa. Kay pʼitiqa, Job wañupusqanmanta may chhika watanmanraq qillqakurqa, chaytaq Supay, kunankama Diosman uqharikuchkallasqantapuni, chantá Diospa kamachisninta tumpachkallasqantapuni rikuchin. Jehovap  munasqanmanjina kawsaspaqa, Paypa sunqunta kusichisunchik, Kuraq Supay llulla kasqantataq rikuchisunchik. ¿Imatá qam chaymanta niwaq? Kawsayniykita tikrachinaykipis kachun, ¿manachu allin kanman qampis Kuraq Supay llulla kasqanta rikuchinayki?

¹⁵ Satanás imatachus nisqanpi tʼukuriy, pay nirqa: “Kawsayninrayku runaqa imatapis qonampaj jinalla”, nispa (Job 2:4). “Runaqa”, nispa, mana Jobllamantachu parlachkarqa manaqa tukuy runasmanta. Chaypi allinta tʼukurinanchik tiyan. Kuraq Supayqa, qampis mana Diosman chiqa sunqu kayta atisqaykita nichkarqa. Payqa, ima llakiypipis kaptiyki mana Diosta kasukunaykita munanchu. ¿Imastataq Kuraq Supay urmachinawanchikpaq ruwan?

16. a) ¿Imastataq Kuraq Supay ruwan, runasta Diosmanta karunchananpaq? b) ¿Imaynatá Kuraq Supay chay ruwasqanwan qamtapis urmachisunkiman?

¹⁶ Chunka yachaqanapi rikurqanchikjina, Supayqa, imaymanamanta runata Diosmanta karunchayta munan. Wakin kuti “phiña león jina qhaparirispa muyuykacha[wan]chej, mayqen[ni]llan[chik]tapis oqoykuna[wanchik]paj” (1 Pedro 5:8). Chaytataq rikunki familiayki, amigosniyki, wak runas ima, Bibliamanta mana yachakunaykita munaptinku (Juan 15:19, 20). * Chantapis, Supay “yachan kʼanchaj angelman tukuriyta” (2 Corintios 11:14). Arí, Supayqa, Diospa munayninmanjina mana kawsananchikpaq imaymanamanta tuqllasninpi urmachiyta munawanchik. Chay tuqllasmanta jukninqa, Diospa munayninta mana ruwayta atisqanchikta yuyay (Proverbios 24:10). Supay ‘phiña león jinapis’ kachun; chayri ‘kʼanchaq angelmanpis’ tukuchun, ima llakiypipis kaptiyki manaña Diosta yupaychanaykita  nichkallanpuni. ¿Imaynatá Jobjina Diosman chiqa sunqu kaspa, Supaypa nisqanman kutichiwaq?

17. ¿Imaraykutaq Jehovap kamachiykunasninta kasukunchik?

¹⁷ Qampis, Dios munasqanmanjina kawsaspa, Satanasman kutichiyta atinki. ¿Imataq chay niyta munan? Biblia nin: “Munakuychej Señorniykichej Tata Diosta [Jehovata] tukuy sonqoykichejwan, tukuy almaykichejwan, tukuy kallpaykichejwantaj”, nispa (Deuteronomio 6:5). Astawan Diosta munakuspaqa, astawan paypa munayninta ruwallaytapuni munanki. Apóstol Juan jinata qillqarqa: “Diosta munakoyqa kamachisqasninta juntʼaymin”, nispa. Diospa “kamachisqasninta juntʼaytaj atina jinalla”, mana llasachu kanku (1 Juan 5:3).

18, 19. a) ¿Mayqinkunataq Diospa kamachiykunasnin kanku? ( 122 paginapi recuadrota qhawariy.) b) ¿Dios atisqallanchiktachu mañawanchik?

¹⁸ ¿Mayqinkunataq Jehovap kamachiykunasnin kanku? Wakin kamachiykunasninqa imatachus mana ruwananchikta niwanchik. Kay  122 paginapi, “Jehová chiqnisqanta chiqnina”, nisqa recuadropi imamantachus karunchakunanchik kasqanta ñawiriy. Chaypi imatachus Biblia juchachasqanta sutʼita niwanchik. Ichá chaykuna allillan rikchʼasunkiman. Chaywanpis Bibliap nisqanpi tʼukurispa, Diospa kamachiykunasninqa may sumaq kasqanta rikunki. Ichá kawsayniykita tikrachinayki kanqa, chaytaq mana atikullanchu. Chaywanpis, Dios munasqanmanjina kawsaqkuna, may kusisqa, mana imamanta llakikuspa kawsakunku (Isaías 48:17, 18). Diospa nisqanmanjina kawsakuyqa atinajinalla. ¿Imaptintaq jinata ninchik?

¹⁹ Jehovaqa, atisqanchikmanjinalla imatapis mañawanchik (Deuteronomio 30:11-14). Pay atisqanchikta, mana atisqanchiktapis, ñuqanchikmanta astawan sumaqta yachan (Salmo 103:14). Chantá kallpachawanchik payta kasukunanchikpaq. Apóstol Pablo nirqa: “Diosqa cheqamin, manataj  saqesonqachejchu mana sayay atinata tanqasqa kanaykichejta. Astawanqa juchaman urmanapaj tanqasqa kashajtiykichej, Diosllataj yanapasonqachej, imaynatachus chay juchaman urmanamanta lluspʼinaykichejpaj, chaywan atipaspa”, nispa (1 Corintios 10:13). Diosqa, tukuy imata atipananchikpaq yanapawanchik, mañakusqanchikmantapis astawan quwanchik (2 Corintios 4:7). Jinallatataq salmota qillqaq nirqa: “Llakiyniykita Tata Diosman saqey. Payqa sinchʼita sayachisonqa. Payqa cheqan runata ni jaykʼaj urmajta saqenqachu”, nispa (Salmo 55:22).

20. Dios munasqanmanjina, ¿ima kʼacha kaykunatataq rikuchinayki tiyan, imaraykutaq?

²⁰ Jehová allinpaq qhawanawanchikpaq, mana saqra ruwaykunallamantachu karunchakuna tiyan. Manaqa pay munakusqanta munakunanchik tiyan (Romanos 12:9). ¿Manachu qamjina yuyaq runawan, llimphuta kawsaq runawan kaspa kusikunki? Jehovapis kikillantataq kusikun. Chayrayku Dios munakusqanta munakuyta yachananchik tiyan. Kay  Salmo 15:1-5, pikunawanchus Dios amigosta ruwakusqanta nin. Jehovap amigosninqa, ‘munakuyniyuq, kusikuyniyuq, sunqu tiyaykusqa, pacienciayuq, khuyakuyniyuq, kʼachas, nisqankuta juntʼaq runas, llampʼu sunqus, saqra munaywan mana atipachikuq’ runas kanku (Gálatas 5:22, 23).

21. ¿Imatataq Diospa munayninmanjina kawsanaykipaq ruwanayki tiyan?

²¹ Diospa munayninmanjina kawsanaykipaqqa, Bibliata ñawirinallaykipuni tiyan. Jinamanta, imatachus Dios ruwanaykita munasqanta yachanki, payjinataq yuyayta qallarinki (Isaías 30:20, 21). Astawan Jehovata munakunki chayqa, astawan pay nisqanmanjina kawsayta munanki.

22. ¿Imatataq Dios munasqanmanjina kawsaspa tarinki?

²² Jehovap nisqanmanjina kawsanapaq kallpachakunanchik tiyan. Bibliaqa, pillapis ñawpa kawsayninta saqispaqa, mawkʼa pʼachantapis urqhukunmanjina musuq pʼachawanpis pʼachillikuchkanmanjina kasqanta nin (Colosenses 3:9, 10). Chantá salmista Diospa kamachiykunasninmanta nirqa: “Chaykunata kasojqa jatun tʼinkayoj kanqa”, nispa (Salmo 19:11). Dios nisqanmanjina kawsaptiyki, pay mayta bendecisunqa. Chantapis, Supaypa uqharikuyninman qampis kutichinki, Diostataq kusichinki.