1. Jɔn lo ye fɛɛn ɲɛnamanw bɛɛ dan?

KIRA Zeremi y’a fɔ ko: ‘Matigi [ Jehova] ye Ala sɛbɛ ye, Ala ɲɛnama lo.’ (Zeremi 10:10, ABM ). Ale lo fana ye fɛɛn ɲɛnamanw bɛɛ Danbaga ye. Mɛlɛkɛw y’a fɔ a ye ko: “E le ye fɛɛn bɛɛ dan, a diyara i ye, e y’u bɛɛ dan.” ( Yirali 4:11). Masacɛ Dawuda ye tandoli dɔnkili dɔ la Ala ye ko: “Mɔgɔ be nii na ele le sababu la.” (Zaburuw 36:10). O b’a yira ko niin ye Ala ka nilifɛn ye.

2. Ala be mun lo kɛ walisa k’an niin ladon?

² Jehova b’an niin ladon fana (Kɛwaliw 17:28). An be fɛɛn minw dumu, an be jii min min, an be fɔɲɔ min sama ani an be dugukolo min kan, ale lo be u di an ma (Kɛwaliw 14:15-17). Jehova ye o bɛɛ kɛ cogo dɔ la walisa ɲɛnamaya ka diya. Nka, walisa ka ɲɛnamaya diya bɔ bɛrɛbɛrɛ fɔɔ an ka Ala ka sariyaw lɔn ani k’u sira tagama.—Ezayi 48:17, 18.

3. Ala ye Abɛli fagari koo jati cogo di?

³ Ala b’a fɛ an ka bonya la niin kan, an yɛrɛ ta ani mɔgɔ wɛrɛ ta. An k’a filɛ min kɛra Adama ni Awa tile la: U dencɛ Kayɛn dimina kosɔbɛ a dɔgɔcɛ Abɛli kɔrɔ. Jehova ye Kayɛn lasɔmi ko a ka dimi be se k’a to a ka jurumuba kɛ. Kayɛn ma sɔn o lasɔmini na. A ‘wilila a dɔgɔcɛ Abɛli kama  k’a faga.’ (Zɛnɛzi 4:3-8). Jehova ye Kayɛn ɲangi a dɔgɔcɛ fagari kosɔn.—Zɛnɛzi 4:9-11.

4. Musa ka Sariya kɔnɔ Ala y’a fɔ ka gwɛlɛya ko an ka kan ka niin jati cogo di?

⁴ Saan waa caaman o kɔ, Jehova ye sariyaw di Israɛldenw ma walisa k’u dɛmɛ u ka baara kɛ ale ye cogo bɛnnen na. Komi Ala tɛmɛna kira Musa lo fɛ k’o sariyaw di, o kama, tuma dɔw la u be weele ko Musa ka Sariya. Musa ka Sariya yɔrɔ dɔ la, a fɔra ko: “Aw kana mɔgɔ faga.” (Deteronɔmu 5:17). O tun b’a yira Israɛldenw na ko Ala be adamaden niin jati fɛɛnba ye ani ko adamadenw fana ka kan k’u mɔgɔɲɔgɔn niin jati fɛɛnba ye.

5. An ka kan ka kɔnɔtiɲɛ jati cogo di?

⁵ Nka, deen min be a baa kɔnɔ do, ale niin be jati cogo di? Ka kɛɲɛ ni Musa ka Sariya ye, ka kɛ sababu ye denɲɛnin ka sa a baa kɔnɔ, o tun ye koo jugu ye. Tiɲɛn na, hali o niin ɲɔgɔn ye fɛɛnba ye Jehova fɛ (Ekizɔdi 21:22, 23; Zaburuw 127:3). O kɔrɔ ko kɔnɔtiɲɛ man ɲi.

6. Mun na an man kan k’an mɔgɔɲɔgɔn kɔniya?

⁶ Ka bonya la niin kan, o kɔrɔ ko k’i mɔgɔɲɔgɔnw jati cogo ɲuman na. Bibulu b’a fɔ ko: “Mɔgɔ o mɔgɔ bɛ a balima koniya, o ye mɔgɔfagala de ye. Aw y’a dɔn ko ɲɛnamaya banbali tolen tɛ mɔgɔfagala si kɔnɔ abada.” (1 Zan 3:15, ABM ). N’an be ɲɛnamaya banbali fɛ, an ka kan k’an mɔgɔɲɔgɔn kɔniyali bɔ an dusu la pewu sabu kɔniya lo be na ni fariyako caaman ye (1 Zan 3:11, 12). A kɔrɔtalen lo an k’a degi ka ɲɔgɔnw kanu.

7. Kɛcogo jumanw b’a yira ko an tɛ bonya la niin kan?

⁷ An be bonya la an yɛrɛ niin kan cogo di? Koow sira fɛ, mɔgɔ si t’a fɛ ka sa, nka dɔw b’u niin bila farati la diyanye kosɔn. Ɲɛyirali fɛ, mɔgɔ caaman be sigarɛti wala saramugu min, wala u be dɔrɔgi ta diyanye dɔrɔn kosɔn. O fɛɛnw be farikolo tiɲɛ ani tuma caaman na u be mɔgɔ faga. Mɔgɔ min b’o fɛɛnw kɛ a delinanko ye, o tigi tɛ niin  jati fɛɛn senuman ye. O kɛcogow nɔgɔlen lo Ala ɲɛɛ kɔrɔ (Ɔrɔmukaw 6:19; 12:1; 2 Korɛntikaw 7:1). N’an b’a fɛ ka baara kɛ Ala ye cogo bɛnnen na, fɔɔ an k’o fɛɛnw dabila. Hali n’a be se ka gwɛlɛya kosɔbɛ k’u dabila, Jehova be se ka fanga di an ma k’o kɛ. An be jijali minw kɛ k’an niin minɛ i ko nilifɛn nafamanba, ale ye min di an ma, o ka di a ye.

8. Mun na an man kan ka tulon kɛ ni faratikow ye?

⁸ N’an be bonya la niin kan, an bena an janto farati kana kɛ an ka koo si la. An tɛna tulon kɛ ni faratikow ye diyanye dama kosɔn. An bena an ɲɛmalɔ n’an be bolifɛn kan. Fariya ni farati be farikoloɲanagwɛ minw na, an fana tɛna an seen don u la (Zaburuw 11:5). Galen, Ala tun ye sariya di Israɛl siya ma ko: “N’i ye boon lɔ, i ka kogow wili sanbon kan, janko ni mɔgɔ dɔ bɔr’a sanfɛ ka ben ka sa, i ka boon kana jati mɔgɔ fagayɔrɔ ye.” (Deteronɔmu 22:8). Ka kɛɲɛ n’o sariya nin ka miiriya ye, fɛɛn minw be i ka boon kɔnɔ i n’a fɔ yɛlɛyɛlɛnan, i k’u ladon ka ɲɛ walisa mɔgɔ kana talon, ka ben ani k’a yɛrɛ mandimi kosɔbɛ. Ni bolifɛn b’i fɛ, i k’a filɛ ni farati foyi t’a la. I kana a to i ka soo wala i ka bolifɛn ka kɛ farati sababu ye i fɛ wala mɔgɔ wɛrɛ fɛ.

9. N’an be bonya la niin kan, an bena bɛgɛnw minɛ cogo di?

⁹ Bɛgɛn niin do? O fana ye fɛɛn senuman ye Danbaga fɛ. Ala be sɔn an ka bɛgɛnw faga walisa k’u dumu, k’an yɛrɛ fɛɛrɛbɔ wala k’an yɛrɛ tanga farati ma (Zɛnɛzi 3:21; 9:3; Ekizɔdi 21:28). Nka, ka bɛgɛnw niin tɔɔrɔ wala k’u faga tulonkɛ dɔrɔn kama, o man ɲi. O b’a yira k’o tigi tɛ niin jati fɛɛn senuman ye.—Talenw 12:10.

10. Ala y’a yira cogo di ko niin ani joli be taga ɲɔgɔn fɛ?

¹⁰ A dɔgɔcɛ Abɛli fagari kɔ, Jehova y’a fɔ Kayɛn ye ko: “K’i dɔgɔcɛ joli to duguma, a kulekan sera ne ma.”  (Zɛnɛzi 4:10). Ala kumatɔ Abɛli joli koo la, a tun be kumana a niin koo lo la. Kayɛn tun ye Abɛli niin bɔ ani sisan, a tun ka kan ni ɲangili ye. A tun be komi Abɛli joli wala a niin tun be kulera Jehova nɔfɛ walisa kiti ka tigɛ. Tufaniji tɛmɛni kɔ Nuhun tile la, Ala y’a yira tugun ko niin ani joli be taga ɲɔgɔn fɛ. Sanni o sanjiba ka na, mɔgɔw tun be yiridenw ni nankɔfɛnw ni sumankisɛw dɔrɔn lo dumu. Tufaniji tɛmɛni kɔ, Jehova y’a fɔ Nuhun n’a dencɛw ye ko: “Nimanfɛn o fɛɛn be dugukolo kan, olu bena kɛ aw ka dumufɛn ye. Ne b’u bɛɛ di aw ma, i n’a fɔ ne tun ye biin di aw ma cogo min na.” Nka, Ala tun ye sariya nin sigi ko: “Nga aw kana sogo dumu n’a joli b’a la, min sababu la a be nii na.” (Zɛnɛzi 1:29; 9:3, 4). A gwɛnen lo ko Jehova y’a yira ko danfɛnw niin n’u joli be taga ɲɔgɔn fɛ.

11. Kabi Nuhun wagati la, Ala tɛ sɔn mɔgɔ ka mun lo kɛ ni joli ye?

¹¹ An b’a yira ko an be bonya la joli kan n’an t’a dumu. A ka Sariya kɔnɔ, Jehova tun ye cikan di Israɛldenw ma ko: “Ni . . . dɔ ye sogo, walima kɔnɔ sɔrɔ yaalayɔrɔ la, min be dumu, a k’o fɛɛn joli bɔn duguma ka buguri kɛ k’a datugu. . . . Ne y’a fɔ Isirayɛlidenw ye k’u kana fɛɛn si joli dumu.” (Levitiki 17:13, 14). Saan 800 ɲɔgɔn ka kɔn o ɲɛ, Ala tun kɔnna ka cikan min di Nuhun ma ko a kana joli dumu, o cikan tun be sen kan hali bele. Jehova ka miiriya tun gwɛnen lo: a sagokɛlaw tun be se ka bɛgɛnw sogo dumu, nka u tun man kan k’a joli dumu. U tun ka kan k’a bɔn duguma, k’a kɛ komi u be o bɛgɛn niin segi Ala ma.

12. Hakili senu ye cikan juman di joli koo la saan kɛmɛkulu fɔlɔ la ni o bele be sen kan bi?

¹² Kerecɛnw fana y’o cikan ɲɔgɔn sɔrɔ. Saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, Yezu ka cidenw n’a ka kalandenw ɲɛmɔgɔ wɛrɛw y’u lajɛn walisa k’a latigɛ kerecɛnw ka kafodenw bɛɛ ka  kan ka cikan minw bato. A laban, u y’a latigɛ ko: “Anw ka ŋaniya, ani Nii Senuman ta bɛɛ bɛnna kelen ma ko an tena koo gwɛlɛman ɲini aw fɛ, fɔɔ ni min ye wajibi ye. Ayiwa, aw kana josɔnsogo ɲimi, aw kana sogo joli dumu, sogo min kaan ma tigɛ [o kɔrɔ, a joli ma bɔn], aw kana o ɲimi, aw k’aw yɛrɛ tanga kakalaya ma.” (Kɛwaliw 15:28, 29; 21:25). O la, an ka kan k’an yɛrɛ tanga joli ma. Ala fɛ, k’i yɛrɛ tanga joli ma o koo kɔrɔtalen lo i ko k’i yɛrɛ tanga boli batoli ni kakalaya ma.

13. Cikan min ko an k’an yɛrɛ tanga joli ma, a ɲɛyira k’o ɲɛsinna jolidon ma an fari la fana.

¹³ K’i yɛrɛ tanga joli ma, yala o kɔrɔ ko i man kan k’a don i fari la wa? Ɔnhɔn kɛ. An ka ɲɛyirali dɔ ta: Ni dɔgɔtɔrɔ y’a fɔ i ye ko i k’i yɛrɛ tanga dɔlɔ ma, yala o kɔrɔ ko i man kan k’a min dɔrɔn nka i be se k’a don i fari la jolisiraw fɛ wa? Ayi dɛ! O cogo kelen na, k’i yɛrɛ tanga joli ma, o kɔrɔ ko i kana a don i fari la cogo si la. O la, cikan min dira an ma ko an k’an yɛrɛ tanga joli ma, o kɔrɔ ko an kana a to mɔgɔ si k’a don an fari la jolisiraw fɛ.

14, 15. Ni dɔgɔtɔrɔw ko joli ka kan ka don kerecɛn dɔ fari la, a bena mun lo kɛ, ani mun na do?

¹⁴ Nka, ni kerecɛn dɔ mandimina kosɔbɛ wala n’a ka kan ka operasɔnba dɔ kɛ do? A be se ka kɛ ko dɔgɔtɔrɔw b’a fɔ a ye ko a bena sa n’a ma sɔn joli ka don a fari la. Ayiwa kerecɛn kɔni tɛ saya fɛ. Niin ye Ala ka nilifɛn nafamanba ye. Walisa k’o mara, o kerecɛn bena furakɛcogo wɛrɛw ɲini baara jugu tɛ kɛ ni joli ye minw na. A bena furakɛcogo dɔw ɲini minw be se ka sɔrɔ ani a bena sɔn u dɔw ma minw be kɛ joli nɔɔ na.

¹⁵ Yala kerecɛn be sɔn ka Ala ka sariya tiɲɛ walisa ka dɔɔni dɔrɔn fara a sii kan bi duniɲa nin kɔnɔ wa? Yezu y’a fɔ ko: “Mɔgɔ o mɔgɔ b’a fɛ k’a nii tanga,  o tigi bena bɔnɔ a la. Nga ni mɔgɔ min bɔnɔna a nii la ne kosɔn, o tigi bena tila k’a sɔrɔ.” (Matiyo 16:25). An tɛ saya fɛ. Nka, n’an be Ala ka sariya tiɲɛ walisa k’a ɲini k’an niin kisi bi duniɲa kɔnɔ, an ka teli ka bɔnɛ ɲɛnamaya banbali la. A ka fisa an k’an jigi la Ala ka sariya kan. An ka la a la ko, koo o koo mana a to an sara, an niin Dibaga bena a hakili to an na sukununi loon na. Ani, a bena segi ka niin di an ma o min ye nilifɛn nafamanba ye.—Zan 5:28, 29; Eburuw 11:6.

16. Ala sagokɛla kantigimanw cɛsirinen lo ka mun lo kɛ joli koo la?

¹⁶ Bi, Ala sagokɛla kantigimanw b’u cɛsiri ka Ala ka cikanw bato joli koo la. U tɛ sɔn k’a dumu cogo si la. U fana tɛ sɔn k’u yɛrɛ fura kɛ ni joli ye. * U lanen b’a la ko Ala min ye joli dan, ale b’a lɔn min ka fisa u ma. E fana lanen b’o la wa?

17. Jehova tun be sɔn baara kelenpe juman ka kɛ ni joli ye Israɛl siya la galen?

¹⁷ Musa ka sariya tun b’a yira joli dagalen lo koo kelenpe min na. Ka ɲɛsin batoli koo ma, Jehova tun ye cikan nin di Israɛldenw ma galen: “Danfɛn bɛɛ nii b’a joli  la. Ne y’o di aw ma janko aw ka se ka hakɛ yafa daali n’o ye sarakabɔyɔrɔ kan, bari joli ye nii ye. O le kosɔn, a be se k’a kɛ hakɛ be yafa.” (Levitiki 17:11). Israɛldenw tun mana jurumu kɛ, u tun be se ka jurumu yafa sɔrɔ u kɛtɔ ka bɛgɛn dɔ saraka ani k’a joli seri sarakabɔlan kan faniso kɔnɔ. Kɔfɛ, o sarakabɔlan nana kɛ Alabatosoba kɔnɔ. K’o saraka ɲɔgɔnw dɔrɔn niin bɔ a la, a tun dagalen tɛ ka baara wɛrɛ kɛ ni joli ye.

18. An be se ka nafa ni duga jumanw sɔrɔ Yezu ka joli bɔnni na?

¹⁸ Kerecɛn sɔbɛw tɛ Musa ka Sariya kɔrɔ tugun. O kama, u tɛ bɛgɛnw saraka k’u joli seri sarakabɔlan kan (Eburuw 10:1). Nka, baara min tun be kɛ ni joli ye sarakabɔlan kan Israɛl siya la galen, o tun ye tagamasiɲɛ ye min be Ala Dencɛ Yezu Krista ka saraka nafamanba bisigi yira. An y’a ye gafe nin kalansen 5nan na ko Yezu y’a ka adamadenya  niin di an kosɔn: a sɔnna ko a joli ka bɔn ka kɛ saraka ye. O kɔ, a yɛlɛla sankolo la ani a y’a ka joli bɔnni nafa yira Ala la siɲɛ kelenpe (Eburuw 9:11, 12). O kɛra sababu ye an be se ka jurumu yafa sɔrɔ ani o fana ye ɲɛnamaya banbali jigiya di an ma (Matiyo 20:28; Zan 3:16). O baara min kɛra ni Yezu joli ye, a kɔrɔtalen lo kosɔbɛ-kosɔbɛ! (1 Piyɛri 1:18, 19). An tɛ se ka kisili sɔrɔ n’an ma limaniya Yezu ka joli bɔnni nafa la.

19. An ka kan ka mun lo kɛ walisa “mɔgɔ si joli hakɛ” kana kɛ an kan?

¹⁹ Jehova ye an kanu ka niin di an ma. An ka kan k’a waleɲuman lɔn kosɔbɛ! Yala o man kan k’an lasun k’a fɔ mɔgɔ wɛrɛw ye k’u be se ka ɲɛnamaya banbali sɔrɔ u kɛtɔ ka limaniya Yezu ka saraka la wa? An bena o kɛ ni kisɛya ye n’an b’an janto an mɔgɔɲɔgɔn niin koo la i ko Ala b’a kɛ cogo min na (Ezekiyɛli 3:17-21). N’an b’an jija k’o kunkanbaara dafa, an bena se k’a fɔ i ko ciden Pol y’a fɔ cogo min na ko: “Mɔgɔ si joli hakɛ tɛ ne kan, k’a masɔrɔ ne ye Ala sago bɛɛ fɔ aw ye, ne ma foyi dogo aw la.” (Kɛwaliw 20:26, 27, ABM). An b’a yira ko an be niin ani joli jati fɛɛn nafamanbaw ye n’an be kuma mɔgɔw fɛ Ala n’a sagonataw koo la.