1. O cei e bulia na veika bula kece?

E KAYA na parofita o Jeremaia: “E Kalou dina o Jiova. E Kalou bula.” (Jeremaia 10:10) Kena ikuri, na Kalou ga o Jiova e bulia na veika bula kece. Era kaya vua na ibulibuli vakayalo mai lomalagi: “Oni bulia na ka kece, ena nomuni lewa era bula, era buli kina.” (Vakatakila 4:11) A kaya tale ga o Tui Tevita ena qaqa ni nona sere ni veivakacaucautaki vua na Kalou: “E tu vei kemuni na ivurevure ni bula.” (Same 36:9) Io, na bula e isolisoli ni Kalou.

2. Na cava e vakarautaka na Kalou meda bula voli kina?

² E vakatau tale ga vei Jiova na noda bula tiko. (Cakacaka 17:28) E vakarautaka o koya na kakana meda kania, wai meda gunuva, cagi eda ceguva, kei na vanua eda bula voli kina. (Wilika Cakacaka 14:15-17.) E vakarautaka o koya na veika kece qo ena sala meda marautaka kina na bula. Ia ena qai taucoko na noda marautaka na noda bula ke da vulica na lawa ni Kalou da qai muria.—Aisea 48:17, 18.

3. Na cava na rai ni Kalou me baleta na nona labati o Epeli?

³ E vinakata na Kalou meda doka na noda bula, vaka kina na nodra bula eso tale. Ena nodrau gauna o Atama kei Ivi, me kena ivakaraitaki, na luvedrau o Keni a cudruvi Epeli sara vakalevu na tacina. Mani vakasalataki Keni o Jiova me qarauna, ni nona cudru e rawa ni tini ena cala bibi. Ia e sega ni via kauaitaka na ivakasala o Keni. “E qai mokuti Epeli  na tacina o Keni, e vakamatei koya.” (Vakatekivu 4:3-8) E qai totogitaki Keni o Jiova ena vuku ni nona labati tacina.—Vakatekivu 4:9-11.

4. E vakabibitaka vakacava na Kalou ena Lawa e soli vei Mosese na rai dodonu me baleta na bula?

⁴ Ni oti e rauta ni 2,400 tale na yabaki, sa qai solia vei ira na Isireli o Jiova eso na lawa me nodra idusidusi me rawa nira qaravi koya ena sala e vakadonuya. A taurivaki o Mosese me vakadewataka na lawa qo vei ira na Isireli, ya na vuna e dau vakatokai kina ena so na gauna me Lawa e soli vei Mosese. E kaya e dua na tiki ni Lawa e soli vei Mosese: “Mo kua ni laba.” (Vakarua 5:17) Qo e vakaraitaka vei ira na Isireli ni ka dokai vua na Kalou na bula, e dodonu mera doka tale ga.

5. Meda raica vakacava na vakalutu?

⁵ Vakacava na bula ni gone se bera ni sucu? E matata vakasigalevu ena Lawa e soli vei Mosese ni cala na vakamatei ni gone e se tiko e kete i tinana. E ka vakamareqeti mada ga vei Jiova na bula ni gone e se sega ni sucu. (Wilika Lako Yani 21:22, 23; Same 127:3.) Qo e dusia ni cala na vakalutu.

6. Na cava meda kua kina ni cati ira na wekada?

⁶ Nida doka na bula, eda na sega ni raici ira vakatani na wekada. E kaya na iVolatabu: “O ira kece era cata na tacidra era daulaba, ia oni kila ni sega ni dua na daulaba ena rawata na bula tawamudu.” (1 Joni 3:15) Ke da vinakata meda bula tawamudu, e dodonu meda cavuraka laivi mai lomada na noda cati ira na wekada, baleta ni veicati e dau tini ena ivalavala kaukaua. (1 Joni 3:11, 12) E bibi meda vulica meda dau veilomani.

7. Na cava era dau cakava e levu e vakaraitaka nira sega ni doka na bula?

⁷ Vakacava na noda doka se vakamareqeta na noda bula? E sega ni dua e via mate, ia eso era bolea na mate ena nodra via vakaceguya ga na nodra gagadre. Me kena ivakaraitaki, e levu era kana tavako, kana mariwana, se vakayagataka eso tale na wainimate gaga mera vakaceguya ga kina na nodra gagadre. Na veika qo ena vakaleqa na nodra bula, e rawa sara mada ga nira mate kina. O koya e nona ivalavala me dau vakayagataka  e sega ni doka na bula. Na ivalavala ya e tawasavasava ena mata ni Kalou. (Wilika Roma 6:19; 12:1; 2 Korinica 7:1.) E dodonu meda muduka na noda vakayagataka na veika qo ke da vinakata me vakadonuya na Kalou na noda veiqaravi. Ena rairai dredre na noda vakayacora, ia ena solia vei keda o Jiova na veivuke eda gadreva. E taleitaka o koya na noda kauai tiko ga meda vakamareqeta na nona isolisoli talei, na noda bula.

8. Na cava meda dau qaqarauni kina?

⁸ Ke da doka na bula, eda na dau qaqarauni. Eda na sega ni cakacaka vakasabalia se bolea meda cakava eso na ka rerevaki me ka ni lasa. Eda na sega ni draiva vakasausa, se vakaitavi ena qito rerevaki. (Same 11:5) E kaya na lawa ni Kalou vei ira na Isireli makawa: “Ke o tara e dua na vale vou, mo cakava tale ga na bai ni nomu delanivale, me kua ni beitaki na nomu vale ena vakadavedra ni lutu mai kina e dua.” (Vakarua 22:8) Me salavata kei na ka e cavuti ena lawa ya, e dodonu mo raica me tu vinaka na veika e vale me vaka na ikabakaba, me kua kina ni dua e tacaqe se lutu ni na mavoa kina vaka ca. Ke o vakamotoka, vakadeitaka mera tu vinaka kece na kena gacagaca. Me kua sara ga ni vakavuleqa vei iko se vei ira eso tale na nomu motoka, se na nomu vale.

9. Ke da doka na bula, eda na raici ira vakacava na manumanu?

⁹ Vakacava na bula ni manumanu? Qo tale ga e ka tabu vei koya na Dauveibuli. E vakatara na Kalou me vakamatei na manumanu ke vakaleqa na noda bula, me rawa tale ga kina na kakana kei na isulu. (Vakatekivu 3:21; 9:3; Lako Yani 21:28) Ia e cala na nodra vakalolomataki na manumanu se na nodra vakamatei tu ga me ka ni lasa, baleta ni sega ni dokai kina na bula.—Vosa Vakaibalebale 12:10.

10. E vakaraitaka vakacava na Kalou na nona raica vakatautauvata na bula kei na dra?

¹⁰ A kaya o Jiova vei Keni ni sa vakamatei Epeli oti: “Sa tagici au mai na qele na dra i tacimu.” (Vakatekivu 4:10) Nona cavuta na Kalou na dra i Epeli a vakaibalebaletaka tiko na bula i  Epeli. Sa muduka o Keni na bula i Epeli, ya na vuna e dodonu kina me totogitaki o Keni. E vaka ga e kerei Jiova tiko na dra i Epeli, se nona bula, me tau na itotogi kei koya e veivakamatei. E vakaraitaka tale o Jiova na nona raica vakatautauvata na bula kei na dra ni oti na Waluvu ena siga i Noa. Ni bera na Waluvu, o ira e liu era dau kana vuanikau, kakana draudrau, co vuata, kei na kakana dina. Ni oti na Waluvu, sa qai tukuna o Jiova vei Noa kei ratou na luvena: “E rawa ni dou kania na manumanu bula kece era veitosoyaki. Au sa solia kece vei kemudou, me vaka ga na noqu solia vei kemudou na kau drokadroka. Na lewe ga e tiko kina na bula—na kena dra—dou kua ni kania.” (Vakatekivu 1:29; 9:3, 4) E matata vakasigalevu e ke ni o Jiova e raica vakatautauvata na bula kei na dra.

11. Na ivakavakayagataki cava ni dra e vakatabuya na Kalou me tekivu mai na siga i Noa?

¹¹ Eda na vakaraitaka na noda doka na dra ena noda sega ni kania. A veivakaroti o Jiova ena Lawa e solia vei ira na Isireli: “Ke lai vakasasa e dua na Isireli . . . qai toboka e dua na manumanu kila se manumanuvuka e rawa ni laukana, me vakadrodroya laivi na kena dra qai buluta ena qele. . . . Au mani kaya vei ira na Isireli: ‘Moni kua ni kania na dra ni kabula kece.’” (Vunau ni Soro 17:13, 14) Nona vakatabuya na Kalou na laukana ni dra ni manumanu ena lawa a solia vei Noa ena rauta ni 800 na yabaki yani e liu, e se dei tu ga me yacova mai na gauna ya. E matata na rai i Jiova: E rawa nira kania na nona tamata na lewe ni manumanu, mera kua ga ni kania na dra. E dodonu mera vakadrodroya laivi na dra ina qele—qo e vaka ga e vakasukai tiko kina na bula ni manumanu ya vua na Kalou.

12. Na ivakaro cava me baleta na dra a tau ena imatai ni senitiuri ena veidusimaki ni yalo tabu e se dei tu ga nikua?

¹² E via vaka tale ga qo na ivakaro e soli vei keda na lotu vaKarisito. Ena imatai ni senitiuri, era dabe vata na yapositolo kei ira na qase mera vakatulewataka se ivakaro cava mera na muria kece na lewe ni ivavakoso vaKarisito. Qo na ka era sa qai lewa vata: “Keimami duavata kei na yalo tabu me  keimami kua ni vakataqara vei kemuni e dua tale na icolacola, vakavo ga na ka bibi kece qo: ni vakatabui kemuni mai na ka kece e cabori ina matakau, na dra, na ka e kuna [“na ka e vakamatei qai sega ni vakadavei na kena dra,” ivakamacala e ra], kei na veiyacovi tawadodonu.” (Cakacaka 15:28, 29; 21:25) O koya gona, e dodonu meda ‘vakatabui keda mai na dra.’ Ena mata ni Kalou, na bibi ni noda vakatabui keda ena tikina qo e tautauvata sara ga kei na noda vakatabui keda mai na qaravi matakau se na veiyacovi tawadodonu.

13. Vakamacalataka na vuna e okati tale ga kina ena vakatatabutaki ni dra na kena soli vei keda na dra ena veiqaravi vakavuniwai.

¹³ E okati tale beka ga ena noda vakatabui keda mai na dra na kena soli vei keda na dra ena veiqaravi vakavuniwai? Io. Vakasamataka mada qo: Kaya mada ke vakaroti iko e dua na vuniwai mo tabu ena gunu yaqona ni valagi. Kena ibalebale ni vakatatabu qo e baleta wale ga na kena gunuvi, e sega ni tabu mo vakacuruma ena nomu salanidra? Sega! Na noda vakatabui keda tale ga mai na dra e kena ibalebale nida na sega sara ga ni via vakacuruma i yagoda na dra. O koya gona, na ivakaro meda vakatabui keda mai na dra e kena ibalebale nida na sega ni vakadonuya me soli vei keda na dra.

14, 15. Ke ra kaya na vuniwai ni bibi me soli vua e dua na lotu vaKarisito na dra, na cava me cakava, ena vuku ni cava?

¹⁴ Vakacava ke mavoa vakaca e dua na lotu vaKarisito se vakayacori vua e dua na veisele levu? Kaya mada ke ratou kaya na vuniwai ni dodonu me soli vua na dra, ke sega ena mate. E macala ni sega ni dua na lotu vaKarisito ena via mate. Ena nona vinakata gona me maroroya na bula talei e solia vua na Kalou, ena vakadonuya kina na veiqaravi vakavuniwai e sega ni vakayagataki vakatawadodonu kina na dra. Ena vakasaqara na veiqaravi vakavuniwai va qo ena vanua e rawa ni kunea kina, ena vakadonuya tale ga me vakayagataki vua na isosomi ni dra (alternatives) sa tu ena gauna qo.

¹⁵ Ena beca beka na lawa ni Kalou e dua na lotu vaKarisito me rawa ni dede vakalailai ga kina na nona bula ena vuravura e se lewa tu qo o Setani? A kaya o Jisu:  “O koya e via maroroya na nona bula ena vakayalia, ia o koya e vakayalia na nona bula ena vukuqu, ena rawata tale.” (Maciu 16:25) Eda sega ni via mate. Ia ke da bolea meda beca na lawa ni Kalou ena noda via maroroya noda bula ena gauna qo, sa na rawa sara ga nida sega ni rawata kina na bula tawamudu. Ke da yalomatua, eda na muria ga na ivunau ni Kalou. Ke da mani mate, e rawa nida nuidei ni na qai nanumi keda o koya na Vunibula ena gauna ni veivakaturi ni sa na vakalesuya tale vei keda na nona isolisoli talei, na bula.—Joni 5:28, 29; Iperiu 11:6.

16. Na cava era vakabauta dei na tamata ni Kalou me baleta na dra?

¹⁶ E dei na nodra vakatulewa na tamata ni Kalou nikua mera muria ga na ivakaro ni Kalou me baleta na dra. Era na sega ni kania na dra. Era na sega tale ga ni vakadonuya me soli vei ira na dra ena veiqaravi vakavuniwai. * Era vakabauta dei ni o koya ga a bulia na dra e kila na ka e vinaka duadua vei ira. O vakabauta qo?

17. E Isireli makawa, na cava na ivakavakayagataki duadua ga ni dra e vakadonuya na Kalou?

¹⁷ E vakabibitaka na Lawa a soli vei Mosese e dua ga na ivakavakayagataki dodonu ni dra. A vakarota o Jiova vei ira  na Isireli makawa me baleta na nodra sokalou: “Ni tiko ena dra na bula ni dua na kabula, au sa solia sara ga vei kemuni ina icabocabonisoro moni veisorovaki kina ena vuku ni nomuni bula, ni dra qo e caka kina na veisorovaki.” (Vunau ni Soro 17:11) Nira cala na Isireli, e rawa nira vosoti ke ra cabora e dua na manumanu, qai sovaraka eso na kena dra ena icabocabonisoro ena vale ni Kalou. Qo duadua ga na ivakavakayagataki dodonu ni dra vei ira.

18. E yaga vakacava vei keda na vakadavei ni dra i Jisu?

¹⁸ Eda sega ni vauci na lotu vaKarisito dina ena Lawa e soli vei Mosese, eda na sega gona ni vakacaboisoro se sova na dra ni manumanu ena icabocabonisoro. (Iperiu 10:1) Ia na vakayagataki ni dra ena icabocabonisoro e Isireli makawa e dusia tiko e dua na isoro talei, ya na nona isoro na Luve ni Kalou, o Jisu Karisito. Eda sa vulica mai ena Wase 5 ni ivola qo ni a solia na nona bula vakatamata o Jisu ena vukuda ena nona  vakalaiva me dave nona dra me isoro. Sa qai cabe i lomalagi me lai cabora vei Tamana na nona bula vakatamata, na ka e vakatakarakarataki ena nona dra. (Iperiu 9:11, 12) Qori sara ga na yavu e vosoti rawa tale kina na noda ivalavala ca, e dolava tale ga na sala meda bula tawamudu kina. (Maciu 20:28; Joni 3:16) Io, e bibi dina na ivakavakayagataki ni dra qo! (1 Pita 1:18, 19) Sa qai vo ga meda vakabauta na yaga ni dra a vakadavea o Jisu me qai rawa nida vakabulai.

19. Na cava meda cakava meda “galala mai na nodra dra na tamata kece ga”?

¹⁹ Eda vakavinavinaka vua na Kalou ena nona vakarautaka vakayalololoma vei keda na isolisoli talei qo, na bula! Vakacava ena uqeti keda qo meda tukuna yani na nodra rawa ni bula tawamudu na tamata kece ke ra vakabauta na isoro i Jisu? Ena gu na yaloda meda tukuna yani na itukutuku qo ke da nanuma dina na nodra bula na wekada. (Wilika Isikeli 3:17-21.) Ke da vakayacora na itavi qo ena noda vinaka kece, e rawa nida duavata kei na yapositolo o Paula ni a kaya: “Niu sa galala mai na nodra dra na tamata kece ga, niu a tukuna kece vei kemuni na ivakaro ni Kalou, e sega ni dua na ka au vunia.” (Cakacaka 20:26, 27) E dua na sala vinaka eda vakaraitaka kina nida doka, da qai vakamareqeta na bula kei na dra na noda tukuna yani na veika e baleta na Kalou kei na nona inaki.