1. Mávapa ojapo opa mbaʼe oikovéva?

‘JEHOVÁ haʼe añetehápe Ñandejára’ heʼivaʼekue pe proféta Jeremías. ‘Haʼe pe Ñandejára oikovéva’ (Jeremías 10:10). Avei, Ñandejára Jehová haʼe opa mbaʼe oikovéva Apohare. Umi oikóva yvágape heʼi chupe: ‘Nde rejapógui opa mbaʼe, ha nde reipotágui oiko ha ojejapovaʼekue’ (Revelación [Apocalipsis] 4:11). Ha opurahéirõ guare Ñandejárape, pe rréi David heʼivaʼekue: ‘Ndehegui pe tekove heñói’ (Salmo 36:9). Upéicharõ, pe tekove haʼe peteĩ rregálo oúva Ñandejáragui.

2. Mbaʼépa ojapo Ñandejára jaikove hag̃ua?

² Avei Jehová omeʼẽ opa mbaʼe oñekotevẽva jaikove hag̃ua (Hechos 17:28). Haʼe omeʼẽ pe tembiʼu jaʼu hag̃ua, pe y jayʼu hag̃ua, pe yvytu jarrespiráva ha avei ko Yvy jaikoha (Hechos 14:15-17). Jehová ojapo koʼã mbaʼe ikatu hag̃uáicha jaiko vyʼápe. Péro jaiko hag̃ua vyʼápe, tekotevẽ jaikuaa mbaʼépa heʼi Ñandejára léi ha jajapo pe heʼíva (Isaías 48:17, 18).

3. Mbaʼépa heʼi Ñandejára ojejukahaguére Abélpe?

³ Ñandejára oipota ñamombaʼe ñande rekove ha ñande rapicha rekove avei. Jahechami peteĩ ehémplo. Caín, Adán  ha Eva família, ipochyetereivaʼekue iñermáno imitãvéva Abel ndive. Jehová heʼi porã Caínpe pe pochy ikatuha ogueraha chupe peteĩ pekádo ivaivévape, péro Caín nohendúi. Haʼe ‘opuʼã iñermáno Abel rehe ha ojuka’ (Génesis 4:3-8). Jehová okastiga Caínpe, ojukahaguére iñermánope (Génesis 4:9-11).

4. Pe Léi mosáika rupive, mbaʼéichapa ohechauka Ñandejára jahechavaʼerãha ñande rekove?

⁴ Miles de áño ohasa rire, Jehová omeʼẽ Israélpe umi léi oipytyvõtava chupekuéra oservi hag̃ua chupe haʼe oipotaháicha. Ko léi oñemeʼẽvaʼekue pe proféta Moisés rupive, upévare oñehenói jepi Léi mosáika. Ko léi apytépe oĩvaʼekue peteĩ heʼíva: ‘Ani reporojuka’ (Deuteronomio 5:17). Ko léi ohechaukavaʼekue umi Israelguápe Ñandejára omombaʼeha yvypóra rekove, ha enterove ñamombaʼevaʼerãha avei ñande rapichakuéra rekove.

5. Iporãpa ojejapo pe aborto?

⁵ Mbaʼéichapa ohecha Jehová peteĩ mitã neʼĩrava onase? Pe Léi mosáika ohechaukavaʼekue ivaiha ojejuka peteĩ mitã neʼĩrava onase. Upeichaite, Jehová omombaʼe upe mitã rekove jepe (Éxodo 21:22, 23; Salmo 127:3). Kóva ohechauka ivaiha pe aborto térã ojeityuka peteĩ mitã.

6. Mbaʼérepa ivai nañandejaʼéi ñande rapicháre?

⁶ Ñamombaʼe pe tekove heʼise avei ñamombaʼevaʼerãha ñande rapichápe. La Biblia heʼi: ‘Opavave ndaijaʼéiva iñermánore haʼe peteĩ oporojukáva, ha peẽ peikuaa ni peteĩ oporojukáva ndoguerekoiha ipype pe jeikove opaʼỹva’ (1 Juan 3:15). Jaikoséramo opa ára g̃uarã, tekotevẽ jaipeʼaite ñane korasõgui pe jaʼeʼỹ ñande rapicháre, upéva omoheñóigui opaichagua ñorairõ (1 Juan 3:11, 12). Upévare tekotevẽ ñamoheñói pe mborayhu ojoapytépe.

7. Mbaʼeichagua vísiopa ohechauka noñemombaʼeiha pe tekove?

⁷ Ha mbaʼépa ikatu jaʼe ñande rekovégui? Ñamombaʼépa? Avave nomanoséi, péro oĩ heta oapeligráva hekove vyʼa  rapykuéri. Umíva apytépe oĩ heta opitáva, oisuʼúva petỹ térã oiporúva dróga ojaposégui reínte. Koʼã mbaʼe ojapo vai ñanderehe ha ikatu ñandejuka. Upéicharõ, upe oiporúva koʼã mbaʼe nomombaʼéi hekove. Ñandejárape g̃uarã koʼã vísio ivai térã ikyʼa (Romanos 6:19; 12:1; 2 Corintios 7:1). Jaservi hag̃ua Ñandejárape haʼe oipotaháicha, japoivaʼerã koʼã mbaʼe kyʼágui. Hasýramo jepe japoi koʼã mbaʼégui, Jehová ikatu ñanepytyvõ. Haʼe omombaʼe oimeraẽ mbaʼe jajapóva jahechágui ñande rekove peteĩ rregálo ijojahaʼỹvaicha.

8. Mbaʼérepa jajepyʼapy ha ñañangareko meme vaʼerã ñandejehe?

⁸ Ñamombaʼéramo ñande rekove, jajepyʼapy ha ñañangareko meméta ñandejehe. Ndajajapomoʼãi mbaʼeve ñandeapeligráva vyʼa rapykuéri. Ñañangarekovaʼerã ñamaneha jave ñane mbaʼyruguata ha ani ñahaʼã umi depórte imbarete ha ipeligrósova (Salmo 11:5). Ñandejára léi heʼivaʼekue umi Israelguápe: ‘Remopuʼã vove peteĩ óga pyahu [itécho péva], rejapovaʼerã peteĩ tápia karape pe técho ári, ani hag̃ua remoĩ nde rógare kúlpa tuguy ñeñohẽre oĩramo hoʼáva upégui’ (Deuteronomio 22:8). Ko léi ñanemboʼe peteĩ mbaʼe iñimportánteva jajapo hag̃ua. Oguerekóramo eskaléra ñande róga, kóva oĩ porã vaʼerã ani hag̃ua avave ojupíva hoʼa upégui ha oñelastima vai. Jaguerekóramo peteĩ mbaʼyru, oiko porã vaʼerã. Ani jaheja ñande róga térã ñane mbaʼyruguata ñandeapeligra ñandéve térã ñande rapichápe.

9. Mbaʼéichapa jaguerekóta mymbakuérape ñamombaʼéramo pe tekove?

⁹ Mbaʼéichapa Ñandejára ohecha mymbakuéra rekove? Haʼe omombaʼeguasu avei. Ñandejára oheja jajuka mymbakuéra jaʼu hag̃ua, ñañemonde térã ñañeñangareko hag̃ua oimeraẽ pelígrogui (Génesis 3:21; 9:3; Éxodo 21:28). Péro oĩ vai ñañembosarái térã jajuka rei mymbakuéra, ha upéva ohechaukáta nañamombaʼeiha pe tekove (Proverbios 12:10).

10. Mbaʼéichapa ohechaukavaʼekue Ñandejára pe tekove ha pe tuguy oĩha oñondive?

¹⁰ Caín ojuka rire iñermáno Abélpe, Jehová heʼi chupe: ‘Ne ermáno ruguy osapukái asy chéve pe yvy guive’ (Génesis 4:10). Oñeʼẽvo Ñandejára Abel ruguýre, oñeʼẽ Abel rekovégui. Caín oipeʼa chugui hekove, ha opagavaʼerã upévare. Haʼete ku Abel ruguy, térã hekove, osapukái asýva hína Jehovápe ojerurévo hustísia. Pe Dilúvio rire, ojehecha jey pe tekove ha tuguy oĩha oñondive. Pe Dilúvio mboyve, yvyporakuéra hoʼuvaʼekue opaichagua yva ha verdúra. Péro pe dilúvio rire, Jehová heʼi Noé ha itaʼyrakuérape: ‘Opaichagua mymba omýi ha oikovéva ikatu peʼu. Umi plántaicha avei, ameʼẽmbaite peẽme’. Péro Ñandejára heʼi avei ndojapoivaʼerãha hikuái ko mbaʼe: ‘Soʼo hiʼálma reheve [térã hekove] —huguy reheve— añoite ndapeʼuivaʼerã’ (Génesis 1:29; 9:3, 4). Jahechaháicha, Jehovápe g̃uarã pe tekove ha pe tuguy oĩ oñondive.

11. Mbaʼéichapa ndojeporuivaʼerã pe tuguy Noé tiémpo guive?

¹¹ Jahechauka ñamombaʼeha pe tuguy ndajaʼúiramo. Pe Léi Jehová omeʼẽvaʼekue Israélpe heʼi: ‘Oimeraẽ kuimbaʼe [...] ojukáramo peteĩ mymba kaʼaguy térã guyra ikatúva ojeʼu, oñohẽvaʼerã huguy ha ojaty yvýpe. Pórke [...] haʼe Israel raʼykuérape: “Ndapeʼuivaʼerã tuguy mbaʼeveichagua toʼógui”’ (Levítico 17:13, 14). Ojapomavaʼekue ochocientos áño Ñandejára heʼihague Noépe ani hag̃ua ojeʼu mymba ruguy, ha umi Israelgua ojapovaʼerã gueteri upéva. Jehová heʼi porã vaʼekue: umi oservíva chupe ikatu hoʼu soʼo péro ndoʼuivaʼerã tuguy. Haʼekuéra oñohẽvaʼerã yvýpe pe tuguy, ha upéicha haʼete ku omeʼẽ jeýva Ñandejárape pe mymba rekove.

12. Mbaʼépa heʼi tuguýgui pe léi oñemeʼẽvaʼekue espíritu sánto rupive pe síglo primérope, ha ojeporúva koʼág̃a peve?

¹² Koichagua léi oñemeʼẽ avei kristianokuérape. Pe síglo primérope, umi apóstol ha ambue kuimbaʼekuéra  omoakãva Jesús remimboʼekuérape, oñembyaty odesidi hag̃ua mbaʼépa ojejapovaʼerã opa kongregasiónpe. Haʼekuéra og̃uahẽ ko ñeʼẽme: ‘Pe espíritu sántope ha oréve avei iporã norombojoʼái peẽme mbaʼeve ipohýiva, koʼã mbaʼe oñekotevẽva añónte: pejejoko umi mbaʼe oñekuaveʼẽvagui taʼangakuérape, ha tuguýgui, ha umi mbaʼe ojejuvyvaʼekuégui [umi mymba ojejuvyvaʼekue ha ndojehuguyʼóiva] ha fornikasióngui’ (Hechos 15:28, 29; 21:25). Upéicharõ, ñande ‘jajejokovaʼerã pe tuguýgui’. Ñandejárape g̃uarã iñimportánte ko mbaʼe, iñimportanteháicha jaheja umi taʼanga ñemombaʼe ha pe teko tieʼỹ.

13. Mbaʼérepa ikatu ñambojoja jahechauka hag̃ua pe léi heʼíva jajejokovaʼerãha tuguýgui heʼiseha avei nañamoĩrivaʼerãha pe tuguy?

¹³ Upe léi heʼivaʼekue jajejokovaʼerãha tuguýgui. Heʼisépa upéva jajejokovaʼerãha avei pe tuguy ñemoĩgui? Jajejokovaʼerã. Ikatu ñambojoja ko mbaʼére: peteĩ doktór heʼíramo ndéve rejejoko hag̃ua pe vevídagui, heʼisépa upéva ndaikatuiha reʼu péro ikatuha remoĩ ne vénape? Nahániri, ajépa? Upéicha avei, jajejoko pe tuguýgui heʼise nañamoĩriha mbaʼeveichavérõ tuguy ñande retepýpe. Upéicharõ, jajapo hag̃ua pe léi heʼíva ndajahejaivaʼerã oñemoĩ tuguy ñande retepýpe.

14, 15. Umi doktór heʼíramo peteĩ kristiánope omanotaha noñemoĩriramo chupe tuguy, mbaʼépa ojapovaʼerã, ha mbaʼérepa?

¹⁴ Mbaʼépa oikóta peteĩ kristiáno hasyetéramo térã oikotevẽramo peteĩ operasión tuicháva? Epensami umi doktór heʼiha noñemoĩriramo chupe tuguy omanotaha. Katuete pe kristiáno nomanosemoʼãi. Ha omombaʼégui hekove, pe rregálo porãite oúva Ñandejáragui, oipotáta ambue tratamiénto ojeporuʼỹhápe tuguy. Upévare ohekáta oñemeʼẽ hag̃ua chupe umi tratamiénto oiporuʼỹva tuguy.

¹⁵ Omboykétapa peteĩ kristiáno Ñandejára léi ombopukusevégui hekove ko sistémape? Jesús heʼivaʼekue: ‘Pe osalvaséva hiʼálma (térã hekove), ohundíta, péro  pe ohundíva hiʼálma che rehehápe, oguereko jeýta’ (Mateo 16:25). Ñande nañamanoséi. Péro ñañehaʼãramo koʼág̃a jaikove ñamboyke rupi Ñandejára léi, ikatu ndajahupytýi pe tekove opaʼỹva. Upéicharõ, ñanearandu jagueroviáramo Ñandejára léi iporãveha ñandéve g̃uarã. Ha ikatu jajerovia, ñamano sapyʼáramo, pe tekove Meʼẽha imanduʼataha ñanderehe pe ñemoingove jeýpe, ha omeʼẽ jeýta ñandéve pe rregálo porãite (Juan 5:28, 29; Hebreos 11:6).

16. Mbaʼe desisiónpa ojapo Ñandejára siervokuéra pe tuguy jeporúgui?

¹⁶ Koʼág̃a Ñandejára siervokuéra ojedesidi ojapo haʼe heʼíva pe tuguýgui. Upévare haʼekuéra mbaʼevéicharõ ndoʼúi tuguy ha ndohejái oñemoĩ chupekuéra oñepohano hag̃ua. * Haʼekuéra ojerovia pe tuguy Apohare oikuaaha mbaʼépa iporãve chupekuéra g̃uarã. Ndépa reguerovia avei upéva?

17. Pe Israel ymaguarépe, mbaʼéicha añoitépa Ñandejára ohejavaʼekue ojeporu pe tuguy?

¹⁷ Pe Léi mosáika heʼi porã vaʼekue mbaʼéicha añoitépa ojeporuvaʼerã pe tuguy. Jehová ohechaukavaʼekue mbaʼéichapa umi Israelgua oadoravaʼerã chupe heʼívo: ‘Pe álma (térã tekove) toʼopegua oĩ pe tuguýpe, ha che voi amoĩ pe  altár ári peẽme opaga hag̃ua pene álmare, pórke pe tuguy haʼe pe opagáva pe álma rupi [ipype oĩva]’ (Levítico 17:11). Umi Israelgua opekáramo, ikatu oñeperdona chupekuéra oikuaveʼẽ vove peteĩ mymba ha omoĩ huguykue pe altár ári, oĩvaʼekue pe tavernákulope, ha upe rire Ñandejára témplope. Pe tuguy ojeporuvaʼerã upearãnte.

18. Mbaʼe vendisiónpa jahupyty Jesús ruguy oñeñohẽvaʼekue rupive?

¹⁸ Kristiáno añetegua ndojapovéima pe Léi mosáika heʼivaʼekue, ha upévare ndosakrifikái mymbakuéra ha nomoĩri huguykue peteĩ altár ári (Hebreos 10:1). Upéicharamo jepe, pe tuguy ojeporuvaʼekue ohechauka oĩtaha peteĩ sakrifísio ijojahaʼỹva, pe omeʼẽtava Ñandejára Raʼy Jesucristo. Jahechahaguéicha pe kapítulo 5-pe, Jesús omeʼẽvaʼekue hekove ñanderehehápe, oñohẽvo huguy sakrifísioramo. Upe rire oho yvágape ha omeʼẽ Ñandejárape peteĩ jave ha opa ára  g̃uarã, pe huguy oñohẽvaʼekue repykue (Hebreos 9:11, 12). Ko mbaʼére ikatu oñeperdona ñande pekádo ha jahupyty pe jeikove opaʼỹva (Mateo 20:28; Juan 3:16). Ajépa tuichaite mbaʼe ojeporuhague péicha pe tuguy! (1 Pedro 1:18, 19). Jajeroviavaʼerã Jesús ruguy oñeñohẽvaʼekuére, upéicha añoite ikatúta jajesalva.

19. Mbaʼépa jajapovaʼerã ikatu hag̃ua ‘ñanepotĩ opa kuimbaʼe ruguýgui’?

¹⁹ Jaagradesete Ñandejára Jehovápe omeʼẽhaguére ñandéve ñande rekove! Ko mbaʼe ñanemokyreʼỹvaʼerã ñañeʼẽ hag̃ua ñande rapichakuérape pe tekove opaʼỹvagui, ikatútava ohupyty ojeroviáramo Jesús sakrifísiore. Upéva jajapóta kyreʼỹme jahecháramo ñande rapicha rekove Ñandejára ohechaháicha (Ezequiel 3:17-21). Jajapo porãramo ko mbaʼe, ikatúta jaʼe pe apóstol Pablo heʼihaguéicha: ‘Chepotĩ opa kuimbaʼe ruguýgui, pórke ndajokoivaʼekue che ñeʼẽ amombeʼupaite hag̃ua peẽme Ñandejára heʼíva’ (Hechos 20:26, 27). Upévare, ñañeʼẽramo ñande rapichakuérape Ñandejára ha pe ojapótavagui, jahechauka mbaʼeichaitépa ñamombaʼe pe tekove ha pe tuguy.