1. Sinni i namaratu ta ngamin nga siggamatolay?

“SI JEHOVA ay kurug nga Dios. Yaya i siggamatolay nga Dios,” kinagi ni profeta Jeremias. (Jeremias 10:10) Fuera paga tatun, si Jehova nga Dios i Namaratu ta ngamin nga egga inangona. Kinagi na angheles meyannung kani Jehova: “Pinaro mu onu pinaratum ngamin i adde na; megafu ta paka-urem laggapa, pinaro mu anna sinolem ira.” (Nepakannammu 4:11) Ta kansion nga pangidayarayaw ta Dios, kinagi ni Patul David: “Ngamin nga inango ay sikaw i en-na paggafuan.” (Salmo 36:9) Regalu gafu na Dios i inango.

2. Kunnasi nga sustinian na Dios i inango tam?

² Sustinian gapa ni Jehova i inango tam. (Kingngua 17:28) Yaya i naggafuan na ayre tape makenango tam, makang nga kanattam, danum nga inumattam, anna davvun nga paddianattam. (Bibbigammu i Kingngua 14:15-17.) Kingngua ngamin yaw ni Jehova tapenu mapabbalin tu makapagayayya i pattolay. Ngem tape mas nga magayayya tam, mawag tu gigiammuattam i bili-bilin na Dios anna tuppalan yatun.​—Isaias 48:17, 18.

3. Anni i pagimamma ni Jehova ta pamatay kani Abel?

³ Kaya na Dios nga irespeto tam i mismu nga inango tam kunne na gapa i inango na tanakuan. Angngariganna, turi ta tiempo da Adan anna Eva, sobra lussaw na anâda  nga si Cain kani Abel nga wagina. Netabarang ni Jehova kani Cain nga awayyana nga makaliwa yaya tu madammo megafu ta lussona. Ngem ari ginigginna ni Cain yatun nga tabarang. “Pinalûna i wagina nga si Abel anna pinatena.” (Genesis 4:3-8) Kinastigo ni Jehova si Cain megafu tatun nga kingnguana.​—Genesis 4:9-11.

4. Kunnasi nga nepasingan na Dios i fustu nga pagimamma ta inango segun ta Mosaiko nga Dob?

⁴ Ta pappasa na rinivi-rivu nga dagun, iniddan ni Jehova i Israelita ira tu dorob nga manguffun nira tapenu paboranna i passerbidda sa. Nagalan yaw tu Mosaiko nga Dob megafu ta neyawa i dorob kani profeta Moises. Kagian na tadday ta Mosaiko nga Dob: “Ari ka mamatay.” (Deuteronomio 5:17) Ipasinganna yaw ta Israelita ira nga mabalor ta Dios i inango na tolay yatutta mawag gapa nga tagibaloradda i inango na tanakuan.

5. Kunnasi nakuan i pagimamma tam ta aborsion?

⁵ Kunnasi gapa i inango na abbing nga ari paga neyanâ? Segun ta Mosaiko nga Dob, mebilang nga liwâ i anni laman nga kegafuan na patay na abbing maski nu egga paga ta san na yena. Kakuruganna, nabala-balor kani Jehova yatun nga inango na abbing. (Bibbigammu i Exodo 21:22, 23; Salmo 127:3.) Nu kunnari gafu, marake i aborsion.

6. Ngatta ariattam nakuan ikalussaw i kasittoletam?

⁶ Nu egga respeto tam ta inango, mawag gapa nga ayatattam i kasittoletam. Kagian na Biblia: “I sinni laman nga mangikabatù onu mangikalussaw ta wagi na ay minammapatay, ay ammu nu tu i minammapatay ay awan sa i inango nga adde ta ngangangay.” (1 Juan 3:15) Nu kaya tam i mattolay tu mannanayun, mawag nga baddulattam ta futu tam i anni laman nga pangikalussaw ta kasittolay, megafu ta i lussaw i gamu na aru nga marake nga annangngua. (1 Juan 3:11, 12) Mawag gafu tu gigiammuattam nga mangipasingan tu aya ta kataggitadday.

7. Anni ira nga annangngua i mangipasingan tu kawan tu respeto ta inango?

⁷ Kunnasi tam gapa merespeto i mismu nga inango tam? Gagangay laman nga manaki na totolay i matay, ngem irisgu  na karuan i inangoda megafu laman ta pappaga-pagayayya. Angngariganna, aru i mangusa tu tabaku onu droga anna mammamá. Egga ira substansiana yatun nga makadaral ta baggi anna kegafuan na patay. I tolay nga neyugalianna i mangusa ta kunnatun ira nga substansia ay arianna imammatan nga sagrado i inango. Maritta yatun ira nga annangngua ta pagimamma na Dios. (Bibbigammu i Roma 6:19; 12:1; 2 Corinto 7:1.) Mawag nga iyemmang tam yatun ira nga annangngua tapenu alawatan na Dios i passerbi tam. Maski nu mariga nga kuan yatun, uffunan ittam ni Jehova. Appresian ni Jehova i appursigi tam tape mepasingan nga tagibalorattam i inango nga neyawana.

8. Ngatta mawag tu kanayuttam nga siggapanono ta pagimmugug?

⁸ Nu egga pangirespeto tam ta inango, kanayuttam nga siggapanono ta pagimmugug. Ariattam ipay ta peligro i inango tam para laman ta pappaga-pagayayya. Magimmugug tam ta pammaneho anna lillitattam i makadannal onu peligroso ira nga gayam. Nedob na Dios ta ollu ira nga Israelita: “Nu angngariganna nga mangipataddag ka tu bagu nga balay [nga egga pinà nga atôna], mawag gapa nga mangipeka tu barandilias [onu, alinno nga gibaw] para ta atômu, tape ari ka makepay tu pakaliwatan tu daga ta balem megafu ta tolay nga mataga tatun.” (Deuteronomio 22:8) Mekunnay ta prinsipio nga sakup na yatun nga dob, mawag tu siguraduan nga ari nga delikadu i gannagannug ta balay kagitta na addang tape ari nga meduya, mataga, anna madannal i maski sinni. Nu egga takem, siguradduammu nga ari tu delikadu nga memaneho. Ariammu ipamavulun tu kegafuan na aksidentem mismu onu na tanakuan i balem onu i takem.

9. Nu egga pangirespeto tam ta inango, kunnasi tam nga tratuan i aya-ayam?

⁹ Kunnasi gapa i inango na ayam? Sagrado gapa yatun para ta Namaratu. Nepamavulun na Dios nga mapatay i aya-ayam tape makan, makua tu sinnung, onu tape melilli ta peligro i totolay. (Genesis 3:21; 9:3; Exodo 21:28) Ngem marake i panattazzi onu pamatay ta aya-ayam tape paggalag-gayaman  laman, anna ari nga pangirespeto yatun ta kinasagrado na inango.​—Proverbio 12:10.

10. Kunnasi nga nepasingan na Dios tu konektadu i inango ta daga?

¹⁰ Kabalin na pamatay ni Cain kani Abel nga wagina, kinagi sa ni Jehova: “Tumatangi nga magagal niakan i daga na wagim ta davvun.” (Genesis 4:10) Turi ta nakagi ni Jehova i daga ni Abel, i inango ni Abel i kaya na kagian. Pinatay ni Cain si Abel yari tu mepangngo nga makastigu. Gitta na magagagal kani Jehova para ta hustisia i daga, onu i inango ni Abel. Nepasingan uli i koneksion na inango anna daga kabalin na Delubio ta tiempo ni Noe. Nige na Delubio, prutas, gulay, anna vuku-vukal laman i kanakanan na totolay. Kabalin na Delubio, kinagi ni Jehova kani Noe anna ta anàna: “Kada siggamatolay nga ayam ay awayyana nga masserbi nga makan para nikamu. Kagitta na berde nga gulu-gulay, iyawa ku ngamin nikamu.” Ngem egga negamma na Dios: “I pattag nga egga inangona​—i dágana​—ariannu kanan.” (Genesis 1:29; 9:3, 4) Manawag nga para kani Jehova, konektadu i inango anna daga na tadday nga naparatu.

11. Anni i negamma na Dios meyannung ta daga turi ta tiempo ni Noe?

¹¹ Merespeto tam i daga nu ariattam kanan yatun. Ta Dob nga neyawa ni Jehova ta Israelita nebilinna: “Nu manganû i tadday . . . anna makagafu tu simaron nga ayam onu mammanu nga makan, mawag tu paturukanna i daga anna tavvunanna tu gavu. . . . Kinagî ta Israelita ira: ‘Ariammu kanan i daga na maski anni klasena nga pattag.’” (Levitico 17:13, 14) Ma-800 dagun ngana i nappasa turi ta neyawa na Dios kani Noe i bilin nga ari tu kuman tu daga na ayam, ngem meyaplika paga yatun adde ta maddaggun. Manawag i pagimamma ni Jehova: Awayya na aripanna ira i kuman tu karne na ayam ngem fuera i dagana. Mawag tu ivuvvuda i daga ta davvun​—gitta na pangitoli yatun tu inango ta Dios.

12. Anni nga bilin meyannung ta daga turi ollu-siglo i neyawa gukaban na masanto nga espiritu i magafekto adde ta kaggawattam?

 ¹² Egga bilin nga neyawa ta Cristiano ira nga kagittana yatun. Turi ta ollu nga siglo, naggarammammung i apostoles anna i karuan nga lallaki nga mangirollu ta tagatuttul ira ni Jesus. Tatun nga miting, mawag tu desisionadda nu anni nga bili-bilin i mawag nga tuppalan na ngamin nga Cristiano ta kongregasion. Yaw i desisiodda: “Ta nagana-anugutammi ta pangirollu na masanto nga espiritu nga awan tu tanakuan nga ipakuami nga mamakadammo nikamu fuera taw ira nga kuruga mawag tu tuttulannu: itulu-tuloy nu nga arayyuan i gannagannug nga netavvung ta rebulto ira, anna i daga, anna i anni laman nga ari napadaga, anna i seksual nga immoralidad.” (Kingngua 15:28, 29; 21:25, NW ) Yari tu mawag nga ‘itulu-tuloy tam nga arayyuan i daga.’ Ta pagimamma na Dios, importante i pattuppal tatun nga bilin kagitta na pallilli ta idolatriya anna seksual nga immoralidad.

13. Iyilustram nu kunnasi nga nesali ta bilin nga arayyuan i daga i pappatubbo tu daga.

¹³ Kasali kari ta bilin nga arayyuan i daga i pappatubbo tu daga? Wan. Tape meyilustra, kagiattam nga binilin naka na doktor tu ibitam i binarayang. Kaya na kari kagian yatun nga ari ka puede nga minum tu binarayang ngem awayyam nga itubbo yatun ta kallomu? Siempre ari! Ta kunnatun gapa, kaya kagian na arayyuan i daga nga ariammu pulus iponag yatun ta baggim. Yari tu i bilin nga arayyuan i daga, kebalinanna nga ariattam itulû nga metubbo i daga ta kalla-kallo tam.

14, 15. Anni i desision na tadday nga Cristiano nu kagian na doktor nga mawag nga mappatubbo tu daga, anna ngatta kunnatun i desisionna?

¹⁴ Kunnasi nu grabe nga nadannal i tadday nga Cristiano onu kawaganna i komplikado nga operasion? Tapus, kagian na doktor nga matay yaya nu ari nga matubbokkan tu daga. Siempre, manaki na tadday nga Cristiano i matay. Megafu ta tagibaloranna i regalu na Dios nga inango, alawatanna i panguru nga ari mangiyusa tu daga. Mapporu yaya nu egga kunnatun nga klase ira na panguru nga alternatibo para ta daga.

 ¹⁵ Ari kari nga mattuppal i tadday nga Cristiano ta dob na Dios megafu laman ta kayana nga umapaddu baddi i inangona? Kinagi ni Jesus: “Ta i makkakenga ta inango na, ay mapawan na. Ngem i mapawan na i inango na megafu niakan, ay maleran na i kurug nga inango.” (Mateo 16:25) Manakî tam i matay. Ngem nu ariattam mabba matuppal i dob na Dios ta pakkaraga nga mepalliag i inango tam, mawawattam i mannanayun nga inango. Kinasirib gafu nu mattalo ittam nga fustu i dob na Dios anna makkomfiansa nga anni laman i kegafuan na patay tam, paginnolayan noka ittam na Minangngiyawa-Inango anna itolina i mabalor nga regalu nga inango.​—Juan 5:28, 29; Hebreo 11:6.

16. Anni i determinasion na aripan ira na Dios meyannung ta daga?

¹⁶ Determinado i matalo ira nga aripan na Dios nga tuttulan i dob meyannung ta daga. Ariadda kanan i daga onu i anni laman nga nakivuan tu daga. Ariadda pulus mapporu nga meyusa i daga. * Mattalo ira nga ammu na Namaratu tu daga i kapianan para nira. Kurugammu kari nga ammuna?

17. Ta Israelita ira gari, anni laman i mepangngo nga keyusan na daga ta pagimamma ni Jehova?

¹⁷ Nepasingan na Mosaiko nga Dob i mepangngo laman nga keyusan na daga. Meyannung ta paddayarayaw na  Israelita ira gari, nebilin ni Jehova: “I inango na siggamatolay ay egga ta daga, anna sakan mismu i mangiyawa tatun ta altar tapenu matakkabban i liwânu, megafu ta i daga i makatakkab tu liwa.” (Levitico 17:11) Nu nakaliwâ i Israelita ira, mapakoma ira gukaban na pangitavvudda tu ayam anna pangipay ta karuan nga dagana ta altar na tabernakulo nga ta panguriananna, ay ta templo. I kunnatun nga pangitavvung i mepangngo laman nga keyusan na daga.

18. Anni ira nga benefisio anna bendision i malawa tam megafu ta patay ni Jesus?

¹⁸ Ari ngana nga nalagum ta Mosaiko nga Dob i kurug ira nga Cristiano yari tu ariadda mangitavvung tu ayam anna mangipay tu dagana yatun ta altar. (Hebreo 10:1) Ngem i pinangiyusa tu daga ta altar ta tiempo na Israelita ira, isimbolona i mabalor nga sakrifisio na Ana na Dios, si Jesu-Cristo. Nagigiammu tam ta Kapitulo 5 nga neyawa ni Jesus i inangona bilang tolay para nittam gukaban na pangipamavulunna  nga matay yaya bilang sakrifisio. Tapus nappalangi anna namippittan nga nepresentana ta Dios i balor na dagana. (Hebreo 9:11, 12) Yatun i pangibaseyan ta kapakoma na liwi-liwa tam anna nangivuka tu dalan tape malawa tam i mannanayun nga inango. (Mateo 20:28; Juan 3:16) Nabala-balor yatun nga nakeyusan na daga! (1 Pedro 1:18, 19) Mepalliag tam laman gukaban na pangurug ta balor na sakrifisio nga tavvu ni Jesus.

19. Anni i mawag nga kuattam tapenu marenu tam ta daga na ngamin nga totolay?

¹⁹ Mappabalo ittam kani Jehova nga Dios ta meddu nga pangiregaluna ta inango! Ari kari tu yatun i mamagaram nittam nga matalikarag nga ilaygayya i meyannung ta mannanayun nga inango gukaban na pangurug ta sakrifisio ni Jesus? Kakaya tam nga kuan i kunnatun nu kagitta ni Jehova, egga pangikavuruttam ta kasittoletam. (Bibbigammu i Ezekiel 3:17-21.) Nu malappo tam ta pangituppal taw nga responsibilidad, marenu tam ta daga na ngamin nga totolay kagitta ni apostol Pablo. Makagi tam i nakagina: “Ari ngana tu sakan i makalliwa. Ta awan tu ariak-ku nga nipakannammu nikamu meyannung ta ngamin nga plano na Dios.” (Kingngua 20:26, 27) I pangikagi ta totolay meyannung ta Dios anna ta gakkag na ira ay tadday ta kapianan nga pangipasingan tu dakal nga respeto tam ta inango anna daga.