1. Siasino ti nangparsua iti amin a nabiag?

“NI Jehova ket pudno a Dios,” kuna ni propeta Jeremias. “Isu ti sibibiag a Dios.” (Jeremias 10:10) Maysa pay, ni Jehova ti Namarsua iti amin a nabiag. Kuna kenkuana dagiti nailangitan a parsua: “Pinarsuam ti amin a bambanag, ket gapu iti pagayatam napaaddada ken naparsuada.” (Apocalipsis 4:11) Iti kanta a pagdaydayaw iti Dios, kinuna ni Ari David: “Adda kenka ti ubbog ti biag.” (Salmo 36:9) No kasta, ti biag ket sagut ti Dios.

2. Ania ti ar-aramiden ti Dios tapno masustiner ti biagtayo?

² Ni Jehova ti mangsussustiner met iti biagtayo. (Aramid 17:28) Isu ti mangipapaay iti taraon a kankanentayo, danum nga in-inumentayo, angin nga ang-angsentayo, ken daga a pagnanaedantayo. (Aramid 14:15-17) Inaramid ni Jehova daytoy tapno agbalin a makaay-ayo ti biag. Ngem tapno naan-anay a matagiragsaktayo ti biag, masapul nga ammuentayo dagiti linteg ti Dios ken tungpalentayo dagita.—Isaias 48:17, 18.

3. Kasano a minatmatan ti Dios ti pannakapapatay ni Abel?

³ Kayat ti Dios a raementayo ti biag—ti biagtayo ken ti biag dagiti sabsabali. Kas pagarigan, idi kaaldawan da Adan ken Eva, ti anakda a ni Cain nakapungtot iti kasta unay iti adingna a ni Abel. Ni Jehova pinakdaaranna ni Cain a ti pungtotna ket mabalin a mangituggod kenkuana iti nadagsen a basol. Saan nga impangag ni Cain dayta a pakdaar. “Dinuklosna ni  Abel a kabsatna ket pinapatayna.” (Genesis 4:3-8) Ni Jehova dinusana ni Cain gapu iti panangpapatayna iti kabsatna.—Genesis 4:9-11.

4. Iti Mosaiko a Linteg, kasano nga impaganetget ti Dios ti umiso a panangmatmat iti biag?

⁴ Rinibu a tawen kalpasanna, adda dagiti linteg nga inted ni Jehova kadagiti Israelita a tumulong kadakuada tapno makaay-ayo ti panagserbida kenkuana. No dadduma, Mosaiko a Linteg ti awag kadagitoy gapu ta naited dagitoy babaen ken ni mammadto a Moises. Kuna ti maysa a paset ti Mosaiko a Linteg: “Dika mamapatay.” (Deuteronomio 5:17) Impakita daytoy kadagiti Israelita nga iti imatang ti Dios, napateg ti biag ti tao ket dagiti tattao masapul nga ipategda ti biag dagiti sabsabali.

5. Ania ti rumbeng a panangmatmattayo iti aborsion?

⁵ Ti ngay biag ti di pay naipasngay nga ubing? Bueno, sigun iti Mosaiko a Linteg, di maiparbeng a kettelen ti biag ti ubing nga adda iti aanakan ti inana. Wen, napateg ken ni Jehova uray ti biag ti di pay naipasngay nga ubing. (Exodo 21:22, 23; Salmo 127:3) Kayat a sawen daytoy a di umiso ti aborsion wenno panagparegreg.

6. Apay a di rumbeng a guraentayo ti padatayo a tao?

⁶ Ti panangraem iti biag ramanenna ti umiso a panangmatmat kadagiti padatayo a tattao. Kuna ti Biblia: “Tunggal maysa a manggura iti kabsatna mananggudas, ket ammoyo nga awan ti mananggudas nga agtalinaed kenkuana ti biag nga agnanayon.” (1 Juan 3:15) No kayattayo ti biag nga agnanayon, masapul nga iwaksitayo iti pusotayo ti aniaman a gura iti padatayo a tao, agsipud ta gura ti ramut ti kaaduan a kinaranggas. (1 Juan 3:11, 12) Nasken a sursuruentayo ti agiinnayat.

7. Ania ti dadduma kadagiti aramid a mangipakita iti di panangraem iti biag?

⁷ Ti ngay panangraem iti mismo a biagtayo? Gagangay a saan a kayat dagiti tattao ti matay, ngem dagiti dadduma irisrisgoda ti biagda maipaay iti banag a pakaragsakanda. Kas pagarigan, adu dagiti agsigsigarilio, agmammama, wenno agus-usar iti maiparit a droga kas pagpalpaliwaan. Makadangran dagita a produkto ken masansan a pakatayan dagiti agus-usar kadagita. Ti agus-usar kadagita a produkto dina  ibilang a sagrado ti biag. Iti imatang ti Dios, narugit dagitoy nga aramid. (Roma 6:19; 12:1; 2 Corinto 7:1) Tapno anamongan ti Dios ti panagserbitayo, nasken nga iwaksitayo dagita nga aramid. Mabalin a narigat nga isardeng dagita, ngem maipaay ni Jehova ti tulong a kasapulantayo. Ket apresiarenna ti panangikagumaantayo a mangtrato iti biagtayo kas napateg a sagut a naggapu kenkuana.

8. Apay a masapul a sipapanunottayo iti kinatalged?

⁸ No raraementayo ti biag, igagatayo dayta. Aluadan ken ditay isagmak ti biagtayo kadagiti aktibidad a pagraragsakan laeng. Naannadtayo nga agmaneho ken liklikantayo dagiti naranggas wenno napeggad nga ay-ayam. (Salmo 11:5) Kuna ti linteg ti Dios iti nagkauna nga Israel: “No kas pagarigan mangbangonka iti baro a balay [a daplat ti atepna], masapul met nga iyaramidam iti barandilias ti atepmo, tapno saanka a mangikabil iti panagbasol iti dara iti balaymo ta amangan no matnag manipud iti dayta ti asinoman nga agtinnag.” (Deuteronomio 22:8) Maitunos iti prinsipio a linaon dayta a linteg, kitaem a natalged dagiti bambanag iti pagtaengam kas iti agdan tapno awan ti maikaglis, matnag, ken madangran. No adda luganmo, siguraduem a natalged nga imaneho. Ti pagtaengam wenno ti luganmo saan koma a makadangran kenka wenno kadagiti sabsabali.

9. No raraementayo ti biag, kasanotayo a tratuen dagiti animal?

⁹ Ti ngay biag ti maysa nga animal? Sagrado met dayta iti Namarsua. Ipalubos ti Dios ti pumatay kadagiti animal nga agpaay a taraon ken pangalaan iti material a maaramid a kawes wenno tapno masalakniban dagiti tao. (Genesis 3:21; 9:3; Exodo 21:28) Nupay kasta, ti panangranggas kadagiti animal wenno panangpatay kadakuada kas paglinglingayan laeng ket saan a maiparbeng ken mangipakita iti nakaro a kinaawan panagraem iti kinasagrado ti biag.—Proverbio 12:10.

10. Kasano nga impakita ti Dios nga agkanaig ti biag ken ti dara?

¹⁰ Kalpasan ti panangpapatay ni Cain iti kabsatna a ni Abel, kinuna ni Jehova ken Cain: “Ti dara ni kabsatmo um-umkis  kaniak manipud iti daga.” (Genesis 4:10) Idi nagsao ti Dios maipapan iti dara ni Abel, ti biag ni Abel ti tuktukoyenna. Ni Cain pinatayna ni Abel, isu a masapul a madusa. Kas man la um-umkis ken ni Jehova ket dumawdawat iti hustisia ti dara, wenno biag, ni Abel. Ti panagnaig ti biag ken dara ket naipakita manen kalpasan ti Layus idi kaaldawan ni Noe. Prutas, nateng, ken bukbukel laeng ti taraon idi dagiti tattao sakbay ti Layus. Kalpasan ti Layus, ni Jehova kinunana ken ni Noe ken kadagiti annakna: “Tunggal aggargaraw nga animal a sibibiag mabalin nga agserbi kas taraon maipaay kadakayo. Kas kadagiti berde a mula, itedko amin dayta kadakayo.” Nupay kasta, adda imparit ti Dios: “Ti laeng lasag agraman ti kararuana [wenno, biag]—ti darana—dikay kanen.” (Genesis 1:29; 9:3, 4) Imbatad ni Jehova nga agkanaig unay ti biag ken ti dara ti maysa a parsua.

11. Mainaig iti dara, ania ti imparit ti Dios manipud pay idi kaaldawan ni Noe?

¹¹ Maipakitatayo ti panagraem iti dara no ditay kanen dayta. Iti Linteg ni Jehova kadagiti Israelita, imbilinna: “No maipapan ti asinoman a tao . . . nga iti panaganup makatiliw iti atap nga animal wenno agtatayab a makan, masapul nga iti dayta a kaso iparukpokna ti darana ket gaburanna iti tapok. . . . Kinunak iti annak ti Israel: ‘Dikay kanen ti dara ti aniaman a kita ti lasag, agsipud ta ti kararua ti tunggal kita ti lasag isu ti darana. Asinoman a mangan iti dayta magessatto.’” (Levitico 17:13, 14) Maipatpatungpal pay laeng idi ti bilin ti Dios a maiparit ti mangan iti dara ti animal, a damo a naibilin ken ni Noe agarup 800 a tawen sakbayna. Nalawag ti panangmatmat ni Jehova: Mabalin a mangan dagiti adipenna iti karne ti animal ngem saanda a kanen ti dara. Masapul nga ibukbokda ti dara iti daga—a kas man la isublida iti Dios ti biag ti animal.

12. Ania a bilin maipapan iti dara ti naited babaen ti nasantuan nga espiritu idi umuna a siglo ken agaplikar pay laeng agingga ita?

¹² Adda met kasta a bilin kadagiti Kristiano. Dagiti apostol ken dadduma pay a panglakayen a mangidadaulo kadagiti pasurot ni Jesus idi umuna a siglo, nagtataripnongda tapno ikeddengda no ania dagiti bilin a masapul a tungpalen dagiti amin a kameng ti kongregasion Kristiano. Kastoy ti nabukelda  a pangngeddeng: “Ti nasantuan nga espiritu ken dakami inanamonganmi ti saanen a panangnayon pay iti dadagsen kadakayo, malaksid kadagitoy nasken a banag, nga itultuloyyo ti umadayo iti bambanag a naisakripisio kadagiti idolo ken iti dara ken iti bambanag a nabekkel [nagtalinaed ti darana iti karne] ken iti pannakiabig.” (Aramid 15:28, 29; 21:25) Masapul ngarud nga ‘itultuloytayo ti umadayo iti dara.’ Iti imatang ti Dios, kas kapateg dayta iti panangliklik iti idolatria ken seksual nga imoralidad.

13. Iyilustrarmo no apay a ti bilin nga umadayo iti dara saklawenna ti panangyalison iti dara.

¹³ Saklawen kadi dayta a bilin ti panangyalison iti dara? Wen. Kas panangyilustrar: Ipapantayon nga imbaga kenka ti doktor a liklikam ti arak. Kayatna laeng kadi a sawen a saanka nga uminum iti arak ngem mabalinmo nga itudok dayta kadagiti uratmo? Ay ket saan! Umasping iti dayta, ti iyaadayo iti dara kaipapananna a ditay mangipauneg iti dara iti aniaman a pamay-an. Isu a ti bilin nga umadayo iti dara kaipapananna a ditay palubosan ti asinoman a mangyalison iti dara kadagiti urattayo.

14, 15. No ibaga dagiti doktor a masapul nga agpayalison iti dara ti maysa a Kristiano, ania ti aramidenna, ken apay?

¹⁴ Kasanon no nakaro ti sugat ti maysa a Kristiano wenno masapul a maopera? Mabalin nga ibaga dagiti doktor a masapul nga agpayalison iti dara, ta no saan, sigurado a matay. Siempre, saan a kayat ti maysa a Kristiano ti matay. Gapu ta ilalaenna ti biagna, a napateg a sagut ti Dios, awatenna dagiti sabali a pamay-an ti panangagas a di agusar iti dara. Gapuna, sumapul iti kasta a pamay-an ti panangagas ket awatenna ti agas a maisandi iti dara.

¹⁵ Kayat kadi ti maysa a Kristiano a salungasingen ti linteg ti Dios tapno laeng agpaut pay bassit ti biagna iti daytoy a sistema ti bambanag? Kinuna ni Jesus: “Siasinoman nga agtarigagay a mangisalakan iti kararuana [wenno, biag] mapukawnanto dayta; ngem siasinoman a makapukaw iti kararuana maigapu kaniak masarakannanto dayta.” (Mateo 16:25) Ditay kayat ti matay. Ngem no ipamuspusantayo a salbaren ti agdama  a biagtayo babaen ti pananglabsing iti linteg ti Dios, mabalin a mapukaw ti namnamatayo nga agbiag iti agnanayon. Nainsiriban ngarud nga agtalektayo iti kinaumiso ti linteg ti Dios, a naan-anay a mangnamnamatayo a no bilang ta mataytayo iti aniaman a makagapu, laglagipen ken pagungarennatayto ti Nangted iti biagtayo ket isublina ti biagtayo a napateg a sagutna kadatayo.—Juan 5:28, 29; Hebreo 11:6.

16. Ania ti natibker a determinasion dagiti adipen ti Dios no maipapan iti dara?

¹⁶ Iti kaaldawantayo, natibker ti determinasion dagiti matalek nga adipen ti Dios a mangtungpal iti bilinna maipapan iti dara. Saanda a mangan iti aniaman nga adda darana. Saanda met nga agpayalison iti dara. * Agtalekda a ti Namarsua iti dara ammona ti kasayaatan para kadakuada. Mamatika kadi iti dayta?

17. Iti nagkauna nga Israel, ania ti kakaisuna a pakausaran ti dara nga inanamongan ni Jehova a Dios?

¹⁷ Impaganetget ti Mosaiko a Linteg ti kakaisuna nga umiso a pakausaran ti dara. No maipapan iti panagdayaw a masapul nga annuroten dagiti nagkauna nga Israelita, imbilin ni Jehova: “Ti kararua [wenno, biag] ti lasag adda iti dara, ket siak inkabilko dayta iti rabaw ti altar maipaay kadakayo tapno mangaramid iti panangabbong maipaay kadagiti kararuayo,  agsipud ta ti dara ti mangaramid iti panangabbong.” (Levitico 17:11) Tapno mapakawan dagiti basol dagiti Israelita, masapul a mangidatonda iti animal ket maibuyat ti dadduma a darana iti rabaw ti altar iti tabernakulo wenno idi agangay, iti templo ti Dios. Kadagiti laeng kasta a daton a maitutop nga usaren ti dara.

18. Ania dagiti gunggona ken bendision nga itden kadatayo ti pannakaiparukpok ti dara ni Jesus?

¹⁸ Pudno nga awan dagiti Kristiano iti sidong ti Mosaiko a Linteg ket ngarud saanda a mangidaton kadagiti animal ken mangibuyat iti dara dagiti animal iti altar. (Hebreo 10:1) Nupay kasta, ti pannakausar ti dara iti altar idi kaaldawan ti nagkauna nga Israel iladladawanna ti napateg a daton ni Jesu-Kristo nga Anak ti Dios. Kas naadaltayo iti Kapitulo 5 daytoy a libro, impaay ni Jesus ti natauan a biagna gapu kadatayo babaen ti panangipalubosna a maiparukpok ti darana kas daton. Kalpasanna, immuli sadi langit ket namimpinsan a maipaay  iti agnanayon nga indatagna iti Dios ti pateg ti naiparukpok a darana. (Hebreo 9:11, 12) Dayta ti pakaibatayan ti pannakapakawan dagiti basoltayo ken nanglukat iti gundawaytayo nga agbiag iti agnanayon. (Mateo 20:28; Juan 3:16) Anian a nakapatpateg dayta a pannakausar ti dara! (1 Pedro 1:18, 19) Maisalakantayo babaen laeng ti panangipakita iti pammati iti bileg ti naiparukpok a dara ni Jesus.

19. Ania ti masapul nga aramidentayo tapno ‘nadalustayo iti dara dagiti amin a tattao’?

¹⁹ Anian a yamantayo ken ni Jehova a Dios gapu iti biag a siaayat nga intedna kadatayo! Ken saan kadi a rumbeng a tignayennatayo dayta a mangipakaammo kadagiti sabsabali a mabalintayo ti agbiag nga agnanayon maibatay iti pammati iti daton ni Jesus? Magutugottayo a sigagagar ken sireregta a mangaramid iti kasta no, kas iti Dios, maseknantayo iti biag dagiti padatayo a tattao. (Ezequiel 3:17-21) No sipapasnek nga itungpaltayo daytoy a rebbengen, maikunatayto ti kas iti kinuna ni apostol Pablo: “Nadalusak iti dara dagiti amin a tattao, ta saanko a minedmedan ti panangibaga kadakayo iti isuamin a pammatigmaan ti Dios.” (Aramid 20:26, 27) Ti panangisarsarita kadagiti tattao iti maipapan iti Dios ken kadagiti panggepna ket nagsayaat a pamay-an tapno maipakita a raraementayo unay ti biag ken dara.