IXEF WIS TLEṬṬAC
Amek i geţwali Ṛebbi tudert?
-
Amek i geḥseb Ṛebbi tudert?
-
Acu i geţxemmim Ṛebbi ɣef useɣli n tadist?
-
Amek ara d-nbeggen leqder i tudert?
1. Anwa i d-ixelqen ayen akk yeddren?
NNBI Irmiya yenna-d belli Yahwa “d Illu n tideţ, d Illu yeddren.” (Irmiya 10:10) Yahwa daɣen d Axellaq n wayen akk yeddren. Lxuluq n igenwan nnan-as: “Txelqeḍ-d mkul lḥaǧa, yerna s lebɣi-k i d-tella, i d-teţwaxleq!” (Aweḥḥi 4:11) Agellid Dawed iḥmed Ṛebbi s ccna, yenna: “Ar ɣur-ek i gella lɛinseṛ n tudert.” (Ahellil 36:10) Ihi, tudert ţ-ţikci sɣur Ṛebbi.
2. Acu i gxeddem Ṛebbi bac a nidir?
2 Yerna, Yahwa yefka-d ayen iwulmen akken a nidir. (Lecɣal 17:28) Yeţţak-aɣ-d lqut i nteţţ, aman i ntess, lhawa i neţneffis d lqaɛa iɣef i nţeddu. (Ɣer-ed Lecɣal 14:15-17.) Ixleq-ed leḥwayeǧ-agi bac aţ-ţelhu tudert. Meɛna, iwakken a nestenfeɛ mliḥ si tudert, ilaq-aɣ a nelmed leqwanen n Ṛebbi w’a ten-neṭṭebbiq.—Icɛaya 48:17, 18.
A D-NBEGGEN LEQDER I TUDERT
3. Acu i gxemmem Ṛebbi imi i genɣa Kayin gma-s Habil?
3 Ṛebbi yebɣa a nqader tudert, ama ţ-ţin-nneɣ ama ţ-ţin n wiyaḍ. A d-nemmeslay cwiyya ɣef wayen yeḍran di zzman n Adam d Ḥewwa. Yiwen seg warraw-nsen, yeţţusemman Kayin, yezɛef nezzeh ɣef gma-s Habil. Yahwa iɛeggen-as belli zzɛaf-is yezmer a t-idemmer ad yexdem ddnub d ameqran. Kayin ur iḥess ara i lewṣaya-yagi, ‘ikker ɣer gma-s Habil dɣa yenɣa-t.’ (Laṣel n ddunit 4:3-8) Yahwa iɛuqeb-it imi i genɣa gma-s.—Laṣel n ddunit 4:9-11.
4. Amek i d-issken Ṛebbi di Lqanun n Musa belli ilaq a nefk azal i tudert?
Asmekti 5:17) Ibeggen-ed waya i wat Isṛayil belli Ṛebbi yeţţak azal i tudert n wemdan, yerna lɛibad ilaq-asen ad fken azal i tudert n lɣir-nsen.
4 Kra n leqrun ɣer zdat, Yahwa yefka-d i wat Isṛayil leqwanen ara ten-iɛiwnen ad qeddcen fell-as akken iwulem. Imi leqwanen-a ţţunefken-d s yimi n nnbi Musa, qqaren-asen tikwal Lqanun n Musa. Yiwen n wafir si Lqanun-agi n Musa yeqqar-ed: “Ur tneqqeḍ ara tamgerṭ.” (5. Amek i ɣ-ilaq a nwali aseɣli n tadist?
5 Acu ara d-nini tura ɣef tudert n llufan ara d-ilalen? Di Lqanun n Musa, d leḥṛam ad ineɣ walbeɛḍ llufan yellan di tɛebbuṭ n yemma-s. Ula ţ-ţudert-agi tesɛa lqima ɣer Yahwa. (Ɣer-ed Tuffɣa 21:22, 23; Ahellil 127:3.) Iban-ed s waya belli aseɣli n tadist iţţuḥeṛṛem.
6. Acimi ur ilaq ara a nekṛeh lɣir-nneɣ?
6 Iwakken a nqader tudert, ilaq daɣen a neţwali akken ilzem lɛibad nniḍen. Adlis Iqedsen yenna-d: “Kra n win ikeṛhen gma-s, d aqettal, yerna teẓram belli aqettal ur isɛi ara tudert n dayem.” (1 Yuḥenna 3:15) Ma nebɣa a nɛic i dayem, ilaq a d-neqleɛ seg wulawen-nneɣ ayen akk yellan d lkeṛh, axaṭer lkeṛh yezga yessawaḍ ɣer leqher. (1 Yuḥenna 3:11, 12) Ilaq a nnadi a nemyeḥmal wway gar-aneɣ.
7. Anti lexdayem i gţekksen leqder i tudert?
7 Tura, amek ara d-nbeggen leqder i tudert-nneɣ? Ɣef wakken i neẓra, imdanen ur beqqun ara ad mmten. Acu kan, kra leɛɛben s tudert-nsen bac kan ad zhun. Ɣef lemtel, aṭas i gtessen dduxxan neɣ i gekkaten lkif iwakken ad sɛeddin lweqt. Dduxxan, ccemma akk-d lkif ţḍurrun lǧeţţa yerna ţţawin xilla ɣer lmut. Win i gtebɛen annect-a ur yeḥsib ara belli tudert tesɛa lqima tameqrant. Leḥwayeǧ-agi mesxent ɣur Ṛebbi. (Ɣer-ed Iṛumaniyen 6:19; 12:1; 2 Ikurintiyen 7:1.) Bac a t-neɛbed akken i gebɣa neţţa, ilaq-aɣ a tent-neǧǧ ɣas ad yiwɛiṛ mliḥ lḥal fell-aneɣ. Yahwa yezmer a ɣ-d-yefk lemɛawna i neḥwaǧ, yerna iḥemmel a ɣ-d-iẓer nxeddem lmeǧhud bac a neḥseb tudert-nneɣ ţ-ţikci ɣlayen sɣur-es.
8. Acuɣer i glaq a nili dima d wid yeţḥadaren?
8 Ma yella neţqadar tudert, a nili dima d wid iţḥadaren. Ur nestehzay ara yerna ur nleɛɛeb ara s tudert-nneɣ bac kan a nezhu neɣ bac kan a nḥuss i kra. A neţḥadar m’ara nessenhaṛ ṭṭumubil yerna ur nxeddem ara addal ideg yella imenɣi yerna iţḍurrun, am lkaṛati neɣ aneggez seg imukan ɛlayen. (Ahellil 11:5) Lqanun i d-yefka Ṛebbi i wat Isṛayil yeqqar-ed: “M’ara tebnuḍ axxam ajdid [yesɛan ṣṣdeḥ], zzi-yas-d s ssuṛ i ṣṣdeḥ-is, iwakken ma yella win i d-iɣlin seg-s, ur iţwaḥsab ara ţ-ţamgerṭ i wexxam-ik.” (Asmekti 22:8) Yella uselmed i d-iţbanen di lqanun-agi. Ɣef lemtel, iwulem aţ-ţṣeggimeḍ ddṛuǧ (tirkabin) n wexxam-ik, iwakken ur iţecceḍ ur d-iɣelli ḥedd seg-sent. Ma yella tesɛiḍ ṭṭumubil, ḥader aţ-ţili d ssebba n lemḍerra. Ama d axxam-ik ama d ṭṭumubil-ik ur ilaq ara a d-awin lemḍerra la i kečč la i wiyaḍ.
9. Acu ur nlaq ara a t-nexdem i lḥiwan ma yella neţqadar tudert?
9 Acu ara d-nini ɣef tudert n lḥiwan? Ula ţ-ţudert-agi tesɛa lqima ɣer Uxellaq-nneɣ. Ṛebbi iɛemmed a nneɣ lḥiwan iwakken a nečč neɣ a nels, neɣ akken a d-nsellek iman-nneɣ. (Laṣel n ddunit 3:21; 9:3; Tuffɣa 21:28) Lameɛna, diri-t a nmeḥḥen neɣ a nneɣ lḥiwan bac kan a nezhu. Win ara ixedmen annect-a, iban ur iţqadar ara azal i tesɛa tudert.—Lemtul 12:10.
A D-NBEGGEN LEQDER I IDAMMEN
10. Amek i d-yessken Ṛebbi belli tella lɛalaqa ger tudert d idammen?
10 Mbeɛd mi genɣa Kayin gma-s Habil, Yahwa yenna-yas: “Idammen n gma-k a d-ţsuɣun seg wakal, ṣṣut-nsen ibbweḍ-d ɣur-i.” (Laṣel n ddunit 4:10) Mi d-ihdeṛ Ṛebbi ɣef idammen n Habil, iqsed-ed tudert-is. Kayin yekkes-as tudert i gma-s; ilaq-as ihi ad iţţuɛaqeb. Amzun idammen n Habil, yeɛni tudert-is, ţsuɣun-d (ţɛeggiḍen-d) ɣer Yahwa iwakken a d-ibeggen lḥeqq. Lɛalaqa yellan ger idammen akk-d tudert tɛawed tban-ed mi gɛedda uḥemmal-nni n waman. Uqbel, lɛibad llan teţţen ḥaca lfakya, lxedṛa akk-d nneɛma. Mi gɛedda uḥemmal, yenna Yahwa i Nuḥ d warraw-is: “Ayen akw yeddren, ismulḥucen, fkiɣ-awen-t d lqut-nwen.” Acu kan, yefka-yasen lameṛ-agi: “Lameɛna ur tţeţţem ara lḥiwan s idammen-is, axaṭer deg idammen i tella tudert.” (Laṣel n ddunit 1:29; 9:3, 4) Iban-ed ihi belli ɣer Yahwa, tella lɛalaqa ger tudert akk-d idammen n win i d-yexleq.
11. Deg wayen yeɛnan idammen, acu i gḥeṛṛem Ṛebbi si zzman n Nuḥ?
11 A d-nbeyyen belli neţqadar idammen ma yella ur ten-nečči ara. Di lqanun i gefka Yahwa i wat Isṛayil, yumeṛ-asen: “Amdan n wat Isṛayil [...] ara d-iṣeggden lḥiwan neɣ afṛux yeţmaččan, ad issizzel idammen-is ɣer lqaɛa, imiren a ten-iɣumm s uɣebbar. [...] Nniɣ i wat Isṛayil: Ur tţeţţem ara idammen ula n yiwen n lxelq.” (At Lewwi 17:13, 14) Di lweqt-nni, mazal iţeddu lameṛ n Ṛebbi i gḥeṛṛmen učči n idammen n lḥiwan, i d-iţţunefken i tikkelt tamezwarut i Nuḥ, azal n 800 sna uqbel. Ayen yeţxemmim Yahwa iban: iqeddacen-is zemren ad ččen aksum n lḥiwan, meɛna ur teţţen ara idammen-is. Ilaq-asen a ten-ssizzlen ɣer lqaɛa, amzun rran tudert i Ṛebbi.
12. Anwa lameṛ yeɛnan idammen, i mazal ar ass-a, i d-yefka ṛṛuḥ iqedsen di lqern amezwaru?
12 Iţţunefk-asen-d daɣen i imasiḥiyen lameṛ yecban wagi. Imceggɛen d yemḍebbren nniḍen ger inelmaden n Ɛisa n lqern amezwaru nnejmaɛen bac ad ẓren anwi lumuṛ i glaq ad tebɛen iɛeggalen n tejmaɛt tamasiḥit. Mtafaqen ɣef wayagi: “Ṛṛuḥ Iqedsen akw-d nekwni nwala belli ur ilaq ara a wen-nesbibb ayen nniḍen, siwa ayen akka Lecɣal 15:28, 29; 21:25) Ilaq ihi ‘a nexḍu i idammen.’ Ɣur Ṛebbi, ayagi yesɛa azal am wakken nexḍa i weɛbad n lmeṣnuɛat neɣ i lɛaṛ.
iwulmen: Aţ-ţexḍum i ikwesman yeţţunefken d asfel i lmeṣnuɛat, i idammen, i lḥiwan yemmureḍṣen [ayen yemmuten mebla ma ffɣen-t idammen] akw-d lɛaṛ.” (Ma yenna-yak-d ṭṭbib ilaq aţ-ţexḍuḍ i ccṛab, eɛni a t-terreḍ deg iẓuran-ik?
13. Hdeṛ-ed ɣef yiwen n lemtel i d-iţwerrin belli lameṛ i d-yeqqaren a nexḍu i idammen yeɛna daɣen timerna n idammen deg iẓuran.
13 Lameṛ i d-yeqqaren a nexḍu i idammen yeɛna daɣen timerna n idammen deg iẓuran? Ih. A d-nefk lemtel. Xayel lukan a k-d-yini ṭṭbib belli ilaq aţ-ţexḍuḍ i ccṛab. Eɛni aţ-ţfehmeḍ belli ur ilaq ara aţ-ţesweḍ ccṛab, meɛna tzemreḍ a t-terreḍ deg iẓuran-ik? Xaṭi, wagi d ayen ibanen! Ihi kifkif deg wayen yeɛnan idammen. A nexḍu i idammen, lmeɛna-s ur ten-nessekcam ara ɣer lǧeţţa-nneɣ, akken ibɣu yili ţţawil swayes ara nexdem annect-a. Ihi, lameṛ i d-yeqqaren a nexḍu i idammen, lmeɛna-s: ur neţţaǧǧa ula d yiwen a ɣ-yerr idammen deg iẓuran.
14, 15. Ma yella ṭṭebba nnan i umasiḥi belli ilaq ad yernu idammen, acu ara yexdem, yerna acuɣer?
14 Acu ara d-nini tura ɣef umasiḥi i genṭerren neɣ i glaqen ad ixdem abaṛasyun ameqran? Lemmer a s-inin ṭṭebba belli ilaq ad yernu idammen neɣ m’ulac ad yemmet, acu ara yexdem? Amasiḥi ur ibeqqu ara ad yemmet, wagi iban. Bac ad yeḥrez tikci ɣlayen i s-d-yefka Ṛebbi, yeɛni tudert-is, ad iqbel ţţawilat meṛṛa ideg ulac yir asexdem n idammen. Ad inadi ɣef ddwawi i gweǧden, yerna ad iqbel xilla n ţţawilat n udawi deg wemkan n tmerna n idammen deg iẓuran.
15 Eɛni amasiḥi ad iɛaṣi lqanun n Ṛebbi iwakken kan ad yernu ad iɛic akteṛ di ddunit-agi? Ɛisa yenna-d: “Win yebɣan ad isellek taṛwiḥt-is [yeɛni tudert-is] a ţ-isṛuḥ; lameɛna win ara yesṛuḥen taṛwiḥt-is fell-i a ţ-yaf.” (Matta 16:25) Ur nebɣi ara a nemmet. Meɛna ma nɛuṣa lqanun n Ṛebbi bac a nsellek tudert-agi-nneɣ, tezmer a ɣ-tṛuḥ tudert n dayem. Axiṛ a neţkel ɣef lqanun n Ṛebbi. Nezmer a netḥeqqeq belli, ma yella nemmut, akken tebɣu tili ssebba n lmut-agi, Win i ɣ-d-yefkan tudert a ɣ-d-immekti asm’ara d-ḥyun yemdanen, w’a ɣ-d-yerr tikci-nni ɣlayen, yeɛni tudert.—Yuḥenna 5:28, 29; Iɛebṛaniyen 11:6.
16. Acu i qesden a t-xedmen iqeddacen n Ṛebbi deg wayen yeɛnan idammen?
16 Ass-agi, iqeddacen unṣiḥen n Ṛebbi ḥezzmen ad tebɛen lumuṛ-is yeɛnan idammen. Ur teţţen ara seg-sen, akken bɣun ilin idammen-agi. Ur qebblen ara daɣen ad dawin yis-sen. * Steɛṛfen belli Win i d-ixelqen idammen yeẓra d acu i sen-yelhan. D ayen i teţxemmimeḍ ula d kečč?
LIḤALA IDEG IWULEM USEXDEM N IDAMMEN
17. Di zzman n wat Isṛayil, anta liḥala ideg i geqbel Yahwa Ṛebbi asexdem n idammen?
17 Lqanun n Musa ifka-d yiwet kan n liḥala ideg i gwulem usexdem n idammen. Atan d acu i gumeṛ Yahwa i wat Isṛayil ɣef wayen yeɛnan leɛbada: “Tudert n mkul lxelq deg idammen i tella. Nekk fkiɣ-awen-ten-id ɣef uɛalṭar i kwenwi, iwakken a wen-ilin d asuref i teṛwiḥin-nwen, axaṭer d idammen i gessurufen i teṛwiḥt.” (At Lewwi 17:11) Zik, m’ara denben wat Isṛayil zemren a sen-ţwasemmḥen ddnubat-nsen ma yella fkan asfel si lmal-nsen yerna xedmen ciṭuḥ n idammen-is ɣef uɛalṭar (adekkan n iseflawen) n uqiḍun imqeddes. Ɣer zdat, uɣalen xeddmen ayagi ɣef uɛalṭar n lemqam. Ihi, deg iseflawen-agi kan i gella iwulem usexdem n idammen.
18. Acu n lbaṛakat i nezmer a nesɛu s idammen n Ɛisa i guzzlen?
18 Ass-a, imasiḥiyen n ṣṣeḥ ur llin ara ddaw n Lqanun n Musa. Ur ḥwaǧen ara ihi ad fken lmal d iseflawen neɣ ad xedmen idammen ɣef uɛalṭar. (Iɛebṛaniyen 10:1) Acu kan, asexdem n idammen ɣef uɛalṭar di lweqt n Isṛayil yeţmettil-ed asfel ɣlayen n Mmi-s n Ṛebbi, Ɛisa Lmasiḥ. Akken i t-id-neḥfeḍ deg yixef wis 5, Ɛisa yefka tudert-is ɣef ddemma-nneɣ asmi yella d amdan; iɛemmed ad azzlen idammen-is d asfel. Mbeɛd, yuli s igenni yerna iqeddem i Ṛebbi, yiwet n tikkelt i dayem, azal i sɛan idammen-is yuzzlen. (Iɛebṛaniyen 9:11, 12) Annect-a yeldi-d abrid i ssmaḥ n ddnubat-nneɣ yerna yefka-yaɣ tagniţ a nɛic i lebda. (Matta 20:28; Yuḥenna 3:16) Acḥal i sɛan lqima tameqrant idammen-agi yuzzlen n Ɛisa! (1 Buṭrus 1:18, 19) Siwa ma nekseb liman di lqima i sɛan idammen yuzzlen n Ɛisa ara nizmir a neţţusellek.
Amek i tzemreḍ a d-twerriḍ belli teţţakeḍ lqima tameqrant i tudert akk-d idammen?
19. Acu i glaqen a t-nexdem bac a nili ‘neṣfa seg idammen n lɛibad meṛṛa’?
19 Nezmer a ncekkeṛ aṭas Yahwa Ṛebbi imi i ɣ-d-yefka tudert s leḥmala. Ur a ɣ-iddemmir ara waya a nheddeṛ i wiyaḍ ɣef tudert n dima i nezmer a nesɛu s liman deg wesfel n Ɛisa? A nexdem annect-a s leḥṛaṛa, ma yella neţḥebbiṛ ɣef tudert n lɛibad nniḍen, akken i geţḥebbiṛ Ṛebbi ɣef tudert-nsen. (Ɣer-ed Ḥizqiyal 3:17-21.) Ma yella nelha-d seg wul d ccɣel-agi, a nizmir a d-nini am wemceggeɛ Bulus: “Ṣfiɣ seg idammen n lɛibad meṛṛa, axaṭer ur ffireɣ fell-awen acemma, beccṛeɣ-awen ayen akk yellan di leqsed n Ṛebbi.” (Lecɣal 20:26, 27, Ṭrejma n ddunit tajdiṭ, s tṛumit) Ilaq a nheddeṛ i lɣir-nneɣ ɣef Ṛebbi akk-d lmeqsud-is: wagi d ţţawil ifazen swayes ara d-nbeggen belli nefka lqima tameqrant i tudert akk-d idammen.
^ § 16 Iwakken aţ-ţissineḍ akteṛ ɣef ţţawilat n udawi i ssexdamen deg wemkan n tmerna n idammen deg iẓuran, ẓer aḥric “Des substituts de qualité” di treẓẓit yeţţusemman Comment le sang peut-il vous sauver la vie ? i d-ssufɣen Inagan n Yahwa.