Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU KUINHI NI ITATU

O Ubanzelu ua Nzambi ua Lungu ni Muenhu

O Ubanzelu ua Nzambi ua Lungu ni Muenhu
  • Kiebhi Nzambi kia mona o muenhu?

  • Kiebhi Nzambi kia mona o kiselu?

  • Kiebhi ki tu xila o muenhu?

1. Nanhi ua bhange o ima ioso iala ni muenhu?

O POLOFETA Jelemiia uambe, “JIHOVA, muene Nzambi ia kidi-èlele.” (Jelemiia 10:10) Kienhiki, Jihova Nzambi, muéne o Mubhangi ua ima ioso iala ni muenhu. O ji-anju ku diulu ambe: “Mukonda [eie] Muène ua bhanga ioso, o vondadi ié iene ia i bhangesa kuiza-ku.” (Dijingunuinu 4:11) Kioso kia kexile mu kuimbila kiximanu kua Nzambi, o Sobha Davidi uambe: ‘Ko kué kuene kuala o fixi kia muenhu.’ (Jisálamu 36:9) O muenhu, ujitu ua Nzambi.

2. Ihi iene mu bhanga Nzambi phala ku dikila o muenhu uetu?

2 Jihova u dikila ué o muenhu uetu. (Ikalakalu 17:28) Muéne u tu bhana o kúdia, o menha, o kitembu ki tuene mu bhuima, ni ixi. (Tanga Ikalakalu 14:15-17.) Jihova uene mu bhanga kiki, phala o muenhu uetu ku uabha. Maji phala ku kala ni muenhu uambote, tua tokala ku di longa o itumu ia Nzambi, ni ku i belesela.—Izaia 48:17, 18.

IDIKISA KU XILA O MUENHU

3. Kiebhi Nzambi kia mono o u fuilu ua Abele?

3 Nzambi ua mesena kuila, tu xila o muenhu—ki kale o muenhu uetu, mba ua akuetu. Mu kifika, mu izuua ia Adá ni Eva, o mon’ê, Kaini ua kexile ni njinda ia vulu ia ndeng’ê, Abele. Jihova ua dimuna Kaini kuila, o njinda iê, ieji ku mu bhangesa ku ta kituxi kia dikota. Kaini ka xikana o kitendelesu kiki. Muéne ‘ua kuata phang’ê, Abele, iu ua mu jibha.’ (Dimatekenu 4:3-8) Jihova ua kaxtikala Kaini, mukonda dia ku jibha phang’ê.—Dimatekenu 4:9-11.

4. Mu Kitumu kia Mozé, kiebhi Nzambi kia bandekesa o valolo ua muenhu?

4 Kua bhiti mivu ia vulu, Jihova ua bhana itumu ku akua Izalaiele, phala ku a kuatekesa ku mu sidivila kiambote. Mukonda o itumu íii, a i bhanene mu kaxi ka polofeta Mozé, iene a ixana Kitumu kia Mozé. Mbandu ia kitumu kiki kiambe: “Kana kujibha mukuenu.” (Matendelelu 5:17) Kiki, a kidikisa ku akua Izalaiele, kuila Nzambi u xila o muenhu, o athu a tokala ku xila o mienhu ia akuâ.

5. Kiebhi ki tua tokala ku mona o ku jibha o mona mu mala, mba kiselu?

5 Ihi i tuamba ia lungu ni muenhu, ua mona uala phala ku mu vuala? Mu Kitumu kia Mozé, ku jibha o mona mu mala dia mama, kituxi. Katé ué Jihova ua uabhela o muenhu iú. (Tanga Makatukilu 21:22, 23; Jisálamu 127:3.) Kiki, kilombolola kuila o ku jibha o mona mu mala, mba kiselu, kituxi.

6. Mukonda diahi ki tua tokala ku zemba akuetu?

6 Ku xila o muenhu, kujimbulula ku zola akuetu. O Bibidia izuela: “Muthu uoso u zemba phang’iê, kijibhangânga. Enu mua k’ijiia-phe kuma, kana kijibhangânga uala ni muenhu ki uàbhua.” (1 Nzuá 3:15) Se tua-ndala ku kala ni muenhu ua kalelaku, ki tua tokala ku kala ni unguma ku muxima, ua lungu ni mukuetu, mukonda o ku zemba, kuene ku bhekesa o ijibhangânga. (1 Nzuá 3:11, 12) Tua tokala ku di longa ku zola akuetu.

7. Ima iahi ki i xila o muenhu?

7 Kiebhi ki tu xila o muenhu uetu? Mu kidi, athu ka-ndala kufuá, maji a kamúkua a lueza o muenhu mu utonokenu. Athu avulu, ene mu xibha makanha, ni diamba. O ima íii, i bhanga kia iibha ku mukutu uetu, i jibha ió ua mu i bhanga. O muthu u bhanga o ima íii, ka mono o muenhu kála ukôla. O ima íii, ia xidi ku pholo ia Nzambi. (Tanga Loma 6:19; 12:1; 2 Kolindo 7:1.) Phala ku sidivila Nzambi kála kia mu uabhela, tua tokala ku xisa o ima íii. Sumbala o ku bhanga kiki kima kia bhonzo, Jihova u tena ku tu bhana o nguzu ioso i tua mesena phala ku tu kuatekesa. Muéne ki mu uabhela kia vulu, kioso ki tu bhanga o nguzu, phala ku xila o muenhu ua tu bhana muéne.

8. Mukonda diahi tua tokala ku dilanga ku ima ikondama o muenhu uetu?

8 Se tu xila o muenhu, tua tokala ku langa o muenhu uetu. Etu tua tokala ué tu dilanga, phala ki tu lueza o muenhu mu utonokenu. Ki tua-nda kuendesa o dikalu sé muanhu, ki tua-nda di ta mu utonokenu ua iibha u suínisa o ujibhangânga. (Jisálamu 11:5) O kitumu kia Nzambi ku akua Izalaiele, kiambele: “Kioso ki u tunga onzo iobhe, o bhu hòngo kondoluesa-bhu kifikidilu bhu ditala dioso di u iudika-bhu, phala ki mu langumuke muthu bhu hôngo ié, anga eie uíza mu mulonga ua manhinga, exi, uajibha.” (Matendelelu 22:8) Kála kiambe o kitumu kiki, tua tokala ku iudika kiambote o ima mu inzo ietu, phala ki bhu lundumuke muthu, na di kuame. Se uala ni dikalu, tonginina kiambote se dia uabha phala ku diendesa. Kana kueha kuila o inzo iê, mba o dikalu diê, di kale kiluezu phala eie mba phala akuenu.

9. Se tu xila o muenhu, kiebhi ki tua-nda di bhana ni iama?

9 Ihi i tuamba ia lungu ni muenhu ua iama? Uene ué, ukôla phala o Mubhangi. Nzambi uehela ku jibha o iama phala kúdia, ku bhanga o izuatu, mba ku dilanga mu iluezu. (Dimatekenu 3:21; 9:3; Makatukilu 21:28) Maji, ku talesa o hadi ku iama, mba ku i jibha ngó mu utonokenu, kia iibha, ki kidikisa ku xila o muenhu ukôla.—Jisabhu 12:10.

IDIKISA KU XILA O MANHINGA

10. Kiebhi kiedikisa Nzambi kuila, o muenhu ni manhinga a di sokela?

10 Kioso Kaini kia jibha phang’ê, Abele, Jihova uambela Kaini: “Dízui dia manhinga ma phang’ié dia dikola kokuami tundé mu mavu.” (Dimatekenu 4:10) Kioso Nzambi kiambe o manhinga ma Abele, muéne ua kexile mu zuela o muenhu ua Abele. Mukonda dia Kaini ku jibha Abele, Kaini a tokalele ku mu kaxtikala. Ia kexile kála o manhinga, mba o muenhu ua Abele, uexile mu dikola o ufundisu ua Jihova. O manhinga, a u sokesa dingi ni muenhu, kioso kia bhiti o Dilúvio mu izuua ia Noué. Ande dia Dilúvio, athu akexile mu dia ngó ibundu, idima ia uísu, masa, ni jinguba. Maji kioso kia bhiti o Dilúvio, Jihova uambela Noué ni an’ê: “[Iama] ioso ia muenhu, iene mu kuenda, i kale kúdia kuenu; mukuá ni ki nga mi bhana o idima ia uisu, iene ioso kindala nga mi bhana na-iu.” Kienhiki, Nzambi ua té o kijila kiki: “O xitu-phe ki mu i die ni muenhu uê, o manhinga; kuma manhinga ene o muenhu.” (Dimatekenu 1:29; 9:3, 4) Mu kidi, Jihova ua sokesa o muenhu ni manhinga a ima ioso iala ni muenhu.

11. Ubhangelu uahi ua lungu ni manhinga u fidisa Nzambi, tundé mu izuua ia Noué?

11 Tuidikisa ku xila o manhinga, se ki tua di. Mu Kitumu kia bhana Jihova ku akua Izalaiele, muéne ua tumina: “Uoso-uoso . . . uta unhanga ua xitu mba njila ioso i tokala ku idia, manhinga mê a ma bhubhisile bhoxi, nda a a vumbike ni mavu. . . . kiene-ze ki ngedila kua an’a Izalaiele, ngixi: Kana kúdia manhinga ma kibhaku kioso-kioso.” (Ijila 17:13, 14) O kitumu kia Nzambi kiambe kuma kana kúdia manhinga a iama, kia bhele kua Noué mu 800 a mivu ku dima, kiene hanji katé lelu. O kibanzelu kia Jihova ki kia xisa phata kuila kia kidi: O jiselevende jê a tokalele kúdia o xitu ia iama, maji o manhinga kana. Ene a tokalele ku bhubhila o manhinga mu mavu—kála ku vutuila o muenhu ua kiama kua Nzambi.

12. Kitumu kiahi kia lungu ni manhinga kia bhana mu kaxi ka nzumbi ikôla mu hâma ia mivu ia dianga, kene mu ki kumbidila katé lelu?

12 O kitumu kiki kia tokala ué ku Jikidistá. Saí kizuua o jipoxolo ni mala a mukuá akexile ku pholo ia akaiedi a Jezú, mu hâma ia mivu ia dianga, a di bhongolola phala ku sola se kitumu kiahi kia tokalele oso ku belesela mu kilunga kia Jikidistá. Ene a solo kiki: “Kuma ni Nzumbi Ikôla ua ki mono kiauabha, ni etu-ene, kuila kana ku mi xina kimbamba kia dikota, kikale ngó o ima ia kate-ku, ieni’ii: Kana kudia xitu ia iama iojibhe phala ku i satela iteka. Kana kudia manhinga moso-moso, mba xitu ia kiama kiokuenhe. Ki mu bhange ue undumbu.” (Ikalakalu 15:28, 29; 21:25) Kienhiki, tua tokala ‘kueha kúdia o ima ia té manhinga.’ Ku bhanga kiki, kiene kia tokala ku pholo ia Nzambi, kála o kueha o ubhezelu ua iteka ni ku bhanga o undumbu.

Se o dotolo u kuambela kueha o uhôlua, o kuila ueji ku u tambula mu mixibha iê?

13. Idikisa se mukonda diahi o kitumu kia kueha o kúdia o ima ia té manhinga, kiene kimoxi ué ni ku tambula o manhinga mu mixibha.

13 O kuila o kitumu kia kueha o kúdia o ima ia té manhinga, kiene kimoxi ué ni ku tambula o manhinga? Kiene muene. Phala kuidikisa: Xinganeka o dotolo, u kuambela kueha o uhôlua. Eie ueji ku u tambula mu mixibha iê? Mu kidi kana! O ku dituna o manhinga, kijimbulula kuila ki tua tokala ku tambula o manhinga ku mukutu uetu, mu ukexilu uoso. Kienhiki, o kitumu kia ku dituna o manhinga, kijimbulula kuma ki tua tokala kuehela kuila muthu u tu ta manhinga mu mixibha ietu.

14, 15. Se o ji dotolo ji zuela kuma o Kidistá ua tokala ku tambula o manhinga, ihi ia-nda bhanga muéne, ni mukonda diahi?

14 Xinganeka se o Kidistá u di kuama, mba u bhinga ku mu bhanga pelasá? Anga o ji dotolo ji zuela kuma, muéne ua tokala ku tambula manhinga, sumba ua-nda fuá. Mu kidi, o Kidistá ka-ndale kufuá. Muéne u bhanga ioso phala ku kala ni muenhu, mukonda o muenhu ujitu ua Nzambi, muéne u xikina milongo ioso-ioso ia kambe o manhinga, phala ku di saka.

15 O kuila o Kidistá ueji xibhaka o kitumu kia Nzambi, phala ku kala ngó ni muenhu mu izuua iofele, mu ngongo íii? Jezú uambe: “Mukonda uoso ua mesena kubhulula muenhu uê, ua-nda ku u texi; o uoso u texi muenhu uê mukonda diami, ua-nda ku u bonga.” (Matesu 16:25) Ki tua-ndala kufuá. Maji se tu mesena ku bhulula o muenhu uetu mu ku xibhaka o itumu ia Nzambi, tua-nda diuana, tua-nda texika o muenhu uetu ua kalelaku. Tua-nda dimuka se tu dielela mu itumu ia Nzambi, ni kidielelu kioso, se tu fuá mu kima kioso-kioso, o Mubhani uetu ua Muenhu ua-nda tu fukununa ku muenhu.—Nzuá 5:28, 29; Jihebeleu 11:6.

16. O jiselevende ja Nzambi a solo ku bhanga ihi ia lungu ni manhinga?

16 Lelu, o jiselevende ja Nzambi, a solo ku kaiela o milongi iê ia lungu ni manhinga. Ene ka-nda dia ima io té manhinga mu ukexilu uoso-uoso. Né ku xikana manhinga phala ku di saka. * Ene a xikina kuma o Mubhangi ua manhinga, uejiia o kima kia beta-kota phala ene. Eie u xikina kuila muéne uejiia?

IHI NGO IA TOKALELE KU BHANGA NI MANHINGA?

17. Mu izuua ia Izalaiele, Jihova Nzambi ua xikinine ngó o manhinga mu kaxi kahi?

17 O Kitumu kia Mozé, kia zuela o ukexilu ua tokala ku manhinga. Kia lungu ni ubhezelu ua akua Izalaiele, Jihova ua tumina: ‘Mbata muenhu ua xitu uala mu manhinga; kiene ki nga mi bhela-u ku thandu’a kalatódio mu ku mi jimuina ikuma, mienhu ienu phala ibhanduluke; mukonda o manhinga ene ngó a tena ku jimuna o ituxi.’ (Ijila 17:11) Kioso akua Izalaiele kia tele o kituxi, phala ku a loloka, a tokalele ku bhana iama, ni manhinga ni ku i ta ku kalatódio, mba mu tembulu ia Nzambi. Mu jisata jiji ngó, ja tokalele ku bhana-mu o manhinga.

18. Mbote iahi, ni mabesá tu tena ku kala na-u mu manhinga ma Jezú?

18 O Jikidistá ja kidi, ka kaiela dingi o Kitumu kia Mozé, mba ku bhana dingi sata ia iama, ni ku ta manhinga a iama mu kalatódio. (Jihebeleu 10:1) O manhinga mu kalatódio mu izuua ia Izalaiele, a londekesele o sata ia beta-kota ia Mona Nzambi, Jezú Kristu. Kála ki tua di longo mu Kibatulu 5 kia divulu didi, Jezú ua bhana o muenhu uê ko kuetu, kioso kia bhubhidila o manhinga mê mu sata. Kienhiki, muéne ua bande ku diulu, iú ua bhana kua Nzambi, o valolo ia sata ia manhinga mê, lumoxi ngó kuabhu. (Jihebeleu 9:11, 12) Kiki, kia bhangesa kuila, a tu loloke o ituxi ietu, ia jikula ué o njila phala tu kale ni muenhu ua kalelaku. (Matesu 20:28; Nzuá 3:16) O manhinga enhá, kima kia beta-kota! (1 Phetele 1:18, 19) Tu tena ku bhuluka mu manhinga ma Jezú.

Kiebhi ki u tena kuidikisa ku xila ku muenhu ni ku manhinga?

19. Ihi i tua tokala ku bhanga phala ki tu ‘kale ni kikuma kia mienhu ia athu’?

19 Tu tena ku sakidila Jihova Nzambi, o henda iê ia ku tu bhana o muenhu! O kuila kiki ki kieji tu bhangesa kuzuela ni akuetu phala a kale ni muenhu ua kalelaku mu sata ia Jezú? Se tu kala ni vondadi kála Nzambi, ia ku kuatekesa akuetu, tua-nda ki bhanga ni ku suína kuoso. (Tanga Izekiiele 3:17-21.) Se tu kumbidila o kikalakalu kiki, tua-nda tena kuzuela kála kiambe o poxolo Phaulu: “Nga zele, kana muthu mudienu u texika, o manhinga mê ni ma ngi kala ko kuami. Kuma ki nga fulu ku mi jimbuila o mutendelu uoso ua Nzambi.” (Ikalakalu 20:26, 27) O ku zuelela athu ia lungu ni Nzambi, ni vondadi iê, ukexilu uambote uidikisa kuila tua xila o muenhu ni manhinga.

^ kax. 16 Phala kuijiia dingi ima ia lungu ni ku tambula o manhinga, tanga mu “Alternativas de qualidade para a transfusão” mu kadivulu kofele (brochura), Como o Sangue Pode Salvar a Tua Vida? A di bhange ku Jimbangi ja Jihova.