Kauhanyo 13

Mubonelo wa Sikreste wa Bupilo

Mulimu u na ni mubonelo mañi wa bupilo?

Mulimu u nga cwañi ku sulula mba?

Lu bonisa cwañi kuli lwa kuteka bupilo?

1. Ki mañi ya ezize linto kaufela ze pila?

MUPOLOFITA Jeremia n’a bulezi kuli: “[Muñ’a] Bupilo, Yena, ki Mulimu wa niti; ki Mulimu Ya-Pila.” (Jeremia 10:10) Jehova Mulimu hape ki yena Mubupi wa linto kaufela ze pila. Libupiwa za kwa lihalimu ne li bulezi ku yena kuli: “Ki Wena ya ezize linto kamukana, mi ha li li teñi, niha ne li bupilwe, ki ka ku lata kwa hao.” (Sinulo 4:11) Mwa pina ya tumbo ku Mulimu, Mulena Davida n’a ize: “Liwelu-welu la bupilo li ku Wena.” (Samu 36:9) Kacwalo, bupilo ki mpo ye zwa ku Mulimu.

2. Ki lifi z’a eza Mulimu kuli lu zwelepili ku pila?

² Jehova hape u tahisa kuli lu zwelepili ku pila. (Likezo 17:28) Ki yena ya lu fa lico ze lu ca, mezi e lu nwa, moya o lu buyela, ni mubu fo lu pila. (Likezo 14:15-17) Jehova u ezize zeo ka nzila ye lu konisa ku ikola bupilo. Kono kuli lu ikole bupilo ka ku tala, lu tokwa ku ituta milao ya Mulimu ni ku i latelela.—Isaya 48:17, 18.

KU KUTEKA BUPILO

3. Mubonelo wa Mulimu ka za ku bulaiwa kwa Abele ne li ufi?

³ Mulimu u bata kuli lu kuteke bupilo—bwa luna ni bwa ba bañwi. Ka mutala, mwa mazazi a bo Adama ni Eva, Kaine mwan’a bona n’a halifezi hahulu Abele munyan’a hae. Jehova a lemusa Kaine kuli buhali bwa hae ne bu ka tahisa kuli a eze sibi se situna. Kaine n’a si ka isa pilu kwa temuso yeo. ‘A lwanisa Abele munyan’a hae mi a mu bulaya.’ (Genese 4:3-8)  Jehova a ota Kaine kakuli n’a bulaile munyan’a hae.—Genese 4:9-11.

4. Mwa Mulao wa Mushe, Mulimu n’a koñomekile cwañi mubonelo o swanela wa bupilo?

⁴ Lilimo z’e likiti-kiti hasamulaho, Jehova a fa Maisilaele milao ye n’e ka ba tusa ku mu sebeleza ka nzila ye swanela. Kakuli milao yeo ne i filwe ka mupolofita Mushe, fokuñwi i biziwanga kuli ki Mulao wa Mushe. Kalulo ye ñwi ya Mulao wa Mushe w’o ne i li: “U si ke wa bulaya.” (Deuteronoma 5:17) Seo ne si bonisize Maisilaele kuli Mulimu n’a nga bupilo bwa batu ku ba bwa butokwa ni kuli batu ba lukela ku nga bupilo bwa ba bañwi ka butokwa.

5. Lu swanela ku ba ni mubonelo mañi ka za ku sulula mba?

⁵ Ku cwañi ka za bupilo bwa mbututu ye si ka pepwa kale? Ka ku ya ka Mulao wa Mushe, ku tahisa lifu la mbututu ye mwa mba ya bom’a yona ne ku fosahezi. Kaniti, nihaiba bupilo bo bu cwalo bu butokwa ku Jehova. (Exoda 21:22, 23; Samu 127:3) Seo si talusa kuli ku sulula mba ki ku fosa.

6. Ki kabakalañi ha lu sa lukeli ku toya ba bañwi?

⁶ Ku kuteka bupilo ku kopanyeleza ku ba ni mubonelo o lukile ka za batu ba bañwi. Bibele i li: “Mutu ni mutu ya toile mwanahabo ki mubulai; mi mwa ziba kuli ha ku na mubulai ye bupilo bo bu sa feli bu inzi ku yena.” (1 Joani 3:15) Haiba lu bata bupilo bo bu sa feli, lu tokwa ku sinkula sitoyo kaufela se si mwa pilu ya luna sa batu ba bañwi, kakuli sitoyo hañata ki sona se si tahisanga mifilifili. (1 Joani 3:11, 12) Ku butokwa kuli lu itute ku latana.

7. Ki likezo mañi ze ñwi ze bonisa ku sa kuteka bupilo?

⁷ Ku bonisa likute kwa bupilo bwa luna ka sibili bo? Batu hañata ha ba lati ku shwa, kono ba bañwi ba beyanga bupilo bwa bona mwa kozi kabakala minyaka. Ka mutala, ba bañwi ba zubanga kwai, ku tafuna matali a kwai, kamba ku itusisa milyani ye kola ka ku itabisa fela. Lika ze cwalo li sinyanga mubili mi hañata li bulayanga ba ba itusisa zona. Mutu ya na ni mukwa wa ku itusisa lika zeo h’a ngi bupilo ku ba bwa butokwa. Likezo zeo ki ze masila ku Mulimu. (Maroma  6:19; 12:1; 2 Makorinte 7:1) Kuli lu sebeleze Mulimu ka nzila ye swanela, lu tokwa ku tuhela mikwa ye cwalo. Ku eza cwalo niha ku kana kwa ba t’ata, Jehova wa kona ku lu tusa ka mo ku tokwahalela. Mi wa itebuha buikatazo bo lu eza mwa ku pila bupilo bwa luna ka nzila ye bonisa kuli ki mpo ye zwa ku yena.

8. Ki kabakalañi ha lu swanela ku hupula kamita ku ba ni silelezo?

⁸ Haiba lwa kuteka bupilo, lu ka hupula kamita ku ba ni silelezo. Ha lu na ku eza fela lika lu sa isi kwateñi pilu mi ha lu na ku eza lika ze kona ku tahisa kozi ka libaka fela la minyaka kamba ku itabisa. Lu ka ambuka ku matisa limota ka ku sa isa pilu ni ku eza lipapali ze mifilifili kamba ze tahisa kozi. (Samu 11:5) Mulao wa Mulimu kwa Maisilaele ba kale ne u li: “Ha u ikahela ndu ye nca [ya situwa se si patami], u i yahe ni lukwakwanyana lo lu potolohile situwa; kuli ndu ya hao i si ke ya tahelwa ki kozi ya mali a mutu ya inzi fahalimu a ndu, h’a ka wela fafasi.” (Deuteronoma 22:8) Ka ku latelela sikuka sa mulao w’o, lika ze cwale ka mapahamelo mwa ndu ya mina li be ze iketile ilikuli ku si ke kwa ba ni ya wa ni ku holofala maswe. Haiba mu na ni mota, mu ikolwise kuli ku i zamaisa ha ku koni ku tahisa kozi. Mu si ke mwa tuhelela ndu kamba mota ya mina ku tahisa kozi ku mina kamba ku ba bañwi.

9. Haiba lwa kuteka bupilo, lu ka eza cwañi lifolofolo?

⁹ Bupilo bwa folofolo bo? Ni bona ki bwa butokwa ku Mubupi. Mulimu wa lumeleza ku bulaya lifolofolo kuli li ciwe ni ku pangiwa teñi liapalo kamba ku sileleza batu kwa kozi. (Genese 3:21; 9:3; Exoda 21:28) Kono ku ba ni situhu kwa lifolofolo kamba ku li bulaela fela ku itabisa ku fosahezi mi ku bonisa kashwau ka katuna kwa butokwa bwa bupilo.—Liproverbia 12:10.

KU KUTEKA MALI

10. Mulimu u bonisize cwañi kuli ku na ni swalisano mwahal’a bupilo ni mali?

¹⁰ Kaine ha s’a bulaile Abele munyan’a hae, Jehova n’a bulelezi  Kaine kuli: “Linzwi la mali a munyan’a hao li huweleza ku Na, li zwa mwa mubu.” (Genese 4:10) Mulimu ha n’a bulela za mali a Abele, n’a talusa bupilo bwa Abele. Kaine n’a bulaile Abele, mi cwale Kaine n’a na ni ku otiwa. Ku swana inge kuli mali a Abele, kamba bupilo bwa hae, ne bu huweleza ku Jehova kuli katulo ye swanela i fiwe. Swalisano ye mwahal’a bupilo ni mali ne i bonahezi hape hamulaho wa Munda wa mwa mazazi a Nuwe. Munda u si ka taha kale, batu ne ba canga fela litolwana, miloho, bubeke, ni ndongo. Hamulaho wa Munda, Jehova n’a bulelezi Nuwe ni bana ba hae kuli: “Linto kamukana ze zamaya, ze pila, li ka ba lico za mina; ni mi file zona kamukana, hamoho ni bucwañi bo butala.” Niteñi, Mulimu n’a file taelo ye: “Haili ka za nama ye na ni bupilo, kikuli mali a yona, ha mu na ku i ca.” (Genese 1:29; 9:3, 4) Kwa bonahala hande kuli ku Jehova, bupilo ni mali a sibupiwa li tamani hahulu-hulu.

11. Ki muitusisezo mañi wa mali w’a hanisize Mulimu ku zwa mwa mazazi a Nuwe?

¹¹ Lu bonisa kuli lwa kuteka mali ka ku sa a ca. Mwa Mulao w’o Jehova n’a file Maisilaele, n’a laezi kuli: “Mutu ni mutu . . . h’a ile kwa ku zuma mi a fumana folofolo kamba nyunywani ya ze ciwa, u na ni ku sululela fafasi mali a yona, a a kwahele ka mubu. . . . Ni ize kwa bana ba Isilaele: Mu si ke mwa ca mali a nama ifi ni ifi.” (Livitike 17:13, 14) Mulao wa Mulimu wa ku sa ca mali a folofolo o ne u filwe pili ku Nuwe lilimo ze 800 kwamulaho, ne u sa sebeza. Mubonelo wa Jehova ne u iponahalela hande: Batanga ba hae ne ba kona ku ca nama ya folofolo kono ne ba sa swaneli ku ca mali a yona. Ne ba swanela ku sululela mali fafasi, kacwalo ili ku kutiseza bupilo bwa sibupiwa ku Mulimu.

12. Ki taelo mañi ka za mali ye n’e filwe ki moya o kenile kwa makalelo a Bukreste mi ili ye sa sebeza ni kacenu?

¹² Mulao w’o u sa tamile Bakreste. Baapositola ni banna ba bañwi ba ne ba etelela mwahal’a balateleli ba Jesu mwa lilimo za kwa makalelo a Bukreste ne ba kopani ni ku atula  kuli ki lifi litaelo ze n’e swanela ku utwiwa ki Bakreste kaufela mwa puteho. Kwa mukopano w’o ne ku atuzwi kuli: “Ku bonwi swanelo ki Moya o Kenile ni ki luna, kuli lu si ke lwa mi lwalisa bukiti bo butuna, konji bwa litaba zeo, ze lukela, kikuli mu itime ku ze tabezwi milimu, ni kwa mali, ni ku ze kamilwe [ili ku siya mali mwa nama], ni kwa buhule.” (Likezo 15:28, 29; 21:25) Kacwalo, lu lukela ku ‘itima kwa mali.’ Ku Mulimu, ku eza cwalo ku butokwa sina mo ku bezi kwa butokwa ku ambuka ku lapela milimu ni ku eza buhule.

13. Mu fe mutala o bonisa libaka taelo ya ku ambuka mali ha i kopanyeleza ku pompelwa mali.

¹³ Kana taelo ya ku ambuka mali y’a kopanyeleza ni ku pompelwa mali? Ee. Ka mutala: Lu nge kuli dokota u mi bulelela kuli mu si ke mwa nwa bucwala. Kana seo ne si ka talusa kuli ha mu swaneli fela ku bu nwa kono mwa kona ku bu kenya mwa misinga ya mina ka nzila ye ñwi? Kutokwa! Ka nzila ye swana, ku ambuka mali ku talusa ku sa a kenya mwa mibili ya luna ka nzila ifi kamba ifi. Kacwalo taelo ya ku ambuka mali i talusa kuli ne lu si ke lwa lumeleza mutu ufi kamba ufi ku pompela mali mwa misinga ya luna.

14, 15. Mukreste n’a ka eza cwañi madokota ha ne ba ka li u tokwa ku pompelwa mali, mi ki kabakalañi ha n’a ka eza cwalo?

¹⁴ Ku cwañi haiba Mukreste u holofezi maswe kamba u tokwa ku pazulwa? Lu nge kuli madokota ba li u lukela ku pompelwa mali, ha ku si cwalo u ka shwa. Kaniti Mukreste n’a si ke a lata ku shwa. Ka ku lika ku bukeleza mpo ya butokwa ya bupilo bo bu zwa ku Mulimu, n’a ka lumela ku alafiwa ka linzila ze ñwi ze sa tokwi ku sebelisa mali ka nzila ye si ka luka. Kacwalo, n’a ka bata likalafo ze cwalo haiba li teñi ni ku lumela ku alafiwa ka linzila ze ñwi ze sa tokwi mali.

¹⁵ Kana Mukreste n’a ka tabela ku loba mulao wa Mulimu kuli a pile nakonyana fela cwale? Jesu n’a ize: “Mutu kaufela ya lata ku pilisa moya wa hae [kamba bupilo bwa hae], u ka sinyehelwa ki ona; kono mutu kaufela ya ka sinyehelwa  ki moya wa hae kabakala ka, u ka u fumana.” (Mateu 16:25) Ha lu lati ku shwa. Kono ha ne lu ka lika ku pulusa bupilo bwa luna bwa cwale ka ku loba mulao wa Mulimu, ne lu ka ba mwa kozi ya ku latehelwa ki bupilo bo bu sa feli. Kacwalo lu ka eza ka butali ku sepa kuli mulao wa Mulimu u lukile, inze lu kolwa ka ku tala kuli niha lu ka shwa ka libaka lifi kamba lifi, Mufani wa luna wa bupilo u ka lu hupula ka nako ya zuho ni ku lu kutiseza mpo ya butokwa ya bupilo.—Joani 5:28, 29; Maheberu 11:6.

16. Batanga ba Mulimu ba ikatulelañi ka ku tiya ha ku taha ku za mali?

¹⁶ Kacenu, batanga ba Mulimu ba ba sepahala ba ikatulela ka ku tiya ku utwa taelo ye ama mali. Ha ba na ku a ca ka nzila ifi kamba ifi. Mi ha ba lumeli ku alafiwa ka ku itusisa mali. * Ba kolwa kuli yena ya pangile mali wa ziba z’e ba swanela ka ku fitisisa. Kana mina mwa lumela kuli wa ziba?

MUSEBELISEZO U LI MUÑWI FELA O SWANELA WA MALI

17. Mwa Isilaele wa kwakale, ki musebelisezo mañi u li muñwi fela wa mali wa n’a lumeleza Jehova Mulimu?

¹⁷ Mulao wa Mushe ne u koñomekile musebelisezo u li muñwi fela o swanela wa mali. Ka za m’o Maisilaele ba kwakale ne ba tokwa ku lapelela, Jehova n’a laezi kuli: “Bupilo bwa nama bu mwa mali. Ni mi file ona aletare  kuli mali a lifele mioya ya mina; kakuli mali h’a kona ku lifa tifo, ki kabakala kuli bupilo bu inzi ku ona.” (Livitike 17:11) Maisilaele ha ne ba eza sibi, ne ba kona ku swalelwa ka ku fa folofolo ni ku fa mali a mañwi a yona kuli a beiwe fa aletare kwa tarbenakele kamba kwa tempele ya Mulimu. Mali n’a swanela fela ku sebeleliswa mwa matabelo a cwalo.

18. Ki lituso ni limbuyoti mañi ze lu kona ku fumana kabakala mali a Jesu a n’a suluzwi?

¹⁸ Bakreste ba niti ha ba zamaiswi ki Mulao wa Mushe mi kacwalo ha ba fangi matabelo a lifolofolo ni ku beya mali a lifolofolo fa aletare. (Maheberu 10:1) Nihakulicwalo, ku beya mali fa aletare mwa mazazi a Isilaele wa kwakale ne ku polofita sitabelo sa butokwa ka ku fitisisa sa Mwan’a Mulimu yena Jesu Kreste. Sina mo ne lu bonezi mwa Kauhanyo 5 ya buka ye, Jesu n’a fanile bupilo bwa hae bwa butu bakeñisa  luna ka ku tuhelela mali a hae ku sululwa sina sitabelo. Mi a kambamela kwa lihalimu mi hañwi a lifa ku Mulimu teko ya mali a hae a suluzwi. (Maheberu 9:11, 12) Ku eza cwalo ne ku kwaluzi nzila ya swalelo ya libi za luna ni kuli lu fumane bupilo bo bu sa feli. (Mateu 20:28; Joani 3:16) Ku sebelisa mali ka nzila yeo ku bile kwa butokwa hahulu-hulu! (1 Pitrosi 1:18, 19) Lu kona fela ku fumana puluso haiba lu ba ni tumelo mwa mali a Jesu a suluzwi.

19. Lu swanela ku ezañi kuli lu si ke lwa ‘ba ni mulatu wa mali a batu kaufela’?

¹⁹ Lu kona ku itebuha hahulu ku Jehova Mulimu kwa bupilo bw’a lu file ka lilato! Mi kana seo ha si lukeli ku lu susumeza ku taluseza ba bañwi ka za kolo ya ku fumana bupilo bo bu sa feli ka ku itinga fa tumelo mwa sitabelo sa Jesu? Ku iyakatwa bupilo bwa ba bañwi ka moya wa Sikreste ku ka lu susumeza ku eza cwalo ka cisehelo. (Ezekiele 3:17-21) Haiba lu ka peta buikalabelo b’o ka tukufalelo, lu ka kona ku bulela sina mwa n’a bulelezi muapositola Paulusi kuli: “Ha ni na mulatu mwa mali a mina kaufela. Kakuli ha ni si ka fokola mwa ku mi taluseza mulelo kaufela wa Mulimu.” (Likezo 20:26, 27) Ku taluseza batu ka za Mulimu ni milelo ya hae ki nzila ye nde ya ku bonisa ka yona kuli lwa kuteka hahulu-hulu bupilo ni mali.

[Litaluso za kwatasi]

ZE I LUTA BIBELE

▪ Bupilo ki mpo ye zwa ku Mulimu. —Samu 36:9; Sinulo 4:11.

▪ Ku sulula mba ki ku fosa, kakuli bupilo bwa mwana ya si ka pepwa kale bu butokwa ku Mulimu.—Exoda 21:22, 23; Samu 127:3.

▪ Lu bonisa kuli lwa kuteka bupilo ka ku sa eza lika ze tahisa kozi ni ku sa ca mali. —Deuteronoma 5:17; Likezo 15:28, 29.

[Lipuzo za Tuto]

 [Mbokisi/Maswaniso a fa likepe 126]

LU BONISA KULI LWA KUTEKA BUPILO

▪ ka ku sa sulula limba

▪ ka ku sinkula sitoyo sifi kamba sifi sa batu ba bañwi mwa pilu ya luna

▪ ka ku tuhela mikwa ye maswe

[[Siswaniso se si fa likepe 131]

Dokota ha n’a ka li mu si ke mwa nwa bucwala, kana ne mu ka bu kenya mwa misinga ya mina ka nzila ye ñwi?

[[Siswaniso se si fa likepe 132]

Mu kona ku bonisa cwañi kuli mwa itebuha bupilo ni mali?