Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 13

¿Jniʼ toklen qchwinqlal toj twitz Dios?

¿Jniʼ toklen qchwinqlal toj twitz Dios?
  • ¿Tzeʼn in nela qchwinqlal toj twitz Dios?

  • ¿Tiʼ t-xim Dios kyiʼj qeju in nel kyiʼn kyal?

  • ¿Alkye tten jaku kubʼ qyekʼun qa nim toklen qchwinqlal?

1. ¿Alkye kubʼ bʼinchan kye kykyaqil qeju itzʼqe?

A «QMAN [Jehová] axix tok Dioste, ate Dios itzʼ», chi Jeremías (Jeremías 10:10). Ax ikx a Jehová Bʼinchal kye kykyaqil qeju itzʼqe. Kyqʼama junjun tbʼinchbʼen Jehová jlu toj kyaʼj: «Aya bʼinchante tkyaqil, ex noq tuʼnju tajbʼila ateʼ, ex e bʼinchanjtz» (Apocalipsis 4:11). Ax ikx xi tqʼamaʼn David jlu te Jehová toj jun bʼitz: «Porque tukʼila taʼ aju twi aʼ in tqʼoʼn chwinqlal» (Salmo 36:9). A jlu in tzaj tyekʼun qa aju qchwinqlal (qanqʼibʼil) jun oyaj o tzaj tqʼoʼn Dios qe.

2. ¿Tiʼ in tzaj tqʼoʼn Dios qe tuʼn qanqʼin?

2 Ax ikx in tzaj tqʼoʼn Jehová tkyaqilju at tajbʼen qe tuʼn qanqʼin (Hechos 17:28). In tzaj tqʼoʼn wabʼj, in tzaj tqʼoʼn aʼ, in tzaj tqʼoʼn kyqʼiqʼ ex o tzaj tqʼoʼn txʼotxʼ tuʼn qnajan twitz (kjawil uʼjit Hechos 14:15-17). In bʼant jlu tuʼn Jehová tuʼn qtzalaj. Pero qa qaj (qgan) tuʼn qtzalajxix, ilxix tiʼj tuʼn kyok qojtzqiʼn tkawbʼil Dios ex tuʼn kyokx qbʼiʼn (Isaías 48:17, 18).

QKʼUJLANK QCHWINQLAL

3. Tej tkubʼ bʼiyoʼn Abel, ¿tzeʼn ela toj twitz Dios?

3 Taj Dios tuʼn tok qkʼujlaʼn qchwinqlal ex aju kye txqantl. Jun techel, aju tej ttzaj tqʼoj Caín tiʼj Abel aʼyeju kykʼwaʼl Adán tukʼe Eva. Xi tqʼamaʼn Jehová te Caín qa tuʼnju qʼoj lu jakutaq kubʼ tbʼinchen jun nya bʼaʼn, pero mitiʼ (tiloʼ) xi tbʼiʼn. «Ok tzoqpaj Caín tiʼj Abel aju titzʼin, ex kubʼ tbʼyoʼn.» (Génesis 4:3-8.) Kubʼ tqʼoʼn Jehová tkastiw Caín tuʼnju bʼant tuʼn (Génesis 4:9-11).

4. ¿Tzeʼn tzaj tyekʼun Dios toj Ley qa nim toklen qchwinqlal?

4 Tej tbʼet ambʼil, e tzaj tqʼoʼn Jehová tkawbʼil kye aj Israel tuʼn kyajbʼen te ikxix tzeʼn tajtaq. Tuʼnju e tzaj tqʼoʼn Jehová tley te Moisés, in nok kybʼi jlu te tLey Moisés. Tkuʼxtaq kawbʼil lu toj Ley: «Miʼn che bʼiyune» (Deuteronomio 5:17). Aju kawbʼil lu tzaj tyekʼun kye aj Israel qa nim toklen kychwinqlal xjal toj twitz Dios ex qa kykyaqil xjal kʼokel kykʼujlaʼn kychwinqlal txqantl.

5. ¿Alkye qxim ktel kyiʼj xuʼj in nel kyiʼn kyal?

5 ¿Tiʼ t-xim Dios kyiʼj tal neʼ ateʼkx toj tkʼuʼj kynan? In tzajtaq tqʼamaʼn Ley aju tzaj qʼoʼn te Moisés tiʼtaq kbʼajel tiʼj jun xjal qa ma kʼixbʼi jun xuʼj tuʼn aju otaq tzʼok ten tal. In tzajtaq tqʼamaʼn Ley jlu: «Qa ma kʼixbʼi jun xuʼj kyuʼn aju otaq tzʼok ten tal ex [...] qa at jun xkyim, ax ikx te xjal ok kbʼel bʼiyet» (kjawil uʼjit Éxodo 21: 22, 23, TNM; Salmo 127:3). A jlu in tzaj tyekʼun qa nim toklen tchwinqlal jun tal neʼ toj twitz Jehová. A t-xilen jlu qa nya bʼaʼn tuʼn tel kyiʼn xuʼj (qya) kyal.

6. ¿Tiquʼn mitiʼ tuʼn kyel qikʼen txqantl xjal?

6 Tuʼn tok qkʼujlaʼn qchwinqlal, il tiʼj tuʼn kyten tbʼanel qmod kyukʼe txqantl. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios kyjalu: «Aju xjal nneʼl tikʼun terman, bʼyol xjal te; ex bʼaʼn kyuʼne mi jun bʼyol xjal ktel tchwinqlal te jumajx» (1 Juan 3:15). Qa qaj tuʼn qanqʼin te jun majx (juneleʼx), ilxix tiʼj tuʼn miʼ ttentl qʼoj toj qanmi kyiʼj txqantl; quʼn tuʼn qʼoj in kubʼ kybʼinchen xjal chʼixmi tkyaqil nya bʼaʼn (1 Juan 3:11, 12). A jlu in tzaj tyekʼun qa kʼokel tilil quʼn tuʼn tten qkʼuʼj kyiʼj txqantl.

7. ¿Tiʼchaq in bʼent kyuʼn xjal aju in kubʼ tyekʼun qa nya nim toklen kychwinqlal toj kywitz?

7 ¿Jniʼ toklen qchwinqlal toj qwitz? Qkyaqil nya qaj tuʼn qkyim, pero at nim (bʼampo) xjal in nokx kyqʼon kyibʼ tjaqʼ nya bʼaʼn noq tuʼn kytzalaj chʼin. At xjal in che sichʼen, in che kʼan droga ex najbʼen txqantl tiʼchaq kyuʼn. In tzaj kyyabʼ ex at maj bʼiʼx in che kyim tuʼn. Aʼyeju xjal in bʼant jlu kyuʼn, in kubʼ kyyekʼun qa nya nim toklen kychwinqlal toj kywitz. Nya bʼaʼn in che ela bʼinchbʼen lu toj twitz Dios (kjawil uʼjit Romanos 6:19; 12:1; 2 Corintios 7:1). Qa qaj tuʼn qajbʼen te Dios kʼokel tilil quʼn tuʼn kykyaj qtzaqpiʼn bʼinchbʼen lu. Kwest jaku tzʼela toj qwitz, pero jaku qo tzaj tonin Jehová. Tbʼanel in nela toj twitz qa in nok tilil quʼn tuʼn tok qkʼujlaʼn qchwinqlal, quʼn jun oyaj jlu o tzaj tqʼoʼn qe.

8. ¿Tiquʼn kʼokel qxqʼuqin qibʼ toj tkyaqil ambʼil?

8 Toj tkyaqil ambʼil kʼokel qxqʼuqin qibʼ qa at toklen qchwinqlal toj qwitz. Tuʼntzunju, mlay tzʼokx qqʼon qibʼ tjaqʼ nya bʼaʼn naq tuʼn qtzalaj chʼin. Ax ikx mlay qo saqchan kyiʼj saqchbʼil aʼyeju jaku qo kʼixbʼi kyuʼn, ex kʼokel qxqʼuqin qibʼ qa iqʼin jun kar quʼn (Salmo 11:5). Jun kawbʼil kyxol qeju ley tzaj tqʼoʼn Jehová kye aj Israel in tqʼamaʼntaq: «Ok tjaw kybʼinchaʼn jun kyjaye, il tiʼj tuʼn tjaw kybʼinchaʼne jun tal maqbʼil tiʼjele twi ja, tuʼntzun miʼn ttzaj kyil qeju ateʼ tuj kyjaye tiʼj tkamik jun xjal qa ma tzaj tzʼaq twi ja» (Deuteronomio 22:8). Aju kawbʼil lu in tzaj tyekʼun tiʼ kbʼantel quʼn. Jun techel, qa in najbʼen yotx (escalera) tuʼna toj tjaya, il tiʼj tuʼn tok tqʼoʼn twitza tiʼj qa bʼaʼn taʼ tuʼntzun miʼ ttzaj jun nya bʼaʼn tuʼn. Ax ikx qa at teya tkarro il tiʼj tuʼn tok tqʼoʼn twitza tiʼj qa bʼaʼn taʼ. Bʼaʼn tuʼn tok t-xqʼuqin tjaya ex tkarroya tuʼn miʼ ttzaj jun nya bʼaʼn tiʼja ex kyiʼj txqantl.

9. Qa kʼujlaʼn chwinqlal quʼn, ¿tzeʼn kʼelel kychwinqlal txkup toj qwitz?

9 ¿Tzeʼn in nela kychwinqlal txkup (jil) toj twitz Dios? Ax ikx nim toklen toj twitz. In taqʼ ambʼil tuʼn kykubʼ qbʼiyoʼn txkup te qchiʼ, tuʼn tel qxbʼalun kyiʼj ex tuʼn kykubʼ qbʼiyoʼn qa ma che ok lipen qiʼj (Génesis 3:21; 9:3; Éxodo 21:28). Pero qa in che kubʼ qyajin txkup moqa in che kubʼ qbʼiyoʼn naq tuʼn qsaqchan, in kubʼ qyekʼun qa mitiʼ toklen chwinqlal toj qwitz (Proverbios 12:10).

NIM TOKLEN CHIKʼ

10. ¿Alkye tten tzaj tyekʼun Dios qa at toklen chwinqlal tukʼe chikʼ?

10 Tej tkubʼ tbʼiyoʼn Caín Abel, xi tqʼamaʼn Jehová jlu te: «Aju tchkʼel titzʼina ma kubʼ twitz txʼotxʼ, mer ik tzaʼn in schʼin wiʼje» (Génesis 4:10). Tej tyolin Dios tiʼj tchkʼel Abel, in yolintaq tiʼj tchwinqlal. Tuʼnju otaq tzʼel tiʼn Caín tchwinqlal titzʼin ok kbʼeltaq tkastiw. Mer ik tzeʼn in ẍchʼintaq tchkʼel Abel tuʼn t-xi tbʼinchaʼn Jehová tiʼj. Tej tikʼ Nim Jbʼal toj tqʼijlal Noé tzaj qʼamaʼn juntl maj qa at toklen chikʼ tukʼe chwinqlal. Oʼkxtaq twitz tzeʼ, itzaj ex txqantl twitz awal in xi kywaʼntaq xjal tej naʼmxtaq ttzaj Jbʼal. Pero chʼexpaj tej tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu te Noé ex kye tkʼwaʼl: «Tkyaqil txkup itzʼ ex in yukch kʼajbʼel te kychiʼye». Pero tzaj tqʼamaʼntl jlu kye: «Miʼn txi kychyoʼne chibʼj atx chikʼ tuj, tuʼnju atzun taʼ chwinqlal tuj chikʼ» (Génesis 1:29; 9:3, 4). A jlu in tzaj tyekʼun qa at toklen chikʼ tukʼe chwinqlal toj twitz Jehová.

11. ¿Alkye ley tzaj tqʼoʼn Dios tiʼj chikʼ atxix tej tanqʼin Noé?

11 ¿Tzeʼn jaku kubʼ qyekʼun qa at toklen chikʼ qe? Aju qa mitiʼ xi qchyoʼn. Tej ttzaj tqʼoʼn Jehová Ley kye aj Israel tzaj tqʼamaʼn jlu kye: «Noq alkyexku jun aj Israel [...] ma kubʼ tbʼyoʼn jun jil ex qa jun chyuʼj bʼaʼn kychyoʼnjtz, il tiʼj tuʼn tel kyqoʼn tchkʼel ex tuʼn tikʼx kymaquʼn tibʼaj tuʼn txʼotxʼ [...]. Kyjaʼtzun ma txi nmaʼne kyeye tuʼn miʼn t-xi kychyoʼne chikʼ» (Levítico 17:13, 14). Naʼmxtaq tchʼexpaj aju tzaj tqʼamaʼn Dios te Noé tuʼn miʼn t-xi kychyoʼn chikʼ. A jlu in tzaj tyekʼun qa naʼmxtaq tchʼexpaj t-xim Jehová aju oʼkx tuʼn t-xi kychyoʼn qe tmajen kychibʼjal txkup pero mlaytaq txi kychyoʼn chikʼ. Iltaq tiʼj tuʼn tkubʼ kyqoʼn twitz txʼotxʼ, iktzen tten in kubʼtaq kyyekʼun qa aju tchwinqlal txkup tzajnitaq tukʼe Dios.

12. ¿Alkye kawbʼil tzaj qʼoʼn tuʼn xewbʼaj xjan tiʼj chikʼ toj tnejel syent abʼqʼi aju atx toklen jaʼlo (jaʼla)?

12 Ax ikx o tzaj qʼoʼn chʼixme ax kawbʼil jlu kye okslal (nimil). Toj tnejel syent abʼqʼi, ok kychmon kyibʼ apóstol ex txqantl nejenel kye qeju lepchiqeʼktaq tiʼj Jesús tuʼn tkubʼ kyximen alkyeqetaq kawbʼil kʼokex kybʼiʼn okslal. Atzun jlu bʼaj kyyolin tiʼj: «Bʼaʼn ma tzʼela tuj twitz Xewbʼaj Xjan ex tuj qwitze tuʼn miʼn tkubʼ qqʼoʼne jun iqtz kyibʼaje, noq oʼkx tuʼn kybʼinchanteye aju ilxix tiʼj: tuʼn miʼn t-xi kychyoʼne kychibʼjal alumaj in kubʼ qʼoʼn te oyaj kywitz qe tilbʼilal, ex tuʼn miʼn t-xi kychyoʼne chikʼ, ex tuʼn miʼn t-xi kychyoʼne tchibʼjal alumaj aju nnoʼk jatzʼoʼn tqul [moqa aʼyeju txkup mitiʼ in nel qʼiʼn kychikʼel], ex tuʼn miʼn kybʼinchanteye aj pajil» (Hechos 15:28, 29; 21:25). A jlu in tzaj tyekʼun qa mitiʼ tuʼn ‹tajbʼen chikʼ quʼn›. Quʼn qa ma tzʼajbʼen quʼn, jun il jlu toj twitz Dios ik tzeʼn qa ma kubʼ qbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn tukʼe qchibʼjal ex ik tzeʼn qa ma che ajbʼen tilbʼilal moqa sant quʼn tuʼn qnaʼn Dios.

Qa ma tzaj tqʼamaʼn ajqʼanil teya tuʼn miʼn t-xi tkʼaʼntla qʼeʼn, moqa traw, pero ¿jaku tzʼok tqʼoʼna tiʼja?

13. ¿Alkye techel at qa ax ikx nya bʼaʼn tuʼn tok chikʼ qiʼj, ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn kawbʼil?

13 Aju kawbʼil tzaj qʼoʼn tiʼj chikʼ, ax ikx in yolin tuʼn miʼn tok chikʼ qiʼj. Qo ximin tiʼj jlu: qa ma tzaj tqʼamaʼn jun ajqʼanel teya tuʼn miʼn t-xi tkʼaʼntla qʼeʼn, moqa traw, pero ¿jaku tzʼok tqʼoʼna tiʼja? Mlayx. Axju kbʼantel tukʼe chikʼ, qa melay txi qchyoʼn ax ikx mlay tzʼok qiʼj. Tuʼn tokx qbʼiʼn kawbʼil tiʼj chikʼ melay txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn tok qʼoʼn qiʼj.

14, 15. Qa ma tzaj kyqʼamaʼn ajqʼanil te jun okslal tuʼn tok chikʼ tiʼj, ¿tiʼ kbʼantel tuʼn ex tiquʼn?

14 Pero qa ma tzaqʼe, moqa ma kʼixbʼi jun okslal, moqa ok kbʼel operarin, ¿tiʼ kbʼantel tuʼn qa ma tzaj kyqʼamaʼn ajqʼanel te, qa mitiʼ sok chikʼ tiʼj ok kkyimel? Quʼn nya taj okslal tuʼn tkyim, jaku txi tqʼamaʼn tuʼn ttzaj jyoʼn junjuntl qʼanbʼil tuʼn tok qʼoʼn tiʼj. Tuʼntzun jlu, jaku tzʼok tkʼamoʼn junjuntl qʼanbʼil te t-xel (tchʼixel) chikʼ.

15 ¿Naqpetzele tuʼnj taj okslal tuʼn tanqʼin chʼintl miʼ tzʼokx tbʼiʼn kawbʼil tiʼj chikʼ? Tqʼama Jesús jlu: «Alkye jun xjal oʼkx tok tkʼuʼj tiʼj tuʼn tten tchwinqlal twitz txʼotxʼ, mlay tkambʼa aju chwinqlal in tzaj tqʼoʼn Dios; ex alkye jun xjal tqʼon tibʼ tuʼn tnaj tchwinqlal twitz txʼotxʼ noq tuʼn nlaje, ok tkambʼaʼ ju chwinqlal in tzaj tqʼoʼn Dios» (Mateo 16:25). Mi aʼlx jun qe taj tuʼn tkyim. Pero qa mitiʼ xi qbʼiʼn tkawbʼil Dios naq tuʼnju qaj tuʼn qanqʼin chʼintl, mlay qo anqʼin te jun majx. Kyjuʼtzun, aju mas tbʼanel jaku bʼant quʼn aju tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj qa aʼyeju tkawbʼil Jehová qex in che ajbʼen. Ex qa ma qo kyim jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj qa ok ktzajel toyin Dios juntl maj qchwinqlal (Juan 5:28, 29; Hebreos 11:6).

16. ¿Tiʼ o kubʼ kyximen qeju in che ajbʼen te Dios tiʼj chikʼ?

16 Aʼyeju in che ajbʼen te Dios o kubʼ kyximen tuʼn t-xi kybʼiʼn aju kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Dios tiʼj chikʼ. Tuʼntzunju, mitiʼ in xi kychyoʼn ex mitiʼ in najbʼen kyuʼn te qʼanbʼil. * Qʼuqli kykʼuʼj qa aju Bʼinchal chikʼ ojtzqiʼn tuʼn alkye mas tbʼanel kye. ¿In nok qʼuqeʼ teya tkʼuʼj tiʼj jlu?

¿ALKYE JUNX TUMEL TUʼN TAJBʼEN CHIKʼ?

17. Ik tzeʼn tzaj tqʼamaʼn Dios kye aj Israel, ¿alkyetaq junx tumel tuʼn tajbʼen chikʼ kyuʼn?

17 Tzaj tyekʼun tLey Moisés alkye junx tumel tuʼn tajbʼen chikʼ. Tej ttzaj tqʼamaʼn Jehová alkye tten tuʼn kyajbʼen aj Israel te, tqʼama jlu: «Porque atzun taʼ kychwinqlal kykyaqil alumaj tuj kychkʼel, ex o txi nqʼoʼne jlu kyeye tuʼn tkubʼ txʼitet tibʼaj altar tuʼn tchjet kyile, tuʼntzun tklet kychwinqlale, porque aju chikʼ in chjet til xjal tuʼn» (Levítico 17:11). Qa in kubʼtaq kybʼinchaʼn aj Israel il, jakutaq kubʼ najsaʼn kyil qa ma txi kyqʼoʼn jun txkup ex qa ma txi qʼiʼn chʼin tchkʼel txkup twiʼ patbʼil toj ja xbʼalin, atzun tej tbʼent tja Dios atz xi qʼiʼntl twiʼ patbʼil toj tja Dios. Oʼkxtzen jun tumel jlu jakutaq tzʼajbʼen chikʼ.

18. ¿Alkyechaq tbʼanel tzul qe tuʼnju el chitj tchkʼel Jesús?

18 Aʼyeju ax tok (bʼanax) okslal mitiʼ ateʼkx tjaqʼ tLey Moisés, tuʼntzun jlu, mitiʼ in xi kyqʼoʼn txkup ex mitiʼ in xi kyiʼn tchkʼel twiʼ jun patbʼil oyaj (Hebreos 10:1). Pero aju bʼent kyuʼn aj Israel tiʼj chikʼ kubʼ te techel aju kbʼajeltaq yajxitl: aju tej t-xi tqʼon tibʼ Jesús tuʼn tkyim. Ik tzeʼn o xnaqʼtzan tiʼj toj xnaqʼtzbʼil 5, el chitj tchkʼel Jesús tej t-xi tqʼon tibʼ tuʼn qpaj. Yajxitl meltzʼaj toj kyaʼj ex xi tqʼoʼn junx maj tchkʼel te Dios (Hebreos 9:11, 12). Tuʼn jlu jaku kubʼ najsaʼn qil ex jaku qo anqʼin te jumajx (Mateo 20:28; Juan 3:16). Nimxix toklen aju tzeʼn tten ajbʼen chikʼ lu (1 Pedro 1:18, 19). Oʼkx qo kletel qa ma tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj tiʼj tchkʼel Jesús.

¿Tzeʼn jaku kubʼ qyekʼun qa nim toklen qchwinqlal ex qchkʼel?

19. ¿Tiʼ kbʼantel quʼn qa nim toklen kychwinqlal xjal qe?

19 ¡In qo tzalajxix tuʼnju o tzaj tqʼoʼn Dios qchwinqlal! Tuʼntzun jlu, kxel qqʼamaʼn kye xjal tuʼn tok qʼuqeʼ kykʼuʼj tiʼj tkyimlen Jesús, qa ma tzʼok qʼuqeʼ kykʼuʼj, jaku che anqʼin te jun majx. Kxel qqʼamaʼn jlu tuʼn tkyaqil qkʼuʼj, iktzen tten kbʼel qyekʼun qa nim toklen kychwinqlal xjal toj qwitz, ik tzeʼn te Jehová (kjawil uʼjit Ezequiel 3:17-21). Qa ma bʼant jlu quʼn, jaku txi qqʼamaʼn ik tzeʼn tqʼama apóstol Pablo: «Mintiʼtl woklene kyiʼje kykyaqile qa at jun ma txiʼ tuj najen; porque mintiʼ ma kubʼ nxkʼayin wibʼe tuʼn t-xi nmaʼne tkyaqil tyol Dios kyeye» (Hechos 20:26, 27). Ik tzeʼn ma qo xnaqʼtzan tiʼj, jun tbʼanel tten tuʼn tkubʼ qyekʼun qa nim toklen chwinqlal ex chikʼ toj qwitz aju qa ma chex qonin xjal tuʼn tel kynikʼ tiʼj Dios ex kyiʼj t-xim.

^ taqik' 16 Qa taja chʼintl tqanil tiʼj txqantl qʼanbʼil in najbʼen te t-xel chikʼ, bʼaʼn tuʼn tkux tjyoʼna toj uʼj ¿Cómo puede salvarle la vida la sangre?, aju xnaqʼtzbʼil toj tbʼi: «Opciones de calidad a la transfusión», aju bʼinchaʼn kyuʼn testigos de Jehová.