1. Ke mang yo a bopilego dilo ka moka tšeo di phelago?

MOPOROFETA Jeremia o itše: ‘Jehofa ke Modimo wa makgonthe, Modimo yo a phelago.’ (Jeremia 10:10) Go oketša moo, Jehofa Modimo ke Mmopi wa dilo ka moka tše di phelago. Dibopiwa tša legodimong di ile tša mmotša gore: “O bopile dilo ka moka, gomme di bile gona le go bopša ka baka la thato ya gago.” (Kutollo 4:11) Ge a be a opela kopelo ya go tumiša Modimo, Kgoši Dafida o ile a re: “Xo Wene xo mothôpô wa bophelô.” (Psalme 36:9) Ka gona, bophelo ke mpho e tšwago go Modimo.

2. Ke’ng seo Modimo a se dirago e le gore a thekge maphelo a rena?

² Jehofa e bile o thekga maphelo a rena. (Ditiro 17:28) O nea dijo tše re di jago, meetse ao re a nwago, moya woo re o hemago le naga yeo re dulago go yona. (Ditiro 14:15-17) Jehofa o dirile se ka tsela yeo e dirago gore bophelo bo thabiše. Eupša gore re thabele bophelo ka mo go feletšego, re swanetše go ithuta melao ya Modimo gomme re e kwe.—Jesaya 48:17, 18.

3. Modimo o ile a lebelela bjang go bolawa ga Abele?

³ Modimo o nyaka gore re hlomphe bophelo—bobedi bja rena le bja ba bangwe. Ka mohlala, morago kua mehleng ya Adama le Efa, morwa wa bona Kaine o ile a befelela kudu ngwanabo yo monyenyane e lego Abele. Jehofa o ile a lemoša Kaine gore pefelo ya gagwe e tla mo dira gore a dire sebe se segolo. Kaine o ile a hlokomologa temošo yeo. O ile a “tsoxêla Abele monn’axwe, a mmolaya.” (Genesi 4:3-8) Jehofa o ile a otla Kaine ka baka la go bolaya ngwanabo.—Genesi 4:9-11.

4. Molaong wa Moše, Modimo o ile a gatelela bjang pono e nepagetšego ka bophelo?

 ⁴ Nywaga e dikete ka morago, Jehofa o ile a nea batho ba Isiraele melao ya go ba thuša go mo hlankela ka mo go amogelegago. Ka ge melao ye e ile ya newa ka moporofeta Moše, ka dinako tše dingwe e bitšwa Molao wa Moše. Karolo ya Molao wa Moše e itše: “O se kê wa bolaya.” (Doiteronomio 5:17) Se se bontšhitše ba-Isiraele gore Modimo o tšea bophelo bja motho e le bja bohlokwa le gore batho ba swanetše go tšea maphelo a batho ba bangwe e le a bohlokwa.

5. Re swanetše go lebelela bjang go ntšha mpa?

⁵ Go thwe’ng ka bophelo bja ngwana yo a sa tšwago a belegwa? Ge e le gabotse, go ya ka Molao wa Moše, go bolaya ngwana yo a sa lego ka popelong ya mmagwe go be go fošagetše. Ee, gaešita le bjona bophelo bjo bjalo bo bohlokwa go Jehofa. (Ekisodo 21:22, 23; Psalme 127:3) Se se bolela gore go ntšha mpa go fošagetše.

6. Ke ka baka la’ng re sa swanela go hloya magagabo rena?

⁶ Go hlompha bophelo go akaretša go ba le pono e nepagetšego ka magagabo rena. Beibele e re: “Yo mongwe le yo mongwe yo a hloilego ngwanabo ke mmolai, gomme le tseba gore ga go mmolai yo bophelo bjo bo sa felego bo dutšego go yena.” (1 Johane 3:15) Ge e ba re nyaka bophelo bjo bo sa felego, re swanetše go ntšha ka mo go feletšego lehloyo le ge e le lefe la go hloya magagabo rena ka dipelong tša rena, ka gobane lehloyo ke mathomo a bošoro. (1 Johane 3:11, 12) Go bohlokwa gore re ithute go ratana seng sa rena.

7. Ke mekgwa efe e mengwe yeo e bontšhago go se hlomphe bophelo?

⁷ Go thwe’ng ka go hlompha bophelo bja rena ka noši? Ka tlhago batho ga ba nyake go hwa, eupša ba bangwe ba ipea kotsing ya go hwa ka baka la boipshino. Ka mohlala, ba bantši ba diriša motšoko, ba kgoga patše goba go diriša dihlare tagi ka merero ya go itapološa. Didirišwa tše bjalo di gobatša mmele e bile gantši di bolaya badiriši ba tšona. Motho yo a itlwaetšago go diriša dilo tše ga a tšee bophelo e le bjo bokgethwa. Mekgwa ye ke e sa hlwekago mahlong a Modimo. (Ba-Roma 6:19; 12:1; 2 Ba-Korinthe 7:1) E le gore re hlankele Modimo ka mo go  amogelegago, re swanetše go tlogela mekgwa e bjalo. Le ge go dira bjalo go ka ba thata kudu, Jehofa a ka re nea thušo e nyakegago. E bile o tšeela godimo maiteko ao re a dirago a go swara maphelo a rena e le mpho e bohlokwa e tšwago go yena.

8. Ke ka baka la’ng re swanetše go dula re gopola go nyakega ga go tshwenyega ka polokego?

⁸ Ge e ba re hlompha bophelo, re tla dula re gopola go nyakega ga go tshwenyega ka polokego. Re ka se be ba sa šetšego e bile re ka se ipee kotsing e le feela ka baka la boipshino goba lethabo. Re tla phema go otlela bošaedi gotee le dipapadi tše šoro goba tše kotsi. (Psalme 11:5) Molao wa Modimo bakeng sa Isiraele ya bogologolo o itše: “Xe O axa ngwakô o mofsa [wo o nago le tlhaka ya phaphathi], xôna lapá la ka hlakeng O le axêlê lefawana [goba, morakwana], xore ngwakô wa xaxo O se o ôbêlê molato wa madi, xe motho a ka kodumêla fase à le xodimo xa wôna.” (Doiteronomio 22:8) Ka go dumelelana le molao wa motheo wo o tšwago molaong woo, boloka dilo tše bjalo ka manamelo di le boemong bjo bobotse legaeng la gago e le gore yo mongwe a se ke a kgopša, a wa gomme a gobala kudu. Ge e ba o e-na le koloi, kgonthišega gore e šireletšegile gore e ka otlelwa. O se ke wa dira gore legae la gago goba koloi ya gago e be e kotsi go wena goba go ba bangwe.

9. Ge e ba re hlompha bophelo, re tla swara diphoofolo bjang?

⁹ Go thwe’ng ka bophelo bja phoofolo? Le bjona ke bjo bokgethwa go Mmopi. Modimo o dumelela go bolawa ga diphoofolo bakeng sa go hwetša dijo goba diaparo goba go šireletša batho kotsing. (Genesi 3:21; 9:3; Ekisodo 21:28) Lega go le bjalo, go swara diphoofolo ka sehlogo goba go di bolaya e le feela bakeng sa boitapološo go fošagetše e bile go bontšha go hlokomologa ka mo go feletšego go kgethega ga bophelo.—Diema 12:10.

10. Modimo o bontšhitše bjang gore go na le tswalano magareng ga bophelo le madi?

¹⁰ Ka morago ga gore Kaine a bolaye ngwanabo e lego Abele, Jehofa o ile a mmotša gore: “Madi a ngwan’eno a nthlabêla mokxoši  à le mmung.” (Genesi 4:10) Ge Modimo a be a bolela ka madi a Abele, o be a bolela ka bophelo bja Abele. Kaine o be a bolaile Abele, ka gona ga bjale Kaine o be a tla swanela ke gore a otlwe. Go be go le bjalo ka ge eka madi a Abele, goba bophelo, a be a llela Jehofa bakeng sa gore go dirwe toka. Tswalano magareng ga bophelo le madi e ile ya bontšhwa gape ka morago ga Meetse-fula a mehleng ya Noa. Pele ga Meetse-fula, batho ba be ba e-ja dienywa, merogo, mabele le ditokomane feela. Ka morago ga Meetse-fula, Jehofa o ile a botša Noa le barwa ba gagwe gore: “Nyabanyaba ka moka ya tše di phelaxo e bê dijô tša lena; ke Le nea tšohle byalo ka xe ke Le neile dimela tše ditalá.” Lega go le bjalo, Modimo o ile a bea thibelo ye e rego: “Fêla, Le se kê la ja nama e naxo le bophelô bya yôna, e lexo madi a yôna.” (Genesi 1:29; 9:3, 4) Go molaleng gore Jehofa o tswalanya bophelo le madi a sebopiwa kgaufsi kudu.

11. Ke go dirišwa gofe ga madi moo Modimo a go ileditšego ga e sa le go tloga mehleng ya Noa?

¹¹ Re bontšha go hlompha madi ka go se a je. Molaong woo Jehofa a o neilego ba-Isiraele o ile a laela gore: “Mang le mang e lexo Mo-lsiraele, . . . xe a ka bolaya phôôfôlô, le xe e le nonyana, a thšollê madi a yôna, a a thšeletšê ka mmu. . . . Ké xôna ke boditšexo Ba-lsiraele ka re: Le se kê la ja madi a mmele ofe le ofe.” (Lefitiko 17:13, 14) Taelo ya Modimo ya gore madi a phoofolo a se ke a jewa, yeo e neilwego Noa la mathomo mo e ka bago nywaga e 800 pejana, e be e sa dutše e šoma. Pono ya Jehofa e be e le molaleng: Bahlanka ba gagwe ba be ba ka ja nama ya phoofolo eupša e sego madi. Ba be ba swanetše go tšhollela madi fase—ge e le gabotse, ba bušetše bophelo bja sebopiwa go Modimo.

12. Ke taelo efe mabapi le madi e sa šomago le lehono yeo e ilego ya newa ke moya o mokgethwa lekgolong la pele la nywaga?

¹² Taelo yona yeo e sa šoma le go Bakriste. Baapostola le banna ba bangwe bao ba bego ba etelela pele gare ga balatedi ba Jesu lekgolong la pele la nywaga ba ile ba kopana gotee bakeng sa go dira phetho ya gore ke ditaelo dife tšeo di bego di swanetše go latelwa ke bohle ka phuthegong ya Bokriste. Ba ile ba fihlelela phetho e rego: “Moya o mokgethwa le rena re bone e le mo  go swanetšego gore re se ke ra le okeletša boima bjo bongwe, ge e se dilo tše tšeo di nyakegago, gore le dule le ila dilo tšeo di hlabetšwego medimo ya diswantšho le madi le tše di tlimilwego [tša tlogelwa di na le madi nameng] le bootswa.” (Ditiro 15:28, 29; 21:25) Ka gona re swanetše go ‘dula re ila madi.’ Mahlong a Modimo, go dira ga rena bjalo go bohlokwa go swana le ge re phema borapedi bja medimo ya diswantšho le boitshwaro bjo bo gobogilego bja tša botona le botshadi.

13. Bontšha lebaka leo ka lona taelo ya gore go ilwe madi e akaretšago tšhelo ya madi.

¹³ Na taelo ya gore go ilwe madi e akaretša le tšhelo ya madi? Ee. Ka mohlala: A re re ngaka e go botša gore o tlogele go diriša dino tše di tagago. Na seo se tla bolela feela gore ga se wa swanela go nwa bjala eupša o ka fo bo hlabelwa ditšhikeng tša gago? Ga go bjalo le gatee! Ka mo go swanago, go ila madi go bolela go se a tšhele mebeleng ya rena le gatee. Ka gona taelo ya gore re ile madi e bolela gore re ka se dumelele le ge e ka ba mang gore a tšhele madi ditšhikeng tša rena.

14, 15. Ge e ba dingaka di bolela gore Mokriste o swanetše go tšhelwa madi, o tla arabela bjang, gomme ka baka la’ng?

¹⁴ Go thwe’ng ge e ba Mokriste a gobetše kudu goba go nyakega go buiwa mo gogolo? A re re dingaka di bolela gore o swanetše go tšhelwa madi ge e ba go se bjalo o tla hwa. Ke therešo gore Mokriste a ka se nyake go hwa. Ka boiteko bja go leka go boloka mpho e bohlokwa e tšwago go Modimo ya bophelo, o tla amogela mehuta e mengwe ya kalafo yeo e sa akaretšego go dirišwa gampe ga madi. Ka gona, o tla tsoma go hlokomelwa mo go bjalo ga tša kalafo ge e ba seo se kgonega e bile a tla amogela mekgwa e fapa-fapanego yeo e ka dirišwago go e na le madi.

¹⁵ Na Mokriste o be a ka roba molao wa Modimo e le feela gore a phele ka nako e teletšana tshepedišong ye ya dilo? Jesu o itše: “Mang le mang yo a nyakago go phološa moya [goba, bophelo] wa gagwe o tla o loba; eupša mang le mang yo a lobago moya wa gagwe ka baka la-ka, o tla o hwetša.” (Mateo 16:25) Ga re nyake go hwa. Eupša ge e ba re kile ra leka go  phološa bophelo bja rena bja gona bjale ka go roba molao wa Modimo, re tlo ba kotsing ya go lahlegelwa ke bophelo bjo bo sa felego. Ka gona, ke gabohlale gore re bote go loka ga molao wa Modimo, re e-na le kgodišego e feletšego ya gore ge re e-hwa ka lebaka le ge e le lefe, Monei-Bophelo wa rena o tla re gopola ka tsogo gomme a re bušetše mpho e bohlokwa kudu ya bophelo.—Johane 5:28, 29; Ba-Hebere 11:6.

16. Ke’ng seo bahlanka ba Modimo ba se kgethago ka go tia ge e le mabapi le madi?

¹⁶ Lehono, bahlanka ba botegago ba Modimo ba kgetha ka go tia go latela tlhahlo ya gagwe ge e le mabapi le madi. Ba ka se ke ba a ja le ge e ka ba ka tsela efe. E bile ba ka se amogele madi e le ka mabaka a tša kalafo. * Ba kgodišegile gore Mmopi wa madi o tseba seo se lego kaone kudu bakeng sa bona. Na o dumela gore o a tseba?

17. Isiraeleng ya bogologolo, tirišo e tee feela ya madi yeo e bego e amogelega go Jehofa Modimo ke efe?

¹⁷ Molao wa Moše o be o gatelela tirišo e tee feela e swanetšego ya madi. Mabapi le borapedi bjo bo bego bo nyakega bakeng sa ba-Isiraele ba bogologolo, Jehofa o ile a laela gore: “Bophelô bya mmele bo mo mading; ôna ke Le neetše xore e bê a xo Le dirêla poêlanyô mo aletareng; ka xobane madi ké ôna a kxônaxo xo dira poêlanyô.” (Lefitiko 17:11) Ge ba-Isiraele ba be  ba dirile sebe, ba be ba ka hwetša tebalelo ka go neela phoofolo le gore madi a mangwe a yona a bewe aletareng ka tabarenakeleng goba ka tempeleng ya Modimo yeo e ilego ya dirišwa ka morago. Tirišo feela e swanetšego ya madi e be e le dihlabelong tše bjalo.

18. Ke mehola le ditšhegofatšo dife tšeo re ka di hwetšago go tšwa mading a tšholotšwego a Jesu?

¹⁸ Bakriste ba therešo ga ba ka tlase ga Molao wa Moše, ka gona ga ba neele ka dihlabelo tša diphoofolo le go bea madi a diphoofolo aletareng. (Ba-Hebere 10:1) Lega go le bjalo, go dirišwa ga madi aletareng mehleng ya Isiraele ya bogologolo go be go šupa e sa le pele sehlabelong se bohlokwa sa Morwa wa Modimo, Jesu Kriste. Ka ge re ithutile go Kgaolo 5 ya puku ye, Jesu o ile a gafa bophelo bja gagwe bakeng sa rena ka go dumelela gore madi a gagwe a tšhollwe e le sehlabelo. Ka morago o ile a rotogela legodimong gomme a neela ka bohlokwa  bja madi a gagwe a tšholotšwego go Modimo, a dira bjalo gatee ya ba moka. (Ba-Hebere 9:11, 12) Seo se ile sa thea motheo wa go lebalelwa ga dibe tša rena gomme sa re bulela tsela ya go hwetša bophelo bjo bo sa felego. (Mateo 20:28; Johane 3:16) Go dirišwa mo go bjalo ga madi go itlhatsetše go le bohlokwa kudu gakaakang! (1 Petro 1:18, 19) Ke feela ka go ba le tumelo moholeng wa madi a tšholotšwego a Jesu moo re ka hwetšago phološo.

19. Ke’ng seo re swanetšego go se dira gore re ‘hlweke mading a batho bohle’?

¹⁹ Re leboga Jehofa Modimo kudu gakaakang ka baka la mpho e lerato ya bophelo! Le gona na seo ga se sa swanela go re tutueletša go botša ba bangwe ka sebaka sa go hwetša bophelo bjo bo sa felego motheong wa go ba le tumelo sehlabelong sa Jesu? Go tshwenyega ka maphelo a magagabo rena ka tsela e swanago le yeo Modimo a tshwenyegago ka yona go tla re šušumeletša go dira se ka go fagahla le ka phišego. (Hesekiele 3:17-21) Ge e ba re phetha boikarabelo bjo ka mafolofolo, re tla kgona go bolela go swana le ka tsela yeo Paulo a ilego a bolela ka gona gore: “Ke hlwekile mading a batho bohle, gobane ga se ka lesa go le botša keletšo ka moka ya Modimo.” (Ditiro 20:26, 27) Go botša batho ka Modimo le merero ya gagwe ke tsela e botse ya go bontšha gore re tšeela bophelo le madi godimo kudu.