Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

MSOLO WACIKHUMI NA CITATU

Momwe Mulungu Ambawonera Moyo

Momwe Mulungu Ambawonera Moyo
  • Kodi Mulungu ambawona tani moyo?

  • Kodi Mulungu ambakuwona tani kucosa mimba?

  • Kodi tingalatize tani kuti timbalemekeza moyo?

1. Mbani adalenga bzinthu bzense bza moyo?

MPOLOFETA Jeremiya adalewa kuti: ‘Yahova ni Mulungu wacadidi. Iye ni Mulungu wa moyo.’ (Jeremiya 10:10) Kuthumizira pamwepo, Yahova Mulungu ndiye Mulengi wa bzinthu bzense bza moyo. Bzakulengedwa bza kudzulu bzidalewa kuti: ‘Ndimwe mudalenga bzinthu bzense, ndipo mwa kufuna kwanu bzidawoneka ndipo bzidalengedwa.’ (Cibvumbulutso 4:11) Pomwe akhaimba nyimbo yakutumbiza Mulungu, Mambo Davide adati: ‘Pakuti imwe ndimwe nsansa ya moyo.’ (Psalymo 36:9) Moyo ni mphaso yakucokera kwa Mulungu.

2. Kodi Mulungu adakonza ciyani kuti asamalire moyo wathu?

2 Yahova ndiye ambasamalirambo moyo wathu. (Mabasa 17:28) Iye ambatipasa cakudya kuti tidye, madzi kuti timwe, mphepo kuti tipume, na dziko lomwe timbakhala. (Werengani Mabasa 14:15-17.) Yahova adakonza bzensenebzi mu njira yakuti moyo ukhale wakudekeza. Tsono, kuti tikondwe bwino-bwino na moyo tin’funika kupfunza na kubvera malamulo ya Mulungu.​—Zaiya 48:17, 18.

KULEMEKEZA MOYO

3. Kodi Mulungu adawona tani kuphedwa kwa Abeli?

3 Mulungu an’funa kuti timbalemekeze moyo, wathu na wa winango. Mwa ciratizo, tikabwerera mu nsiku za Adamu na Eva, mwana wawo Kaini adakalipa kwene-kwene thangwe ra m’ng’ono wace Abeli. Yahova adacenjeza Kaini kuti ukali bwace bungadamucitisa pikado ikulu. Kaini alibe kubvera cenjezolo. Iye ‘adamenya m’bale wace Abeli, ndipo adamupha.’ (Ciyambo 4:3-8) Yahova adamulanga Kaini thangwe ra kupha m’bale wace.​—Ciyambo 4:9-11.

4. Mu Cakutonga ca Mozeji, kodi Mulungu adalatiza tani kuti akhalemekeza moyo?

4 Patapita magole 2.400 m’mbuyomu, Yahova adapasa Wajirayeri malamulo yomwe yadawathandiza kumutumikira mu njira yakubvumizika. Thangwe rakuti malamuloya yakhaperekedwa mwakuphatisa basa mpolofeta Mozeji, iyo nthawe zinango yakhacemeredwa Cakutonga ca Mozeji. Mbali inango ya malamulo ya Mozeji ikhalewa kuti: ‘Leka kupha munthu.’ (Bzakutonga 5:17) Bzimwebzi bzidalatiza Wajirayeri kuti Mulungu ambalemekeza moyo ndipo wanthu an’funikambo kulemekeza moyo wa winango.

5. Kodi tin’funika kukuwona tani kucosa mimba?

5 Tsono tani bza moyo wa mwana omwe akanati kubadwa? Mwakubverana na cakutonga ca Mozeji, kupha mwana omwe ali m’mimba mwa mai wace kukhali kwakuphonyeka. Inde, napo moyo wa mwana omwe akanati kubadwa ngwakufunika kwa Yahova. (Werengani Kufuluka 21:22, 23; Psalymo 127:3.) Bzimwebzi bzikuthandauza kuti kucosa mimba n’kuphonya.

6. Thangwe ranyi tin’funika lini kumbawenga wanthu anzathu?

6 Kulemekeza moyo kumbaphatanidza pomwe momwe timbawonera wanthu anzathu. Bibliya limbati: ‘Ali-wense omwe ambawenga m’bale wace, ngwakupha munthu; ndipo imwepo mun’dziwa kuti palibe nyakupha omwe an’dzakhala na moyo wakusaya kumala.’ (1 Juwau 3:15) Penu tin’funa moyo wakusaya kumala, tin’funika kucosa mu mtima mwathu ciwengo ciri-cense comwe tingakhale naco kuna wanthu anzathu, thangwe ciwengo ndico cimbayambisa bzinthu bzizinji bzakuipa. (1 Juwau 3:11, 12) Mpsakufunika kupfunza kukhala na lufoyi na winango.

7. Kodi ni makhalidwe yanango yaponi yomwe yambalemekeza lini moyo?

7 Kodi ifepano tingalatize tani kuti timbalemekeza moyo wathu? Mpsakudziwikiratu kuti palibe munthu omwe ambafuna kufa, koma pana winango womwe ambaikha moyo wawo pa ngozi na cakulinga cakuti akhale wakukondwa. Mwa ciratizo, azinji ambafumali fodya, mbanje, ayai kuphatisa basa mankhwala yakudzungulumwisa msolo. Tsono kuphatisa basa bzinthu bzimwebzi kumbadzonga thupi ndipo kumbapha. Ndipo wanthu womwe ambaphatisa basa bzinthu bzimwebzi iwo ambawona lini moyo ninga cinthu cakupambulika. Makhalidwe yamweya njakupswipa m’maso mwa Mulungu. (Werengani Waroma 6:19; 12:1; 2 Wakolinto 7:1.) Kuti titumikire Mulungu mu njira yakubvumizika, tin’funika kusiyiratu makhalidwe yamweya, napo kucita bzimwebzo kungakhale kwakunesa. Yahova angapereke thandizo lomwe tingafunikire ndipo iye ambazindikira nyongo yomwe timbacita kuti tisamale moyo wathu ninga mphaso yakupambulika yakucokera kwa iye.

8. Thangwe ranyi tin’funika kukhala tceru kuti titcenkhe ngozi?

8 Penu timbalemekeza moyo, tin’dzafunika kukhala tceru kuti titcenkhe ngozi. Tin’dzakhala lini na moyo wakundobzilekerera ne kucita masenzeka yomwe yangabwerese ngozi. Tin’dzatcenkha kufambisa kuipa kandere-ndere na kaphupha ayai masenzeka ya ngozi. (Psalymo 11:5) Lamulo la Mulungu kuna Wajirayeri wakale likhalewa kuti: ‘Ukamanga nyumba ipsa [yomwe ina mbuto yakukhala padzulu], umangembo mpanda pa dzaulu pa ntsodzi ya nyumbayo, kucitira kuti paleke kukhala na mulandu wa mulopa pa nyumbayo, munthu akagwa kucokera pa ntsodzipo.’ (Bzakutonga 22:8) Mwakubverana na nfundo ikulu ya lamuloli, mun’funika kutcenkha bzinthu bzomwe bzingacitise munthu kukhukhumudwa, kugwa, ayai kubzipweteka kwene-kwene pa mui panu. Penu muna kandere-ndere ayai cinthu cinango, tsimikizani kuti ciri bwino kuti mucifambise. Lekani kulekerera kuti nyumba yanu, kandere-ndere wanu, bziyikhe pa ngozi imwepo ayai winango.

9. Penu timbalemekeza moyo, kodi tin’funika kusamala tani bzirombo?

9 Tsono tani pakulewa bza moyo wa bzirombo? Ibzo mpsakufunikambo kuna Mulengi. Mulungu ambabvuma kupha bzirombo kuti tikhale na cakudya, tigule bzakubvala ayai kukhotcerera wanthu ku ngozi. (Ciyambo 3:21; 9:3; Kufuluka 21:28) Na tenepo, kuboneresa bzirombo ayai kubzipha na cakulinga cakundosenzeka n’kuponyeka ndipo bzimbalatiza kuti timbalemekeza lini moyo omwe ngwakupambulika.​—Mimwani 12:10.

KULEMEKEZA MULOPA

10. Kodi Mulungu adalatiza tani kuti pana kubverana pakati pa moyo na mulopa?

10 Kaini atapha m’bale wace Abeli, Yahova adadzamuuza Kaini kuti: ‘Mulopa wa m’bale wako ukundilirira kucokera pa mataka.’ (Ciyambo 4:10) Pomwe Mulungu adalewa kuti mulopa wa Abeli, iye akhathandauza moyo wa Abeli. Kaini akhadapha m’bale wace ndipo tsapano akhafunika kulangidwa. Bzikhali ninga kuti mulopa wa Abeli, ayai moyo wace, ukhalirira Yahova kuti acite cirungamo. Kubverana komwe kulipo pakati pa moyo na mulopa kudawonekera pomwe pa Cigumula ca madzi mu nsiku za Nowe. Cigumula ca madzi cikanati kucitika, wanthu akhadya bzisapo, muliwo wamasamba, na bzinthu bza m’munda ninga cimanga, mpunga na bzinango. Cigumula ca madzi citacitika, Yahova adauza Nowe na wana wace kuti: ‘Cirombo ciri-cense ca moyo cikhale cakudya canu.’ Koma Mulungu adawaletsa cinthu cibodzi: ‘Lekani kudya nyama pabodzi na mulopa wace, omwe ni moyo wace.’ (Ciyambo 1:29; 9:3, 4) Mpsakuwonekeratu kuti Yahova ambawona kuti moyo na mulopa wa cakulengedwa ciri-cense ni bzinthu bzakubverana.

11. Kodi ni kaphatisidwe basa ka mtundu uponi ka mulopa komwe Mulungu adaletsa kuyambira mu nsiku za Nowe?

11 Timbalatiza kuti timbalemekeza mulopa mwa kusaya kuudya. Pa cakutonga comwe Yahova adapasa Wajirayeri, iye adawauza kuti: ‘Penu munthu ali-wense wa Wajirayeri . . . wapha nyama ayai mbalame yakubvumizika kudya, ambathire pansi mulopa wace, aciufucira na mataka . . . Ndidauza Wajirayeri kuti: ‘Lekani kudya mulopa wa cirombo ca mtundu uli-wense.’ (Mwambo 17:13, 14) Lamulo la Mulungu la kuletsa kudya mulopa wa cirombo ciri-cense, cakutoma lidaperekedwa kwa Nowe magole 800 m’mbuyomu, likadaphata basa mpaka pano. Makumbukidwe ya Yahova yakhali yakubveka bwino: Atumiki wace angadadya nyama iri-yense koma akhafunika lini kudya mulopa wace. Iwo akhafunika kufucira pansi mulopayo, bzomwe bzikhali ninga kubwezeresa moyo wa cakulengedwaco kwa Mulungu.

12. Ni lamulo liponi lakulewa bza mulopa lomwe lidaperekedwa mwa mzimu wakucena m’magole dzana yakuyambirira, lomwe likadaphata basa nsiku zino?

12 Lamulo libodzi-bodziri linkuphata basa kwa Wakristau nsiku zino. Wapostolo na amuna winango womwe akhatsogolera pakati pa ateweri wa Jezu m’magole dzana yakutoma, adatsonkhana kuti acezerane bza malamulo yomwe yakhafunika kutewezedwa na wense mu gwere Lacikristau. Iwo adadzabverana nfundo yakuti: ‘Pakuti mzimu wakucena pabodzi na ife tawona kuti bziri bwino tileke kukusenzesani mtolo wakulemera, kupambula bzinthu bzokhabzi bzakufunika, bzomwe ni kupitiriza kutcenkha bzinthu bzakuperekedwa ninga nsembe kwa bzifanikiso, mulopa, bzakucita kuponyongoledwa [bzomwe bzaphedwa mwa kusaya kucosa mulopa] na upombo.’ (Mabasa 15:28, 29; 21:25) Tenepo tin’funika ‘kutcenkha mulopa.’ M’maso mwa Mulungu, mpsakufunika kwene-kwene kuti titcenkhe bzimwebzi ninga kutcenkha kunamata bzifanikiso pabodzi na upombo.

Penu dotolo wanu wakuuzani kuti musiye kumwa bzakuledzeresa, kodi mungabzitcaye na njeresau mucipitisa bzakumwabzo m’thupi lanu?

13. Perekani ciratizo comwe cikulatiza kuti lamulo la kutcenkha mulopa limbaphatanidzambo kutcenkha kuikhidwa mulopa.

13 Kodi lamulo la kutcenkha mulopa limbaphatanidza kuikhidwa mulopa? Inde. Tindendemezere tenepa: Dotolo wakuuzani kuti musiye kumwa bzakuledzeresa. Bzimwebzi bzikuthandauza kuti mun’funika kulekeza kumwa, tsono kodi mungabzitcaye na njeresau kuti mupitise bzakuledzeresa m’thupi lanu? Mpsakudziwikiratu kuti mungacite lini! Mpsibodzi-bodzimbo, kutcenkha mulopa bzikuthandauza kuti tin’funika lini kuuikha m’thupi mwathu mwa njira iri-yense. Tenepo, lamulo la kutcenkha mulopa likuthandauza kuti tin’dzafunika lini kubvuma kuti munthu atiyikhe mulopa m’thupi lathu.

14, 15. Kodi Mkristau angacite ciyani penu adotolo amuuza kuti an’dzafunika kuikhidwa mulopa, ndipo thangwe ranyi?

14 Tani penu Mkristau wabzipweteka kwene-kwene ndipo an’funika kucitidwa operasau? Tindendemezere kuti dotolo walewa kuti iye an’funika kuikhidwa mulopa, akaleka kucita tenepo anifa. Kulewa cadidi, palibe Mkristau omwe angafune kufa. Pa kucita nyongo yakufuna kukhotcerera moyo omwe ni mphaso yakufunika yakucokera kwa Mulungu, iye angabvume njira zinango za cithandizo ca ulapi za kusaya kuphatisa basa mulopa. Tenepo, iye angafune kutambira cithandizo ca mankhwala ca mtundu umweyu penu ciripo, ayai mankhwala yakusiyana-siyana mwa kusaya kuphatisa basa mulopa.

15 Kodi Mkristau angaphonyere lamulo la Mulungu thangwe ra kundofuna kuthumizira moyo wace pang’ono basi, mu dziko lakale lino? Jezu adati: ‘Pakuti ali-wense omwe an’funa kupulumusa moyo wace, an’dzauluza, tsono ali-wense omwe an’luza moyo wace thangwe ra ine, an’dzaugumana.’ (Mateu 16:25) Ifepano timbafuna lini kufa. Tsono penu tingayeze kufuna kupulumusa moyo wathu tsapano mwa kuphonyera malamulo ya Mulungu, tingakhale pa ngozi ya kudzaluza moyo wakusaya kumala. Ni cinthu ca nzeru kuikha cikhulupiro cathu pa lamulo lakulungama la Mulungu, ticikhala wakutsimikiza kuti penu tingafe na cinthu ciri-cense, Ule omwe adatipasa moyo an’dzatikumbukira mwa kutilamusa ticidzakhala pomwe na moyo.​—Juwau 5:28, 29; Wahebereu 11:6.

16. Kodi atumiki wa Mulungu mbakutsimikiza kucita ciyani pa nkhani ya mulopa?

16 Nsiku zino, atumiki wakukhulupirika wa Mulungu mbakutsimikiza kuteweza malango ya Mulungu pa nkhani ya mulopa. Iwo ambadya lini mulopa mwa njira iri-yense. Ndipo iwo ambabvuma lini kuikhidwa mulopa ninga cithandizo ca ulapi. * Iwo ambadziwa kuti Mulungu omwe adalenga mulopa ambadziwa bzinthu bzomwe mpsabwino kuna ife. Kodi imwepo mumbakhulupira kuti iye ambadziwadi bzimwebzo?

NJIRA IBODZI YOKHA YOMWE IKHABVUMIZIDWA KUPHATISA BASA MULOPA

17. Mu Jirayeri wakale, kodi ni njira ibodzi iponi ya kuphatisa basa mulopa yomwe ikhali yakubvumizidwa na Yahova Mulungu?

17 Cakutonga ca Mozeji cimbalewa bza njira ibodzi yokha yakuphatisa basa mulopa. Mwakubverana na kunamata komwe kukhafunika mu Jirayeri wakale, Yahova adatonga kuti: ‘Moyo wa nyama uli m’mulopa, ndipo ine ndakuikhirani mulopa pa mphatso ya nsembe kuti ukumpsinkhireni pikado, pakuti mulopa ndiwo umbampsinkha pikado, thangwe moyo uli m’mulopa.’ (Mwambo 17:11) Wajirayeri akacita pikado, kuti iwo akhululukidwe, akhafunika kupereka nsembe ya nyama aciikha mulopa winango pa mphaso yomwe ikhakhala mu tendi la mkonkhano. Ndipo tempwlo itamala kumangidwa iwo akhacita bzimwebzo mu tempwlomo. Njira ibodzi yokha yakuphatisa basa mulopa ikhali imweyi pa nthawe yakupereka nsembe.

18. Kodi tingagumane phindu na bzisimbo bziponi thangwe ra mulopa wa Jezu?

18 Wakristau wacadidi wali lini pansi pa Cakutonga ca Mozeji ndipo iwo ambapereka lini nsembe ya bzifuwo ndipo ambaikha lini mulopa wa bzifuwo pa mphatso. (Wahebereu 10:1) Na tenepo, kuphatisa basa mulopa pa mphatso komwe kukhacitika mu Jirayeri wakale kukhaimira nsembe yakufunika kwene-kwene ya Mwana wa Mulungu, Jezu Kristu. Ninga momwe tidapfunzirira mu Msolo 5 m’bukhu lino, Jezu adapereka moyo wace ninga munthu kwa ifepano mwa kubvuma kuti mulopa wace uphatisidwe basa ninga nsembe. Patsogolo pace iye adayenda kudzulu ndipo adapereka mulopa wace kabodzi kokha ninga nsembe kwa Mulungu. (Wahebereu 9:11, 12) Bzimwebzi bzidacitisa kuti bzikwanisike kukhululukidwa pikado zathu na kufungula njira yakuti tidzatambire moyo wakusaya kumala. (Mateu 20:28; Juwau 3:16) Kaphatisidwe basa ka mulopa mu njira imweyi kadakhala kakufunika kwene-kwene. (1 Pedru 1:18, 19) Tingadzapulumuke kokha tikakhala na cikhulupiro mu mphanvu ya mulopa wa Jezu.

Kodi mungalatize tani kuti mumbalemekeza moyo na mulopa?

19. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kucita kuti tikhale ‘wakucena pa mulandu wa mulopa wa wanthu wense’?

19 Tin’funika kutenda kwene-kwene Yahova Mulungu thangwe ra mphaso ya lufoyi imweyi ya moyo! Ndipo kodi bzimwebzi bzimbatilimbisa lini kuuzambo winango kuti pana mpata wakudzakhala na moyo wakusaya kumala tikakhala na cikhulupiro mu nsembe ya Jezu? Penu tina thupo na moyo ninga momwe Mulungu aliri, bzin’dzaticitisa kucita bzimwebzi na nyongo. (Werengani Zakiyeri 3:17-21.) Penu tin’cita basa limweri na nyongo, tin’dzakwanisa kulewa ninga momwe mpostolo Paulo adalewera kuti: ‘Ine ndine wakucena pa mulandu wa mulopa wa wanthu wense, pakuti ndiribe kukubisirani cinthu na cibodzico, koma ndidakuuzani malango yense ya Mulungu.’ (Mabasa 20:26, 27) Kuuza wanthu bza Mulungu na cakulinga cace ni njira yabwino kwene-kwene yakulatiza kuti timbalemekeza moyo na mulopa.

^ ndi. 16 Kuti mudziwe bzizinji bza njira zomwe mungaphatisire basa mwa kusaya kuikhidwa mulopa, onani nkhani ya msolo wakuti: “Zolowa M’malo mwa Kuthiriridwa Mwazi Zabwino” mu broxura lakuti Kodi Mwazi Ungapulumutse Motani Moyo Wanu? lakukonzedwa na Mboni za Yahova.