Go na content

Go na table of contents

KAPITEL TINADRI

Si a libi soleki fa Gado e si en

Si a libi soleki fa Gado e si en

Fa Gado e prakseri fu a libi?

Fa Gado e prakseri fu a puru di sma e puru bere?

Fa wi e sori taki wi abi lespeki gi a libi?

"YEHOVAH na a tru Gado”, na so a profeiti Yeremia ben taki. "En na a libi Gado” (Yeremia 10:10). Boiti dati, Yehovah Gado na a Mekiman fu ala libisani. Den libisani na ini hemel, ben taigi en: "Na yu meki ala sani; den ben kon de èn yu meki den, fu di yu ben wani” (Openbaring 4:11). Kownu David ben taki na ini wan prèisesingi gi Gado: "Yu na a Sma pe a libi komoto” (Psalm 36:9). Sobun, libi na wan presenti fu Gado.

2 Yehovah e hori wi na libi tu (Tori fu den Apostel 17:28). Na En e gi wi sani fu nyan, watra fu dringi, sosrefi a loktu fu kan hari bro èn a gron pe wi e libi na tapu (Tori fu den Apostel 14:15-17). Yehovah seti sani na so wan fasi taki wi kan nyan bun fu a libi. Ma efu wi wani nyan bun fu a libi dorodoro, dan wi musu kon sabi den wet fu Gado èn wi musu gi yesi na den wet dati.—Yesaya 48:17, 18.

SORI LESPEKI GI A LIBI

3 Gado wani taki wi musu abi lespeki gi wi eigi libi èn gi a libi fu tra sma. Fu eksempre, na ini a ten fu Adam nanga Eva, dan a manpikin fu den, Kain, ben kon atibron srefisrefi nanga en pikin brada Abel. Yehovah ben warskow Kain taki na atibron fu en ben kan meki taki a du seryusu sondu. Kain no ben gi yesi na a warskow dati. A go "feti nanga en brada Abel èn a kiri en” (Genesis 4:3-8). Fu di Kain kiri en brada, meki Yehovah strafu en.—Genesis 4:9-11.

4 Dusundusun yari baka dati, Yehovah gi a pipel fu Israel wan tu wet di ben o yepi den fu dini en na wan fasi di a feni bun. Son leisi, sma e kari den wet disi a Wet fu Moses, fu di Gado ben gi den Israelsma den wet disi nanga yepi fu a profeiti Moses. Wan pisi fu a Wet fu Moses ben taki: "Yu no musu kiri sma” (Deuteronomium 5:17). Disi ben sori den Israelsma taki Gado e si a libi fu libisma leki wan warti sani, èn taki sma musu si a libi fu trawan leki wan warti sani tu.

5 Fa a de nanga a libi fu wan pikin di no gebore ete? We, soleki fa a Wet fu Moses ben sori, dan a no ben de wan bun sani efu wan sma ben meki taki wan pikin kon dede na ini en mama bere. Iya, srefi a libi fu so wan pikin, warti gi Yehovah (Exodus 21:22, 23; Psalm 127:3). Disi e sori wi taki a de wan fowtu sani te sma e puru bere.

6 Efu wi abi lespeki gi a libi, dan disi wani taki tu dati wi musu abi wan yoisti denki fu tra libisma. Bijbel e taki: "Ibri sma di e teige en brada, na wan kiriman. Unu sabi taki nowan kiriman abi têgo libi na ini en” (1 Yohanes 3:15). Efu wi wani libi fu têgo, dan wi musu puru na ini wi ati, iniwan bita-ati di wi ben sa abi gi tra sma, fu di bita-ati na a rutu fu ogridu (1 Yohanes 3:11, 12). A de tumusi prenspari taki wi e leri fu lobi makandra.

WI E SORI TAKI WI ABI LESPEKI GI A LIBI

Wan pikin di no gebore ete
  • te wi no e kiri wan pikin di de na ini en mamabere

Wan sma e masi wan paki nanga sigaret
  • te wi e tapu nanga gwenti di no krin

Tu mati di de fu difrenti kulturu
  • te wi e puru na ini wi ati ala bita-ati di wi ben sa abi gi tra sma

7 Fa a de nanga a lespeki di wi musu abi gi wi eigi libi? Furu tron sma no wani dede, ma son sma no abi trobi fu meki prisiri na wan fasi di kan meki den lasi den libi srefi. Fu eksempre, furu sma e gebroiki tabaka, e smoko marwana, noso den e gebroiki drugs soso fu kan firi prisiri. Den sortu sani dati e meki sma kon siki èn furu tron den sani disi e kiri sma te fu kaba. Wan sma di abi a gwenti fu gebroiki den sortu sani disi, no e si a libi leki wan santa sani. Gado e si den gwenti disi leki sani di no krin (Romesma 6:19; 12:1; 2 Korentesma 7:1). Efu wi wani dini Gado na wan fasi di a feni bun, dan wi musu tapu nanga den sortu gwenti disi. Aladi a no makriki kwetikweti fu tapu nanga den sani disi, toku Yehovah kan gi wi a yepi di wi abi fanowdu. Èn a e warderi a muiti di wi e meki fu libi na wan fasi di e sori taki wi e warderi a warti presenti di a gi wi.

8 Efu wi abi lespeki gi a libi, dan ala ten wi sa luku bun nanga sani di kan meki taki wisrefi noso tra sma kisi mankeri. Wi sa luku bun san wi e du èn wi no sa wani meki prisiri na so wan fasi taki wi kan kisi mankeri, noso lasi wi libi. Wi no sa rèi wagi sondro fu hori trawan na prakseri, èn wi no sa du sport pe wi musu feti, noso sport pe wi kan kisi bigi mankeri (Psalm 11:5). A wet di Gado ben gi Israel fu owruten, ben taki: "Efu yu e bow wan nyun oso [di abi wan plata daki], dan yu musu meki wan pikin skotu gi a daki fu yu tu, so taki yu no tyari brudu-paiman kon na tapu yu oso, fu di wan sma di e fadon, ben sa kan fadon komoto na a daki” (Deuteronomium 22:8). Akruderi a gronprakseri di e kon na krin na ini a wet disi, dan yu musu sorgu taki den sani soleki trapu na ini yu oso, de na so wan fasi taki sma no misi futu fadon, èn kisi hebi mankeri. Efu yu abi wan wagi, dan sorgu taki ala sani bun na a wagi fosi yu go rèi en. Sorgu taki yu oso èn yu wagi de na so wan fasi taki yusrefi noso trawan no kisi mankeri.

9 Ma fa a de nanga a libi fu wan meti? Dati srefi na wan santa sani gi a Mekiman. Gado e gi pasi taki libisma e kiri meti fu nyan èn fu meki krosi, noso fu sorgu taki ogri no miti sma (Genesis 3:21; 9:3; Exodus 21:28). Ma a fowtu fu du ogri nanga meti, noso fu kiri den soso fu kan abi prisiri. Te sma e du disi, dan dati e sori taki den no e si a libi leki wan santa sani.—Odo 12:10.

SORI LESPEKI GI BRUDU

10 Baka di Kain kiri en brada Abel, dan Yehovah taigi Kain: "A brudu fu yu brada e bari kari mi komoto na a gron” (Genesis 4:10). Di Gado ben e taki fu a brudu fu Abel, dan a ben e taki fu a libi fu Abel. Kain ben kiri Abel, èn now Kain ben musu kisi strafu. A ben de neleki Abel en brudu, noso en libi, ben e bari kari Yehovah fu krutu sani na wan reti fasi. Baka a Frudu na ini den dei fu Noa, Gado ben sori ete wan tron taki brudu abi fu du nanga libi. Bifo a Frudu, libisma ben e nyan soso froktu, gruntu, sani soleki aleisi, nanga noto. Baka a Frudu, Yehovah ben taigi Noa nanga den manpikin fu en: "Ibri meti di e buweigi èn di de na libi kan de leki nyanyan gi unu. Mi e gi unu sosrefi ala den grun sani di e gro.” Ma Gado ben taigi den tu san den no ben mag du: "Soso a skin nanga en sili [noso libi], a brudu fu en, unu no musu nyan” (Genesis 1:29; 9:3, 4). A de krin, taki gi Yehovah a brudu fu wan libisani abi fu du nanga a libi fu a libisani.

11 Wi e sori taki wi abi lespeki gi brudu, te wi no e nyan en. Na ini a Wet di Yehovah ben gi den Israelsma, a ben komanderi den: "Te wan man…go onti èn a fanga wan werdri meti, noso wan fowru di unu mag nyan, dan a musu kanti a brudu fu a meti trowe na gron èn a musu tapu en nanga doti…. Mi ben taigi den manpikin fu Israel: ’Un no musu nyan a brudu fu iniwan meti’” (Lefitikus 17:13, 14). A komando di Gado ben gi fosi na Noa sowan 800 yari na fesi, namku taki a no ben musu nyan a brudu fu wan meti, ben e teri ete. A ben de krin fa Yehovah ben e prakseri fu a tori: Den futuboi fu en ben mag nyan meti, ma den no ben mag nyan a brudu. Den ben musu trowe a brudu na gron, bika na a fasi dati a ben de neleki den e gi a libi fu a meti baka na Gado.

12 Kresten musu hori densrefi na wan srefi sortu komando. Na ini a fosi yarihondro, den apostel nanga tra man di ben e teki fesi na mindri den bakaman fu Yesus, ben kon makandra fu bosroiti na sortu komando ala sma na ini a Kresten gemeente ben musu gi yesi. Disi na a bosroiti di den ben teki: "A santa yeye nanga wi e agri fu no poti nowan enkri hebi moro na un tapu, leki den prenspari sani disi nomo: un musu tan fara fu sani di gi leki ofrandi na kruktugado, èn fu brudu, èn fu meti di sma tyokro kiri [so taki a brudu tan na ini a meti], èn fu hurudu” (Tori fu den Apostel 15:28, 29; 21:25). Sobun, wi musu ’tan fara fu brudu’. Gi Gado, a de prenspari taki wi du dati, neleki fa a de prenspari fu wai pasi gi afkodrei nanga hurudu.

Wan man e kisi sopi na ini en skin nanga yepi fu wan spoiti

Efu yu datra ben taigi yu fu tan fara fu sopi, dan yu ben o meki sma spoiti en go na ini yu skin?

13 A de so taki a komando fu tan fara fu brudu, wani taki dati wi no musu teki brudu na ini wi skin? Iya. Fu gi wan eksempre: Kon meki wi taki dati wan datra taigi yu taki yu musu tan fara fu sopi. Disi wani taki dati yu no mag dringi sopi. Ma disi wani taki dati yu mag spoiti en go na ini yu skin dan? Kwetikweti! Na a srefi fasi, fu tan fara fu brudu, wani taki dati wi no musu poti brudu go na ini wi skin na nowan fasi. Sobun, a komando fu tan fara fu brudu, wani taki dati wi no musu meki nowan sma poti brudu go na ini wi skin.

14 Ma fa a de efu wan Kresten brada noso sisa kisi hebi mankeri, noso efu a musu du wan bigi oparâsi? Kon meki wi taki dati datra taigi en taki a o dede efu a no teki brudu. A no de fu taki, dati a Kresten brada noso sisa no sa wani dede. Fu di a sma disi wani kibri a libi di a kisi leki wan presenti fu Gado, meki a sa teki iniwan tra datrayepi pe den no e gebroiki brudu. Sobun, a o suku a sortu datrayepi dati efu a de fu feni, èn a sa teki iniwan tra dresi na presi fu brudu.

15 A de so taki wan Kresten brada noso sisa ben o pasa a wet fu Gado, soso fu man libi pikinso moro langa na ini a grontapu sistema disi? Yesus ben taki: "A sma di wani kibri en libi, sa lasi en; ma a sma di e lasi en libi fu mi ede, o feni en” (Mateyus 16:25). Wi no wani dede. Ma efu wi ben o pasa wan wet fu Gado, soso fu di wi wani kibri a libi fu wi nownowde, dan a kan taki wi no kisi têgo libi. Dati meki a de wan koni sani gi wi fu abi a frutrow taki den wet fu Gado de regtfardiki, aladi wi abi na overtoigi taki efu wi ben sa dede, a Sma di gi wi libi sa memre wi na a ten fu na opobaka fu gi wi a warti presenti fu libi ete wan tron.—Yohanes 5:28, 29; Hebrewsma 11:6.

16 Na ini a ten disi, getrow futuboi fu Gado abi a fasti bosroiti fu hori densrefi na a komando fu En, di abi fu du nanga brudu. Den no sa nyan nowan sani di abi brudu na ini. Den no sa gebroiki brudu leki dresi tu.* Den abi na overtoigi taki a Mekiman fu brudu, sabi san bun gi den. Yu e bribi dati tu?

A WAN-ENKRI BUN FASI FU GEBROIKI BRUDU

Fa yu kan sori taki yu e si a libi èn brudu leki wan warti sani?

Wan sikisma e taki nanga en datra

17 A Wet fu Moses ben poti krakti tapu a wan-enkri bun fasi fu gebroiki brudu. Di Yehovah sori den Israelsma fu owruten fa a ben wani taki den musu anbegi En, dan a komanderi den: "A sili [noso, libi] fu a skin de na ini a brudu, èn misrefi poti en na tapu na altari fu tapu a sondu fu un sili, bika a de a brudu di e tapu sondu” (Lefitikus 17:11). Efu den Israelsma ben sondu, dan den ben kan kisi pardon te den ben e gi wan meti leki srakti-ofrandi èn te den ben meki a priester kanti pikinso fu a brudu na tapu na altari di ben de fosi na ini a tabernakel èn bakaten na ini a tempel fu Gado. A wan-enkri bun fasi fa sma ben kan gebroiki brudu, na te den ben e tyari den sortu srakti-ofrandi disi.

18 Tru Kresten no abi fu hori densrefi na a Wet fu Moses èn fu dati ede den no e tyari meti leki srakti-ofrandi èn den no e kanti a brudu fu den meti na tapu wan altari (Hebrewsma 10:1). Ma a fasi fa Israel fu owruten ben e gebroiki brudu na tapu na altari, ben e sori go na wan tumusi warti srakti-ofrandi, namku a srakti-ofrandi fu a Manpikin fu Gado, Yesus Krestes. Soleki fa wi leri na ini kapitel 5 fu a buku disi, Yesus gi en libisma libi gi a bun fu wi, fu di a ben de klariklari fu trowe en brudu leki wan ofrandi. Baka dati, a go na hemel èn drape a pristeri Gado a waarde fu a brudu fu en di trowe wán leisi nomo (Hebrewsma 9:11, 12). Fu di a du a sani dati, meki wi kan kisi pardon fu wi sondu èn na so fasi a meki taki wi kan kisi têgo libi (Mateyus 20:28; Yohanes 3:16). A de krin taki a spesrutu fasi dati fa Yesus gebroiki en brudu, de tumusi prenspari gi wi! (1 Petrus 1:18, 19) Wi kan kisi frulusu, soso te wi e poti bribi na ini Yesus en warti brudu di trowe.

19 Wi musu de nanga tangi trutru taki Yehovah Gado gi wi libi na so wan lobi-ati fasi! Disi musu pusu wi fu fruteri trawan fu na okasi di den abi fu kisi têgo libi te den e poti bribi na ini na ofrandi fu Yesus, a no so? Wi o de fayafaya fu du dati, te wi e broko wi ede nanga a libi fu trawan neleki fa Yehovah e du dati (Esekièl 3:17-21). Efu wi e tyari a frantwortu disi fayafaya, dan wi sa man taki neleki na apostel Paulus: "Mi no abi a brudu fu nowan sma na mi tapu, bika mi no hori noti na baka, ma mi fruteri unu ala sani di Gado wani libisma fu du” (Tori fu den Apostel 20:26, 27). Te wi e fruteri sma fu Gado èn fu den sani di A abi na prakseri fu du, dan dati na wan moi fasi fa wi kan sori taki wi e si a libi èn brudu leki tumusi warti sani.

SAN BIJBEL E LERI WI


*  Efu yu wani kon sabi sortu tra dresi de di yu kan gebroiki na presi fu brudu, dan luku a brochure Hoe kan bloed uw leven redden?, bladzijde 13-17, di Yehovah Kotoigi tyari kon na doro.


Den aksi fu a studie

1. Suma meki ala libisani?

2. San Gado e du fu hori wi na libi?

3. Fa Gado ben e prakseri fu a kiri di Kain kiri Abel?

4. Fa Gado ben sori krin na ini a Wet fu Moses, san na a yoisti fasi fu si a libi?

5. Fa wi musu si a puru di sma e puru bere?

6. Fu san ede wi no musu abi bita-ati gi tra sma?

7. Sortu gwenti di sma abi e sori taki den no abi lespeki gi a libi?

8. Fu san ede wi musu luku bun ala ten nanga sani di kan meki taki wisrefi noso tra sma kisi mankeri?

9. Efu wi abi lespeki gi a libi, dan fa wi sa handri nanga meti?

10. Fa Gado sori taki brudu abi fu du nanga libi?

11. Fa sma no ben mag gebroiki brudu, soleki fa Gado taki sensi den dei fu Noa?

12. Sortu komando di abi fu du nanga brudu, Gado ben gi nanga yepi fu santa yeye na ini a fosi yarihondro èn di de prenspari ete na ini a ten disi?

13. Sori nanga yepi fu wan eksempre, fu san ede a komando fu tan fara fu brudu, wani taki tu dati wi no musu teki brudu na ini wi skin.

14, 15. Fa wan Kresten sa handri efu datra taigi en taki a musu teki brudu, èn fu san ede a o handri na so wan fasi?

16. Sortu fasti bosroiti den futuboi fu Gado teki ini a tori fu brudu?

17. San ben de a wan-enkri fasi fa Yehovah ben wani taki Israel fu owruten ben musu gebroiki brudu?

18. Sortu wini èn sortu blesi wi kan kisi fu di a brudu fu Yesus trowe?

19. San wi musu du efu wi no wani abi ’a brudu fu nowan sma na wi tapu’?