1. Ka an nan gbe akaauma ciilii?

PROFETI Yeremia ngise kaa ér, “TER yô, ka Aôndo u mimi je; Un ka Aôndo u uma je.” (Yeremia 10:10) Shi ka Yehova Aôndo a gbe akaauma cii kpaa ye. Mbatyomov mbashaav ôr kwagh na kaa ér: “U gba akaa cii man ka sha ishima You kpaa a lu, shi i gbe a kpaa ye.” (Mpase 4:11) Tor Davidi kpa yange wa icam wuese Aôndo, kaa ér: “Ka her a We imbor i uma i lu ye.” (Pasalmi 36:9) Nahan, uma ka iyua i Aôndo a ne se yô.

2. Kanyi kwagh Aôndo a er sha u kuran uuma aseve?

² Yehova shi kor uuma asev. (Aerenakaa 17:28) Ka un a ne se kwaghyan u se ye, man mngerem ma se me kua ahumbe man inya i se zenden sha mi ne kpaa ye. (Aerenakaa 14:15-17) Yehova er akaa ne cii sha er a doo se u lun uma yô. Kpa cii man se ember uma yô, saa se hen atindi a Aôndo se fa, shi se kuran a kpaa.—Yesaia 48:17, 18.

3. Aôndo nenge ku swendegh u Abel la nena?

³ Aôndo soo ér se waan uuma asev ikyo kua u mbagenev kpaa. U tesen ikyav yô, sha shighe u Adam man Ifa lu uma la, ishima vihi wan ve Kain aa anngô na Abel. Nahan Yehova ta Kain icin ér ishimavihin na la ia va na una er kwaghbo. Kpa Kain ungwa ga, nahan “mough num a idyondon na  Abel, wua un je.” (Genese 4:3-8) Nahan Yehova tsaha Kain sha kwagh la.—Genese 4:9-11.

4. Aôndo yange pase gbenda u vough u i doo u se nenge uma ken Tindi u Mose la nena?

⁴ Kwagh ne er anyom nga va kar udubu imôngo yô, Yehova na Mbaiserael atindi a aa wase ve vea civir un sha gbenda u mimi yô. Er yange na atindi ne sha ikyev i profeti Mose yô, ashighe agen ka i yila a ér Tindi u Mose. Vegher ugen u Tindi u Mose la kaa ér: “De woo or ga.” (Duteronomi 5:17) Tindi ne tese Mbaiserael ér uma u or gba Aôndo kwagh man gba u ior vea wa uma u mbagenev kpa ikyo.

5. Doo u se nenge iyav mbu dughun nena?

⁵ Man gema uma u wan u ken uya la di ye? Tindi u Mose la kaa ér, u wuan wan u a lu ken iyav mbu ngô na sha apera la ka shami ga. Uma u wan u ken uya la kpa ka kwagh u injaa sha ishigh ki Yehova. (Ekesodu 21:22, 23; Pasalmi 127:3) Kwagh ne tese ér iyav mbu dughun ka kwaghbo.

6. Er nan ve i doo u se kôr mbagenev ihyom ga?

⁶ U wan uma ikyo la kua u lun a mnenge u vough sha uumace mbagenev kpaa. Bibilo kaa ér: “Hanma or u nan ker anmgbian u nan ihom yô, ka orwuanor je; ne fa ma orwuanor nan ngu a uma u tsôron ken a nan ga.” (1 Yohane 3:15) Aluer se soo ser se zua a uma u tsôron yô, se dugh ihyom i kôron mbagenev la ken asema ase kera, sha ci u ka ihyom i kôron i lu mise u aeren a pilagh kpishi kpishi ye. (1 Yohane 3:11, 12) Gba kpee u se hen u doon ayol a ase.

7. Ka aeren agen a nyi nahan nga a tese ér or wa uma u nan ikyo ga?

⁷ Gema u wan uma wase iyol yase ikyo la di ye? Jighilii yô, or môm kpa ku doo nan ishima ga, kpa mbagenev ka ve ker iemberyolough je ve wa uma ve ikyo ga. U tesen ikyav yô, ior kpishi mba me taav shin ikya shin mcimbim ma bov magenev sha ci u msaanyol. Mcimbim man nahan ma vihin mba ve me mbara iyol shi ashighe kpishi ka ma wua  ve je kpaa. Or u nan me akaa angan cii nan tôô ér uma ka icighan kwagh ga. Aeren angan ka a hôngorough sha shigh ki Aôndo. (Mbaromanu 6:19; 12:1; 2 Mbakorinte 7:1) Aluer se soo u civir Aôndo sha gbenda u a lumun a mi yô, a gba u se de aeren ne. Shin er alaghga a taver se kpishi u den a nahan kpa, Yehova una na se tahav mbu eren kwagh ne. Ka sea nenge uma wase ser ka iyua injaa i Aôndo a ne se, sea waan un ikyo nahan i doo Aôndo kpen kpen.

8. Hii nan ve i doo u se wa ikyo u sôron akaa a vihin or iyolo?

⁸ Aluer uma gba se kwagh yô, hanma shighe se veren ishima sha er se er kwagh u una vihi se iyol shin una vihi mbagenev iyol ga yô. Se nzughul a uma ga, shi se eren iemberyolough í ia ver uma wase sha zongo kpaa ga yô. Se nahan kwagh dang dang ga, shi se eren anumbe a bo shin a pilagh ga. (Pasalmi 11:5) Aôndo yange wa Mbaiserael mba sha ayange a tsuaa la tindi ér: “Zum u ú maa iyou i he yô, wa igyar [i tav akuma akuma] sha haav mbu i sha, kase cii sha er ú va a ibo i awambe sha iyou you ga, aluer or nana osogh sha nana gba yô.” (Duteronomi 22:8) Er tindi ne a tese nahan, aluer u ngu a gbenda u unden sha kpoyou hen ya wou yô, er un a lu tsembelee, sha er or nana nôngo gbeev sha mi nana gba a vihi iyol ga yô. Aluer u ngu a mato kpa sôr un tsembelee a lu sha inja i or a naha kpa kwagh a za iyol ga yô. De deen wer ya wou shin mato wou a̱ lun kwagh u vihin we iyol shin kwagh u mbagenev vea vihi iyol sha mi ga.

9. Aluer se wa uma ikyo yô, se eren a zendenya nena?

⁹ Hide uma u zendenya di ye? Uma u zendenya kpa ka icighan kwagh sha ishigh ki Orgbanakaa. Aôndo na ian ér i wua zendenya sha ci u kwaghyan man ikyondo, shi zum u zendenya a soo u vihin or iyol kpa a fatyô u wuan un. (Genese 3:21; 9:3; Ekesodu 21:28) Nahan kpa, u nzughul a zendenya, shin wuan un sha ci u anumbegh la ka shami ga. Aluer or ngu eren nahan yô, nan ngu wan uma ikyo ga cii.—Anzaakaa 12:10.

10. Aôndo tese ér uma gba zua a awambe nena?

¹⁰ Kain woo anngô na Abel kera yô, Yehova kaa a na ér: “Awambe a anngôu nga genger imo hen inya, yilan Mo.” (Genese 4:10) Zum u Aôndo ôr kwagh u awambe a Abel la, lu ôron kwagh u uma u Abel. Kain wua Abel nahan gba u a tsaha un. Lu inja er awambe a Abel shin uma na ngu genger imo yilan Yehova ér a̱ ôr ijir sha ci na nahan. Sha ayange a Noa, sha shighe u Mngerem ma Deemee va kar kera la kpa, Aôndo ôr kwagh u a tese ér uma gba zua a awambe yô. Cii man Mngerem ma Deemee ma va yô, uumace yaan atamaikyon man ikyayue kua ishamakaa tseegh. Kpa Mngerem ma Deemee ma karen kera yô, Yehova kaa a Noa man ônov nav ér: “Hanma kwagh u tenger u a lu uma yô, una lu kwaghyan wen; M na ne ve cii, er lu M na ne akaamenden nahan.” Nahan kpa, Aôndo wa ve tindi ér: “Saa di inyam kua uma u i tsô, ka awambe a i je la, de ye nen ga” ye. (Genese 1:29; 9:3, 4) Nahan kwagh ne tese wang ér Yehova zua uma u akaauma cii sha awambe a akaa shon.

11. Hii sha ayange a Noa la je, Aôndo wa tindi ér i̱ de eren nyi a awambe ga?

¹¹ Ka se tese ser se mba a ikyo i wan sha awambe sha u yan a ga. Tindi u Yehova na Mbaiserael la kaa ér: “Hanma or . . . u nan ker inyamtoho shin inyon i i ye yô, nana̱ haa awambe a i inya, nana̱ cir inya sha mi. . . . M kaa Mbaiserael Mer: De ye nen awambe a ma inyam ga.” (Levitiku 17:13, 14) Tindi u Aôndo hii wan Noa ér a̱ de ye awambe ga, anyom kar je kuma 800 cii man shighe u Mbaiserael la lu a inja her sha shighe ve la kpaa. Yehova pase mnenge na wang ér: Mbatomov nav ve ya inyam, kpa awambe a i̱ yô ve de ye ga. Lu u vea wua zendenya vea haa awambe a na inya—sha gbenda ne yô, ve hide a uma u zendenya la ve na Aôndo.

12. Ka tindi u nyi icighan jijingi yange wa sha kwagh u awambe sha derianyom u hiihii laa, man ngu sha ci wase nyian kpaa nena?

¹² Mbakristu kpa i wa ve imba tindi ne. Ngise mbaapostoli man mbadondon mba Yesu mbagenev mba ve hemen  sha derianyom u hiihii la zua sha u vea tsua atindi a i gbe u hanma or ken tiônnongo u Kristu nana kuran keng yô. Ve kure zwa môm ér: “Icighan Jijingi kua se kpaa se nenge doo u sé kera seer ne kwagh u yuhwan ugen ga, saa kwagh u a lu u eren keng ne tseegh: Nyagh nen akaa a i senge sha akombo yô, man awambe kpaa, man kwagh u i senge a sôngo ga [u í de awambe a lu ker her] yô, man shi idya kpaa.” (Aerenakaa 15:28, 29; 21:25) Nahan yô, se za nen hemen u ‘nyaghen awambe.’ Sha ishigh ki Aôndo yô, awambe a nyaghen ka kwagh u hange hange vough er u palegh akombo man idya nahan.

13. Tese ikyav er i hii ve tindi u i we ér i̱ nyagh awambe la a kou awambe a tan kpa ker yô.

¹³ Tindi u i we ér i̱ nyagh awambe la kua awambe a tan kpa kere? Een. U tesen ikyav yô: Tôô wer, ortwer venda msôrom ma man a we. U hen wer ka u man ma la tseegh ortwer a vende a we ye, kpa u tan ma ken iyol you sha igbila yô u fatyô u tan kpa a lu kwagh ga shinii? Mayange ga cii! Kape u nyaghen awambe kpa i lu je la, gba u se nyôr a mi ken iyol yase ga kuaa je. Nahan tindi u i we ér i nyagh awambe la, inja na yô ka u se de ser or môm tsô nana ta se awambe ga.

14, 15. Aluer mbatwerev kaa ér saa a ta Orkristu awambe keng keng nahan nana er nena, man ka sha ci u nyi?

¹⁴ Aluer Orkristu vihi iyol kehelee, shin gba u a pav nan ipaven i vesen di ye? Alaghga ortwer kaa a nan ér saa a ta nan awambe ga yô nana kpe kpee. Sha mimi yô, Orkristu la kpa a lu nan pe kpen ga. Nahan er nan soo ér nana kura iyua i injaa i Aôndo a ne nan la yô, nana lumun ér i er nan twer ugen u u kou awambe ker ga yô. Nana soo ér i sôr nan aluer gbenda ngu u a sôr nan yô, shi nana lumun igbenda i í lu i sôron or a awambe a tan shio la kpaa.

¹⁵ Aluer Orkristu nan per tindi u Aôndo sha ci u nan soo u seer lun uma anyangem kpuaa ken tar ungun nahan doo je he? Yesu kaa ér: “Hanma or u i sar nan ka yiman uma u nan yô, una saa nan a saa, kpa hanmô u uma u nan una saa nan sha ci Wam yô, nana zua a zua a mi je.” (Mateu 16:25) Se  soo u kpen ga. Kpa aluer se per tindi u Aôndo ser se war uma wase hegen yô, uma u tsôron una gema a kar se. Se lu eren kwagh sha kwaghfan kpishi aluer se suur sha atindi a Aôndo a vough la yô, gadia se mba a vangertiôr ser nyityôkwagh ia er se sea kpe a kpe je kpa, Or u a Ne se uma la una umbur se sha iyange i mnder u shin ku la, una hide se a iyua i injaa i uma la her.—Yohane 5:28, 29; Mbaheberu 11:6.

16. Mbatomov mba Aôndo kange ishima ér vea er nyi sha kwagh u awambe?

¹⁶ Nyian ne mbatomov mba Aôndo mba jighjigh kange ishima ér vea dondo atindi a a we sha kwagh u awambe la. Ve venda ér vea ya awambe sha ma gbenda môm môm ga. Shi twer u sôron ve a awambe kpa ve venda. * Ve na jighjigh ér Aôndo u a gbe awambe la fa kwagh u a hembe doon sha ci ve yô. U na jighjigh nahan kpa?

17. Ka gbenda môm u nyi Yehova Aôndo yange na Mbaiserael mba sha ayange a tsuaa la ian i yaren tom a awambe?

¹⁷ I tér gbenda môm tseegh ken Tindi u Mose la u a yar tom a awambe kpa a lu sha inja yô. Yehova yange wa Mbaiserael mba tsuaa mbara tindi sha kwagh u mcivir ér: “Uma u inyam yô, ka ken awambe a lu ye, Mo M na ne a sha atse a nanden naagh sha mi, sha u  nan iwom a mi sha ci u uuma enev; gadia awambe nga ne iwom sha uma u a la.” (Levitiku 17:11) Yange Mbaiserael vea er isholibo yô, ve kôr zendenya ve na naagh a mi, ve mishi awambe a i̱ sha atse a nanden naagh ken tabernakel, kpa shighe va kar yô ve mishin a sha atse a ken tempel u Aôndo la; vea eren nahan yô í de ve isholibo ve. Ka gbenda u sha inja u i yaren tom a awambe cii je la.

18. Ka mbamtsera man averen a nyi se zua a mi ken awambe a Yesu haa inya laa?

¹⁸ Mbakristu mba mimi kera mba sha ikyev i Tindi u Mose la ga, sha nahan yô mba ne naagh mba hee awambe a zendenya sha atse a nanden naagh ga. (Mbaheberu 10:1) Nahan kpa, gbenda u i yaren tom a awambe sha atse a nanden naagh ken Iserael u sha ayange a tsuaa la lu mure u naagh ku injaa ku Yesu Kristu, Wan u Aôndo una va na la. Er se vande henen ken Ityough ki sha 5 ki takerada ne nahan,  Yesu haa awambe na inya, nahan gema na naagh a uma na sha ci wase. Tsô a kôndo a yem sha a za kimbi injar i awambe na a a hee inya la hen Aôndo kwa môm vough. (Mbaheberu 9:11, 12) Kwagh ne wa imaagh ki den se asorabo ase, shi bugh gbenda u se zua a uma u tsôron kpaa. (Mateu 20:28; Yohane 3:16) Gbenda u i yar tom a awambe nahan ne ngu se a inja je zua ga! (1 Peteru 1:18, 19) Saa se na jighjigh ken awambe a Yesu haa inya la ser nga a iwasen keng, ka nahan ve se zua a myom ye.

19. Kanyi i gbe u se er keng ve se ‘lu a ishô sha awambe a ior ciili?’

¹⁹ Doo u se wuese Yehova Aôndo kpishi sha iyua i uma i a ne se sha dooshima ne! Nahan doo u kwagh ne una mgbegha se se ôr ior mbagenev kpa kwagh u ian i í lu i zuan a uma u tsôron sha u nan naagh ku Yesu jighjigh ne gaa? Aluer se kpa uma u mbagenev gba se kwagh er a gbe Aôndo nahan yô, kwagh ne una mgbegha se u pasen mbagenev kwagh u naagh kun sha gbashima je. (Esekiel 3:17-21) Aluer se er tom ne se kure u vough yô, se fatyô u kaan ikaa i apostoli Paulu nahan ser: “Mo m ngu a ishô sha awambe a ior cii. Gadia ityough yuhwam sha u pasen ne awashima u Aôndo ci ca cii ga.” (Aerenakaa 20:26, 27) U ôron ior kwagh u Aôndo man mbaawashima nav la ka gbenda u dedoo u tesen ér se mba a ikyo i wan sha uma man awambe tsung.