Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

SUURA IKUMI NAISATU

Kurora Obwomezi omu Mulingo Ruhanga Aburora

Kurora Obwomezi omu Mulingo Ruhanga Aburora
  • Obwomezi Ruhanga aburora ata?

  • Okwihamu enda Ruhanga akirora ata?

  • Nitusobora tuta kutamu obwomezi ekitiinisa?

1. Noha ayahangire ebyomezi byoona?

‘YAHWE nuwe Ruhanga ow’amananu,’ “ogu nuwe Ruhanga omwomezi,” nukwo Yeremiya yagambire ati. (Yeremiya 10:10) Kwongereza hali ekyo Yahwe Ruhanga nuwe Muhangi w’ebyomezi byoona. Ebihangwa eby’omuiguru bikamugambira: “Niwe wahangire byoona, kandi nkoku wagondeze bikabaho, kandi bikahangwa.” (Okusuku’rwa 4:11) Omu kizina ky’okuhaisaniza Ruhanga, Omukama Daudi akagamba: “Baitu hali iwe haloho ensoro eyobwomezi.” (Zabuli 36:9) Nahabwekyo, obwomezi, kiri kisembo kuruga hali Ruhanga.

2. Bintu ki Ruhanga eby’akora kwikazaho obwomezi bwaitu?

2 Kandi Yahwe aikazaho obwomezi bwaitu. (Engeso 17:28) Atuha ebyokulya ebi tulya, amaizi, aga tunywa, orwoya oru twikya, n’ensi namberi twikara. (Engeso 14:15-17) Yahwe akakora ebintu binu omu mulingo gw’abyo bituletere okusemererwa. Kyonka okusemere’rwa obwomezi omu bwijwire, nitutekwa kwega ebiragiro bya Ruhanga n’okubyorobera.—Isaya 48:17, 18.

KUTAMU OBWOMEZI EKITIINISA

3. Okwitwa kwa Aberi Ruhanga akakurora ata?

3 Ruhanga nagonza tutemu obwomezi ekitiinisa—obwaitu n’obw’abandi. Omu biro bya Adamu na Hawa, omwana wabu Kaini akabihi’rwa muto we Aberi. Yahwe akarabura Kaini ngu ekiniga kye kikaba nikisobora kumukozesa ekibi ky’amaani. Kaini okuhaburwa okwo akakugaya. ‘Yaimukirra mugenzi we Aberi yamuita.’ (Okubanza 4:3-8) Yahwe akafubira Kaini habw’okwita mugenzi we.—Okubanza 4:9-11.

4. Omu biragiro bya Musa, Ruhanga akoleka ata omulingo obwomezi nkoku buli obw’omuhendo?

4 Harabireho enkumi n’enkumi y’emyaka, Yahwe akahereza abantu ba Isareri ebiragiro bibakonyere kumuramya omu mulingo ogw’asiima. Habwokuba bikahebwa kuraba muli nnabi Musa, obundi n’obundi by’etwa Ebiragiro bya Musa. Ebimu ha Biragiro bya Musa byagambaga: “otaliita.” (Ekyebiragiro 5:17) Ekiragiro ekyo kikoleka Abaisareri ngu Ruhanga obwomezi abutwara kuba buli bw’omuhendo kandi ngu n’abantu batekwa kutwara obwomezi bw’abandi nk’ekyomuhendo.

5. Ekikorwa ky’okwihamu enda tusemerire kukitwara tuta?

5 Kandi obwomezi obw’omwana atakazairwe? Okusigikira ha Biragiro bya Musa kikaba kibi muno kwita omwana akyali omunda ya nyina. Ego, n’obwomezi obwo bw’omuhendo hali Yahwe. (Okuruga 21:22, 23; Zabuli 127:3) Kinu nikimanyisa ngu, okwihamu enda kibi.

6. Habwaki titwakunobere bagenzi baitu?

6 Okutamu obwomezi ekitiinisa kikutwarramu kuba n’entekereza ennungi ha bwomezi bw’abantu abandi. Baibuli egamba ngu: “Wena anyakunoba mugenzi we nuwe muisi, kandi mumanyire ngu busaho muisi aina obwomezi obutahwaho nubuikara omul[i] we.” (1 Yohana 3:15) Obu turaba nitugonza obwomezi obutahwaho twina kweihiramu kimu omu mitima yaitu kunoba bagenzi baitu, habwokuba kunobangana nukwo kurugamu ebikorwa eby’itima byoona. (1 Yohana 3:11, 12) Kikuru muno kwega kugonzagana.

7. Bikorwa ki eby’oleka butatekamu obwomezi kitiinisa?

7 Kandi kiri kita ha kutamu ekitiinisa obwomezi bwaitu bwonyini? Kyabuli kiro abantu tibagonza kufa, baitu abandi bateka obwomezi bwabu omu kabi habw’okugonza kwesemezamu. Nk’eky’okurorraho, baingi banywa etaaba, balya amairungi, rundi banywa enjahi n’ebibazi ebitamiiza habw’okwesemezamu. Ebintu ebyo bisiisa omubiri kandi emirundi nyingi biita ababikozesa. Omuntu agufoora muze kukozesa ebintu binu tatwara bwomezi kuba burukwera. Ebikorwa binu tibiri byecumi omu maiso ga Ruhanga (Abarumi 6:19; 12:1; 2 Abakolinso 7:1) Kuhereza Ruhanga omu mulingo ogw’agonza, twina kwetantara ebikorwa nk’ebyo. Nobukiraba nikizoka ngu kuleka ebintu ebyo kigumire muno, Yahwe asobora kutuha obukonyezi obutukwetaga kandi asiima okwekamba kwaitu kutwara obwomezi nk’ekyomuhendo kuruga nambere ali.

8. Habwaki twina kwerinda ebintu ebisobora kuteka obwomezi bwaitu n’obw’abandi omu kabi?

8 Kakusangwa tutamu obwomezi ekitiinisa, nitwija kufayo muno kwerinda. Titukwija kwenagiriza kandi titukwija kuteka obwomezi bwaitu omu kabi habw’okugonza kwesemezamu rundi habwokw’egonza bw’egonza. Tukwija kwetantara kuvuga kubi ebiruka n’emizano ey’obwisi rundi ey’akabi. (Zabuli 11:5) Ekiragiro kya Ruhanga hali Isareri eya ira kyagambaga kiti: “Obwolyombeka enju empyaka, olikora orugo ruguru yayo, oleke okuleta esagama hanju yawe, rundi omuntu okuhanukayo nagwa.” (Ekyebiragiro 22:8, NW) Nosigikira ha musingi oguli omu kiragiro ekyo, kigumye ngu ebintu byoona ebiri omu nju yawe biri omu mulingo gurungi, bitarugirwaho obutandwa bw’omuntu wena. Obworaba oina emotoka, kigumye ngu eri omu mulingo omurungi n’ogivuga. Otaikiriza ekintu kyoona omu ka yawe otwaliremu motoka yawe kuba ky’akabi habwomezi bw’awe n’obw’abandi.

9. Kakuba nitutamu obwomezi ekitiinisa, ebisoro turabitwara tuta?

9 Baitu kiri kita ha bwomezi bw’ebisoro? Nabwo Omuhangi abutwara kuba oburukwera. Ruhanga naikiriza kwita ebisoro obutuba nitugonza kubirya, kutunga eby’okujwara, rundi kakusangwa biba by’akabi hali abantu. (Okubanza 3:21; 9:3; Okuraga 21:28) Kyonka, kibi kutwara kubi ebisoro rundi kubiita habw’okugonza kwesemezamu. Ekikorwa kinu kyoleka butatamu obwomezi ekitinisa.—Enfumo 12:10.

KUTAMU ESAGAMA EKITIINISA

10. Ruhanga akyolekere ata ngu haroho akakwatiraine hagati y’esagama n’obwomezi?

10 Hanyuma ya Kaini kwita mugenzi we Aberi, Yahwe akagamba Kaini: “Iraka eryesagama ya mugenzi wawe nirinyami’ra kuruga ha itaka.” (Okubanza 4:10) Ruhanga obu yabalize ha sagama ya Aberi, akaba nabaza ha bwomezi bwa Aberi. Kaini akaba aihireho obwomezi bwa Aberi, kandi Kaini akaba aina kufubirwa. Kikaba nikisisana ngu esagama ya Aberi rundi obwomezi bwe bukaba nibuculi’ra Yahwe acwe omusango gw’obwinganiza. Akakwatiraine k’esagama n’obwomezi, kakeyongera kweyoleka hanyuma y’Okusandaara kw’omu kasumi ka Nuha. Okusandaara kutakabaireho abantu balyaga ebijuma, emikubi nk’obugorra rundi eddodo, n’ebyokulya eby’enjuma. Hanyuma y’Okusandaara Yahwe akagamba Nuha n’abatabani be ati: “Ebintu byoona ebyomezi ebirukugenda biriba byokulya nambere muli, nk’obunyansi obubisi nukwo mbahaire byonna.” Kyonka Ruhanga akataho kukugira kunu: “Baitu enyama hamu n’obwomezi bwayo niyo sagama yayo, mutaligirya.” (Okubanza 1:29; 9:3, 4) Kikweyoleka kurungi ngu Yahwe akakwataniza esagama y’ekihangwa n’obwomezi bw’akyo.

11. Kurugira kimu omu biro bya Nuha, nkozesa ki ey’esagama Ruhanga eyi yahakaine?

11 Tutamu esagama ekitiinisa tutakugirya. Omu kiragiro Yahwe ekiyahaire aba Isareri, akaragira: “Omuntu wena wena . . . alikwata nahiga ekisoro kyona rundi enyonyi yona erukulibwa, alisesa esagama yayo nagisweke’ra nitaka  . . . nikyo nagambire abana ba Isareri: ‘mutalirya esagama yomubiri gwona gwona.’” (Ebyabalevi 17:13, 14) Ekiragiro kya Ruhanga butalya sagama kikabanza kuheebwa Nuha emyaka nka 800 enyuma, baitu n’obusumi obwo kikaba nikikyakora. Yahwe eki yagambire kikaba nikyeyoleka kurungi: Abahereza be bakaba nibasobora kulya enyama baitu hatali esagama. Esagama bakaba baina kugisesa hansi, omu mulingo ogwo nibaba bagarulire Ruhanga obwomezi bwakyo.

12. Kiragiro ki ekirukukwata ha sagama ekyahairwe omwoyo ogurukwera omu kyasa eky’okubanza kandi nikikyakora na hati?

12 Ekiragiro kinu nikikwata na hali Abakristayo. Abakwenda n’abasaija abandi abatwaraga obwebembezi omu bakurasi ba Yesu ab’omu kyasa eky’okubanza, bakaikarra hamu kucwamu ebiragiro ebikaba biina okuhonderwa boona omu kitebe Ekikristayo. Bakahika ha ncwamu enu: “Baitu kikaba kisemerire omumaiso g’omwoyo ogurukwera n’omumaiso gaitu, okutabatweka inywe enketo enkoto, rundi ebigambo binu ebituhikirire; mulekereyo kimu ebihongirwe, ebisisani, n’esagama, n’ebinigirwe [esagama etajuire] n’obusihani.” (Engeso 15:28, 29; 21:25) Nahabwekyo twine ‘kwetantarra kimu esagama.’ Omu maiso ga Ruhanga okwetantara esagama nikingana n’okwetantara ebisisani n’obusihani.

Kakuba dakitali wawe akugambira okwetantara ebitamiza, wakwikirize babirabye omu binywa nibakozesa enkinzo?

13. Soborra habwaki ekiragiro ekirukukwata ha kwetantara esagama nikitwarramu n’okutekwamu esagama kuraba omu binywa.

13 Ekiragiro ekirukukwata ha kwetantara esagama kinu kitwarramu n’okutekwamu esagama kuraba omu binywa? Ego. Nk’eky’okurorraho: Kakuba dakitali akugambira okwetantara ebitamiza. Ekyo kyakumanyisize butabinywa kyonka ngu nosobora kubyetahyamu kuraba omu binywa byawe nokozesa enkinzo? Nangwa! Omu mulingo nugwo gumu, okwetantara esagama nikimanyisa obutagitahya omu mibiri yaitu mu mulingo gwoona. Nabwekyo ekiragiro eky’okwetantara esagama nikimanyisa ngu titwine kwikiriza muntu wena kututahyamu esagama kuraba omu binywa.

14, 15. Kakuba abadakitali bagamba Omukristayo ngu nayetaga kutekwamu esagama yakukitwaire ata kandi habwaki?

14 Kakuba Omukristaayo ahutazibwa muno rundi aba n’ayetaga okusemezebwa okw’amaani? Kakuba abadakitali bagamba ngu nayetaaga kutekwamu esagama hatali ekyo, naija kufa. Mananu, Omukristayo tiyakugondeze kufa. Mu mulingo gw’okujuna ekisembo ky’obwomezi Ruhanga yamuhaire, yakwikirize obujanjabi obundi obutakwetagisa kutekwamu esagama.

15 Omukristayo yakulengereho okucwa ekiragiro kya Ruhanga nukwo ayomere habwa kaanya kake omuntekaniza enu ey’ebintu? Yesu akagamba ati: “Anyakugonza okukiza obwomezibwe, bulimubura; nauwe alibuza obwomezibwe habwange alibuzora.” (Matayo 16:25) Titukugonza kufa. Baitu kakuba tulengaho kukiza obwomezi bwaitu obwa hati nitucwa ebiragiro bya Ruhanga, nituba twetaire omu kabi k’amaani, k’okufeerwa obwomezi obutahwaho. Kiri ky’amagezi kwesiga ekigambo kya Ruhanga n’okugumya kwoona ngu gonze tufire, naija kutwijuka Atugaru’re Obwomezi bwaitu kuraba omu kuhumbuka. —Yohana 5:28, 29; Abaheburaniya 11:6.

16. Kiki abaheereza ba Ruhanga eki bacwiremu kukuratira ha bikwatiraine n’esagama?

16 Abaheereza ba Ruhanga abesigwa bacwiremu kuhondera oburagirizi bwe oburukukwata ha sagama. Tibarukwija kugirya mu mulingo gwoona rundi okwikiriza kujanjabwa n’esagama. * Nibakigumya ngu Ruhanga Eyakozire esagama namanya ekikusobora kubagasira. Ekyo iwe nokikiriza?

OMULINGO GWONKA OGUHIKIRE OGW’OKUKOZESAMU ESAGAMA

17. Omu Isareri eya ira mulingo ki gwonka Yahwe Ruhanga ogu yaikirizaga esagama kukozesebwamu?

17 Ekiragiro kya Musa kikagumya omulingo gumu gwonka ogw’okukozesamu esagama nigukwata ha kuramya kwa Isareri eya ira, Yahwe akaragira ati: “Obwomezi obwomubiri buli omu sagama; kandi ngibahaire ha kyoto okulihi’ra obwomezi bwanyu baitu esagama niyo erihi’ra obwomezi.” (Ebyabalevi 17:11) Abaisareri obu basisaga, batungaga okuganyirwa kuraba omu kuhonga ekisoro n’okuteka esagama y’akyo h’akyoto ekyaikaraga omu hema kandi hanyuma ya yekaru kwombekwa, bagutaga ha kyoto ekyayombekerwemu. Ogwo nugwo mulingo gwonka oguhikire esagama ekaba ina kukozesebwamu.

18. Tugasirwa tuta kandi harumu migisa ki omu sagama ya Yesu eyasesekere?

18 Abakristayo abamananu tibali hansi y’Ebiragiro bya Musa nahabwekyo tibahonga ebisoro n’okuta esagama y’abyo ha kyoto. (Abaheburaniya 10:1) Baitu enkozesa y’esagama ha kyoto omu biro bya Baisareri aba ira ekaba n’eyolekereza ha kihongwa ekyomuhendo mwingi ekyo Mwana wa Ruhanga Yesu Kristo. Nkoku twayegere omu Sura 5 omu kitabu kinu, Yesu akahayo obwomezi bwe naikiriza kusesa esagama ye ha bwaitu. Hanyuma akatemba omuiguru kandi yahayo omuhendo gw’esagama ye hali Ruhanga, (Abaheburaniya 9:11, 12) Kinu nikyo kyasigikirweho itwe kuganyirwa ebibi byaitu kandi kikatukingur’aho n’omugisa gw’okutunga obwomezi obutahwaho. (Matayo 20:28; Yohana 3:16) Ka kikaba kiri kikuru muno esagama kukozesebwa mulingo ogwo! (1 Petero 1:18, 19) Kwikiririza omu sagama ya Yesu eyasesekere nikyo kyonka ekirukusobora kutuletera kujunwa.

Nosobora ota kwoleka ngu notamu ekitinisa obwomezi n’esagama?

19. Twina kukora ki ‘kusemezebwaho esagama y’abantu boona’?

19 Ka nitusima muno ekisembo kya Yahwe Ruhanga eky’obwomezi! Habw’obulyo obwo, kinu tikyakutuletire kugonza kugambiraho abandi ha mugisa gw’okutunga obwomezi obutahwaho kuraba omu kwikiririza omu kihongwa kya Yesu Kristo? Kufayo ha bandi kiija kutuletera kwekamba kutebeza n’amaani. (Ezekyeri 3:17-21) Kakuba twekamba kuhikiriza obujunanizibwa bunu nitwija kugamba nk’omukwenda Paulo ngu: ‘Nyowe nsemezibweho esagama ya boona. Baitu ntatiine okubagambira amagezi goona aga Ruhanga.’ (Engeso 20:26, 27) Okugambira abantu ebikwatiraine na Ruhanga hamu n’ebigendererwa bye mulingo murungi ogw’okwoleka ngu nitutamu obwomezi n’esagama ekitiinisa.

^ kac. 16 Okumanya ebikwatiraine n’obujanjabi obundi obutali bw’okutekwamu esagama “rora empapura 13-17” mu Brocuwa How Can Blood Save Your Life? Akatiirwe Abakaiso ba Yahwe.