1. ?Ngue yɛ ɔ yo maan awlobo tranlɛ’n yo fɛ ɔ?

ƝANMIƐN ZOOVA klo kɛ amun awlobo tranlɛ’n yo fɛ. Biblu’n m’ɔ ti i Ndɛ’n, ɔ uka awlobofuɛ mun be tinuntinun. Ɔ kle junman nga Ɲanmiɛn waan awlobofuɛ’m be tinuntinun be di’n. Kɛ awlobofuɛ’m be nian afɔtuɛ nga Ɲanmiɛn man be’n su naan b’a di junman ng’ɔ fata kɛ be di’n, sɛ ɔ ti waka’n nn i su mma’m be ti kpa dan. Zezi seli kɛ: ‘Sran ng’ɔ tie Ɲanmiɛn ndɛ’n m’ɔ fa su’n, i liɛ su ti ye!’—Lik 11:28.

2. ?Ngue like yɛ ɔ fata kɛ e wun i wlɛ naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ ɔ?

² Sɛ e wun i wlɛ kɛ awlobo tranlɛ’n fin Zoova mɔ Zezi flɛ i kɛ ‘E Si’n,’ yɛ e awlobo tranlɛ’n yó fɛ ɔ. (Matie 6:9) Awlobo kwlaa nga be o asiɛ’n su’n, be fin e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n. Ɔ maan, like nga ɔ kwla yo naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ’n, Ɲanmiɛn si i. (Efɛzfuɛ Mun 3:14, 15) ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, junman nga ɔ fata kɛ awlobofuɛ’m be tinuntinun be di’n, i su like benin yɛ Biblu’n kle ɔ?

3. ?Klɔ sran’m be awlobo tranlɛ’n i takalɛ’n i su ndɛ nga Biblu’n kan’n yɛle benin? ?Yɛ ngue ti yɛ e si kɛ ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ ɔ?

³ Sran klikli nga Zoova yili be’n yɛle Adam nin Ɛvu. Ɔ wlali be aja nun. Ɔ fali be sieli i lika klanman kun nun asiɛ’n su wa. Lika  sɔ’n yɛle Edɛni fie’n. Kpɛkun Zoova seli be kɛ be wu ba. I waan: “An trɛ, an sɔn kpa, an yi asiɛ’n.” (Bo Bolɛ 1:26-28; 2:18, 21-24) Ndɛ sɔ’n timan ngua dilɛ nun ndɛ, afin Zezi kleli kɛ awlobo tranlɛ’n i su ndɛ nga Bo Bolɛ fluwa’n kan’n, ɔ ti nanwlɛ. (Matie 19:4, 5) Kannzɛ bɔɔ sa kpanngban tɔ e su naan e mɛn dilɛ’n timan kɛ nga Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ ɔ yo’n sa’n, sanngɛ maan e wun like nga ti yɛ awlobo tranlɛ’n kwla yo fɛ’n, i wlɛ.

4. (a) ?Wafa sɛ yɛ awlobofuɛ’m be tinuntinun be kwla yo naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Zezi i mɛn dilɛ’n i su like suanlɛ’n ti cinnjin kpa naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ ɔ?

⁴ Awlobofuɛ’m be tinuntinun be kwla sɔnnzɔn Zoova i sran klolɛ’n naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ. (Efɛzfuɛ Mun 5:1, 2) ?Kɛ mɔ e kwlá wunman Ɲanmiɛn’n niɔn, wafa sɛ yɛ e kwla sɔnnzɔn i ɔ? Kɛ mɔ Zoova sunmɛnnin i Wa kunngba cɛ’n asiɛ’n su wa’n ti’n, e kwla suɛn i nzuɛn’n. (Zan 1:14, 18) Kɛ Zezi Klist bali asiɛ’n su wa’n, ɔ sɔnnzɔnnin i Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n i kpa. I sɔ ti’n, sran nga ɔ wun Zezi’n, m’ɔ tie i ndɛ’n nn ɔ ti kɛ sran sɔ’n nin Zoova yɛ be wo yɛ ɔ su tie Zoova i nuan ndɛ sa. (Zan 14:9) Ɔ maan, sɛ e suan klolɛ nga Zezi yili i nglo’n, naan e tinuntinun e fɛ i ajalɛ’n su’n, e kwla yo naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ w’a tra laa’n.

5, 6. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be tranlɛ’n ɔ kle yasua’m be ajalɛ ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ sran kun yo naan b’a yaci i sa tɛ’n b’a cɛ i ɔ?

⁵ Biblu’n waan ɔ fata kɛ yasua’m be nin be yi’m be tran kɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be trannin’n sa. Nian ndɛ nga Biblu’n kɛn i yɛ’n: ‘Yasua mun, kɛ Klist kloli asɔnun’n, amun kusu an klo amun yi mun sɔ. Afin asɔnun’n ti, ɔ fɛ i wun mannin. I sɔ’n ti’n, yasua mun, an klo amun yi mun kɛ an fa klo amun bɔbɔ amun wun’n sa. Sran ng’ɔ klo i yi’n, nn ɔ klo i bɔbɔ wun. Sran fi kpɔmɛn i bɔbɔ wun, sanngɛ ɔ tɛ i wun, ɔ niɛn i wun su kɛ Klist kusu nian asɔnun’n i lika’n sa.’—Efɛzfuɛ Mun 5:23, 25-29.

⁶ Klolɛ nga Zezi fa kloli i sɔnnzɔnfuɛ mun’n, ɔ kle yasua’m be ajalɛ klanman kpa kun. Kannzɛ bɔbɔ fɔ o Zezi i sɔnnzɔnfuɛ  be nun’n, sanngɛ Zezi ‘kloli be lele guɛli i ti nin i bo.’ Ɔ maan ɔ fɛli i nguan’n kpɔli be ti. (Zan 13:1; 15:13) I kunngba’n, be wla yasua’m be su nun kpa kɛ: ‘An klo amun yi mun, nán an yo amun ɲrun wiwi be wun.’ (Kolɔsfuɛ Mun 3:19) ?Sɛ wie liɛ’n bla’n w’a nantiman ngwlɛlɛ su’n, ngue like yɛ ɔ́ úka yasua’n naan w’a fa afɔtuɛ sɔ’n su ɔ? Like nga ɔ́ úkɛ i’n, yɛle kɛ nán maan i wla fi i bɔbɔ i fɔnlɛ’n, ɔ nin like nga ɔ fata kɛ ɔ yo naan Ɲanmiɛn w’a yaci i sa tɛ’n w’a cɛ i’n, be su. ?Ngue yɛle i sɔ’n? Yɛle kɛ be nga be fɔn i wun’n, ɔ fata kɛ ɔ yaci be sa tɛ’n cɛ be. I yi’n o sran sɔ’m be nun wie. I yo, ɔ fata kɛ bla’n kusu yo sɔ wie. (Kanngan Matie 6:12, 14, 15 nun.) ?A wun like ti yɛ be se kɛ aja nga ɔ yo ye’n, yɛle nga mɔ i nun’n yasua’n nin bla’n be yaci be wiengu’n i wun sa cɛ i’n?

7. ?Ngue yɛ Zezi buli i akunndan ɔn? ?Yɛ ajalɛ benin yɛ i sɔ’n kle yasua mun ɔn?

⁷ Ɔ fata kɛ yasua’m be wun i wlɛ kɛ blɛ kwlaa nun’n, Zezi buli i sɔnnzɔnfuɛ’m be sran. Ɔ buli ninnge nga be kwlá yoman’n, ɔ nin nga be ti cinnjin man be bɔbɔ ba’n i akunndan. Kɛ blɛ wie nun be fɛli’n, ɔ seli kɛ: ‘An bla maan e wɔ e ngunmin blo lɔ e ko lo wunmiɛn kan.’ (Mark 6:30-32) Ɔ fata kɛ be bu bla’m be kusu be akunndan kɛ ngalɛ’n sa wie. Biblu’n se kɛ ‘be wunmiɛn’n juman yasua’m be liɛ’n nun,’ naan ɔ fata kɛ yasua’m be “bu be sran.” ?Ngue ti ɔ? Afin yasua mun nin bla’m be sɛ, yɛle kɛ ‘ye nga Ɲanmiɛn yoli yasua mun mɔ maan bé ɲán nguan’n, ɔ yoli bla mun wie.’ (1 Piɛr 3:7) Ɔ fata kɛ yasua’m be wla kpɛn su kɛ, sɛ sran kun ti Ɲanmiɛn i awlɛn su sran’n, nán yasua annzɛ bla m’ɔ ti’n ti ɔ, sanngɛ i ndɛnman su nantilɛ’n ti ɔ.—Jue Mun 101:6.

8. (a) ?Ngue ti yɛ yasua ng’ɔ ‘klo i yi’n, nn ɔ klo i bɔbɔ wun ɔn’? (b) ?Kɛ be se kɛ yasua’n nin i yi’n ‘be timan sran nɲɔn kun, sanngɛ be ti sran wunmuan’n,’ i bo’n yɛle benin?

⁸ Biblu’n se kɛ yasua ‘ng’ɔ klo i yi’n, nn ɔ klo i bɔbɔ wun.’ Ɔ ti sɔ, afin yasua’n nin i yi’n ‘be timan sran nɲɔn kun, sanngɛ be ti sran wunmuan.’ (Matie 19:6) Ɔ maan, ɔ fataman kɛ be nin sran uflɛ m’ɔ timan be yi’n annzɛ be wun’n be si sua. (Nyanndra Mun 5:15-21; Ebre Mun 13:4) Sɛ be fa be ɲin sie i like ng’ɔ mian be wiengu’n i su’n, naan b’a buman be  ngunmin be wun akunndan’n, yɛ be kwla yo i sɔ liɛ’n niɔn. (1 Korɛntfuɛ Mun 7:3-5) Afɔtuɛ nga ti cinnjin kpa: ‘Sran fi kpɔmɛn i bɔbɔ wun, sanngɛ ɔ tɛ i wun, ɔ niɛn i wun su.’ Ɔ maan, ɔ fata kɛ yasua’m be klo be yi mun kɛ be bɔbɔ be fa klo be wun’n sa, afin bé wá kɛ́n i ti ndɛ klé Zezi Klist m’ɔ sie be’n.—Efɛzfuɛ Mun 5:29; 1 Korɛntfuɛ Mun 11:3.

9. ?Zezi i nzuɛn benin yɛ Filipfuɛ Mun 1:8 kɛn i ndɛ ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ yasua’m be yi nzuɛn sɔ’n i nglo be yi’m be lika ɔ?

⁹ Akoto Pɔlu kannin ‘klolɛ dan nga Zezi Klist fa kloli’n e’n,’ i ndɛ. (Filipfuɛ Mun 1:8) Zezi i sran klolɛ’n ti nzuɛn kun m’ɔ gua sran awlɛn su nzue ɔ. Nzuɛn sɔ’n ti yɛ maan bla mɔ be kacili Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be fali be wun mɛntɛnnin i ɔ. (Zan 20:1, 11-13, 16) Ɔ maan bla’m be kunndɛ kɛ be wun’m be klo be dan.

10. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli bla’m be ajalɛ ɔ?

¹⁰ Awlobo’n ti kɛ anuannzɛ kun sa. Kɛ ɔ ko yo naan w’a nanti klanman’n, ɔ fata kɛ be sie i su kpɛn kun. Zezi bɔbɔ le i su kpɛn. ‘Ɲanmiɛn kusu sie Klist,’ kɛ nga ‘yasua’n kusu ɔ sie bla’n sa.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 11:3) Kɛ Zezi fɛ i wun man Ɲanmiɛn kɛ ɔ sie i’n, i sɔ’n ti ajalɛ kpa, afin e kwlaa e le e su kpɛn m’ɔ fata kɛ e fa e wun e mɛn i kɛ ɔ sie e ɔ.

11. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ bla’n bu i wun’n niɔn? ?Yɛ i nzuɛn sɔ’n, i bo’n ɔ́ gúa sɛ mɛ́n i?

¹¹ Klɔ sran’m be fɔn. Ɔ maan, ɔ ju blɛ wie nun’n, awlobo kpɛn junman ng’ɔ fata kɛ yasua’m be di’n, be kwlá dimɛn i kpa. ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ngue like yɛ ɔ fata kɛ bla’n yo ɔ? Ɔ fataman kɛ like nga i wun’n yo’n ɔ yo i finfin, annzɛ ɔ se kɛ i bɔbɔ bla’n yɛ ɔ́ dé awlobo kpɛn junman’n i wun’n sa nun ɔn. Nán maan bla’n wla fi su kɛ like nga Ɲanmiɛn klo i’n, yɛle kɛ ɔ yo awlɛn wɛtɛɛfuɛ m’ɔ ti diin’n. (1 Piɛr 3:4) Sɛ ɔ yo sɔ’n, kannzɛ bɔɔ lika’n jran kekle sɛ’n, ɔ́ kwlá fá Ɲanmiɛn i mmla’n su. I li bɔɔ Biblu’n se kɛ: “Maan mmla’m be kusu be bu be wun’m be sran.” (Efɛzfuɛ Mun 5:33) ?Yɛ sɛ bian’n fɛmɛn i wun manman Zezi kɛ ɔ sie i’n nin? Biblu’n wla mmla’m be su nun kpa kɛ: ‘Mmo mun, amun kusu an bu amun wun’m be  sran, nán an fa amun ɲin wlawla be. I liɛ’n sɛ be nun wie’m be faman Ɲanmiɛn ndɛ’n su’n, kɛ be wun amun nzuɛn kpa’n nin sran mɔ an bu be’n, an su kanman ndɛ fi naan b’a yaci.’—1 Piɛr 3:1, 2.

12. ?Ngue ti yɛ sɛ sa wie nun’n, bla’n wun ndɛ wie naan ɔ kan’n, i sɔ’n timan tɛ ɔ?

¹² Kannzɛ bɔɔ bla’n i wun’n lafi Ɲanmiɛn su kɛ i sa o, annzɛ ɔ lafiman Ɲanmiɛn su o, sanngɛ sɛ i ndɛ liɛ nga ɔ wun i’n yɛ ɔ kan kle i wun’n aɲinyiɛ su’n, i sɔ’n kleman kɛ ɔ bumɛn i wun’n i sran. I akunndan nga ɔ bu’n kwla yo kpa. Ɔ maan, sɛ yasua’n fa su’n, awlobofuɛ’m be ngba be kwla ɲan su mmlusuɛ. Sara kannin sa wie m’ɔ tɔli be awlobo nun’n i siesielɛ’n i wun ajalɛ klanman kun i ndɛ kleli Abraamu. Kannzɛ bɔɔ i klikli nun’n Abraamu w’a tiemɛn i yi’n i ndɛ nga ɔ kannin’n, sanngɛ Ɲanmiɛn seli Abraamu kɛ: ‘Ndɛ nga Sara kɛnnin i lɛ’n yɛ yo ɔ.’ (Kanngan Bo Bolɛ 21:9-12 nun.) Nanwlɛ, sɛ like wie nun’n, yasua’n fa ajalɛ kun naan i sɔ’n fɔnman Ɲanmiɛn mmla’n, ɔ fata kɛ bla’n suɛn i wun’n i bo.—Sa Nga Be Yoli’n 5:29; Efɛzfuɛ Mun 5:24.

13. (a) ?Ngue yɛ Tit 2:4, 5 wla bla nga b’a ja bian’n be su nun kɛ be yo ɔ? (b) ?Be wun nun titilɛ’n ɔ nin be wun yralɛ’n i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan ɔn?

¹³ Awlobo’n i lika nianlɛ nun’n, bla’n kwla yo ninnge kpanngban. I wie yɛle kɛ Biblu’n waan ɔ fata kɛ bla nga b’a ja bian’n ‘be klo be wun nin be mma mun, be yo sa i nuan su, nán maan be yo sa sukusuku, maan be yo awlo bla kpa, maan be yo klun ufuefuɛ, nán maan be fa be ɲin wlawla be wun mun, maan be bu be sran.’ (Tit 2:4, 5) Awlo bla’n nga ɔ nian Biblu’n nun ndɛ sɔ’n su nanti’n, i awlobofuɛ’m bé kló i kpa, kpɛkun be ɲin yí i. (Kanngan Nyanndra Mun 31:10, 28 nun.) Sanngɛ, nja, kɛ mɔ fɔ o yasua nin bla nga be ja be wun’n be nun’n ti’n, sa kekle wie kwla tɔ maan i ti’n be titi nun annzɛ be yra. Biblu’n kle kɛ sa wie’m be ti’n, yasua nin bla’n be kwla titi nun. Sanngɛ be nun titilɛ timan like m’ɔ fata kɛ be fa kan ngowa ɔ. Afin Biblu’n se kɛ: “Like nga Nyanmiɛn kan be bo nun’n, nán maan sran fi ti be nun.” (Mark 10:9) Sɛ yasua kun annzɛ bla kun kunndɛ bla annzɛ bian i yi annzɛ i wun bo’n, i  sɔ’n nun kunngba cɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ be kwla yra ɔ.—Matie 19:9.

14. ?Wafa sɛ yɛ Zezi yoli ba kanngan mun ɔn? ?Yɛ ngue like yɛ ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn’m be yo be man ba mun ɔn?

¹⁴ Wafa nga Zezi nin ba kanngan’m be trannin’n, ɔ kle siɛ nin niɛn’m be ajalɛ kpa. Kɛ sran wie’m bé kúnndɛ kɛ bé fúan ba kanngan mun naan nán be mantan Zezi’n, Zezi seli sran sɔ’m be kɛ: “An yaci ba kanngan’m be nun maan be bla n sin, nán an fuan be.” Biblu’n se kɛ i sin’n, “ɔ to i sa blali be, ɔ fɛ i sa fuafuali be su, yɛ ɔ yrali be nguan.” (Mark 10:13-16) ?Kɛ mɔ Zezi fali blɛ niannin ba kanngan’m be lika’n ti’n, ɔ nin i fataman kɛ amun kusu amun yo i kunngba sɔ’n man amun mma yasua nin bla mun wie? Nán kɛ amun blɛ’n i kan yɛ ɔ fata kɛ amun fa nian be lika ɔ, sanngɛ ɔ fata kɛ amun fa blɛ lɔuun kpa be nian be lika. Maan amun fa blɛ naan amun kle be like, afin i sɔ yɛ Zoova waan siɛ nin niɛn’m be yo ɔ.—Kanngan Mmla’n 6:4-9 nun.

15. ?Ngue like yɛ siɛ nin niɛn’m be kwla yo fa sasa be mma mun ɔn?

¹⁵ Kɛ mɛn’n ɔ́ yó tɛ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn’m be sasa ba mun sran nga be kunndɛ kɛ bé yó ba’m be abɔlɛ’n be lika. Sran sɔ’m be wie yɛle be nga be kunndɛ kɛ bé láka ba  mun naan be nin be la’n. Wafa nga Zezi sɛsɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun m’ɔ flɛli be ‘i mma mun’n,’ amun bu i akunndan nian. Kɛ be jrannin Zezi mɔ be su wa kun i’n, ɔ yoli maan be yacili i sɔnnzɔnfuɛ’m be lɛ. (Zan 13:33; 18:7-9) Ɔ fataman kɛ siɛ nin niɛn’m be ɲin kpa like kwlaa nga Satan kunndɛ kɛ ɔ́ fá yó ba kanngan’m be tɛ’n i su. Ɔ fata kɛ amun dun mmua kle be like naan b’a kwla nian be wun su. * (1 Piɛr 5:8) Ninnge nga be kwla saci ba’m be wunnɛn’n, ɔ nin be Ɲanmiɛn ninnge mun’n, ɔ nin be nzuɛn’n, b’a sɔn dan kpa.

16. ?Ngue like yɛ wafa nga Zezi tuli i sɔnnzɔnfuɛ’m be fɔ’n, ɔ kle siɛ nin niɛn mun ɔn?

 ¹⁶ Kɔnguɛ kasiɛn kwlaa naan b’a kun Zezi’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be sili be nun sran nga ɔ ti dan tra be kwlaa’n i su akplowa. Zezi w’a faman be wun ya, sanngɛ ɔ fɛli i nuan ndɛ’n ɔ nin sunnzun ase fa tɛli be su klolɛ su titi. (Lik 22:24-27; Zan 13:3-8) ?Sɛ a le ba’n, a wun wafa nga a kwla fa Zezi i ajalɛ’n su a tu ɔ mma’m be fɔ’n? Nanwlɛ, ɔ ti su kɛ be tu ba’m be fɔ, sanngɛ ɔ fata kɛ ‘sa nga be yoli’n su yɛ be nian be yo be sa’n niɔn.’ Nán maan ɔ yo ya su mlɔnmlɔn. Yɛle kɛ, a su yoman kɛ sran m’ɔ kan ndɛ ɔ ɔ bumɛn i sin’n sa, mɔ ‘i nuan nun ndɛ’n ɔ yra fiaan kɛ kue yɛ b’a fa wɔ sran sa’n.’ (Zeremi 30:11; Nyanndra Mun 12:18) Wafa nga a tu ba’m be fɔ’n, maan i sin’n be bɔbɔ be wun i wlɛ kɛ, nanwlɛ i sɔ’n ti su sakpa.—Efɛzfuɛ Mun 6:4; Ebre Mun 12:9-11.

17. ?Ngue nun yɛ Zezi kleli ba’m be ajalɛ kpa ɔ?

¹⁷ ?Ba kanngan’m be kwla suan Zezi i ajalɛ’n i su like? Ɛɛn! Zezi i ayeliɛ’n kle wafa ng’ɔ fata kɛ ba’m be ɲin yi be si nin be nin mun’n. Ɔ seli kɛ: ‘M bɔbɔ n kpɛman n klun n yoman like fi saan ndɛ nga n Si kan kle min’n yɛ n kan ɔn.’ Yɛ ɔ kan guali su kɛ: “N yo i klun sa cɛn kwlaa.” (Zan 8:28, 29) Zezi ɲin yili i Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, yɛ kusu Biblu’n se ba’m be kɛ be ɲin yi be si nin be nin mun. (Kanngan Efɛzfuɛ Mun 6:1-3 nun.) Kannzɛ Zezi ti ba mɔ fɔ kaan sa nunmɛn i nun’n, sanngɛ i ɲin yili Zozɛfu m’ɔ tɛli i’n ɔ nin i nin Mali mɔ fɔ o be nun’n. Nanwlɛ, i sɔ’n yoli maan Zezi i awlobofuɛ’m be kwlaa be dili aklunjuɛ!—Lik 2:4, 5, 51, 52.

18. ?Ngue ti yɛ Zezi ɲin yili i Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n blɛ kwlaa nun ɔn? ?Yɛ kɛ ba kanngan’m be ɲin yi be si nin be nin mun andɛ’n, wan yɛ i sɔ’n jɔ i klun ɔn?

¹⁸ ?Wafa nga ba kanngan’m be kwla sɔnnzɔn Zezi kpa’n naan be si nin be nin’m b’a di aklunjuɛ’n, be kwla wun i wlɛ? Nanwlɛ, i sɔ yolɛ’n kwla yo kekle man ba mun. Sanngɛ, Ɲanmiɛn waan i sɔ yɛ ba’m be yo ɔ. (Nyanndra Mun 1:8; 6:20) Kannzɛ bɔɔ blɛ wie nun’n lika’n jrannin Zezi su sɛ’n, sanngɛ  i ɲin yili i Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n blɛ kwlaa nun. Blɛ wie nun’n, kɛ Ɲanmiɛn kunndɛli kɛ Zezi yo like kekle wie’n, Zezi seli kɛ: ‘N Si, sɛ ɔ ti ɔ klun su’n, maan ɲrɛnnɛn wie nga to fuan min!’ Sanngɛ Zezi yoli like nga i Si’n seli i kɛ ɔ yo’n, afin ɔ si kɛ i Si’n ɔ si like nga ɔ ti kpa mɛn i’n. (Lik 22:42) Sɛ ba’m be ti aɲinyiɛfuɛ’n, bé yó maan be si nin be nin mun, ɔ nin be Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, bé dí aklunjuɛ. *—Nyanndra Mun 23:22-25.

19. (a) ?Wafa sɛ yɛ Satan laka ba kanngan mun ɔn? (b) ?Ba’m be ayeliɛ tɛ’n kwla yo siɛ nin niɛn’m be sɛ?

¹⁹ Mmusu’m be si’n lakali Zezi. Ɔ maan e kwla lafi su wie kusu kɛ ɔ́ wá láka ba kanngan mun kɛ be yo sa tɛ. (Matie 4:1-10) Mmusu’m be si Satan sin ba’m be wiengu kanngan’m be sin yɛ ɔ laka be ɔ. Ɔ maan kekle jranlɛ’n kwla mian be sa. Nanwlɛ, i sɔ ti’n, ɔ ti cinnjin kɛ nán ba’m be nin sa tɛ yofuɛ’m be san nun! (1 Korɛntfuɛ Mun 15:33) Zakɔbu wa bla Dina nin be nga be suman Zoova’n yɛ be sannin nun titi ɔ, ɔ maan i sin sa’n w’a yoman blɛblɛ. (Bo Bolɛ 34:1, 2) Sɛ awlobofuɛ’m be nun kun fɛ i wun wlɛ i bian annzɛ bla kunndɛlɛ sukusuku nun’n, wafa nga i sɔ’n kwla yo tɛ man be kwlaa’n, bu i akunndan nian!—Nyanndra Mun 17:21, 25.

20. ?Kɛ ɔ ko yo naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ’n, ngue like yɛ ɔ fata kɛ awlobofuɛ’m be tinuntinun be yo ɔ?

²⁰ Sɛ awlobofuɛ’m be nian afɔtuɛ nga Biblu’n man be’n su be nanti’n, awlobo’n ndɛ’n i siesielɛ’n yó pɔpɔ. I li bɔɔ, afɔtuɛ sɔ’m be su falɛ’n yɛ ɔ ti awlobo tranlɛ fɛ’n i bo bia’n niɔn. I sɔ ti’n, maan yasua’m be klo be yi mun naan be nin be tran kɛ Zezi nin asɔnun’n trannin’n sa. Maan bla’m be lo be wun man be wun mun naan be nian awlo bla kpa nga Nyanndra Mun 31:10-31 kɛn i ndɛ’n i ajalɛ’n su be nanti. Siɛ nin niɛn mun, maan amun kle amun mma mun atin kpa’n. (Nyanndra Mun 22:6) Siɛ mun, maan amun yo ‘sran m’ɔ si i bɔbɔ i awlo’n su nian.’ (1 Timote 3:4, 5; 5:8) Ba mun, maan amun ɲin yi amun si nin amun nin mun. (Kolɔsfuɛ Mun 3:20) Kɛ mɔ fɔ o awlobofuɛ’m be nun’n ti’n, be kwlaa be fɔn. I sɔ ti’n, maan amun kan amun wun ase naan amun kpata amun wiengu.

21. ?Like ɲɛnmɛn benin yɛ ɔ o e ɲrun lɔ ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ kɛ é sé yɛ’n bɔbɔ’n e kwla yo naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ ɔ?

²¹ Nanwlɛ, awlobo tranlɛ’n i su afɔtuɛ nin i su mmla kpanngban be o Biblu’n nun. I kpa bɔbɔ’n, Ɲanmiɛn i mɛn uflɛ’n ɔ nin asiɛ m’ɔ́ wá káci mɛn klanman mɔ sran nga bé sú Zoova aklunjuɛ nun’n bé ɲɛ́n i’n, Biblu’n kle e be su like. (Sa Nglo Yilɛ 21:3, 4) Nian kɛ like mɔ be fa sieli e ɲrun sɔ’n yo ɲɛnmɛn ɔn! Kɛ é sé yɛ’n bɔbɔ’n, sɛ e nian like nga Ɲanmiɛn fa Biblu’n kle e’n su e nanti’n, é kwlá dí aklunjuɛ.