YEHOVA LESA afwaya ulupwa lwenu ukuba ulwa nsansa. Mu Cebo cakwe, Baibolo, mwaba ifyebo fingatungulula cila muntu mu lupwa, ifilondolola ico Lesa afwaya cila muntu mu lupwa ukucita. Aba mu lupwa nga bacita ifyo Lesa atufunda, mulafuma ifisuma. Yesu atile: “Aba nsansa ni abo abomfwe cebo ca kwa Lesa no kucibaka!”—Luka 11:28.

² Pa kuti mube insansa mu lupwa kano twaishiba ukuti uwatendeke ulupwa ni Yehova, uo Yesu aitile ati “Shifwe.” (Mateo 6:9) Uwalenga pano calo pabe indupwa ni Shifwe wa mu muulu, kabili te ca kutwishika ukuti alishiba icingalenga ulupwa ukuba ulwa nsansa. (Abena Efese 3:14, 15) Ninshi Baibolo isambilisha ukuti cila muntu mu lupwa afwile ukucita cinshi?

UWATENDEKE ULUPWA NI LESA

³ Yehova abumbile Adamu na Efa, abantu ba kubalilapo babili, kabili e wabofishe baba umulume no mukashi. Ababikile muli paradaise iisuma sana, pano pene pe sonde, mwi bala lya Edene, no kubeba ukufyala abana. Yehova atile: “Fyaleni, fuleni, kumaneni pe sonde.” (Ukutendeka 1:26-28; 2:18, 21-24) Ili te lyashi lya kwelenganya fye nelyo ulushimi, pantu Yesu alilangile ukuti ifyo ibuuku lya Ukutendeka lyalanda pa lwa ntendekelo ya lupwa, fya cine. (Mateo 19:4, 5) Nangu ca kutila pali nomba tulakwata amafya ayengi ne mikalile tayaba nga filya Lesa alefwaya ukuti ibe, natumone ico mwingabela insansa mu lupwa.

⁴ Cila muntu mu lupwa nga alelanga icitemwiko nga filya Lesa alanga, kuti alenga ulupwa ukuba ulwa nsansa. (Abena Efese 5:1, 2) Lelo, kuti twapashanya shani Lesa, apo tatumumona? Kuti twasambilila ifyo Yehova aba pantu alitumine Umwana wakwe ibeli, ukufuma ku muulu ukwisa pano isonde. (Yohane 1:14, 18) Ilyo ali pano isonde, uyu Mwana, Yesu Kristu, alepashanya Wishi wa mu muulu bwino sana ica kuti ukumona no kukutika kuli Yesu kwali fye kwati kuba na Yehova no kukutika kuli Wena. (Yohane 14:9) E ico, bonse nga twasambilila icitemwiko ico Yesu atulangile no kulacita ifyo Yesu alecita, tukalenga ulupwa lwesu ukuba ulwa nsansa sana.

UO ABALUME BAFWILE UKUPASHANYA

⁵ Baibolo itila abalume bafwile ukusunga abakashi babo filya Yesu alesunga abasambi bakwe. Moneni ifyo Baibolo isosa: “Mwe balume, twalilileni ukutemwa abakashi benu, filya na Kristu atemenwe icilonganino no kuipeela pali cene.…E fyo na balume bafwile ukulatemwa abakashi babo nge mibili yabo iine. Uwatemwa umukashi wakwe ali-itemwa umwine, pantu takwaba umuntu nangu umo uwatala apata umubili wakwe wine; lelo alauliisha no ku-utentemba, filya Kristu na o aliisha no kutentemba icilonganino.”—Abena Efese 5:23, 25-29.

⁶ Kulya kwine kutemwa Yesu atemenwe ulukuta lwa basambi bakwe, e ko na balume bafwile ukuba na ko. Yesu “abatemenwe na ku mpela,” abapeele no bumi bwakwe nangu ca kutila bali abashapwililika. (Yohane 13:1; 15:13) Abalume na bo bakoseleshiwa ukuti: “Muletemwa abakashi benu no kuba ne cipyu kuli bene iyo.” (Abena Kolose 3:19) Cinshi cikafwa umulume ukukonka uko kufunda maka maka nga ca kutila umukashi wakwe limo alacita ifyo ashitemenwe? Afwile ukwibukisha ukuti na o wine alalufyanya no kwibukisha ico afwile ukucita pa kuti Lesa amubelele uluse. Cinshi ico? Afwile ukubelela uluse abamubembukila ukubikako no mukashi wakwe wine. Kwena no mukashi wine afwile ukucita cimo cine. (Mateo 6:12, 14, 15) Bushe mwamona ico abengi basosela ukuti abekala bwino mu cupo ni balya abeleelana?

⁷ Abalume na kabili bafwile ukwishiba ukuti Yesu alelangulukilako abasambi bakwe. Aletontonkanya pa fyalebafya ukucita ne fyo balekabila. Ku ca kumwenako, ilyo banakile abebele ati: “Iseni kuno ku mbali pa mpanga no kutuushako panono.” (Marko 6:30-32) Abakashi na bo balakabila ukubalangulukilako. Baibolo ibalondolola ukuti “cipe icanaka” ico abalume bafwile ‘ukucindika.’ Mulandu nshi? Pantu abalume na bakashi bonse bene baba no “kusenamina kwa bupe fye ukwa bumi.” (1 Petro 3:7) Abalume bafwile ukwibukisha ukuti umuntu, nampo nga mwaume nelyo mwanakashi, ukuba uwa cishinka e kulenga wena ukucindama kuli Lesa.—Amalumbo 101:6.

⁸ Baibolo itila “uwatemwo mukashi wakwe wine, aitemwo mwine.” Ico isosele fyo ni co umwaume no mukashi wakwe “tabali babili iyo, lelo bali umubili umo,” nga filya Yesu asosele. (Mateo 19:6) Ico cilolele mu kuti tabafwile ukusendama no muntu umbi iyo. (Amapinda 5:15-21; AbaHebere 13:4) Kuti bataluke ci nga ca kutila balebika sana amano ku kupeelana ifyo bakabila mu cupo. (1 Abena Korinti 7:3-5) Cimo icacindama ni ci: “Takwaba umuntu nangu umo uwatala apata umubili wakwe wine; lelo alauliisha no ku-utentemba.” Abalume bafwile ukutemwa abakashi babo nga filya fine baitemwa, kabili balingile ukwibukisha ukuti bakalubulwilapo pali uyu mulandu kuli Yesu Kristu, umutwe wabo.—Abena Efese 5:29; 1 Abena Korinti 11:3.

⁹ Umutumwa Paulo alandile pa “citemwishi cakwata Kristu Yesu.” (Abena Filipi 1:8) Icitemwiko ca kwa Yesu calesansamusha abantu, calengele na banakashi ukuba abasambi bakwe. (Yohane 20:1, 11-13, 16) Kabili abakashi balafwaya sana abalume babo ukuba ne citemwishi ca musango yo.

UO ABAKASHI BAFWILE UKUPASHANYA

¹⁰ Mu lupwa muba abantu abengi, kabili pa kuti ifintu fileenda bwino kano pali umutwe. Na Yesu wine alikwata Umutwe uo anakila. Nga filya “umutwe wa mwanakashi mwaume, no mutwe wa kwa Kristu ni Lesa.” (1 Abena Korinti 11:3) Filya Yesu anakila ubutungulushi bwa kwa Lesa, atulanga ifyo tufwile ukucita pantu bonse twalikwata uo tufwile ukunakila.

¹¹ Abaume abashapwililika balalufyanya kabili ilingi balafilwa ukuba umutwe usuma uwa lupwa. E ico, cinshi abakashi bafwile ukucita? Tabafwile ukusuusha ifyo abalume babo bacita nelyo ukwesha ukulabatungulula. Umwanakashi afwile ukwibukisha ukuti umutima uwatalala kabili uwafuuka, walyumo mutengo mu menso ya kwa Lesa. (1 Petro 3:4) Nga ali no yo mutima, cikamwangukila ukunakila, na lintu kwaima ubwafya. Na kabili, Baibolo itila: “Umukashi na o wine abe na katiina ku mulume wakwe.” (Abena Efese 5:33) Nomba ni shani umulume nga tasumina ukuti Yesu e Mutwe wakwe? Baibolo ikoselesha abakashi ukuti: “Nakileni abalume benu bene, pa kuti, nga kuli abakaana ukuumfwila icebo, bakolopekwe ukwabula icebo ku myendele ya bakashi babo, pa kuimwena abene imyendele yenu iya musangwela pamo na katiina.”—1 Petro 3:1, 2.

¹² Nampo umulume alisumina nelyo tasumina, umukashi nga alanda mucinshi mucinshi ifyo alefwaya, nangu nafipusana ne filefwaya umulume te kuti tutile wa musaalula. Ico alefwaya napamo kuti caba fye bwino, no kuwamina ulupwa lonse umulume nga amusuminisha. Nangu ca kutila Abrahamu tasuminishe ifyo umukashi wakwe Sara afwaile ukuti ficitwe pa kupwisha ubwafya bwali mu ng’anda yabo, Lesa amwebele ati: “Umfwe shiwi lyakwe.” (Ukutendeka 21:9-12) Lelo, kwena umulume nga apingula fimo ifishipusene ne funde lya kwa Lesa, umukashi wakwe alingile ukunakila no kukonka ifyo apingula.—Imilimo 5:29; Abena Efese 5:24.

¹³ Fingi umukashi engacita pa kuti asakamane ulupwa. Ku ca kumwenako, Baibolo isosa ukuti abanakashi bafwile “ukutemwa abalume babo bene, ukutemwa abana babo, ukuba na mano ayatuntulu, aba musangwela, ababomba pa ng’anda, abasuma, abanakila abalume babo bene.” (Tito 2:4, 5) Umukashi uwakwata na bana nga abe fyo akatemwikwa no kucindikwa ku lupwa lwakwe inshita yonse. (Amapinda 31:10, 28) Lelo, apo icupo ca bantu babili abashapwililika, kuti kwacitika ifyabipa sana ifingalenga umo ukusha umwina mwakwe nelyo icupo ukupwa. Baibolo ilasuminisha umuntu ukufuma ku mwina mwakwe mu milandu imo imo. Na lyo line, ukupaatukana te kantu akanono, pantu Baibolo ifunda ukuti: “Umukashi tafwile ukufuma ku mulume wakwe;…no mulume tafwile ukufuma ku mukashi wakwe.” (1 Abena Korinti 7:10, 11) Kabili Amalembo yasuminisha fye umuntu ukupwisha icupo nga ca kutila umwina mwakwe acita ubulalelale.—Mateo 19:9.

UO ABAFYASHI BALINGILE UKUPASHANYA

¹⁴ Yesu alangile abafyashi ica kumwenako ku fyo alebika amano ku bana. Ilyo bambi bafwaile ukulesha abana ukuya kuli wena, Yesu atile: “Lekeni abana banono bese kuli ine; mwibakaanya.” Baibolo isoso kuti lyene “afukatile abana, alabapaala, abikile ne minwe yakwe pali bene.” (Marko 10:13-16) Apo Yesu alesakamana abana abanono, bushe na imwe tamufwile ukulasakamana abana benu abaume na banakashi? Balakabila inshita iikalamba, te kuba fye nabo inshita iinono fye. Mufwile ukulabasambilisha, pantu e fyo Yehova afunda abafyashi ukucita.—Amalango 6:4-9.

¹⁵ Ilyo ici calo cileya cilebipilako, abana balekabila sana abafyashi aba kubacingilila ku bantu abafwaya ukubabeleleka no kulungana na bo. Moneni ifyo Yesu acingilile abasambi bakwe, abo aitile ukuti “mwe twana,” ukulanga ukuti alibatemenwe. Ilyo bamwikete ninshi ali mupepi no kwipaiwa, aebele abamwikete ukuleka abasambi bena baye. (Yohane 13:33; 18:7-9) Mwe bafyashi mufwile ukwishiba ifyo Kaseebanya acita pa kusansa abana banono. Mufwile ukubasokela libela.* (1 Petro 5:8) Pali nomba nafifula sana ifingabaletela ubwafya, ifingonaula imibele yabo na bukapepa bwabo.

¹⁶ Ubushiku bwa kuti mailo Yesu akafwa, abasambi bakwe balelwila ubukalamba. Ukucila ukufulwa pa fyo bacitile, Yesu atwalilile ukubeba no kubalanga ifyo bafwile ukucita cikuuku cikuuku. (Luka 22:24-27; Yohane 13:3-8) Nga muli bafyashi, bushe mwamona ifyo mwingapashanya Yesu mu kufunda abana? Ca cine balakabila ukusalapulwa, lelo ukusalapula kulingile ukuba “ukuyene” kabili tamufwile kubasalapula ne cifukushi. Tamufwile ukulanda ukwabula ukubalangulukilako “ngo kulasaula kwa lupanga.” (Yeremia 30:11; Amapinda 12:18) Mufwile ukufunda umwana wenu ica kuti pa numa amona ukuti kwena nacilinga ukuti afundwe.—Abena Efese 6:4; AbaHebere 12:9-11.

UO ABANA BAFWILE UKUPASHANYA

¹⁷ Bushe abana kuti basambililako kuli Yesu? Ee, kuti basambilila! Ku fyo alecita, Yesu alangile abana ukuti bafwile ukunakila abafyashi babo. Atile: “Filya fine Tata ansambilishe, e fyo na ine nsambilisha.” Asosele no kuti: “Lyonse ncita ifya kumutemuna.” (Yohane 8:28, 29) Yesu aleumfwila Wishi wa mu muulu, kabili Baibolo yeba abana ukumfwila abafyashi babo. (Abena Efese 6:1-3) Nangu ca kutila Yesu ali umwana uwapwililika, aleumfwila Yosefe na Maria, abafyashi bakwe aba pano isonde. Cine cine, ico calengele onse mu lupwa lwa kwa Yesu ukuba ne nsansa!—Luka 2:4, 5, 51, 52.

¹⁸ Bushe kuti kwaba ifyo abana bengacita pa kuti babe nga Yesu no kuletela abafyashi babo insansa? Kwena, limo abana kuti cabakosela ukumfwila abafyashi babo, lelo Lesa afwaya baleumfwila. (Amapinda 1:8; 6:20) Yesu lyonse aleumfwila Wishi wa mu muulu, na lintu cishayangwike ukucite co. Ilyo Lesa alefwaya ukuti Yesu acite icintu cimo icayafya, Yesu atile: “Fumyeni pali ine ulukombo ulu,” e mu kutila ico Lesa alefwaya Yesu acite. Na lyo line, Yesu alicitile ico Lesa amwebele, pantu alilwike ukuti Wishi alishibe ico alingile ukucita. (Luka 22:42) Abana nga basambilila icumfwila, abafyashi babo na Shibo wa mu muulu bakaba ne nsansa sana.^#—Amapinda 23:22-25.

¹⁹ Kaseebanya atunkile Yesu, kabili kuti twaenekela wena ukutunka na bana ukuti bacite cabipa. (Mateo 4:1-10) Satana Kaseebanya kuti alenga abana ukukonkelesha ifibusa, kabili kuti cayafya ukukanacitako ifyo abanabo balecita. Kanshi tabafwile ukwangala na bacita ifyabipa! (1 Abena Korinti 15:33) Dina umwana wa kwa Yakobo acitile bucibusa na bashalepepa Yehova, ne co calimuletelele. (Ukutendeka 34:1, 2) Tontonkanyeni ifyo cingabipila ulupwa lonse nga ca kutila umo mu lupwa acita ubulalelale!—Amapinda 17:21, 25.

IFYO ULUPWA LWINGABA NE NSANSA

²⁰ Cilanguka ukupwisha amafya mu lupwa nga ca kutila mulekonka ifyo Baibolo isambilisha. Na kuba nga mulekonka uko kufunda e lyo ulupwa lwenu lwingaba ne nsansa. E ico, mwe balume, temweni abakashi benu, no kubasunga filya Yesu asungile icilonganino cakwe. Mwe bakashi nakileni abalume benu, pantu e mutwe, kabili pashanyeni umukashi wakampuka uwalondololwa pa Amapinda 31:10-31. Mwe bafyashi sambilisheni abana benu. (Amapinda 22:6) Mwe bashibo, ‘tungululeni bwino aba mu ng’anda yenu.’ (1 Timote 3:4, 5; 5:8) Na mwe bana, muleumfwila abafyashi benu. (Abena Kolose 3:20) Tapaba uwapwililika mu lupwa, pantu bonse tulalufyanya. E ico, bonse muleicefya, no kulomba ukwelelwa.

²¹ Cine cine, fingi ifyacindama ifyo Baibolo itufunda pa mikalile ya mu lupwa. Kabili ilatusambilisha na pa calo cipya ica kwa Lesa e lyo na pali paradaise umukaba abantu ba nsansa abakalapepa Yehova. (Ukusokolola 21:3, 4) Mwandini ku ntanshi kuli ifisuma ifiletulolela! Na pali nomba, kuti twakwata insansa mu lupwa nga tulekonka ifyo Lesa atufunda ifisangwa mu Cebo cakwe, Baibolo.

*  Ifingamwafwa ukucingilila abana fyaba mu cipandwa 32 mu citabo citila Sambilila Kuli Kasambilisha Mukalamba, icasabankanishiwa ne Nte sha kwa Yehova.

^#  Kano fye umufyashi nga aeba umwana ukucita ifyo ifunde lya kwa Lesa lyalesha, e lyo umwana engakaana ukumumfwila.—Imilimo 5:29.