Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

SHAPITA WA DIKUMI NE BUNÁ

Mwa Kuletela Nsangaji mu Kisaka Kyenu

Mwa Kuletela Nsangaji mu Kisaka Kyenu
  • Pa kwikala mulume muyampe, bilomba kulonga bika?

  • Mwana-mukaji ukokeja kwikala mukaji mulumbuluke namani?

  • Kwikala mbutwile muyampe kulomba bika ne bika?

  • Bana bakatuntwila namani ku nsangaji mu kisaka?

1. Le i lufungulo’ka lwitutwala ku būmi bwa nsangaji mu kisaka?

YEHOVA LEZA usaka kisaka kyenu kikale mu nsangaji. Bible, Kinenwa kyandi, kipanga umo ne umo wa mu kisaka madingi, ne kumulombola mwingilo umusakila Leza kwingila. Shi bonso mu kisaka bavuije mwingilo wa wandi wa wandi mungya madingi a Leza, nankyo būmi bukekala bulumbuluke. Yesu wānene amba: “Ba katōkwe i boba bevwana mwanda wa Leza ne kwiulama!”—Luka 11:28.

2. Nsangaji ya kisaka imanine pa kuyuka bika?

2 Nsangaji ya kisaka imanine pa kuyuka amba kisaka i kitambe kudi Yehova, wātelelwe na Yesu bu “Tata wetu.” (Mateo 6:9) Shi kisaka ne kisaka pano panshi kidi’ko, i pa mwanda wa Tata wetu wa mūlu—kadi ye uyukile bine bilengeja kisaka kikale mu nsangaji. (Efisesa 3:14, 15) Shi ke pano, Bible ufundija bika pa mwingilo wa muntu ne muntu wa mu kisaka?

KISAKA I KITAMBE KUDI LEZA

3. Bible ushintulula namani ñanjilo ya būmi bwa kisaka kya muntu, ne mwanda waka tuyukile amba byanene i bya bine?

3 Yehova wāpangile bantu babajinji, ba Adama ne Eva, kupwa wēbalunga pamo bu ba mulume ne mukaji. Wēbatūla mu paladisa miyampe pano pa ntanda—budimi bwa Edena—ne kwibanena amba babutule bana. “Butulai; mwivudijei, muyujei panopanshi,” mo mwānenene Yehova. (Ngalwilo 1:26-28; 2:18, 21-24) Luno ke lufumopo nansha lwano, mhm, mwanda Yesu wānene amba byobya binene Ngalwilo pa ñanjilo ya būmi bwa kisaka i bya bine. (Mateo 19:4, 5) Nansha byotwikonda na makambakano mavule kadi būmi kebukidipo mwāsakile’bo Leza, tutalei kine kyotunenena amba nsangaji ibwanya kwikala’ko mu kisaka.

4. (a) Muntu ne muntu ukalengeja namani nsangaji mu kisaka? (b) Mwanda waka kwifunda būmi bwa Yesu kudi na kamweno pa kwikala na nsangaji mu kisaka?

4 Muntu ne muntu ukokeja kulengeja nsangaji mu kisaka shi wiula buswe bwa Leza. (Efisesa 5:1, 2) Le tukeula Leza namani, muntu oketukokejapo ne kumona kwine? Tukokeja kuyuka mulongelanga Leza mwanda wātumine wandi Mwana umbedi tamba mūlu wāiya pano panshi. (Yoano 1:14, 18) Yesu, wandi Mwana paādi pano panshi, wāiwile Shandi wa mūlu senene shē, o mwanda kumona ne kuteja Yesu byādi pamo bwa kwikala na Yehova ne kumuteja. (Yoano 14:9) Nanshi shi muntu ne muntu efunde buswe bwādi na Yesu ne kulonda kimfwa kyandi, nankyo tukatuntwila nsangaji ku būmi bwa kisaka.

KIMFWA KU BALUME

5, 6. (a) Muswelo wikele Yesu na kipwilo i kimfwa kya kulonda balume mu buluji’ka? (b) I bika byotufwaninwe kulonga pa kusaka betulekele bubi bwetu?

5 Bible unena amba balume bafwaninwe kwikala na babo bakaji mwikadile Yesu na bandi bana ba bwanga. Imvwana bidi buno buludiki bwa mu Bible, amba: “Banwe balume, sanswai nyeke bakaji benu, monka mwasanshilwe Kidishitu kipwilo, wepāna ne kwipāna pa mwanda wakyo . . . Mu uno muswelo balume bafwaninwe kusanswa bakaji babo pamo bwa imbidi yabo abo bene. Yewa usenswe wandi mukaji wisenswe aye mwine, mwanda i kutupu muntu ushikilwe umbidi wandi aye mwine; ino wiudishanga ne kwiulela na buswe, monka mulongelanga Kidishitu ku kipwilo.”Efisesa 5:23, 25-29.

6 Buswe bwa Yesu ku kipwilo kya bandi bana ba bwanga i kimfwa kibwaninine kya kulonda balume. Yesu “webasenswe’nka ne ku mfulo,” wēbelela ne būmi bwandi, nansha byobādi ba kubulwa kubwaninina. (Yoano 13:1; 15:13) Ne balume nabo mo monka, i basoñanibwe amba: “Sanswai nyeke bakaji benu kadi kemwakibalobelai bulobo bulula bululu.” (Kolose 3:19) I bika bikakwasha mulume alonde ano madingi, nakampata shi mukajandi watunya kyaba kimo kulonga bintu na bwino? Ufwaninwe kuvuluka bidi bilubo byandi aye mwine ne byobya byafwaninwe kulonga pa kusaka amba Leza amulekele. Le i bika? Unenwe kulekela boba bamulubila, kubadila’mo ne wandi mukaji. Ino mukaji nandi ufwaninwe kulongela monka. (Tanga Mateo 6:12, 14, 15.) Mwene ubamone kinenenanga bamo amba busongi buyampe i bobwa bwa bantu babidi bayukile kwilekela?

7. I bika byādi bitele’ko Yesu mutyima, ne kino i kimfwa kiyampe namani ku balume?

7 Kadi balume bafwaninwe kuyuka amba Yesu wādi ulangila nyeke bana bandi ba bwanga. Wādi uyukile mikalo yabo ne bisakibwa byabo bya ku ngitu. Kimfwa pobāivwene bukōke, webanene amba: “Iyai kufula kwa bunka bwenu mukōkolokwe’ko bidi.” (Mako 6:30-32) Bakaji nabo bafwaninwe kutebwa mutyima ne kwibalangila. Ke-pantu Bible wibatela bu “kipungwa kya bukomo butyetye bininge” kifwaninwe ‘kulēmekwa’ na balume. Mwanda waka? Mwanda balume ne bakaji bene kumo i bapebwe “buntu bukatakata bwa būmi.” (1 Petelo 3:7) Nanshi balume bafwaninwe kuvuluka amba kikōkeji kyo kilengeja muntu ekale mulēme ku meso a Leza, ke bu mwana-mulumepo nansha bu mwana-mukaji, ehe.—Ñimbo 101:6.

8. (a) Le mulume “usenswe wandi mukaji wisenswe aye mwine” namani? (b) Kwikala “ngitu imo” kushintulula bika ku ba mulume ne mukaji?

8 Bible unena amba mulume “yewa usenswe wandi mukaji wisenswe aye mwine.” I amo, mwanda ba mulume ne mukaji “kebakidipo babidi, aa, ino ke ngitu imo,” na mwānenene’kyo Yesu. (Mateo 19:6) Nanshi bakasambakena pamo enka bubidi bwabo kete. (Nkindi 5:15-21; Bahebelu 13:4) Kadi bakalonga uno muswelo shi umo ne umo uta mutyima ku bisakibwa bya mukwabo. (1 Kodinda 7:3-5) Kadi i kipite buya kuvuluka’mba: “I kutupu muntu ushikilwe umbidi wandi aye mwine; ino wiudishanga ne kwiulela na buswe.” Balume bafwaninwe kuswa bakaji babo monka mo beswidile abo bene, ne kuvuluka amba bakeshintulwila ku meso a mutwe wabo, Yesu Kidishitu.—Efisesa 5:29; 1 Kodinda 11:3.

9. I ngikadilo’ka ya Yesu itelelwe mu Fidipai 1:8, ne mwanda waka balume bafwaninwe kulombola ino ngikadilo ku babo bakaji?

9 Mutumibwa Polo wēsambīle pa “kisanso kya ku mutyima pamo na kyokya kidi na Kidishitu Yesu.” (Fidipai 1:8) Kisanso kya ku mutyima kya Yesu yādi ngikadilo itūkija bantu mutyima, kadi yādi ikoka bana-bakaji bāikele ke bandi bana ba bwanga. (Yoano 20:1, 11-13, 16) Ne bakaji nabo babilanga mpata kisanso kya ku mutyima kibalombola babo balume.

KIMFWA KU BAKAJI

10. Yesu i mushile bakaji kimfwa’ka?

10 Kisaka i bulongolodi, pa kusaka kingile senene i biyampe kwikale mutwe. Nansha ke Yesu mwine udi na Mutwe wandi wakōkele. “Mutwe wa Kidishitu i Leza,” monka mwikadile “mutwe wa mwana-mukaji i mulume.” (1 Kodinda 11:3) Kikōkeji kya Yesu ku bumutwe bwa Leza kyo kimfwa kilumbuluke, mwanda batwe bonso tudi na mutwe otufwaninwe kukōkela.

11. Mukaji ufwaninwe kumona wandi mulume namani, ne mwiendelejo wandi ukokeja kulupula bipa’ka?

11 Bana-balume ba kubulwa kubwaninina baloñanga bilubo ne divule batunyanga kwikala mitwe ya bisaka miyampe. Le penepo mukaji ukalonga’po namani? Kafwaninwepo kupēleka bilonga mulumyandi nansha kukimba kumusompola bumutwe. Mukaji ufwaninwe kuvuluka amba ku meso a Leza, kutalala ne butūkanye byo bilēme kutabuka. (1 Petelo 3:4) Shi ekale na ino ngikadilo, nabya kakakolelwapo kwikala na kikōkeji kya bwine Leza, enka ne mu ngikadilo mikomo mwine. Pakwabo kadi Bible unena’mba: “Mukaji nandi ufwaninwe kulēmeka mulumyandi bikatampe.” (Efisesa 5:33) Ino le bikekala namani shi mulume ketabijepo Kidishitu bu Mutwe wandi? Bible unena ukoma bakaji amba: “Kōkelai bininge balume benu, amba shi kudi bamo kebakōkelepo kinenwa, banekenibwe pampikwa kinenwa ponka pa mwikadilo wa bakaji babo, mwanda bemwenanga abo bene mwikadilo wenu wampikwa disubi pamo ne bulēme bukatampe.”1 Petelo 3:1, 2.

12. Mwanda waka ke bibipo mukaji kulupula milangwe yandi bya bulēme?

12 Shi mukaji unena na bunwa mulangwe mwishile na wa wandi mulume, mwitabije nansha wampikwa kwitabija, ke kunenapo amba umufutulwile, ehe. Padi mulangwe wandi o muyampe ne kisaka kyonso kikokeja kumwena’mo shi mulume wamuteje. Tala Abalahama, nansha byakāitabijepo pāmulombwele wandi mukaji Sala mwa kupwijija makambakano kampanda a mu kipango kyabo, ino Leza wāmunene amba: ‘Imvwana diwi dyandi.’ (Tanga Ngalwilo 21:9-12.) Inoko, shi mulume wakwata’po kya mfulo, ne shi kekijilulapo kijila kya Leza, mukaji ukakōkela na kulonda butyibi’bwa.—Bilongwa 5:29; Efisesa 5:24.

Le Sala wāshidile bakaji kimfwa’ka kiyampe?

13. (a) Lelo Tetusa 2:4, 5 ukoma bakaji basongwe kulonga bika? (b) I bika binena Bible pa kukalañana ne dilubu?

13 Mukaji ukokeja kulonga bivule bya kulela kisaka shi uvuija mwingilo wandi. Kimfwa, Bible ulombola amba bakaji basongwe banenwe “kusanswa balume babo, kusanswa babo bana, bekale na ñeni mibwane, belame, bengila ku mobo abo, bayampe, bakōkele balume babo.” (Tetusa 2:4, 5) Mukaji kadi inabana ulonga uno muswelo bakamuswa ne kumulēmeka nyeke kudi ba mu kisaka kyandi. (Tanga Nkindi 31:10, 28.) Ino buluo byobudi kijimba kya bantu bampikwa kubwaninina, kudi bintu bimo bikomo bikokeja kufikija ku kukalañana nansha ku dilubu. Shako Bible witabije kukalañana mu ngikadilo kampanda. Ino kukalañana kekufwaninwepo kukwatyilwa ku nsongo ya minwe, mwanda Bible udingila’mba: “Mukaji kafwaninwepo kusansana na mulumyandi; . . . kadi mulume kafwaninwepo kushiya mukajandi.” (1 Kodinda 7:10, 11) Umo pa besongele ukamona bubinga bwa mu Bisonekwa bwa kwilubwila enka poso mwinē pandi walonga busekese.—Mateo 19:9.

KIMFWA KIBWANININE KU BAMBUTWILE

14. Yesu wāikele namani na bana, ne i kika kisaka bana ku bambutwile babo?

14 Yesu wāshidile bambutwile kimfwa kibwaninine mu muswelo waādi wikala na bana. Bakwabo pobādi bakankaja twana tutyetye kufwena kudi Yesu, aye wānene amba: “Lekai bana batyetye bāye kondi; kemwakibakankajai.” Bible ubweja’ko amba, “ebiya wasela bana mu maboko washilula kwibesela, wibatenteka ne makasa.” (Mako 10:13-16) Yesu wētūdile’ko kitatyi kya kushikata na twana, mwene nobe ufwaninwe kushikata na bobe bana bana-balume ne bana-bakaji? Kyobasaka, ke nsápo ibidi, isatu, ehe, i kitatyi kilampe kine. Ufwaninwe kwikala na kitatyi kya kwibafundija, mwanda kino kyo kilomba Yehova ku bambutwile.—Tanga Kupituluka 6:4-9.

15. I bika bikalonga bambutwile mwanda wa kukinga babo bana?

15 Ntanda byoyenda ibipila’ko, bana basakilwa bambutwile ba kwibakinga ku bantu bakimba kwibasanshija, kimfwa ku bantu bakimba kwibōna na buenda. Imvwana Yesu mwaākingile bandi bana ba bwanga, baādi wita na kisanso bu “twana tutyetye.” Pobāmukwete, ne pa kuyuka amba usa kwipaibwa panopano ponka, Yesu wēbanyemeje. (Yoano 13:33; 18:7-9) Ne abe mbutwile nobe mo monka, ufwaninwe kudyumuka na matompo a Dyabola a kukimba kusanshija twana tobe tutyetye. Ufwaninwe kwalwila’ko kwibadyumuna. * (1 Petelo 5:8) Bine pano po pene pakoma bulwi bobalwa ku ngitu, ku mushipiditu, ne mu mwikadilo.

I ñeni’ka iboila bambutwile ku muswelo wādi wikele Yesu na bana batyetye?

16. Le bambutwile bakokeja kuboila ñeni’ka ku muswelo wādi upwija Yesu kutupatupa kwa bandi bana ba bwanga?

16 Mu bufuku bukya ke lufu lwa Yesu, bana bandi ba bwanga bādi bafwila kuyuka mukatampe mobadi i ani. Pa kyaba kya kwibafunina, aye Yesu wāendelela na kwibakwasha na binenwa ne na kimfwa. (Luka 22:24-27; Yoano 13:3-8) Shi nobe wi mbutwile, le ubamone muswelo okokeja kulonda kimfwa kya Yesu kitatyi kyolemununa bobe bana? Eyo, bana bafwaninwe kulemununwa, ino i kwibalemununa ‘pa ndingidilo’ kadi kwampikwa bukalabale. Kufwaninwepo kushinika bana bishima “pamo’nka bwa kusaba bwa kipete.” (Yelemia 30:11; Nkindi 12:18) Lemununa mwana mu muswelo wakamona mwenda mafuku amba byādi byendele’mo kumulemununa.—Efisesa 6:4; Bahebelu 12:9-11.

KIMFWA KU BANA

17. Yesu wāshidile bana kimfwa kibwaninine namani?

17 Le bana nabo bakokeja kuboila ñeni kudi Yesu? I amo, bakokeja! Yesu wālombwele na kimfwa kyandi muswelo ufwaninwe bana kukōkela bambutwile babo. Wānene amba: “Monka mwaunfudijije Tata ye monesambila.” Kadi wābweja’ko amba: “Noñanga kyaba kyonso bimusangaja.” (Yoano 8:28, 29) Yesu wādi ukōkele Shandi wa mūlu, kadi Bible nandi unena bana bekale kukōkela bambutwile. (Tanga Efisesa 6:1-3.) Kadi nansha Yesu byaādi mwana mubwaninine, wākōkele bambutwile bandi ba pano panshi, ba Yosefa ne Madia, bantu bampikwa kubwaninina. Kino na bubine kekyābudilwepo kuleta nsangaji ku umo ne umo wa mu kyabo kisaka!—Luka 2:4, 5, 51, 52.

18. Mwanda waka Yesu wādi ukōkela nyeke Shandi wa mūlu, ne i bāni basangalanga shi bana abakōkela bambutwile babo dyalelo?

18 Le bana bakokeja kuyuka mashinda amo obakokeja kwiula’mo Yesu na kusangaja bambutwile babo? Eyo, kyaba kimo bana bamonanga amba i bikomo kukōkela bambutwile babo, ino kino kyo kibalomba Leza. (Nkindi 1:8; 6:20) Tala, Yesu wākōkele nyeke Shandi wa mūlu, enka ne mu ngikadilo mikomo mwine. Dyuba dimo, kiswa-mutyima kya Leza kyādi kilomba Yesu alonge kintu kikomo mpata, penepa Yesu wānena’mba: “Mfundule kitomeno kino [nansha kintu kyounsakila].” Inoko, Yesu wālongele kyokya kyāmulombele Leza, mwanda wādi uyukile amba Shandi ye uyukile bintu biyampe kutabuka. (Luka 22:42) Nanshi shi bana nabo befunde kukōkela, bakasangaja mpata bambutwile babo ne Shabo wa mūlu mwine kumo. *Nkindi 23:22-25.

Bana bafwaninwe kulanga bika shi abatanwa na matompo?

19. (a) Le Satana utompanga bana namani? (b) Mwiendelejo umbi wa bana udi na lupusa’ka pa bambutwile?

19 Dyabola wātompele Yesu, o mwanda kakabulwepo kutompa ne bana nabo mwanda wa balonge bibi. (Mateo 4:1-10) Satana Dyabola wingidijanga ludindi lwa bakwabo, kintu kikomo kukomena. Bine, i kipite buya nanshi bana baleke kupwana na banonga-bibi! (1 Kodinda 15:33) Dina, mwanā Yakoba mwana-mukaji wādi upwene bulunda na bantu kebādipo batōta Yehova, ne kino kyāletele musala mukatampe. (Ngalwilo 34:1, 2) Langa bidi mobikokeja kusanshila ba mu kisaka ku mutyima shi umo waponena mu bubi bwa busekese!—Nkindi 17:21, 25.

LUFUNGULO LWA NSANGAJI MU KISAKA

20. Pa kwikala na būmi bwa nsangaji mu kisaka, i bika bifwaninwe kulonga umo ne umo?

20 Makambakano a kisaka apēlanga kupwija shi bonso balonda madingi a mu Bible. Bine, kulonda ano madingi lo lufungulo lwa nsangaji mu kisaka. Nanshi balume, swai benu bakaji, ne kwikala nabo monka mwikadile Yesu na kipwilo. Banwe bakaji nenu, kōkelai bumutwe bwa benu balume, kadi londai kimfwa kya mwana-mukaji mulumbuluke utelelwe mu Nkindi 31:10-31. Bambutwile, fundijai benu bana. (Nkindi 22:6) Banwe bashabana, ‘endejai ba mu mobo enu senene.’ (1 Temote 3:4, 5; 5:8) Ne banwe bana nenu, kōkelai bambutwile benu. (Kolose 3:20) Bine, kekudipo mubwaninine mu kisaka, mwanda bonso balubanga. Nanshi mwityepejei ne kwilomba lusa banwe bene na bene.

21. I bintu’ka bya kutendelwa bitutengele kumeso, ne tukokeja namani kwikala na būmi bwa nsangaji mu kisaka tamba’nka pano?

21 Bine ne bine ponka, Bible udi na madingi ne bufundiji bwa kamweno butala pa būmi bwa kisaka. Kadi, witufundijanga ne myanda itala ntanda impya ya Leza ne paladisa ya pano panshi mukekala’nka bantu ba nsangaji batōta Yehova. (Kusokwelwa 21:3, 4) Bine, bino i bintu bya kutendelwa kashā bitutengele kumeso! Nansha ke pano, tubwanya kwikala na būmi bwa nsangaji mu kisaka shi tulonda bufundiji bwa Leza budi mu Kinenwa kyandi, Bible.

^ mus. 15 Bukwashi bwa mwa kukingila bana butanwa mu shapita wa 32 wa dibuku Boila Ñeni Kudi Mufundiji Mukatampe, dilupwilwe na Batumoni ba Yehova.

^ mus. 18 Mwana ukaleka kukōkela enka shi mbutwile wamulombe kulonga kintu kijilula kijila kya Leza.—Bilongwa 5:29.