Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Mwakupwila naTanga Yakuwahilila

Mwakupwila naTanga Yakuwahilila

Kapetulu 14

Mwakupwila naTanga Yakuwahilila

Vyuma muka atela kulinga lunga numba atwame kanawa natanga yenyi?

Pwevo nahase ngachilihi kutesamo milimo yenyi yamutanga?

Vyuma muka atela kulinga mutu numba apwenga chisemi wambwende?

Vana vanahase kulingisa ngachilihi tanga kupwa yakuwahilila?

1. Chuma muka chinahase kulingisa tanga kupwa yakuwahilila?

YEHOVA KALUNGA nasake tanga yove kupwa yakuwahilila. Mazu enyi, Mbimbiliya, atwama najishimbi jize atela kukavangiza mutu himutu mutanga, nakulumbununa nawa milimo asaka Kalunga kuli mutu himutu mutanga. Kachi nge vatu vamutanga navatesamo vyuma vyasakiwa hakukavangiza punga yaKalunga, kaha vyuma mutanga navitambuka kanawa. Yesu ambile ngwenyi: “Vatokwa shinava veji kwivwililanga mazu aKalunga nakuwalamanga.”—Luka 11:28.

2. Kuwahilila chatanga chapendamina hali etu kwijiva ika?

2 Kuwahilila chatanga chapendamina chikuma hakwijiva ngwetu tanga yafuma kuli Yehova, uze vavulukile kuli Yesu ngwenyi “Setu.” (Mateu 6:9) Setu wamwilu ikiye alingisa kupwenga jitanga josena jahamavu, kaha ejiva vyuma vyeji kulingisanga tanga kupwa yakuwahilila. (Wavaka-Efwesu 3:14, 15) Jino vyuma muka yanangula Mbimbiliya kutalisa kumilimo yamutu himutu mutanga?

TANGA YAFUMA KULI KALUNGA

3. Mbimbiliya yalumbununa ngachilihi omu yaputukile tanga, kaha tunejiva ngachilihi ngwetu vyuma yahanjika vyapwa vyamuchano?

3 Yehova atengele vatu vatete, vaAlama naEve, nakuvawanyisa kupwa valunga napwevo. Avahakile mwimbo lyamwaza lyapalachise, chipwe ngwetu mumilemba yaEtene, nakuvalweza vaseme vana. Yehova avambile ngwenyi: “Semenunga mukavule chikuma, mukasulise hamavu.” (Kuputuka 1:26-28; 2:18, 21-24) Mujimbu kana kawapwa nge hichishimo chipwe kashimutwiji kahako, mwomwo Yesu ambile ngwenyi vyuma vahanjika mumukanda waKuputuka kutalisa kukuputuka chatanga vyapwa vyamuchano. (Mateu 19:4, 5) Numba tuhu tweji kumonanga ukalu, kaha kuyoya nawa kacheshi nganomu Kalunga ajinyine hakavangako, oloze tuchitale havyuma vinahase kulingisa jitanga kupwa jakuwahilila.

4. (a) Uno mutu himutu mutanga nahase kulingisa ngachilihi tanga kupwa yakuwahilila? (b) Mwomwo ika kulinangula chiyoyelo chaYesu nachilingisa tanga kupwa yakuwahilila?

4 Mutu himutu mutanga nahase kulingisa tanga kupwa yakuwahilila hakulondezeza zangi yaKalunga. (Wavaka-Efwesu 5:1, 2) Uno tunahase kulondezeza ngachilihi Kalunga uze twahona kumona? Tunahase kulinangula vilinga vyaYehova mwomwo atutuminyine Mwanenyi watwatwa kwiza hano hamavu. (Yowano 1:14, 18) Omu ou Mwana, Yesu Kulishitu, apwile hano hamavu, alondezezelenga kanawa Ise wamwilu, ngachize vatu kumona nakwivwilila Yesu chapwile kwijiva nge vali nakumona Yehova nakumwivwilila. (Yowano 14:9) Ngocho, etu tuvosena mutu himutu tunahase kulingisa tanga yetu kupwa yakuwahilila hakulinangula zangi asolwele Yesu nakukavangiza chakutalilaho chenyi.

MUTU VATELA KUTALILAHO MALUNGA

5, 6. (a) Jila eji kuzachilangamo Yesu naliuka, yahana ngachilihi chakutalilaho kuli malunga? (b) Vyuma muka twatela kulinga numba vatukonekele milonga yetu yashili?

5 Mbimbiliya yamba ngwayo, malunga vatela kuzanga mapwevo javo nganomu Yesu azanga tumbaji twenyi. Achitale halushimbi elu lwamuMbimbiliya: ‘Enu malunga, vazangenunga mapwevo jenu, nganomu azangile Kulishitu nawa liuka lyenyi . . . Mukiko vene mwatela kuli malunga kuvazanganga mapwevo javo nganomu veji kuzangilanga mijimba yavo vavene. Ou mwazanga puwenyi alizanga ivene. Mwomwo mutu naumwe pimbi mwasuva mujimba wenyivene, oloze eji kuulisanga nakuulama, nganomu eji kulingilanga Kulishitu nawa naliuka.’Wavaka-Efwesu 5:23, 25-29.

6 Zangi apwile nayo Yesu kulizavu lyatumbaji twenyi yahana chakutalilaho chamwaza kuli malunga. Yesu “avazangile palanga nakusongo,” nakuvafwila nawa, numba tuhu kavapwile vakukupuka mwosenako. (Yowano 13:1; 15:13) Namalunga nawa vavahuhumuna ngwavo: ‘Vazangenunga mapwevo jenu, kanda muvalaminanga kokoko.’ (Wavaka-Kolose 3:19) Uno vyuma muka navikafwa lunga kukavangiza punga kaneyi, chikumanyi nge puwenyi lwola lumwe mwahona kulinga vyuma vyambwende? Lunga atela kwanuka ngwenyi nayikiye akwechi tutenga nakushinganyeka nawa havyuma atela kulinga numba Kalunga amukonekele. Vyuma muka vene evi? Atela kukonekela vaze veji kuvulumunanga milonga kuli ikiye, hohamwe vene napuwenyi. Kaha napwevo nawa atela kukonekela vakwavo. (Mateu 6:12, 14, 15) Unamono jino vyuma vyalingisa vatu vamwe kwamba ngwavo ulo wamwaza wapwa wavatu vavali vaka-kulikonekela nyi?

7. Yesu azakamine vyuma muka, kaha chakutalilaho muka ahana malunga?

7 Malunga vatela nawa kwijiva ngwavo Yesu azakaminenga tumbaji twenyi lwola lwosena. Ejivile oho hakuminyinyine ngolo javo navyuma vasakilenga kumujimba. Chakutalilaho, omu vazeyele, Yesu avalwezele ngwenyi: “Tuyenu kwauka wetu mupambo mukanoke chachindende.” (Mako 6:30-32) Namapwevo nawa vatela kuvazakama chikuma. Mbimbiliya yavuluka mapwevo nge ‘kaveshi nangolo nge malungako,’ kaha nawa vatela ‘kuvavumbikanga’ kuli malunga. Mwomwo ika? Mwomwo vosena, valunga napwevo, vakwechi “likoji lyakuyoya” lyolimwe. (WaPetulu 1, 3:7) Malunga vatela kwanuka ngwavo kupwa pwevo chipwe lunga keshi chikiko cheji kulingisanga mutu kupwa wamulemu kumeso aKalungako, oloze shina kushishika.—Samu 101:6.

8. (a) Uno lunga ‘azanga puwenyi alizanga ivene’ ngachilihi? (b) Kupwa “mujimba umwe” chalumbununa ika kuli lunga napuwenyi?

8 Mbimbiliya yamba ngwayo lunga uze “mwazanga puwenyi alizanga ivene.” Echi chapwa ngocho mwomwo ngana muze ahanjikile Yesu, valunga napwevo ‘kaveshi cheka vavaliko, oloze mujimba umwe kaha.(Mateu 19:6) Ngachize kavatela kulimona namutu wekako. (Vishimo 5:15-21; WavaHepeleu 13:4) Vanahase kulihenda kuchuma kanechi nge navazakamanga vyuma navisakiwanga kuli muka-mahyavo, keshi vyavo vavene kahako. (Wavaka-Kolinde 1, 7:3-5) Mazu awa apwa amalemu akwamba ngwavo: ‘Mutu naumwe pimbi mwasuva mujimba wenyivene, oloze eji kuulisanga nakuulama.’ Malunga vatela kuzanganga mapwevo javo nganomu valizangila vavene, nakwijiva ngwavo navakalumbununa chuma kana kuli mutwe wavo, Yesu Kulishitu.—Wavaka-Efwesu 5:29; Wavaka-Kolinde 1, 11:3.

9. Muhako muka waYesu vavuluka hali Wavaka-Fwilipi 1:8, kaha mwomwo ika malunga vatela kusolola muhako kanou kuli mapwevo javo?

9 Kaposetolo Paulu avulukile ‘vyamuchima walikoji waKulishitu Yesu.’ (Wavaka-Fwilipi 1:8) Likoji lyaYesu lyapwile lyamwaza kaha lyevwishilenga kuwaha mapwevo vamwe vaze vejile nakupwa tumbaji twenyi. (Yowano 20:1, 11-13, 16) Enga, namapwevo vaze vasomboka nawa vasaka kuvevwila likoji kuli malunga javo.

MUTU VATELA KUTALILAHO MAPWEVO

10. Yesu ahana ngachilihi chakutalilaho kuli mapwevo?

10 Tanga yapwa liuka, ngocho hakusaka vyuma vitambuke kanawa kuvanga kupwenga mutwe. NaYesu atwama naMutwe uze eji kwononokanga. “Mutwe waKulishitu Ivene Kalunga,” nganomu wapwa “mutwe wapwevo ivene lunga lyenyi.” (Wavaka-Kolinde 1, 11:3) Kwononoka chaYesu kuchiyulo chaKalunga hichakutalilaho chamwaza mwomwo tuvosena tukwechi mutwe twatela kwononoka.

11. Pwevo atela kupwa namuchima uka kutalisa kuli lunga lyenyi, kaha twamiso yenyi yinahase kuzata mulimo muka?

11 Malunga hakuhona kukupuka mwosena, veji kuvulumunanga milonga nakuhona kupwa mitwe yatanga yakwipangweji. Ngocho, pwevo atela kulinga muka? Katela kulelesa vyuma mwalinga lunga lyenyi chipwe kweseka kumutwama chivwotoko. Oloze atela kwijiva ngwenyi shipilitu yayivwovu, yakuunda yikiko yandando yayinene chikuma kumeso aKalunga. (WaPetulu 1, 3:4) Nge pwevo mwapwa nashipilitu kaneyi kaha nachipwa chachashi kwononoka lunga lyenyi, numba namulwola lwalukalu. Kaha nawa Mbimbiliya yamba ngwayo: “Pwevo akomokenga lunga lyenyi.” (Wavaka-Efwesu 5:33) Uno pwevo mwalinga ngachilihi nge lunga ketavila Kulishitu kupwa Mutwe wenyiko? Mbimbiliya yalweza mapwevo ngwayo: ‘Ononokenunga kuli malunga jenu, mangana chipwe nge vamwe kaveshi kwononoka kumazuko, oloze vakavakoke chakuzeneka mazu hakutwama chayenu mapwevo javo kanawa, hakumona kutwama chenu chitoma nawoma wenu.’—WaPetulu 1, 3:1, 2.

12. Mwomwo ika kachapwa chakuhengako kuli pwevo kuhanjika vyuma ali nakushinganyeka mujila yakalemesa?

12 Chipwe nge lunga apwa muka-kwitava nyi chiku, oloze pwevo nahase kuhanjika vyuma ali nakushinganyeka mujila yamangana numba tuhu vyuma kana vinalimbalaka navize nashinganyeka lunga lyenyi. Vishinganyeka vyenyi vinahase kupwa vyakwoloka nakuhasa nawa kunganyalisa tanga nge lunga mwamwivwilila. Numba tuhu Apalahama ketavilile vyuma ashinganyekele puwenyi Sala haukalu umwe wapwile mutangako, oloze Kalunga alwezele Apalahama ngwenyi: “Ivwilila mulizu lyaSala.” (Kuputuka 21:9-12) Kachi nge lunga mwasakula kulinga chuma chimwe chakuhona kulimbalaka najishimbi jaKalunga, kaha pwevo atela kulyononona nakukavangiza vyuma nasakula lunga.—Vilinga 5:29; Wavaka-Efwesu 5:24.

13. (a) Mukanda WaChituse 2:4, 5 walweza mapwevo kulinga vyuma muka? (b) Mbimbiliya yahanjika vyuma muka kutalisa kukulihandununa nakulilukulula?

13 Pwevo nahase kulinga vyuma vyavivulu mangana atesemo milimo yenyi yakuzakama tanga. Chakutalilaho, Mbimbiliya yavuluka ngwayo mapwevo “vazangenga malunga javo, vazangenga vana vavo, valiunjikenga, vapwenga vatoma, vaka-kuzata kumazuvo avo, vamwenemwene, vononokenga kuli malunga javo.” (WaChituse 2:4, 5) Pwevo akwechi vilinga kanevi navakamuzanga nakumuvumbika kuli vaka-tanga yenyi. (Vishimo 31:10, 28) Ulo hakupwa wavatu vakuhona kukupuka mwosena, ukalu umwe unahase kutohwa nakulingisa valunga napwevo valihandunune chipwe kulilukulula. Mbimbiliya yetavisa kulihandununa muulo haukalu umwe naumwe. Oloze vatu kavatela kwijiva kulihandununako, mwomwo Mbimbiliya yahuhumuna ngwayo: “Pwevo kanda akafuma kuli lunga lyenyiko. . . . Kaha lunga kanda akaseza puwenyiko.” (Wavaka-Kolinde 1, 7:10, 11) Ujila kaha ukiko mulonga vetavisa muVisoneka uze watela kulingisa valunga napwevo valilukulule.—Mateu 19:9.

MUTU WAMBWENDE VATELA KUTALILAHO VISEMI

14. Yesu azakaminenga ngachilihi vana vavandende, kaha vana vasaka vyuma muka kuli visemi javo?

14 Yesu asolwele chakutalilaho chamwaza vatela kukavangiza visemi hakulama vana. Omu vamwe vasakile kukanyisa vana vavandende vahone kwiza kuli ikiye, Yesu ambile ngwenyi: “Vetavilenu vana vavandende vezenga kuli Ami.” Kaha Mbimbiliya yamba ngwayo “avasachile kumavoko enyi, avakiswile nakuvanangika mavoko enyi.” (Mako 10:13-16) Yesu ashikaminenga navana vavandende, ngocho nayenu visemi mwatela kuwana lwola lwakushikamanga navana venu. Vana vasaka kushikama chikuma nayenu, keshi hakashimbu kakandende kahako. Mwatela kupwanga nalwola lwakuvanangula mwomwo omu mukiko Yehova asaka visemi valingenga.—Lushimbi lwamuchivali 6:4-9.

15. Vyuma muka vatela kulinga visemi mangana vakinge vana vavo?

15 Omu kano kaye kali nakuya nakupihilako lika ngana, vanyike vali nakusakiwa visemi vaze navavakinga kuvatu vavapi, vakufwana nge vaze navasaka kuvapika. Achitale omu Yesu akingile tumbaji twenyi vaze avulukilenga ngwenyi “vana vami vavandende.” Omu Yesu vamukashile nakusaka kumujiha, alongesele jila yakulingishilamo tumbaji twenyi vachine. (Yowano 13:33; 18:7-9) Hakupwa uchisemi, watela kuvanguluka kutufuta twaLiyavolo tuze tunahase kwenyeka vana vove. Watela kuvahuhumwina chimweza. * (WaPetulu 1, 5:8) Makumbi ano vana vali nakusakiwa kuvakinga chikuma kuli vaze vanahase kuvenyeka kumujimba, nakushipilitu namuvilinga.

16. Uno visemi navalinangula vyuma muka kuli Yesu hakumona omwo alingilenga natutenga twatumbaji twenyi?

16 Haufuku wakukokela kukufwa chaYesu, tumbaji twenyi valikokojwesele vejive iya ahambakanyine vakwavo. Yesu kavatenukilileko, oloze avalembelelele nakuvalweza vyuma vatelele kulinga nakuvasolwela chakutalilaho. (Luka 22:24-27; Yowano 13:3-8) Nge uchisemi, kutala unamono jino omu watela kukavangijila chakutalilaho chaYesu hakwolola vana vove nyi? Vana vatela chikupu kuvazangamisa, oloze watela kuvazangamisa “mwachiyulo,” keshi namatotoko. Kaweshi kusaka kuhanjika mukulusuka “nge kutuvatuva napoko yamukwale[ko].” (Yelemiya 30:11; Vishimo 12:18) Watela kuzangamisa mwana mujila yize nayikamulingisa akamone kulutwe ngwenyi kuzangamisa kana chapwile chakutamo chikupu.—Wavaka-Efwesu 6:4; WavaHepeleu 12:9-11.

MUTU VATELA KUTALILAHO VANA

17. Mujijila muka Yesu ahana chakutalilaho chamwaza kuli vana?

17 Uno vana vanahase kulinangula vimwe kuli Yesu nyi? Eyo, vanahase! Yesu asolwele omu vana vatela kwononoka visemi javo. Ambile ngwenyi: “Nganomu angunangula Tata, mukiko vene mungweji kuhanjikilanga.” Kaha atwalileho nawa ngwenyi: “Ngweji kulinganga vyumevi vyakumwivwisa kuwaha.” (Yowano 8:28, 29) Yesu ononokele Ise wamwilu, kaha Mbimbiliya yalweza vana vononokenga visemi javo. (Wavaka-Efwesu 6:1-3) Numba tuhu Yesu apwile mwana wakukupuka mwosena, oloze ononokelenga visemi jenyi vavatu, vaYosefwe naMaliya, vaze kavapwile vakukupuka mwosenako. Chuma kana chevwishile kuwaha mutu himutu wamutanga yaYesu!—Luka 2:4, 5, 51, 52.

18. Mwomwo ika Yesu ononokelenga Ise wamwilu, kaha iya eji kwivwanga kuwaha nge vana navononoka kuli visemi javo makumbi ano?

18 Kutala vana vanahase kuwanako jijila jimwe navevwishilamo visemi javo kuwaha, ngana muze alingile Yesu nyi? Enga, lwola lumwe vana vanahase kuchiwana chachikalu kwononoka visemi javo, olozenyi Kalunga asaka vana vononokenga visemi javo. (Vishimo 1:8; 6:20) Yesu ononokelenga Ise wamwilu namulwola lwalukalu chikuma. Lwola lumwe, omu Kalunga asakile Yesu alinge chuma chimwe chachikalu, Yesu ambile ngwenyi: “Achingufumise lupaselu [chuma atelele kulinga].” Chipwe ngocho, Yesu alingile vyuma asakile Kalunga mwomwo ejivile ngwenyi Ise atachikijile vyuma vyamwaza vyosena atelele kulinga. (Luka 22:42) Vana navevwisanga visemi javo naSevo wamwilu kuwaha nge navapwa vakwononoka. *Vishimo 23:22-25.

19. (a) Satana eji kwesekanga ngachilihi vana? (b) Visemi veji kwivwanga ngachilihi nge vana navalinga vyuma vyavipi?

19 Liyavolo esekele Yesu, ngocho tunejiva ngwetu nahase kweseka navanyike valinge vyuma vyakuhenga. (Mateu 4:1-10) Satana Liyavolo eji kuzachisanga vanyike mangana vashinjile vakwavo vanyike valinge vyuma vyavipi. Ngocho, nachipwa chachilemu kuli vanyike kuhona kulikatanga navatu vavapi. (Wavaka-Kolinde 1, 15:33) Njina mwanaYakova, alikachile navaze kavalemeselenga Yehovako, kaha chuma kana chanehele ukalu waunene. (Kuputuka 34:1, 2) Achishinganyeke ocho kupihya kana navevwa vatu mutanga nge mutu umwe hakachi kavo mwalinga ujila!—Vishimo 17:21, 25.

CHUMA NACHILINGISA TANGA KUPWA YAKUWAHILILA

20. Vyuma muka mutu himutu mutanga atela kulinga numba tanga yipwenga yakuwahilila?

20 Nachipwa chachashi kuhonesa ukalu mutanga nge namukavangiza punga yamuMbimbiliya. Kukavangiza punga kana chikiko cheji kulingisanga tanga kupwa yakuwahilila. Shikaho, enu malunga, vazangenunga mapwevo jenu, nakuvalama ngana muze Yesu eji kulamanga liuka lyenyi. Enu mapwevo, ononokenunga kuwata wamalunga jenu nakukavangiza chakutalilaho chapwevo wakushishika uze vavuluka hali Vishimo 31:10-31. Enu visemi, longesenunga vana venu. (Vishimo 22:6) Enu visemi vamalunga, ‘yulenunga kanawa vakujizuvo jenu.’ (WaChimoteu 1, 3:4, 5; 5:8) Kaha enu vana nawa, ononokenunga visemi jenu. (Wavaka-Kolose 3:20) Vosena mutanga veji kulimbenjanga mwomwo kavakupuka mwosenako. Ngocho, pwenunga vakulinyisa nakulikonekelanga navakwenu.

21. Lutalililo muka luli kulutwe, kaha tunahase kupwa ngachilihi natanga yakuwahilila oholyapwa?

21 Chikupu vene, Mbimbiliya yatwama napunga najindongi jamwaza kutalisa kutanga. Kaha nawa yeji kutunangulanga vyalifuchi lyalihya lyaKalunga napalachise yahamavu muze namukapwanga vatu vakuwahilila vaze navakalemesanga Yehova. (Kusoloka 21:3, 4) Kulutwe kuli vyuma vyamwaza chikupu! Noholyapwa vene tunahase kupwa natanga yakuwahilila nge natukavangiza jindongi jaKalunga jize jatwama muMazu enyi, Mbimbiliya.

[Kwinyikila chamwishi]

^ par. 15 Vihande vyakukafwa mwakukingila vana vavisoneka mukapetulu 32 mumukanda waLinangule Kuli Mulongeshi Wamunene, vasoneka kuli Vinjiho jaYehova.

^ par. 18 Mwana nahase kulikanga kuli visemi jenyi nge visemi navasaka ahokole jishimbi jaKalunga.—Vilinga 5:29.

VYUMA YANANGULA MBIMBILIYA

▪ Malunga vatela kuzanganga mapwevo javo nganomu vazanga mijimba yavo vavene.—Wavaka-Efwesu 5:25-29.

▪ Mapwevo vatela kuzanganga jitanga javo nakuvumbikanga malunga javo. —WaChituse 2:4, 5.

▪ Visemi vatela kuzanga vana vavo, nakuvalongesa, nakuvakinga nawa. —Lushimbi lwamuchivali 6:4-9.

▪ Vana vatela kwononoka visemi javo. —Wavaka-Efwesu 6:1-3.

[Vihula vyaChilongesa]

[Muvwimbimbi halifwo 139]

Chakutalilaho muka asele Sala kuli mapwevo?

[Mivwimbimbi halifwo 140]

Vyuma muka vanahase kulinangula visemi kuli Yesu hakumona omwo azakaminenga vana vavandende?

[Muvwimbimbi halifwo 142]

Vanyike vatela kushinganyeka vyuma muka nge vanaveseka?