Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

SAK PIIG LA A NAASE

Y sẽn na n maan to-to tɩ y zakã vɩɩm tall sũ-noogo

Y sẽn na n maan to-to tɩ y zakã vɩɩm tall sũ-noogo
  • Bõe la sɩd-sõng segd n maane?

  • Bõe la pʋg-sõng segd n maane?

  • Bõe la ba bɩ ma segd n maan n wilg t’a geta a kamb yell sõma?

  • Wãn to la kambã tõe n paas zakã sũ-noogo?

1. Bõe n wat ne sũ-noog zakã pʋgẽ?

WẼNNAAM A ZEOVA ratame tɩ y paam sũ-noog y zakã pʋgẽ. A Gomdã sẽn yaa Biiblã kõta zakã ned fãa saglse, n wilgd tʋʋmd ning Wẽnnaam sẽn dat tɩ ned fãa maane. Zakã ned kam fãa sã n tũud Wẽnnaam saglsã n maand a sẽn segd n maanã, womda bi-sõma. A Zezi yeelame: “Neb nins sẽn wʋmd Wẽnnaam goama n sakdẽ wã, bark bee bãmb zut n yɩɩda.”—Luk 11:28.

2. Sẽn na yɩl n paam sũ-noog zaka pʋgẽ, bõe la d segd n sak n deege?

2 Tõnd sã n dat n paam sũ-noog zaka pʋgẽ, rẽnd d sak n deeg tɩ yaa a Zeova, a Zezi sẽn bool tɩ “tõnd Ba” wã la zak lugenda. (Matɩe 6:9) Yaa tõnd saasẽ Ba wã maasem yĩng la zak fãa be tẽng zugu, la sɩd-sɩda, yẽ n mi bũmb ning sẽn kõt zagsã neb sũ-noogo. (Efɛɛz rãmba 3:14, 15) Woto, yaa bõe la Biiblã yet tõnd zakã ned fãa sẽn segd n maan a soabã wɛɛngẽ?

YAA WẼNNAAM N LUGL ZAKA

3. Sã n yaa ne Biiblã, wãn to la zak sɩng-yã, la bõe yĩng tɩ d miẽ t’a sẽn yetã yaa sɩda?

3 A Zeova naana pipi ninsaalb a Ãdem ne a Hawa, n kɩt tɩ b kẽ kãadem. A Zeova ning-b-la tẽng zug arzãn sẽn be rasãnd pʋgẽ, b sẽn boond tɩ Edɛn zẽedã, la a yeel-b tɩ b “rog kamb n pid dũniyã.” (Sɩngre 1:26-28; 2:18, 21-24) Kiba-kãngã pa soalem ye, bala a Zezi wilgame tɩ Sɩngr sebrã sẽn yeel bũmb ning zak sɩngr wɛɛngẽ wã yaa sɩda. (Matɩe 19:4, 5) Bɩ d ges bũmb ning sẽn kɩt tɩ sũ-noog tõe n zĩnd zak pʋgẽ wã, baa ne tõnd sẽn segd zu-loees wʋsgo, tɩ vɩɩmã pa wala Wẽnnaam sẽn da rat tɩ yɩ to-to wã.

4. a) Wãn to la zakã ned fãa tõe n sõng n paas zakã neb sũ-noogo? b) Bõe yĩng t’a Zezi vɩɩmã zãmsg tar yõod wʋsg sẽn na yɩl n paam sũ-noog zakã pʋgẽ?

4 Zakã ned kam fãa tõe n sõngame tɩ zakã neb tall sũ-noogo, a sẽn na n dɩkd Wẽnnaam togs-n-taar n tar nonglem. (Efɛɛz rãmba 5:1, 2) La tõnd sẽn pa tõe n yã Wẽnnaamã yĩnga, wãn to la d tõe n dɩk a togs-n-taare? D tõe n bãnga a Zeova sẽn maand to-to wã, bala a tʋma a Bi-kãsengã t’a yi saasẽ n wa tẽngã zugu. (Zã 1:14, 18) Biribl kãng yaa a Zezi Kirist. A sẽn da wa n be tẽngã zugu, a rɩka a saasẽ Ba wã togs-n-taar sõma hali tɩ f sã n da be a taoor n kelgd-a, ra yaa wa f sẽn be ne a Zeova mengã n kelgd-a bala. (Zã 14:9) Woto yĩnga, d sã n bãng nonglem ning a Zezi sẽn tall ne nebã la d rɩk a togs-n-taare, tõnd ned kam fãa tõe n sõngame tɩ d zakã neb tall sũ-noog n paase.

A ZEZI YAA MAK-SÕNG N KÕ SƖDBÃ

5, 6. a) Wãn to la a Zezi sẽn tall manesem ning ne a karen-biisã yaa mak-sõng n kõ sɩdbã? b) Bõe la d segd n maan n paam d yel-wẽnã sugri?

5 Biiblã yetame tɩ sɩdbã manesem ne b pagbã segd n yɩɩ wa a Zezi sẽn tall manesem ning ne a karen-biisã. Ges-y Biiblã sẽn sagend rẽ wɛɛngẽ: ‘Raopa, bɩ y nong y pagba wa Kirist sẽn nong bãmb tẽedbã n kõ bãmb meng bãmb yĩngã. . . . Yaa woto, raopa tog n nonga b pagb wa bãmb mens yĩnsi. Ned ninga sẽn nong a paga, a nonga a menga. Tɩ bõe, ned nan ka kisg a meng yĩng abada. La a rɩlgd-a lame la a geta a meng yell wa Kirist sẽn maand bãmb nebã.’Efɛɛz rãmba 5:23, 25-29.

6 A Zezi sẽn tall nonglem ning ne a karen-biisã yaa makr sẽn zems zãng n kõ sɩdbã. A Zezi ra “pida ne nonglem kãseng b neba yĩnga,” hal n dɩk a vɩɩmã n maan maoong n kõ-ba, baa ne b sẽn da yaa koangdbã. (Zã 13:1; 15:13) Woto, b sagenda sɩdbã me woto: “Bɩ y [ket n] nong y pagba, la y ra maan gãgs ne bãmb ye.” (Kolos rãmbã 3:19) Bõe n na n sõng sɩd t’a tũ sagl-kãngã, sẽn tɩ yɩɩd fãa, a pagã sã n wa pa tʋm ne yam? A pa segd n yĩm tɩ yẽ mengã kongdame ye, la a segd n tẽega a sẽn tog n maan bũmb ning n paam Wẽnnaam sugrã. Bõe la a segd n maane? A segd n kõo neb nins sẽn beegd yẽ wã sugri, la a pagã me bee nin-kãens sʋka. Vẽenega, pagã me segd n maana woto. (Matɩe 6:12, 14, 15) Masã, yãmb nee bũmb ning sẽn kɩt tɩ neb kẽer yetẽ tɩ kãadem sẽn tar sũ-noog yaa sug-kõtb a yiib lagem-n-taarã bɩ?

7. A Zezi ra mii bõe tiir a karen-biisã wɛɛngẽ, la mak-sõng bʋg la rẽ kõt sɩdbã?

7 Sɩdbã segdame me n tẽeg tɩ wakat fãa, a Zezi gesa a karen-biisã yelle. A ra mii a yamẽ tɩ yɛl n be b sẽn pa tõe n maane, la tɩ b tara bõn-datem me. Wala makre, b sẽn da wa n ya wã, a yeel-b lame: “Bɩ y wa yi n kẽng we-kɛɛnga neb sẽn ka beẽ n tɩ vʋʋs bilfu.” (Mark 6:30-32) Segdame tɩ d tags pagbã yell me woto. Biiblã wilgdame tɩ b yaa neb sẽn “ka pãnga,” n kõt sɩdbã noor tɩ b waoog b pagbã. Bõe yĩnga? Bala sɩdbã ne pagbã fãa yaa pʋɩt-n-taas ne “vɩɩm barka kũunã.” (1 Pɩɛɛr 3:7) Sɩdbã segdame n tẽeg tɩ yaa wẽn-sakrã n tar yõod Wẽnnaam nifẽ, la pa m yaa rao bɩ pagã ye.—Yɩɩl Sõamyã 101:6.

8. a) Wãn to la sɩd ‘sẽn nong a pag nong a menga’? b) Rao ne a pag sẽn yaa ‘yĩng a yembrã’ võor yaa bõe?

8 Biiblã yetame tɩ sɩd “sẽn nong a paga, a nonga a menga.” Rẽ wã yaa raoã ne a pagã sẽn ‘ka leb n yaa b yiib yɛsa, la b yaa yĩng a yembr’ wa a Zezi sẽn yeelã yĩnga. (Matɩe 19:6) Woto, pag ne rao lagengã segd n teka bãmb ne taab bala. (Yelbũna 5:15-21; Hebre dãmba 13:4) Tõe n yɩɩ woto, sã n mik tɩ kẽed-n-taag fãa to ratem yell n pak-a n yɩɩd a mengã rẽnda. (1 Korẽnt dãmba 7:3-5) Tara yõod wʋsg tɩ d tẽeg woto: ‘Ned nan ka kisg a meng yĩng abada. La a rɩlgd-a lame la a geta a meng yelle.’ Sɩdbã segd n nonga b pagbã wa b sẽn nong b mensã to-to wã, n tẽegdẽ tɩ bãmb mensã me tara kolg-n-togs b zu-soabã sẽn yaa a Zezi Kiristã taoore.—Efɛɛz rãmba 5:29; 1 Korẽnt dãmba 11:3.

9. A Zezi zʋg-sõng bʋg la b wilg Filip rãmb sak a 1:8 pʋgẽ, la bõe yĩng tɩ sɩdbã segd n tall nonglem kãngã ne b pagbã?

9 Tʋm-tʋmd a Poll goma ‘Kirist nonglem sẽn naag ne bʋgsmã’ yelle. (Filip rãmba 1:8NW) A Zezi sẽn da yaa nin-bʋgsgã kɩtame t’a pẽnegr da noomẽ, tɩ pagb nins sẽn lebg a karen-biisã ra nong-a rẽ yĩnga. (Zã 20:1, 11-13, 16) Pagbã ratame tɩ b sɩdbã tall nonglem sẽn naag ne bʋgsem ne-ba.

A ZEZI YAA MAK-SÕNG N KÕ PAGBÃ

10. Wãn to la a Zezi kõ pagbã mak-sõngo?

10 Zak yaa siglga, la sẽn na yɩl t’a yɩ sõma, rẽnda a tall zu-soaba. A Zezi mengã tara Zusoab a sẽn sakde. ‘Kirist Zusoaba yaa Wẽnnaam,’ wala ‘pag zu-soab sẽn yaa rao wã.’ (1 Korẽnt dãmba 11:3, Sebr Sõngo) A Zezi sẽn sakd Wẽnnaam zu-sobendã yaa mak-sõngo, bala tõnd ned kam fãa tara zu-soab d sẽn segd n sake.

11. Manesem bʋg la pag segd n tall ne a sɩda, la rẽ tõe n woma bi-bʋse?

11 Rapã sẽn pa zems zãngã kongdame, tɩ naoor wʋsgo, b pa maand b zak sobendã tʋʋm tɩ zems ye. Rẽnd bõe la pag segd n maane? A pa segd n paoog a sɩdã sẽn maand bũmb ningã, bɩ n bao n deeg zakã soab zĩig ye. Pag segdame n tẽeg tɩ sũ-bʋgsem la sũ-maasem tara yõod wʋsg Wẽnnaam nifẽ. (1 Pɩɛɛr 3:4) A sã n tar zʋg-sõma kãense, a na n mikame tɩ sak a sɩdã wa Wẽnnaam sẽn datã yaa bũmb sẽn tõe, baa sã n wa yaa toogo. Biiblã pʋd n yetame: “Bɩ pag waoog a sɩda.” (Efɛɛz rãmba 5:33) La sã n mik t’a sɩdã pa sakd Kirist wa a Zusoaba? Biiblã sagenda pagbã: “Pagba, bɩ y sak yãmb mens sɩdba, tɩ kẽer sẽn ka sakd Wẽnnaam koɛɛga na sak Wẽnnaam bãmb pagba yel-manesem yĩnga, tɩ goam toor kaẽ ye, tɩ bõe, bãmb na n yãame tɩ yãmb maanda neere la y yõkda y mense [la y tara waoogr wʋsg ne-ba, NW].”—1 Pɩɛɛr 3:1, 2.

12. Bõe yĩng tɩ pa wẽng tɩ pag wilg a sẽn tagsd ne waoogre?

12 A sɩdã yaa tẽed-n-taag t’a pa woto me, pagã sã n wilg a tagsg sẽn yaa toor ne a sɩdã rẽnd ne manesem sẽn zemse, pa paoogr ye. Pagã tagsg tõe n zemsame, la a sɩdã sã n kelg-a, tõe n nafa zakã neb fãa. Baa ne a Abrahaam sẽn da pa sak a pag a Saara sẽn wilg zakã zu-loɛɛg a yembr sẽn tog n welg to-to wã, Wẽnnaam yeel-a-la woto: “Maan bũmb nins fãa a Saara sẽn yeel foom tɩ f maanã.” (Sɩngre 21:9-12) Vẽenega, sɩdã sã n dɩk sard yell zug tɩ pa kɩɩsd Wẽnnaam noorã, a pagã sã n tũ sard ning a sɩdã sẽn dɩkã, a wilgdame t’a sakda a sɩdã.—Tʋʋma 5:29; Efɛɛz rãmba 5:24.

Mak-sõng bʋg la a Saara kõ pagbã?

13. a) Bõe la Tɩt 2:4, 5 sagend pagbã tɩ b maane? b) Bõe la Biiblã yet welg-taabã la kãadmã kaoob wɛɛngẽ?

13 Pag sã n maand a tʋʋmd zakã pʋgẽ, a tõe n sõnga wʋsg ne a zakã rãmb yell gesgo. Wala makre, Biiblã wilgdame tɩ pagbã segdame n “nong b sɩdbã ne b kambã, la b yɩ yõk-m-mens rãmba, la gũus-m-mens rãmba, la b ges zak yell neere, la b yɩ pʋg-sõama sẽn sakd bãmb mens sɩdba.” (Tɩt 2:4, 5) Zak pag sẽn maand woto paamdame t’a zaka neb nong-a la b waoogd-a wakat fãa. (Yelbũna 31:10, 28) Baa ne rẽ fãa, sẽn mik tɩ kãadem yaa neb a yiib sẽn pa zems zãng n lagem taabã, yɛl kẽer sẽn yaa toog tɩ loog noor tõe n waa ne welg-taab bɩ kãadem kaoobo. Biiblã sakame tɩ yɛl kẽer tõe n kɩtame tɩ rao ne a pag welg taaba. La welg-taabã pa reem yell ye, bala Biiblã sagenda kẽed-n-taasã woto: “Bɩ pag ra bas a sɩd ye. . . . La bɩ rao me ra yiis a pag ye.” (1 Korẽnt dãmba 7:10, 11) Gʋlsg Sõamyã pʋgẽ yaa yell a ye bal n kõt ned sor t’a kao a kãadem. Yaa kẽed-n-taag a ye sẽn na n yo.—Matɩe 19:9.

A ZEZI YAA MAKR SẼN ZEMS ZÃNG N KÕ ROAGDBÃ

14. Manesem bʋg la a Zezi tall ne kambã, la yaa bõe la kambã rat b roagdbã nengẽ?

14 Manesem ning a Zezi sẽn tall ne kambã kõo roagdbã makr sẽn zems zãnga. Neb a taabã sẽn da rat n gɩdg kom-bõonegã tɩ b ra pẽneg a Zezi wã, a yeelame: “Bas-y kom-bõonega tɩ b wa mam nengẽ n da gɩdg bãmb ye.” Biiblã yetame tɩ rẽ poore, a ‘talla bãmb a nugẽ n tik bãmb ne a nus n ning b zut barka.’ (Mark 10:13-16) A Zezi sẽn da rɩkd sẽk n zĩnd ne kom-bõonegã yĩnga, y pa segd n maan woto ne y meng komdibli wã la y kompugli wã sɩda? Kambã sẽn datã pa tɩ y zaoos y sẽkã gɩrs-gɩrs ne-b bal ye, yaa tɩ y rɩk sẽk wʋsg meng n zĩnd ne-ba. Y segd n dɩka sẽk b zãmsg yĩnga, bala yaa woto la a Zeova baood tɩ y maane.—Tõodo 6:4-9.

15. Bõe la roagdbã tõe n maan n kogl b kambã?

15 Dũni kãngã sẽn lebgd wẽng n paasdẽ wã yĩngã, kambã rata roagdb sẽn na n kogl-b ne neb nins sẽn dat n maan-b wẽngã, wala makre ne neb nins sẽn baood n na n tʋm tʋʋm-dẽgd ne-bã. A Zezi ra nonga a karen-biisã wʋsgo, n bool-b tɩ yẽ “kom-bõonego.” Ges-y a sẽn maan to-to n kogl-ba: B sẽn wa n yõk-a n na n kʋ wã, a kɩtame tɩ b bas a karen-biisã tɩ b looge. (Zã 13:33; 18:7-9) Roagdba, ning-y y yamẽ wakat fãa t’a Sʋɩtãan baoodame n dat n sãam y kambã. Y segd n deng n keoog-b lame t’a ra wa paam-b ye. * (1 Pɩɛɛr 5:8) Rũndã-rũndã, kambã rata koglg n yɩɩd pĩndã, tɩ bũmb ra wa maan-ba, bɩ bũmb ra wa sãam b tẽebã, la tɩ b ra wa kʋɩɩb-b ye.

A Zezi sẽn tall manesem ning ne kambã tõe n zãmsa roagdbã bõe?

16. A Zezi sẽn tall manesem ning ne a karen-biisã pãn-komsmã tõe n zãmsa roagdbã bõe?

16 Yʋng ning sẽn deng a Zezi kũumã, a karen-biisã wẽe no-koeemd n dat n bãng ned ning sẽn yaa kãseng n yɩɩd bãmb sʋkã. A Zezi sũur pa yik ne-b ye, la ne nonglem a baoa goam sẽn na n kẽ b sũyã, la a kõ-b mak-sõngo. (Luk 22:24-27; Zã 13:3-8) Yãmb sã n yaa roagda, rẽ yĩnga, y nee y sẽn tõe n tũ a Zezi mak-sõngã, y sẽn kibind y kambã to-to wã pʋgẽ bɩ? Yaa sɩd tɩ b rata kiblgu, la segd n yɩɩ ne “tɩrlem,” la pa ne sũ-yikr abada. Y segd n gũusa ne y goama, tɩ ra wa ‘zabd wa sʋʋg sẽn wãagd ned ye.’ (Zeremi 30:11; Yelbũna 12:18) Y sẽn kibind y biigã to-to ningã segd n kɩtame tɩ kaoosg poor bɩ a yã tɩ sɩd ra zemsame.—Efɛɛz rãmba 6:4; Hebre dãmba 12:9-11.

A ZEZI YAA MAK-SÕNG N KÕ KAMBÃ

17. Wãn to la a Zezi kõ kambã makr sẽn zems zãnga?

17 A Zezi makrã tõe n zãmsa kambã bũmb bɩ? N-ye. Ne a Zezi mak-sõngã, a wilga kambã b sẽn segd n sak b roagdbã to-to. A yeelame: “Yaa m Ba sẽn zãms maam bũmb ninga la m gomda.” La a paase: “Mam sẽn maand bũmb ninsa tata bãmb yam daar fãa.” (Zã 8:28, 29) A Zezi ra sakda a saasẽ Ba wã, la Biiblã sagenda kambã me tɩ b sak b roagdbã. (Efɛɛz rãmba 6:1-3) Baa ne a Zezi sẽn da yaa biig sẽn zems zãngã, a ra sakda a roagdb a Zozɛf la a Maari sẽn da yaa ninsaalb sẽn pa zems zãngã. Sɩd-sɩda, rẽ sõng n kɩtame t’a Zezi zakã ned fãa paam sũ-noogo!—Luk 2:4, 5, 51, 52.

18. Bõe yĩng t’a Zezi sak a saasẽ Ba wã wakat fãa, la kambã sã n yaa sakdba ãnd dãmb sũy la b noogda?

18 Wãn-wãn la kambã tõe n wõneg a Zezi n paase, sẽn na yɩl tɩ b roagdbã sũy yɩ noogo? Wakat ninga kambã tõe n getame tɩ yaa toog ne-b tɩ b sak b roagdbã, la yaa woto la Wẽnnaam dat tɩ kambã maane. (Yelbũna 1:8; 6:20) A Zezi ra sakda a saasẽ Ba wã wakat fãa, nana walla toog sasa me. Vugri Wẽnnaam sẽn da rat t’a Zezi maan bũmb sẽn yaa toog wʋsgã a yeelame: “Bɩ y yiis bõn-yũudl kãnga [a sẽn da segd n maanã,] mam taoore.” Baasg zãnga, a Zezi maana bũmb ning Wẽnnaam sẽn kosã, bala a tẽegame t’a Ba wã ra miime n yɩɩd yẽ. (Luk 22:42) Kambã sã n zãmsd sakre, b na n nooga b roagdbã sũy la b saasẽ Ba wã sũur wʋsgo. *Yelbũna 23:22-25.

Kambã sã n wa paam makre, b segd n tagsa bõe yelle?

19. a) Wãn to la a Sʋɩtãan makd kambã? b) Biig sã n yo, tõe n maana a roagdbã bõe?

19 A Sʋɩtãan maka a Zezi, la d bãng t’a na n maka d kambã me n dat tɩ b maan wẽnga. (Matɩe 4:1-10) A Sʋɩtãan mi n tũnugda ne kambã reem-n-taas kẽer sẽn na yɩl n kʋɩɩb-ba, la tõe n yɩɩ toog ne kambã tɩ b ra maan wa b reem-n-taasã ye. Rẽnd tara yõod wʋsg tɩ kambã ra tall tũud-n-ta-wẽns ye. (1 Korẽnt dãmba 15:33) A Zakoob bipugl a Dina ra tara tũud-n-taas sẽn da pa balemd a Zeova, tɩ rẽ wa ne zu-loees wʋsgo. (Sɩngre 34:1, 2) Mams-y y yamẽ n ges zu-loees la sũ-sãams nins sẽn tõe n wa kẽ y zak pʋgẽ, a ned a yembr sã n yo!—Yelbũna 17:21, 25.

BŨMB NING SẼN KÕT ZAKÃ NEB SŨ-NOOGO

20. Sẽn na yɩl n paam sũ-noog zakã pʋgẽ, bõe la zakã ned kam fãa segd n maane?

20 Zakã neb sã n tũ Biiblã saglse, b zu-loeesã welgr yaa nana n yɩɩda. Sɩda, yaa sagl-kãens tũub bal n kõt zakã neb sũ-noogo. Woto yĩnga, sɩdba, bɩ y nong y pagbã, la y tall manesem ning a Zezi sẽn tall ne a karen-biisã ne-ba. Pagba, bɩ y sak y sɩdã zu-sobendo, la y tũ pʋg-sõngã makr b sẽn bilg Yelbũna 31:10-31 pʋgẽ wã. Roagdba, zãms-y y kambã. (Yelbũna 22:6) Ba rãmba, ‘ges-y y meng yir dãmba yell’ neere. (1 Tɩmote 3:4, 5; 5:8) Kamba, sak-y y roagdbã. (Kolos rãmbã 3:20) Ned ba a yembr pa zems zãng zakã pʋgẽ ye, bala nebã fãa tudgdame. Woto yĩnga, tall-y sik-m-menga, n kot taab sugri.

21. Bõn-kãsems bʋs n be taoor n gũud tõndo, la wãn to la d tõe n paam zak sẽn tar sũ-noog masã?

21 Sɩda, Biiblã tara sagls la zãmsg wʋsg sẽn sõngd ne zak pʋgẽ vɩɩmã. Sẽn paase, a zãmsda tõnd bũmb wʋsg Wẽnnaam dũni paalgã bɩ tẽng zug arzãnã sẽn na n pid ne neb sẽn tar sũ-noog la sẽn balemd a Zeova wã zugu. (Wilgri 21:3, 4) Ad sɩd yaa bõn-kãsems n be taoor n gũud tõndo. Masã menga, d tõe n zoe n paama zak pʋgẽ vɩɩm sẽn tar sũ-noogo, d sã n tũ Wẽnnaam noyã sẽn be a Gomdã sẽn yaa Biiblã pʋgẽ wã.

^ sull 15 Sõngr sẽn na yɩl n kogl kambã bee sebr ning sẽn yaa Écoute le grand enseignant wã pʋgẽ, sak 32. Yaa a Zeova Kaset rãmbã n yiis seb-kãngã.

^ sull 18 Yaa roagd sẽn na n dat t’a biigã kɩɩs Wẽnnaam noorã bal la biigã tar sor n na n zãgse.—Tʋʋma 5:29.