1. ¿Toni tepaleuia maj se yolpaki kemej kalyetouanij?

JIOVA DIOS kineki maj yolpakikan kalyetouanij. Yejua ika, itech iTajtol, Biblia, kinmaka tajtolmej tein ika moojtokaltis sejse akin poui itech kalyetouanij, uan kiniluia tein kichia maj kichiuakan. Keman se kichiua kemej yejuatsin teyolmajxitia, nochi kuali kisa. Kemej Jesús kijtoj: “Tatiochiualme de Dios nochi nekes ten kiyekakij in Tajtoltsin de Dios uan kitakamatij” (Lucas 11:28).

2. ¿Toni moneki tikmatiskej uan ijkon tiyolpakiskej kemej kalyetouanij?

² Tein techpaleuis maj tiyolpakikan kemej kalyetouanij, moneki tikmatiskej ke Jiova, yejuatsin akin kitalij yekinika kalyetouanij. Jesús kijtoj ke Dios yejuatsin “Toueyitajtsin” (Mateo 6:9). Nochin kalyetouanij moajsij axkan porin toTajtsin akin nemi iluikak kitalij, uan yejua ika kimati keniuj yolpakiskej (Efesios 3: 14, 15, TNM). Axkan, kemej kijtoua Biblia, ¿toni kichia Dios maj kichiuakan sejse akin poui itech kalyetouanij?

3. ¿Toni techtapouia Biblia kemej peuak yekinika kalyetouanij, uan keniuj tikmatij ke melauak tein kijtoua?

³ Jiova kichijchiuak yekinika takat Adán, uan yekinika siuat Eva uan kinnamiktij. Kintalij maj nemikan itech se kualtsin taltikpak xochital tein moajsia Edén, uan kinnauatij maj kinpianij konemej keman kiniluij: “Xikinpiakan konemej uan ximomiakilikan uan ximomoyauakan noyampa taltikpak” (Génesis 1:26-28; 2:18, 21-24). Tein techtapouia Génesis keniuj peuak nemilis kemej kalyetouanij, amo sayoj se tetapouilis, ta Jesús kinextij ke melauj tein kijtoua (Mateo 19:4, 5). Axkan tikpiaj miak kuejmolmej uan amo tinemij kemej Dios yekinika kinekia. Maski ijkon, uelis tiyolpakiskej kemej kalyetouanij. Maj tikitakan keyej.

4. 1) ¿Keniuj uelis tisejsemej titapaleuiskej maj tiyolpakikan kemej kalyetouanij? 2) ¿Keyej motelneki maj tikixmatikan inemilis Jesús uan ijkon tiyolpakiskej kemej kalyetouanij?

⁴ Komo tikchiuaj kemej Dios uan tiknextiaj netasojtalis, tisejsemej uelis titapaleuiskej maj tiyolpakikan kemej kalyetouanij (Efesios 5:1, 2). Sayoj ke, ¿keniuj uelis tikchiuaskej kemej Dios, ta nion no ueli tikitaj? Maski ijkon, kemaj ueli tikmatij keniuj kichiua teisa, porin kiualtitanik itayekankaKonetsin nikan taltikpak (Juan 1:14, 18). Nejin teKoneuj, Jesucristo, tel okachi kuali ijkon kichiuak kemej iTajtsin, uan keman kiitayaj uan kitenkakiaj Jesús, kemej yeskia yetoyaj iuan Jiova uan kitenkaktoyaj (Juan 14:9). Yejua ika, tisejsemej uelis titapaleuiskej maj tiyolpakikan kemej kalyetouanij, komo tikitaj netasojtalis tein kinextij Jesús uan tiktojtokaj neskayot tein kikauak.

5, 6. 1) Kemej Jesús mouikak iniuan itatojtokakauan, ¿toni neskayot kinkauilij tetakauan? 2) ¿Toni moneki tikchiuaskej komo tiknekij maj Dios techtapojpolui totajtakoluan?

⁵ Biblia kijtoua ke takat namikej moneki kuali mouikas iuan inamik, kemej Jesús mouikak iniuan imomachtijkauan. Xikonita nejin tanauatil tein Biblia kinmaka tetakauan: “Moneki xikintasojtatiyakan namosiuauan ijkon keme Totekotsin Cristo kinyoltasojta itaneltokakauan. Uan [...] hasta motemaktij ma kimiktikan [...]. Uan no ijkon moneki ke in teyokichuan [oso tetakauan] ma kintasojtatinemikan ninsiuauan ika ne tetasojtalis tenika kada se teyokich mopialitinemi uan motasojtatinemi. Porin [...] ten kitasotajtinemi isiuatsin, [...] motasojtatinemi yejua san [...]. Cada se tagat motasojtatinemi kuak motekipanoa uan moyekpia. Uan no ijkon Totekotsin Cristo kichiutinemi” (Efesios 5:23, 25-29).

⁶ Ika netasojtalis tein Jesús kinnextilij itatojtokakauan, kinkauilij okachi kuali neskayot tetakauan. Yejua “kinyoltasojtak nimomachtijkauan hasta tech nojon tonal de nimikilis” maski katkaj tajtakouanij, uan ininka motemaktij (Juan 13:1; 15:13). Yejua ika, tetakauan kinnauatiaj: “Xikintasojtatiyakan namosiuauan [...] uan amo xikinyolxokolikan” (Colosenses 3:19). ¿Toni kipaleuis takat namikej maj kitojtoka nejin tayolmajxitilis, maski kemansa inamik amo kichiua teisa kemej moneki? Maj kielnamiki ke yejua kemansa no mopoloua uan moneki maj kichiua teisa uan ijkon Dios kitapojpoluis. ¿Toni? Moneki achto kintapojpoluis akin kichiuiliaj tein amo kuali, no ompa poui inamik. Sayoj ke siuat no ijkon moneki kichiuas (xikonixtajtolti Mateo 6:12, 14, 15). Yejua ika moijtoua ke namikuanij akin yolpakij, yejuan akin kimatij motapojpoluiskej.

7. ¿Toni nochipa kielnamiktoya Jesús, uan keyej se kuali neskayot kinkauilia tetakauan?

 ⁷ Takamej no moneki kiitaskej ke Jesús nochipa kinajsikamatik imomachtijkauan. Nochipa kielnamiktoya tein amo ueliaj kichiuayaj uan tein kintajtaniaya ininnakayo. Se neskayot, se tonal keman sioujtoyaj kiniluij: “Xiualakan [...] kampa amo aka yetok uan ximoseuikan tepitsin” (Marcos 6:30-32). Siuat no ijkon moneki kiajsikamatiskej. Biblia kijtoua ke “yejuan kachi amo kipiaj chikaualis” uan kinnauatia tetakauan maj ‘kinmouiskapiakan’. ¿Keyej? Porin kemej takat uan kemej siuat, nochin kiseliskej “teiknelilis de Dios” (1 Pedro 3:7). Takat namikej moneki kielnamikis ke Dios kinmaka poujkaitalis akin amo keman kikauaj, uan amo komo takamej oso siuamej (Salmo 101:6).

8. 1) ¿Keyej uelis tikijtoskej ke takat namikej akin “kitasotajtinemi isiuatsin, [...] motasojtatinemi yejua san”? 2) ¿Toni kijtosneki maj takat uan siuat mochiuakan “sayoj se”?

⁸ Biblia kijtoua ke takat akin “kitasotajtinemi isiuatsin, [...] motasojtatinemi yejua san”. ¿Keyej? Jesús kinextij ke ‘amo omen ok, ta, sayoj se’ (Mateo 19:6). Yejua ika, akin namikej moneki kinejnekis motekas sayoj iuan inamik (Proverbios 5:15-21; Hebreos 13:4). Tein kipaleuis itech nejon, moneki kiitas keniuj kiyolpaktis inamik uan amo sayoj yejua (1 Corintios 7:3-5). Se kimoujkakaki maj moijto ke “nion akin kitauelita inakayo, ta kitamaka uan kixajxakualoua”. Takat namikej moneki kitasojtas inamik kemej yejua motasojta, uan moneki kielnamikis ke tein kichiuas, satepan itayekankauj, Jesucristo, kitajtanis (Efesios 5:29, TNM; 1 Corintios 11:3).

9. ¿Toni kualneskayot tein kinextij Jesús moijtoua itech Filipenses 1:8, uan keyej moneki kinextiskej tetakauan?

⁹ Tatitanil Pablo ika tajtoj “tetasojtalis de Cristo Jesús” (Filipenses 1:8). Ika netasojtalis tein kinextiaya Jesús,  oksekin kuali momachiliayaj. Imomachtijkauan siuamej tel kuali momachiliayaj kemej yejua iniuan mouikaya (Juan 20:1, 11-13, 16). No ijkon, siuamej kinejnekij maj ininnamik kinnextilikan netasojtalis.

10. ¿Toni neskayot kinkauilij Jesús siuamej akin kipiaj ininnamik?

¹⁰ Kemej se oloch taltikpakneminij, kalyetouanij moneki maj aksa kinixyekana uan ijkon nochi kuali kisas. Jesús no kipia itayekankauj uan mokaua maj kiixyekana. “Totajtsin Dios, Yejuatsin kiyekantinemi Cristo”, ijkon kemej tetakauj “kiyekantinemi isiuau” (1 Corintios 11:3). Jesús nochipa mokaua maj kiixyekana iTayekankauj, Dios. Ijkon techmaka se kuali neskayot, ta tisejsemej tikpiaj totayekankauj akin moneki timokauaskej maj techyekana.

11. ¿Toni moneki kichiuas siuat namikej iuan inamik, uan toni uelis mochiuas ika ikuali tachiualis?

¹¹ Kemej titajtakouanij, tetakauan no mopolouaj, uan kemansa amo kinixyekanaj ininchankauan kemej moneki. ¿Toni moneki kichiuas siuat namikej itech nejon kuejmol? Moneki amo kiijtos inamik ininixpan oksekin, nion no maj kiyejyeko kiixyekanas ichankauan. Moneki kielnamikis ke Dios semi kipatiuita maj amo niman kualani, ta maj yolseujto (1 Pedro 3:4). Komo ijkon kichiua, okachi amo ouij kikisas mokauas maj kiixyekana inamik, maski kipias uejueyi kuejmolmej. Uan no, Biblia kijtoua: “Tesiuau moneki ma momouiskauika” iuan itakauj (Efesios 5:33). Sayoj ke, ¿toni moneki kichiuas komo yejua amo kiselia Cristo kemej itayekankauj? Biblia kinyolmajxitia siuamej akin kipiaj ininnamik: “Ximotekauilikan ma namechyekanakan namoyokichuan [oso namotakauan]. Porin takan  sekin [...] amo kitakamatij in Tajtoltsin de Dios, ijkuakon namejuan nantesiuauan nankintaneltoktiske [...] ika namochipaukanemilis uan amo monekis xikinnojnotstokan. Uan kuak [...] kitaske ke namejuan nanchipaukanemij uan ke nantatakamatinemij, ijkuakon yejuan kineltokaske in Tajtoltsin de Dios” (1 Pedro 3:1, 2).

12. ¿Uelis siuat namikej kijtos itanemilil ika poujkaitalis?

¹² Kemansa siuat namikej amo kiuelitas tein kijtos inamik, tein momachtia oso tein amo. Sayoj ke, komo achto kuali kinemilia keniuj kiluis itanemilil, amo kinextijtos ke amo kipoujkaita. Xa tein kijtoua siuat yejua tein okachi kuali uan nochin ichankauan kinpaleuis komo kitajtolkaki. Biblia techtapouia ke Sara kiluij inamik, Abrahán, se taman kemej ueliskiaj kimelauaskiaj kuejmol tein kipiayaj kalijtik. Maski yejua amo kiuelkakik tanemilil, Dios kiluij: “Xiktajtolkaki” (xikonixtajtolti Génesis 21:9-12). Axkan, keman takat namikej satepan kijtoua keniuj mochiuas teisa, uan amo kitapanauilia itanauatiluan Dios, siuat namikej moneki kiselis tein  kijtos inamik uan kipaleuis maj mochiua kemej moijtoj (Hechos 5:29; Efesios 5:24).

13. 1) ¿Toni kinyolchikaua Tito 2:4, 5 maj kichiuakan siuamej akin kipiaj ininnamik? 2) ¿Toni kiniluia Biblia namikuanij akin kinemiliaj mokauaskej oso kitsayanaskej amat ininixpan tekiuanij?

¹³ Tekit tein kichiua siuat namikej motelneki, ta ijkon kuali moajsij ichankauan. Ijkon kiniluia Biblia, moneki “kintasojtatinemiske ninyokichuan [oso inintakauan] uan [...] ninkonetsitsin. [...] Ma yolmajsitinemikan uan ma kipiakan ne yolchipaualis. Uan no moneki ma kuali motekitilikan tech ninkalyetolis, uan ma no kipiakan teiknelilis. Uan no moneki ma kintakamatikan” inintakauan (Tito 2:4, 5). Siuat namikej uan temomaj akin ijkon  kichiua, ichankauan okachi kitasojtaj uan kipoujkaitaj (xikonixtajtolti Proverbios 31:10, 28). Sayoj ke, nochin namikuanij tajtakouanij. Yejua ika, kemansa kipiaskej uejueyi kuejmolmej, uan ika tamis mokauaskej oso kitsayanaskej amat ininixpan tekiuanij. ITajtol Dios kinkaua maj mokauakan sayoj komo kipiaj seki taman kuejmolmej. Sayoj ke maj amo akin kiauilmati nejin, ta Biblia tayolmajxitia: “Tesiuau ma amo mosekokaua de” itakauj, ijkon kemej tetakauj “ma amo kisekokaua ne isiuau” (1 Corintios 7:10, 11). Uan no, Biblia kijtoua ke uelis kitsayanaskej amat ininixpan tekiuanij, komo semej namikuanij auilnemi (Mateo 19:9).

14. ¿Keniuj mouikak Jesús iniuan konemej, uan toni moneki kichiuaskej tepopauan iniuan?

¹⁴ Jesús kinkauilij tepopauan okachi kuali neskayot, kemej moneki mouikaskej iniuan ininkoneuan. Keman sekin kinekiaj kintsakuiliskej konemej maj amo kinetechouanij Jesús, yejua kijtoj: “Xikinkauakan koneme ma ualakan nouan uan amo xikintakaualtikan”. Biblia techtapouia ke satepan “kinmakitskij in koneme uan kinnapaloj uan kinkuamajpachoj [oso kitalij imay ininkuako] uan ijkon kintiochiuak” (Marcos 10:13-16). Kemej Jesús kixeloj tepitsin tonal uan ijkon yetoya iniuan konemej, ¿amo tikonnemilia ke no ijkon moneki tikonchiuas? Moneki maj ueuejkaua xionyeto iniuan, amo sayoj ijsiujka. No motelneki xikonxelo tepitsin tonal uan ijkon tikonmachtis, ta Jiova ijkon kinnauatia tepopauan (xikonixtajtolti Deuteronomio 6:4-9).

15. ¿Toni moneki kichiuaskej tepopauan uan ijkon uelis kiitaskej maj amo teyi kinpano ininkoneuan?

¹⁵ Tinemij kampa okachi onkak tein tel amo kuali.  Yejua ika, tepopauan moneki kinitaskej konemej maj amo teyi kinchiuilikan akin kinekij kinijtakoskej, kemej akin tachikaujkauiaj maj iniuan auilnemikan. Jesús kinitak maj amo teyi kinpanouani imomachtijkauan, akin kintokaytij “notasojkonetsitsin”. Ijkuak kikitskijkej uan yaya kimiktitijya, kitemoj keniuj ueliskiaj choloskiaj (Juan 13:33; 18:7-9). Komo tejuatsin tiontepopaj oso tiontemomaj, xikonyekpia mokoneuan ika nochi tein Amokuali kiyejyekos kinchiuilis uan ika kinijtakos. Uan no, xikonnejmachti toni ika moneki mopiaskej (1 Pedro 5:8). * Axkan okachi onkak miak taman tein uelis kinuikas maj kijtakokan ininnakayo, maj mouejkatilikan iuan Dios, uan maj amo chipaujkanemikan.

16. ¿Toni kinnextilia tepopauan kemej Jesús kimelauaya ininnepololuan imomachtijkauan?

¹⁶ Se youal achto keman Jesús momikiliskia, imomachtijkauan motajtolteuijkej akoni okachi ueyichiujkej katka. ¿Toni kichiuak Jesús? Amo kinkualauij, ta ika netasojtalis kinmelauak ika itajtoluan uan ika neskayot (Lucas 22:24-27; Juan 13:3-8). Komo tejuatsin tikonpia konemej, ¿keniuj no ijkon uelis tikonchiuas kemej Jesús keman kuali tikonojtokaltis? Tein melauj, moneki xikonmelaua mokoneuan, sayoj ke xikonchiua “kemej monekis” uan amo keman ika eliuis kualanyot. Nochipa achto kuali xikonnemili tein tikonijtoti, ijkon motajtoluan amo kinxokolis kemej ijkuak “tetsoponia ika se espada” (Jeremías 30:11; Proverbios 12:18). Moneki tikonmelauas konet kemej kiajsikamatis satepan ke yejua tein okachi kuali katka (Efesios 6:4; Hebreos 12:9-11).

17. ¿Keyej kinkauilij Jesús okachi kuali neskayot konemej?

¹⁷ ¿Kinnextilia teisa konemej tein kichiuak Jesús? Kemaj. Ika itachiualis kinextij ke konemej moneki kintakamatiskej inintatuan. Kijtoj: “Sayo nikijtojtinemi ten Notajtsin Dios nechnextilij ya. [...] Nejuatsin nachipa nikchiutinemi sayo ne ten Yejuatsin kipaktia” (Juan 8:28, 29). Ijkon kemej Jesús kitakamatik iTajtsin, konemej no moneki kintajtolkakiskej inintatuan. Tein melauj, ijkon tanauatia Biblia (xikonixtajtolti Efesios 6:1-3). Maski Jesús katka se konet akin amo kipiaya tajtakol, kintakamatik itatuan José uan María, akin katkaj tajtakouanij. Yejua nejon tein tapaleuij maj yolpakinij kemej kalyetouanij (Lucas 2:4, 5, 51, 52).

18. ¿Keyej Jesús nochipa kitakamatik iTajtsin akin nemi iluikak, uan akonimej kinyolpaktiaj konemej akin kintakamatij inintatuan?

¹⁸ ¿Keniuj konemej okachi uelis tamatiskej kemej Jesús uan kinyolpaktiskej inintatuan? Se taman, ika inintatakamatilis. Maski kemansa ouij kinkisas, yejua nejon tein Dios kineki maj kichiuakan (Proverbios 1:8; 6:20). Jesús nochipa kitakamatik iTajtsin akin nemi iluikak, uan no ijkuak kipanok tein okachi ouij. Keman monekiaya kichiuas teisa tel ouij tein Dios kinauatijka, kijtoj: ‘Xinechajchiuili nijin tajyouilis ten nikijyouiti ya’. Maski ijkon, kichiuak itanejnekilis Dios porin kiajsikamatia ke iTajtsin kimatia toni okachi kuali (Lucas 22:42). Konemej akin momachtiaj tatakamatiskej, kinyolpaktiaj inintatuan uan Jiova (Proverbios 23:22-25). *

19. 1) ¿Keniuj Satanás kintalilia tayejyekolis telpochmej uan ichpochmej? 2) ¿Keniuj momachiliaj tepopauan keman tekoneuan kichiuaj tein amo kuali?

¹⁹ Amokuali kitalilij tayejyekolis Jesús, uan amo tiomeyolouaj  ke no ijkon kinchiuas telpochmej uan ichpochmej uan ika nejon, maj kichiuakan tein amo kuali (Mateo 4:1-10). Se neskayot, uelis kichiuas maj akin iniuan momachtiaj kinchikaujkauikan maj kichiuakan teisa tein amo kuali, ta kimattok ke tel ouij kixikoskej. Yejua ika, motelneki maj amo mouikakan iniuan akin amo kitekitiliaj Dios (1 Corintios 15:33). Kemej Dina, ikonetsin Jacob: yejua mouikak iniuan akin amo kiueyichiuayaj Jiova, uan nejon kiualkuilij miak kuejmolmej (Génesis 34:1, 2). Tejua telpoch oso ichpoch, ¿timonemiliani keniuj tel tajyouiaj kalyetouanij keman semej auilnemi oso kichiua okse taman tein amo kuali? (Proverbios 17:21, 25.)

20. ¿Toni moneki kichiuaskej sejsemej akin pouij itech kalyetouanij tein kinpaleuis maj yolpakikan?

²⁰ Keman onkak kuejmolmej kalijtik, okachi amo ouij se kimelaua komo se kitojtoka tayolmajxitilis tein kitemaka Biblia. Tein melauj, kemej tikitakejya, komo tiktakamatij nejon tayolmajxitilis yejua tein techpaleuia maj tiyolpakikan kemej kalyetouanij. Yejua ika, tetakauan, xikintasojtakan nanmonamik  uan ximouikakan iuan, kemej Jesús mouikak iniuan imomachtijkauan. Siuamej, ximokauakan maj namechyekanakan nanmonamik, uan xiktojtokakan ikuali neskayo siuat namikej akin ika motajtoua itech Proverbios 31:10-31. Tepopauan, xikinmachtikan nanmokoneuan (Proverbios 22:6). Tejuatsin tepopaj, ‘xikoninyekyekana moonchankauan’ (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). Uan konemej, xikintakamatikan nanmotatuan (Colosenses 3:20). Nochin itech kalyetouanij tajtakouanij uan nochin mopolouaj. Yejua ika maj tiyolyemankej uan maj titajtanikan netapojpoluilis.

21. ¿Toni tein tel kualtsin tikchiaj, uan keniuj axkan uelis tiyolpakiskej kemej kalyetouanij?

²¹ Yekmelauj, Biblia kipia okachi kuali tayolmajxitilis tein kinpaleuia kalyetouanij maj yolpakikan. Uan no, ika technojnotsa yankuik taltikpak uan Xochital tein Dios kiualkuiti, kampa moajsiskej itekitikauan Dios akin yolpaktoskej (Apocalipsis 21:3, 4). ¡Tel kualtsin tein tikchiaj! Maski poliuiok nejon, axkan no uelis tiyolpakiskej kemej kalyetouanij komo tiktojtokaj tein techiluia Dios itech iTajtol, Biblia.