1. Ngo yapi khiya yo mudakaro wo mbhuri?

JEHOVHA MWARI anoda kuti upenyu hwo mbhuri yenyu huve hunodakara. Soko rake, Bhaibheri, rinopa ndhungamiro kuitira ndhengo imwe nga imwe yo pa mbhuri, recisanangura basa rakapekeja Mwari kuna imwe nga imwe. Ndhengo jo mbhuri pajinokwanirisa mabasa ajo mukuzwirana no mbhangiro ya Mwari, muvio jinova jinodakajisa. Jesu wakati: “Vano mucena kamare avo vanopurukira izwi ra Mwari, no kuriteveja.”—Luka 11:28.

2. Mudakaro wo mbhuri unofira pa kudavira cinyi?

² Mudakaro wo mbhuri unofira maningi pa kutendera kwedu kuti mbhuri yakaumbhwa ndi Jehovha, uwo wakadanijwa ndi Jesu kuva, “Baba wedu.” (Mateu 6:9) Mbhuri jese jiripo ngo ndava yo kuda kwa Baba vedu vo mugore—zve iyena anoziva zvicinyi zvinoita kuti mbhuri jive jakadakara. (VaEfeso 3:14, 15) Waro, Bhaibheri rinojijisenyi ngo pamusoro po basa ro cihwa cimwe nga cimwe co pa mbhuri?

3. Bhaibheri rinosanangura kudini matangiro o mbhuri, zve ngenyi tinodavira kuti zvarinonanga i cokwadi?

³ Jehovha wakasika vandhu vokutanga, Adhamu na Evha, wovabatanija pamwepo inga mukaji no mwamuna. Iyena wakavadira mu muzi wakaseja wo paradhiso yo pasi—munda wo Edheni—zve wakavabvunja kuti vave no vana. Jehovha wakananga kuti: “Barananyi muwande muzaje nyika.” (Genesi 1:26-28; 2:18, 21-24) Ici asipi ciitikovo haco kana kuti ngano, ngo kuti Jesu wakatatija kuti zvakanangwa muna Genesi ngo pamusoro po matangiro o mbhuri icokwadi. (Mateu 19:4, 5) Pikija tecisongana no zvineso zvizinji, upenyu nyamasi uno auripi inga zvaivetera Mwari. Imanyi tivone kuti ngenyi mbhuri inokwanisa kudakara.

4. (a) Umwe nga umwe pa mbhuri angabesera kudini kuitira mudakaro wo mbhuri yake? (b) Ngenyi kujija ngo pamusoro po upenyu hwa Jesu zvinosisira maningi kuitira mudakaro hwo mbhuri?

⁴ Umwe nga umwe pa mbhuri angabesera kuitira kuti upenyu hwo mbhuri uve unodakajisa. (VaEfeso 5:1, 2) Waro tingatevejeresa kudini Mwari zvecivoneka kuti atingakwanisi kumuvona? Tingajijira maitire a Jehovha ngo kuti iyena wakatumira mwana wake wo dangwe kubva mugore kuvia pasi pano. (Johani 1:14, 18) Paainga ari pasi pano, Mwana uwu, Jesu Kristu, wakanasa kutevejera Baba wake vo kudenga, zvokuti kuvona no kupurutana Jesu zvaiita inga kuva na Jehovha kurikumuzwa. (Johani 14:9) Ngo kudaro, ngo kujija ngo pamusoro po rudo hwakakhombijwa ndi Jesu, zve toteveja muezaniso wake, umwe nga umwe wedu angakwanisa kuitisa kuti mbhuri ive yakadakara.

5, 6. (a) Matajire akaita Jesu ungano, ngenyi akagaja muezaniso kuno majimwamuna? (b) Zvicinyi zvinodikana kuithwa kuti tiregerehwe zvishaishi?

⁵ Bhaibheri rinonanga kuti majimwamuna anodikana kutaja vakaji inga matajire akaita Jesu vateveri vake. Vonanyi zvinonanga Bhaibheri: “Imwimwivo vanarume disanyi vakaji  venyu, inga madisiro aakaita Kristu ku Gungano; wakajipira koriri, . . . Ngo maitiro ondhoo, vanarume vanodikana kudisa vakaji vavo, inga muviri yavo. Ndiani anodisa mukaji wake, anojidisa ega. Ngokuti apana mundhu anoda kuxata ko muviri wake; kaveta anouhisa no kuukorondha. Ndibzona bzaanoita Kristu ku Gungano.”—VaEfeso 5:23, 25-29.

⁶ Rudo hwa Jesu kuno ungano yo vajiji i muezaniso wakakwana kuno majimwamuna. Jesu “wakadisa mbhera magumo” ngo kupira upenyu hwake kuitira ivona, pikija zvakadaro ivona vainga ndhambo no kuva vakaperera. (Johani 13:1; 15:13) Mukufananavo, majimwamuna anokurumijihwa kudari: “Vanarume, disanyi vakaji venyu: mucadovaitira haxa.” (VaKolosi 3:19) Zvicinyi zvicazobesera majimwamuna kuti vashandise mupango uwu, maningi-ningi kudari mukaji wake nguva jimweni akaposa? Iyena anodikana kuceukija kuposa kwake pacake zve zvaanodikana kuita kuti aregerehwe ndi Mwari. Anodikana kuitenyi? Iyena anodikana kuregerera vayani vanomushaishira kubatanija mukaji wake. I cokwadi kuti, mukaji anodikanavo kuita zvondhozvo. (Verenganyi Mateu 6:12, 14, 15.) Muri kukwanisa kuvona kuti ngenyi vamweni vanonanga kuti rovorano inobudirira ngo yo vandhu vaviri vakabatana pamwe, zve vanoregererana?

7. Zvicinyi zvaaiziva Jesu zve muezaniso wapi waakasiira ku majimwamuna?

⁷ Majimwamuna vaizoita zvakanaka kurangarira kuti Jesu nguva jese, waireremeja vajiji vake. Iyena waiziva zvavacaikwanisa no zvinodiwa zvavo zvo kunyama. Inga muezaniso pavainga vakaremba, iyena wakananga kuti: “Vianyi mega pa ndau icina vandhu, muzorore padoko.” (Marco 6:30-32) Vakaji vanofaneravo kureremejwa. Bhaibheri rinosanangura inga “vakaremba” zvo kuti majimwamuna anobvunjwa kuti anodikana ‘kuvareremeja.’ Ngenyi? Ngo kuti vovaviri mwamuna no mukaji vanokovana “unyasha hwo kupona.” (1 Pedru 3:7) Majimwamuna anodikana kuceukija, zvinoitisa kuti mundhu ave anosisira kuna Mwari, kuva akagondeka, kuciripi kuva mwanarume kana mwanakaji basi.—Nduyo 101:6.

8. (a) Kuitisa kudini mwamuna “anodisa mukaji wake, anojidisa ega”? (b) Kuva “muviri umwe” zvinoda kurevenyi kuno mwamuna no mukaji wake?

 ⁸ Bhaibheri rinonanga kuti “anodisa mukaji wake, anojidisa ega.” Izvi zvinodaro ngo kuti mwanarume no mukaji wake “avaciripibze vaviri, kaveta muviri umwe” inga zvakakhombija Jesu. (Mateu 19:6) Ngo kudaro ivona avadikani kutendera pacavo kuguma pakuita vatano no umwenivo. (Mazwi Akangwara 5:15-21; Vaheberi 13:4) Ivona vangaita izvi kudari vakava no cido co kudakajisa zvidisiso zvo umweni kusiapo kuda kugutisa zvido zvavo basi. (1 VaKorinto 7:3-5) Ngwajo iyi inosisira maningi yokuti: “Apana mundhu anoda kuxata ko muviri wake; kaveta anouhisa no kuukorondha.” Majimwamuna anodikana kuda vakaji vavo inga madisiro avanojiita ivona pacavo, veciceukija kuti, ivona vanozodavira kuno musoro wavo, Jesu Kristu.—VaEfeso 5:29; 1 VaKorinto 11:3.

9. Mugariro wapi wa Jesu unonangwa pana VaFilipi 1:8, zve ngenyi majimwamuna anodikana kukhombija mugariro uwu kuno vakaji vavo?

⁹ Mupostori Pauro wakananga ngo pamusoro po ‘kudisisa’ kwainga kuri “mu mwoyo wa Kristu Jesu.” (VaFilipi 1:8) Rudo hukuru hwa Jesu, hwainga mugariro unothondoja, uwo waidakajisa vanakaji vaya vakavaya vajiji vake. (Johani 20:1, 11-13, 16) Zve vakaji vanodavo kudiwa ngo majimwamuna vavo.

10. Jesu wakagajisa kudini muezaniso wakanaka kuno vakaji?

¹⁰ Mbhuri yakaita inga sangano, kuti rishande zvakanaka rinoda musoro. Pikija Jesu, waingavo na Umwe waaizwira inga Musoro wake. “musoro wa Kristu ndi Mwari,” kudarivo “musoro wo mwanakaji i mwanarume.” (1 VaKorinto 11:3) Kujidira kwa Jesu pasi po kutungamirira ka Mwari i muezaniso wakanaka, zvecivoneka kuti tese tinodikana kuva no watinodikana kuzwira.

11. Maitiro api anodikana kuva no mukaji kuno mwamuna wake, zve ngo wapi ungazova muvio wazvo?

¹¹ Mwanarume acikazivi kuperera anoshaisha zve kazinji ari ndhambo no kuva musoro wo mbhuri wakanaka. Zvakadaro,  zvicinyi zvingaita mwanakaji? Iyena aadikani kurerusa zvinoitwa ngo mwamuna wake kana kueja kutora umusoro hwake. Vakaji vaizoita ushoni kuceukija kuti mu mavonero a Mwari, kuthiva no mujimu wo kupfava kuno mutengo mukuru. (1 Pedru 3:4) Ngo kukhombija mujimu wakadaro, kujidira pasi ko umwari, kunozomurerukira, pikija pa magariro o kunesa. Kusiapo izvo, Bhaibheri rinoti: “Mwanakaji ngaapurukirevo mwamuna wake.” (VaEfeso 5:33) Asi zvakadini kudari mwamuna acikadaviri Kristu inga Musoro wake? Bhaibheri rinokonokeja kudari: “Na imwimwivo vanakaji: zwiranyi majimwanuma enyu, kuti, nokunyati vamweni avatendi Izwi ra Mwari, vanyiswe, asi ngo mazwi kaveta ngo bziito bzo vakaji vavo, vecivona maitiro enyu akanaka no o kureremeja.”—1 Pedru 3:1, 2.

12. Ngenyi azvizivi kushata kuti mukaji ape mazano ake no nderemejo yese?

¹² Azvinenyi dangani mwamuna, mutendi doni kana kuti haiwa, akucaizovepi kutama nderemejo kudari mukaji akapavo mazano ake akasiana no o mwamuna. Mavonero o mukaji angava akarungama, zve mbhuri yese ingabesereka kudari mwamuna akapurutana mazano o mukaji wake. Abhirahama paakatama kutendera Sara, mukaji wake, paakabhuya matongehwe anoshanda o ndava imweni yo pamuzi, Mwari wakamubvunja kuti: “Itai bzaanonanga.” (Verenganyi Genesi 21:9-12.) Ndizvona kuti, mwamuna paanoita cisungo cokupejisira cicikahwisani no mutemo wa Mwari, mukaji wake anokhombija kujidira pasi ngo kubesera cisungo condhoco.—Maitiro o Vapostori 5:29; VaEfeso 5:24.

13. (a) Tito 2:4, 5 inokurumijira vanakaji vakarovohwa kuti vaitenyi? (b) Bhaibheri rinoti kudini ngo pamusoro po kuparajana no kurambana?

¹³ Mukukwanirisa basa rake, mukaji angaita zvizinji mukukorondha mbhuri. Inga muezaniso, Bhaibheri rinokhombija kuti vanakaji vakarovohwa “ngavavajijise kuita hwiru, kuita vakagondeka, no kuzwira majimwamuna avo.” (Tito 2:4, 5) Mukaji zve mai vanoita mu njira iyi, vanowana rudo hucingaperi no kureremejwa ko mbhuri yake. (Verenganyi Mazwi Akangwara 31:10, 28.) Asi, zvecivoneka kuti rovorano inoumbhwa  ngo vandhu vacikazivi kuperera, mugariro jimweni jinonesa jingapejisira ngo kuparajana kana kuti kurambana. Bhaibheri rinotendera kuparajana ngo thangwe rakatikuti. Asi, kurambana i shwiro huru maningi, ngo kuti Bhaibheri rinopangira kudari: “Mwanakaji atame kuparajana no mwamuna wake; . . . mwanarumevo ngaatame kurambana no mukaji wake.” (1 VaKorinto 7:10, 11) Basi kudari umwe wo varovorani akapombora ndipona panodika kurambana kunotendehwa mu Matahwa.—Mateu 19:9.

14. Jehovha wakatajisa kudini vana vadoko, zve vana vanodenyi kuno vabari vavo?

¹⁴ Jesu wakagaja muezaniso wakakwana kuno vabari ngo matajire aakaita vana. Vamweni pavakaeja kurambisa vana vadoko kuti vatame kukhwederera Jesu, iyena wakati: “Regeranyi bzivana bzize kondiri: mucabzirambisa.” Bhaibheri rinonanga kuti iyena “ecivakumbatira no kucanjika nyara, waivakomborera.” (Marco 10:13-16) Zvecivoneka kuti Jesu waipeja nguva no vana vadoko, amudikanivo imwimwi kuitavo zvondhozvo kuno vana venyu here? Ivona vanoda nguva yenyu zinji kamare, haiwa cibemu cayo. Imwimwi munodikana kupeja nguva  naivona ngo kuti ndizvona zvinojijisa Jehovha kuti vabari vaite.—Verenganyi Deuteronòmio 6:4-9.

15. Vabari vangaitenyi kuti vangwarire vana vavo?

¹⁵ Nyika painonga yecishatisisa, vana vanoda vabari vanovangwarira ku vandhu vanopsaka kuvakhuvaza, vakadari inga vaya vanoda kuvajipa. Vonanyi majivirire akaita Jesu kuno vajiji vake avo vaidanijwaya no rudo hwese kuti “vana.” Paainga asungwa kuti aurawe, Jesu wakanasirira gwanja kuti ivona vapokonyoke. (Johani 13:33; 18:7-9) Inga vabari, munodikana kuva makangwarira kuti muejo ja Dhiabhu jitame kukhuvaza vana venyu. Munodikana kuvangwaja paciri no nguva. * (1 Pedru  5:8) Akuzivi kumbova no ngozi jo kunyama, jo kumujimu no jo mufambiro jakakura inga ja wari.

16. Vabari vangajijenyi kubvira ku mabatire akaita Jesu vajiji vake vokutama kukwana?

¹⁶ Pa usiku hwo kupejisira, vajiji va Jesu vakavereketesana ngo pamusoro po kuti ndiani wainga mukuru pakati pavo. Kusiapo kunyangajwa naivona, Jesu no rudo hwese wakaramba ecivapingisa ngo magama no muezaniso. (Luka 22:24-27; Johani 13:3-8) Kudari muri mubari, munodikana kutevera muezaniso wa Jesu mu kupangira vana venyu. Mungamutevejeresa kudini? Izvokadi kuti ivona vanodikana kupangihwa, asi ikona kunodikana kuitwa ‘inga bzo vanofanera’, zviciripi kamare no ushungu. Imwimwi amudikani kuvereketa mucizivi kurangarira inga kuceka ko banga. (Jeremia 30:11; Mazwi Akangwara 12:18) Kupangira kunodikana kuitwa mu maitiro okuti mwana wenyu kumbejiyo azovone kuti kwaidikanadi.—VaEfeso 6:4; Vaheberi 12:9-11.

17. Mumaitiro api Jesu wakagaja muezaniso wakakwana kuno vana?

¹⁷ Vana vangajija kubvira kuna Jesu here? Hina, vangajija! Ngo muezaniso wake kamare, Jesu wakakhombija mazwire angaita vana kuno vabari vavo. Iyena wakati: “Ndinojijisa bzondakajijiswa ndi Baba wangu.” Woengejera eciti: ‘Ngari jese ndinoita bzokuvadakajisa.’ (Johani 8:28, 29) Jesu nguva Jesu waizwira Baba wake vo mugore, zve Bhaibheri rinobvunja vana kuti vazwire vabari vavo. (Verenganyi VaEfeso 6:1-3.) Pikija Jesu wainga mwana wakakwana, iyena wakazwira vabari vari vo vandhu, Jasefa na Maria, avo vainga vacizivi kukwana. Zvokadi izvo waro zvakabesera kuitira mudakaro wa umwe nga umwe wo pa ukama hwa Jesu!—Luka 2:4, 5, 51, 52.

18. Ngenyi Jesu nguva jese waizwira Baba wake vo mugore, zve ndiani anodakara vana pavanozwira vabari vavo nyamasi uno?

¹⁸ Vana vangawana njira javangava ndijona inga ndi Jesu zve vodakajisa vabari vavo here? Ndizvona kuti vana nguva jimweni vanovona zvecinesa kuzwira vabari vavo. Asi izvo ndizvona zvinoda Mwari kuti vana vaite. (Mazwi Akangwara 1:8; 6:20) Jesu nguva jese waizwira Baba wake vo mugore, pikija  pasi po mugariro jinonesa. Bvaza imweni apo kuda ka Mwari kwainga ko kuti Jesu aite ciro cimweni cinonesa kamare, Jesu wakati: “Pindisanyi mukheyo uu [ciro caaikumbihwa aite] kondiri.” Zvicinenyi, Jesu wakaita zvakakumbira Mwari, ngo kuti waiziva kuti Baba wake vaiziva maitiro akanaka pa mugariro wondhowo. (Luka 22:42) Ngo kujijira kuva vanozwira, vana vanozodakajisa vabari vavo pomwe na Baba wavo vo mugore. *—Mazwi Akangwara 23:22-25.

19. (a) Sathana anoejesa kudinivana? (b)Muvio wapi ungavepo ngo mufambiro wakashata wo vana kuno vabari?

¹⁹ Dhiabhu wakaeja Jesu, zve tingava no gwinyiso ro kuti iyena acazoejavo vocidoko kuti vaite zvakashata. (Mateu 4:1-10) Sathana Dhiabhu anoshandisa kuvangirijwa ngo vadoni, kwiana kunonesaya kucijikira. Ngo kudaro, zvinosisira maningi kuti vatame kushamwarijana no vanoita zvakashata. (1 VaKorinto 15:33) Dhaina, mwana wa Jakobe waitamba no vayani vacainamatepi Jehovha, zve izvi zvakamuviisira zvineso zvizinji. (Genesi 34:1, 2) Rangarirai basi cineso caizoviya mu mbhuri kudari umwe wavo akabatana no zvo uhure!—Mazwi Akangwara 17:21, 25.

20. Kuitira kubusa mudakaro wo mbhuri, umwe nga umwe pa mbhuri anodikana kuitenyi?

²⁰ Zvineso zvo pa mbhuri, zvakareruka kuhwisana nazvo, kudari mupango wo Bhaibheri ukashandiswa. Zvokadi, kushandisa mupango uwo i khiya kuitira mudakaro wo mbhuri. Ngo kudaro, majimwamuna, idanyi vakaji venyu, zve vatajenyi inga matajire anoita Jesu ungano yake. Vakaji, jidirenyi pasi po matungamirire o majimwamuna enyu, zve tevejeranyi muezaniso wo mwanakaji anokwanisa anosananguhwa pana Mazwi Akangwara 31:10-31. Vabari, rovejanyi vana venyu. (Mazwi Akangwara 22:6) Majibaba, tungamiriranyi ‘uxoni muzi jenyu.’ (1 Timoti 3:4, 5; 5:8) Zve vana, zwiranyi vabari venyu. (VaKolosi 3:20) Pa mbhuri apana na umwe wakakwana, vese vanoposa. Ngo kudaro ivanyi vanojidodokesa, mecikumbirana kuregerehwa.

21. I vetero inoshamaisa zvakadini iri kumbeji, zve wari tingabusisa kudini upenyu unodakajisa nyamasi uno?

²¹ Zvokadi, Bhaibheri rakazara ngo mbhangiro no jijiso jinosisira jo upenyu hwo mbhuri. Kusiapo izvo waro, irona rinotijijisa ngo pamusoro po nyika imbza ya Mwari yo paradhiso pasi pano yakazara ngo vandhu vakadakara vano namata Jehovha. (Apokalipsi 21:3, 4) Vetero inoshamaisa zvakadini iri kumbeji! Pikija wari, itusu tingabusa upenyu hwo mbhuri unodakajisa ngo kushandisa ndhungamiro ja Mwari jinowanika mu Soko rake, Bhaibheri.