Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 14

Ri rajawaxik kqabʼano rech kʼo kikotemal pa qafamilia

Ri rajawaxik kqabʼano rech kʼo kikotemal pa qafamilia
  • ¿Jas kubʼan ri achi rech jun utzalaj kʼulaj?

  • ¿Jas kubʼan ri ixoq rech kubʼan jun utzalaj kʼulaj?

  • ¿Jas rajawaxik kkibʼan ri tat nan rech e utz?

  • ¿Jas ketobʼan wi ri alkʼwalabʼ rech kʼo kikotemal pa kifamilia?

1. Rech kʼo kikotemal pa ri familia, ¿jas rajawaxik kbʼanik?

JEHOVÁ DIOS kraj che kʼo kikotemal pa taq ri familia. Rumal laʼ, pa ri Utzij, ri Biblia, xuya kan e kʼutbʼal chke konojel xuqujeʼ xubʼij ri kraj che kkibʼan jujun chke. Chiʼ kkibʼan ri e upixabʼ, kkiriq kikotemal. Junam rukʼ xubʼij Jesús: «Are kikotemal chke ri kakitatabʼej ri utzij ri Dios, kakinimaj kʼut» (Lucas 11:28).

2. ¿Jas rajawaxik kqetaʼmaj rech kʼo kikotemal pa qafamilia?

2 Rech kʼo kikotemal chupam qafamilia, rajawaxik che kqachʼobʼo che are Jehová xbʼanow ri familia. Jelaʼ xubʼij ri Jesús chiʼ xubʼij che ri Dios are «Qatat» (Mateo 6:9). Qastzij laʼ, rumal ri Qatat kʼo pa ri kaj e kʼo konojel ri familias cho ri uwach Ulew, rumal laʼ ri Dios retaʼm ri kuya kikotemal chqe (Efesios 3:14, 15). Junam rukʼ ri kubʼij ri Biblia, ¿jas kraj ri Dios che kkibʼan jujun chke ri e kʼo pa ri familia?

CHIʼ XMAJTAJ LO RI FAMILIA

3. ¿Jas kubʼij ri Biblia chrij umajtajik lo ri familia, xuqujeʼ jasche qetaʼm che wariʼ qastzij?

3 Ri Jehová xubʼan ri kebʼ nabʼe taq winaq, ri Adán rukʼ ri Eva, tekʼuriʼ xeʼukʼulbʼaʼ. Xuya jun kotzʼiʼjalaj uwach Ulew chke che kachoch, are ri Edén, xuqujeʼ xubʼij chke che rajawaxik kkʼojiʼ kalkʼwal. Xubʼij wariʼ chke: «Chekʼol kʼi iwalkʼwal; chinojisaj ri uwach Ulew» (Génesis 1:26-28; 2:18, 21-24). Wajun bʼantajik riʼ xaq xiw ta xtzijoxik. Ri Jesús xukʼutu che qastzij ri kubʼij ri wuj rech Génesis chrij ri umajtajik lo ri familia (Mateo 19:4, 5). Kimik kʼo kʼi kʼax, ri kʼaslemal junam ta rukʼ ri xraj ri Dios nabʼe kanoq, tekʼuriʼ kimik kekun ri e familia kʼo kikotemal chkixoʼl. Chqilampeʼ jasche.

4. a) ¿Jas rukʼ kojtobʼan wi rech kʼo kikotemal pa qafamilia? b) Rech kʼo kikotemal pa ri familias, ¿jasche rajawaxik che kketaʼmaj chrij ri ukʼaslemal ri Jesús?

4 Rech kʼo kikotemal pa ri qafamilia rajawaxik che qonojel kojtobʼanik. Rech kqabʼan wariʼ rajawaxik che kqabʼan qe junam rukʼ ri Dios xuqujeʼ kqaloqʼoqʼej nikʼaj chik (Efesios 5:1, 2). Tekʼuriʼ ¿jas ubʼanik che kqabʼan qe junam rukʼ ri Dios, tekʼuriʼ che qilom ta uwach? Qastzij laʼ che qilom ta uwach, tekʼuriʼ kojkunik kqetaʼmaj ri kubʼano, rumal che xutaq lo ri nabʼeʼal Ukʼojol cho ruwach Ulew (Juan 1:14, 18). Wajun Ukʼojol riʼ, Jesucristo, qas xubʼan re junam rukʼ ri Utat kʼo pa ri kaj, chiʼ ri winaq ojer xkilo xuqujeʼ xkita ri Jesús junam rukʼ che xa e kʼo rukʼ ri Jehová xuqujeʼ xkito (Juan 14:9). Rumal laʼ qonojel kojkunik kojtobʼanik rech kʼo nim kikotemal pa qafamilia we kojchoman chrij ri loqʼoqʼenik xukʼut ri Jesús xuqujeʼ kqabʼan qe junam rukʼ areʼ.

JUN KʼUTBʼAL CHKE RI ACHIJABʼ

5, 6. a) ¿Jas kʼutbʼal xuya Jesús chke ri achijabʼ rukʼ ri xubʼan che kilik ri jupuq ajkojonelabʼ? b) Rech ri Dios kusach ri qamak, ¿jas rajawaxik kqabʼano?

5 Ri Biblia kubʼij che rajawaxik che ri achi utz kril wi ri rixoqil junam rukʼ xubʼan ri Jesús che kilik ri rajtijoxelabʼ. Chawilampeʼ wajun taqanik rech ri Biblia: «Achijabʼ, chebʼiloqʼoqʼej ri e iwixoqil, jas ri Cristo xuloqʼoqʼej ri komon kojonelabʼ. Xuya kʼu ri ukʼaslemal rumal rech [...]. Jeriʼ xuqujeʼ ri achi rajawaxik kuloqʼoqʼej ri rixoqil, jas ri uloqʼoqʼexik ri ucuerp ri areʼ chbʼil ribʼ. Apachin ri kuloqʼoqʼej ri rixoqil, kuloqʼoqʼej ribʼ riʼ. Man kʼo ta jun karetzelaj uwach ri ucuerp chbʼil ribʼ, xaneʼ kutzuqu, kuchajij. Je xuqujeʼ kubʼan ri Cristo che ri komon kojonelabʼ» (Efesios 5:23, 25-29).

6 Ri loqʼoqʼenik che ri Jesús xukʼut chke ri jupuq ajkojonelabʼ, jun utzalaj kʼutbʼal chke ri achijabʼ. Ri e rajtijoxelabʼ e ajmak, tekʼuriʼ ri Jesús «xebʼuloqʼoqʼej kʼa pa ri kʼistajik», rumal laʼ xuya ri ukʼaslemal rumal kech (Juan 13:1; 15:13). Rumal laʼ ri e achijabʼ che e kʼulanik xbʼix wariʼ chke: «Chebʼiloqʼoqʼej ri iwixoqil, makʼojiʼ kʼanal xuqujeʼ kʼayil pa iwanimaʼ chkij ri iwixoqil» (Colosenses 3:19). ¿Jas kutoʼ ri achi che ubʼanik wajun pixabʼ, we kʼo jumul che ri rixoqil utz ta unojibʼal? Rajawaxik che ksach ta pa ujolom che areʼ xuqujeʼ jun ajmak winaq, xuqujeʼ rech ri Dios kusach ri umak rajawaxik che kʼo jun kubʼano. ¿Jas riʼ? Rajawaxik che nabʼe kusach ri kimak ri nikʼaj chik, xuqujeʼ rech ri rixoqil. Xuqujeʼ ri rixoqil rajawaxik je kubʼan wariʼ (chasikʼij uwach Mateo 6:12, 14, 15). Rumal laʼ kbʼixik che kʼo kikotemal pa jun kʼulaj chiʼ kkisach ri kimak.

7. ¿Jas xubʼan ri Jesús chke ri rajtijoxelabʼ, xuqujeʼ jasche are jun kʼutbʼal chke ri achijabʼ?

7 Xuqujeʼ ri achijabʼ rajawaxik kkilo che ri Jesús xubʼan jun utzalaj winaq kukʼ ri rajtijoxelabʼ. Xchoman chrij ri kekun taj kkibʼano xuqujeʼ ri kajwataj chke. Jun kʼutbʼal re, chiʼ ri rajtijoxelabʼ e kosinaq chik xubʼij wariʼ chke: «Tisaj ix pa itukel wi pa jun kʼolbʼal katzʼinowik, chixuxlan jubʼiqʼ» (Marcos 6:30-32). Xuqujeʼ ri ixoq rajawaxik junam kbʼan wariʼ che. Ri Biblia kubʼij che ri ixoq «man junamataj taj ri ucuerp rukʼ ri rech rachajil» wariʼ kubʼij che ri ixoq xa nim ta uchuqʼabʼ chuwach ri rachajil, rumal laʼ kbʼix che ri achi che rajawaxik che nim kril wi ri rixoqil. ¿Jasche? Rumal che ri areʼ xuqujeʼ ri rixoqil kyaʼ «ri toqʼobʼ ajkʼaslemal» chke e kebʼ (1 Pedro 3:7). Ri e achijabʼ rajawaxik che knaʼtaj chke che ri kubʼan nim chqe chuwach ri Dios are ta rumal che xa oj achijabʼ o oj ixoqibʼ, are rumal che kqabʼan sukʼ chuwach ri Dios (Salmo 101:6).

8. a) ¿Jasche kqabʼij che «apachin ri kuloqʼoqʼej ri rixoqil kuloqʼoqʼej ribʼ riʼ»? b) ¿Jas kraj kubʼij che ri achi xuqujeʼ ri ixoq «xaʼ e jun winaq chik»?

8 Ri Biblia kubʼij che «apachin ri kuloqʼoqʼej ri rixoqil kuloqʼoqʼej ribʼ riʼ». Wariʼ are rumal che e kebʼ ta chik, «xaʼ e jun winaq chik», junam che xubʼij ri Jesús (Mateo 19:6). Rumal laʼ, ri e kʼulanik rajawaxik xaq xiw rukʼ ri kikʼulaj kkaj keqʼoyiʼ wi (Proverbios 5:15-21; Hebreos 13:4). Rech kbʼan wariʼ, rajawaxik che pa kijujunal chke keʼok il che uyaʼik ri kajwataj che ri ukʼulaj, xaq xiw ta ri rech areʼ (1 Corintios 7:3-5). Qastzij wi che «kʼot nijun karetzelaj uwach ri ucuerp chbʼil ribʼ, xaneʼ kutzuqu, kuchajij». Ri achi rajawaxik kuloqʼoqʼej ri rixoqil junam che kuloqʼoqʼej ribʼ areʼ xuqujeʼ rajawaxik knaʼtaj che, che rumal wariʼ kqʼat tzij puwiʼ rumal ri ajkʼamal bʼe, Jesucristo (Efesios 5:29; 1 Corintios 11:3).

9. ¿Jas ubʼantajik ri Jesús kyaʼ ubʼixik pa Filipenses 1:8, xuqujeʼ jasche rajawaxik kkikʼut wariʼ ri achijabʼ?

9 Ri apóstol Pablo xchʼaw chrij «ri loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx ri Jesucristo» (Filipenses 1:8). Ri uloqʼoqʼenik ri Jesús xubʼano che ri winaq utz kkinaʼo chiʼ e kʼo rukʼ. Ri rajtijoxelabʼ ixoqibʼ sibʼalaj utz xkita ri kichʼabʼexik xubʼan ri Jesús (Juan 20:1, 11-13, 16). Junam rukʼ wariʼ, ri ixoqibʼ che e kʼulanik rajawaxik chke che ri kachajil kkikʼutu che sibʼalaj kkiloqʼoqʼej.

JUN KʼUTBʼAL CHKE RI IXOQIBʼ

10. ¿Jas kʼutbʼal xuya Jesús chke ri ixoqibʼ che e kʼulanaq?

10 Junam rukʼ jun jupuq winaq che rajawaxik jun ajkʼamal bʼe pa kiwiʼ, ri familia xuqujeʼ rajawaxik che kʼo jun kukʼam bʼe pa kiwiʼ rech utz kkibʼano. Junam rukʼ ri Jesús che kʼo jun ajkʼamal bʼe puwiʼ che kniman che. «Ri Dios are kʼamal ubʼe ri Cristo», junam rukʼ «ri achi are kʼamal ubʼe ri ixoq» (1 Corintios 11:3, El Nuevo Testamento en Quiché Centro-Occidental [NTO], ortografía actualizada). Ri Jesús qas kniman che ri Dios ri Ajkʼamal bʼe puwiʼ. Rukʼ wariʼ kuya jun kʼutbʼal chqe, rumal che qonojel kʼo jun ajkʼamal bʼe pa qawiʼ che rajawaxik kojniman che.

11. ¿Jas rajawaxik kubʼan ri ixoq che ri rachajil, xuqujeʼ jas kel wi weneʼ ri kubʼano?

11 Rumal che oj ajmak, rumal laʼ ri achijabʼ kʼi mul utz ta kkibʼan che ukʼamik bʼe pa ri kifamilia. ¿Jas rajawaxik kubʼan ri ixoq rukʼ wariʼ? Rajawaxik che itzel ta kchʼaw chrij ri rachajil xuqujeʼ xaq muchomaj che kkunik kukʼam bʼe pa ri ufamilia. Rajawaxik ksach ta che, che ri Dios sibʼalaj nim kril wi ri winaq che kubʼan ta nim che ribʼ xuqujeʼ kʼo jororibʼal pa ranimaʼ (1 Pedro 3:4). We jelaʼ kuchomaj, kʼax ta kuriq che unimaxik ri rachajil, xuqujeʼ chiʼ kʼo pa jun nimalaj kʼax. Xuqujeʼ, ri Biblia kubʼij wariʼ: «Ri ixoq xuqujeʼ rajawaxik nim karil wi ri rachajil» (Efesios 5:33). Tekʼuriʼ ¿jas kubʼan ri ixoq we ri rachajil kraj taj che ri Cristo kukʼam bʼe puwiʼ? Ri Biblia kubʼij wariʼ chke ri ixoqibʼ: ‹Jeriʼ xuqujeʼ ix, ri ix ixoqibʼ, chi jujunal rajawaxik chi kiyaʼ iwibʼ pa taqik chke ri qas e iwachajil, ri e achijabʼ ri man kakikoj taj chi kʼo jun kolobʼal ibʼ kuyaʼ kekojonik, man rajawaxik taj kʼo ta jas kibʼij ta chke, xaneʼ rumal ri kibʼan ix ri ix ixoqibʼ. Ri e achijabʼ kekojonik aretaq kkilo chi ix jikom xuqujeʼ nim keʼiwil wi› (1 Pedro 3:1, 2).

12. ¿Jasche awas taj che ri ixoq kubʼij che ri rachajil rukʼ utzilal ri kuchomaj?

12 Weneʼ e kʼo jujun taq mul che ri ixoq junam ta ri uchomanik rukʼ ri rachajil, che ajkojonel o ajkojonel taj. Tekʼuriʼ we utz uchʼabʼexik kubʼano, wariʼ kukʼutu che xa ta itzel krilo. Weneʼ utz ri kuchomaj xuqujeʼ ronojel ri ufamilia kuriq utzilal we ri achi kuta ri utzij. Ri Biblia kubʼij che ri Sara xubʼij che ri rachajil ubʼiʼ Abrahán jas resaxik jun chʼoj kʼo pa ri kifamilia. Ri Abrahán utz ta xuta wariʼ, tekʼuriʼ ri Dios xubʼij wariʼ che: «Chabʼanaʼ ronojel ri kubʼij ri Sara chawe» (chasikʼij uwach Génesis 21:9-12). Chiʼ ri achi kubʼij ri kbʼanik tekʼuriʼ we wariʼ awas ta chuwach ri Dios, ri ixoq rajawaxik kniman che, xuqujeʼ kubʼan ri kubʼij ri rachajil (Hechos 5:29; Efesios 5:24).

¿Jasche ri Sara are jun utzalaj kʼutbʼal chke ri ixoqibʼ?

13. a) ¿Jas kubʼij Tito 2:4, 5 chke ri ixoqibʼ che e kʼulanaq che rajawaxik kkibʼano? b) ¿Jas kubʼij ri Biblia chrij ujachik kibʼ xuqujeʼ ri ujachik kibʼ chuwach qʼatbʼal tzij?

13 Ri uchak ri ixoq sibʼalaj rajawaxik rech ri ufamilia utz uwach. Jun kʼutbʼal re, are chiʼ ri Biblia kubʼij chke ri ixoqibʼ «che kiloqʼoqʼej ri kachajil xuqujeʼ ri kal, utz kichomanik, e chʼajchʼoj pa ri kikʼaslemal, kakibʼan ri kichak cho taq kachoch, e utz, kiyoʼm kibʼ pa taqik chke ri kachajil» (Tito 2:4, 5). Ri ixoq xuqujeʼ nan che kubʼan wariʼ kuchʼak ri uloqʼoqʼenik ri ufamilia (chasikʼij uwach Proverbios 31:10, 28). Konojel ri e kʼulaj e ajmak. Rumal laʼ weneʼ kʼo jujun taq mul rumal jun nimalaj chʼoj kkijach kibʼ o xa kebʼe chuwach jun qʼatbʼal tzij rech kkijach kibʼ. Ri Utzij ri Dios kuyaʼo che kujach ribʼ jun kʼulaj xa rumal nikʼaj jastaq. Tekʼuriʼ rajawaxik che nijun kubʼan wariʼ chanim, rumal che ri Biblia kubʼij wariʼ: «Ri ixoq kojonel mujach kan ri rachajil [...] xuqujeʼ ri achi mujach kan ri rixoqil» (1 Corintios 7:10, 11). Xuqujeʼ, ri Biblia xaq xiw kuyaʼo che kkijach kibʼ ri kʼulaj chuwach qʼatbʼal tzij we jun chke kqaj pa inmoralidad sexual, wariʼ kraj kubʼij kqʼoyiʼ rukʼ jun chik (Mateo 19:9).

JUN UTZALAJ KʼUTBʼAL CHKE RI TAT NAN

14. ¿Jas xubʼan Jesús che kilik ri e akʼalabʼ, xuqujeʼ jas rajawaxik kkibʼan ri tat nan?

14 Jesús xuya jun utzalaj kʼutbʼal chke ri tat nan chrij kilik ri akʼalabʼ. Chiʼ jujun winaq xkiqʼatej ri akʼalabʼ rech keʼopan rukʼ, ri Jesús xubʼij wariʼ: «Chiyaʼ chke ri akʼalabʼ chi kepe wukʼ, mebʼiqʼatij». Ri Biblia kubʼij che «xebʼuqʼaluj kʼu ri akʼalabʼ, xeʼuya ri uqʼabʼ pa kiwiʼ, xebʼutewichiʼj» (Marcos 10:13-16). Ri Jesús xresaj uqʼij rech xkʼojiʼ kukʼ ri akʼalabʼ, rumal laʼ rajawaxik jelaʼ kabʼan kukʼ ri akʼalabʼ. Rajawaxik chke che sibʼalaj katkʼojiʼ kukʼ, xaq xiw ta jubʼiqʼ. Sibʼalaj rajawaxik che kawesaj aqʼij rech kakʼut ri utz taq jastaq chkiwach, rumal che ri Jehová keʼutaq ri tat nan che ubʼanik wariʼ (chasikʼij uwach Deuteronomio 6:4-9).

15. ¿Jas rajawaxik kkibʼan ri tat nan rech kkichajij ri e kalkʼwal?

15 Oj kʼo pa jun uwach Ulew che sibʼalaj kʼo itzelal. Rumal laʼ, ri akʼalabʼ rajawaxik chke che kechajix kumal ri kitat kinan rech kʼot nijun kubʼan kʼax chke, jun kʼutbʼal re, are chiʼ e kʼo winaq che kkaj keʼok kukʼ rukʼ chuqʼabʼ. Jesús xeʼuchajij ri rajtijoxelabʼ, xuqujeʼ «alaj taq awalkʼwal» xchaʼ chke. Chiʼ xchap bʼik rech kkamisaxik, xutzukuj jun ubʼanik rech xeʼanimaj bʼi ri rajtijoxelabʼ (Juan 13:33; 18:7-9). We at tat o nan, chachajij ri e awalkʼwal rech kkun ta ri Itzel kubʼan kʼax chke. Xuqujeʼ, chabʼij chke jas riʼ ri e kʼax kʼolik (1 Pedro 5:8). * Kimik kʼo sibʼalaj kʼi itzelal che kubʼano che ri akʼalabʼ utz ta kiwach xuqujeʼ e utz ta pa kikojonik.

¿Jas kketaʼmaj ri tat nan chke ri kilik ri taq akʼalabʼ xubʼan ri Jesús?

16. ¿Jas kketaʼmaj ri tat nan chrij ri xubʼij Jesús chiʼ ri rajtijoxelabʼ xechʼojinik?

16 Pa ri chaqʼabʼ chiʼ majaʼ kkam ri Jesús, ri ajtijoxelabʼ xechʼojin puwiʼ jachin ri qas nim ubʼantajik chkixoʼl. Ri Jesús xpe ta royowal, xuya utz pixbʼenik chke rukʼ ri e utzij xuqujeʼ rukʼ ri xubʼano (Lucas 22:24-27; Juan 13:3-8). We at kʼo awalkʼwal, ¿jas kabʼano rech kabʼan junam rukʼ ri Jesús chiʼ keʼapixbʼej? Qastzij che rajawaxik che kepixbʼexik, tekʼuriʼ rajawaxik ‹xuwi kakʼajisaj kiwach jas ri taqal chke› rukʼ ta oyowal. Kabʼij ta tzij che achoman ta nabʼe rech ri e atzij kubʼan ta kʼax chke, junam rukʼ jun chʼichʼ che ksokonik (Jeremías 30:11; Proverbios 12:18). Rajawaxik che ri akʼal kretaʼmaj che ri pixbʼenik xaya che, xa rech utz uwach (Efesios 6:4; Hebreos 12:9-11).

JUN KʼUTBʼAL CHKE RI ALKʼWALABʼ

17. ¿Jasche ri Jesús jun utzalaj kʼutbʼal chke ri akʼalabʼ?

17 ¿La kekun ri akʼalabʼ kketaʼmaj chrij ri Jesús? Kekunik. Areʼ xukʼut rukʼ xubʼano che ri akʼalabʼ rajawaxik kkinimaj ri kitat kinan. Xubʼij: «Jas ri xinutijoj wi ri Tataxel, are waʼ kintzijoj [...] amaqʼel kʼut kinbʼan ri kqaj chuwach» (Juan 8:28, 29). Junam rukʼ ri Jesús che xunimaj ri Utat kʼo pa ri kaj, xuqujeʼ ri e akʼalabʼ rajawaxik che kkinimaj ri kitat kinan. Rumal che jelaʼ kubʼij ri Biblia (chasikʼij uwach Efesios 6:1-3). Jesús jun tzʼaqatalaj akʼal, tekʼuriʼ xunimaj ri utat unan, ri José rukʼ ri María, che e ajmak winaq. Wariʼ xubʼano che kʼo kikotemal pa ri ufamilia (Lucas 2:4, 5, 51, 52).

18. Chayaʼ ubʼixik jasche ri Jesús qas xunimaj ri Utat kʼo pa ri kaj xuqujeʼ e jachin taq kekikotik chiʼ ri akʼalabʼ kkinimaj ri kitat kinan.

18 ¿Jas kkibʼan ri akʼalabʼ rech e junam rukʼ ri Jesús xuqujeʼ kkiya kikotemal chke ri kitat kinan? Jun ubʼanik are chiʼ kenimanik. Weneʼ kʼax kkiriq che ubʼanik wariʼ, are laʼ kraj ri Dios che kkibʼano (Proverbios 1:8; 6:20). Ri Jesús amaqʼel xunimaj ri Utat kʼo pa ri kaj, xuqujeʼ chiʼ tajin kuriq kʼax. Chiʼ xopan ri qʼij che kubʼan jun jastaq che sibʼalaj kʼax ubʼanik che xutaq ri Dios che, xubʼij wariʼ che ri Dios: «We kaj la bʼanaʼ bʼa la che man rajawaxik taj chi kinriq we nimalaj kʼax ri kapetik». Xa xraj che xubʼan ta wariʼ, tekʼuriʼ ri Jesús xubʼan ri kraj ri Dios, rumal che xrilo che ri Utat retaʼm che qas utz wariʼ (Lucas 22:42, NTO, ortografía actualizada). Ri e akʼalabʼ rajawaxik che kketaʼmaj ri nimanik rech kkiya kikotemal chke ri kitat kinan xuqujeʼ che ri Jehová, ri Kitat kʼo pa kaj (Proverbios 23:22-25). *

¿Jas rajawaxik kkichomaj ri akʼalabʼ chiʼ ketaq che ubʼanik jun jastaq che utz taj?

19. a) ¿Jas kubʼan Satanás rech ri akʼalabʼ keqaj pa mak? b) ¿Jas kubʼan chke ri tat nan ri itzelal kkibʼan ri akʼalabʼ?

19 Ri Itzel xraj che ri Jesús xubʼan jun jastaq che utz taj, rumal laʼ kqachʼobʼo che kraj kubʼan chke ri akʼalabʼ che kkibʼan itzel taq jastaq (Mateo 4:1-10). Jun kʼutbʼal re, are chiʼ kukoj ri e kachiʼl che kitaqik ri akʼalabʼ rech kkibʼan ri utz taj, rumal che retaʼm che kʼax kkiriq che uxutuxik ri e kachiʼl. Rumal laʼ, rajawaxik che ri akʼalabʼ kekʼojiʼ ta kukʼ nikʼaj akʼalabʼ chik che e itzel (1 Corintios 15:33). Jun kʼutbʼal re, are ri xubʼan Dina, ri umiʼal ri Jacob: wajun ali riʼ xerachilaj winaq che kkiya ta uqʼij ri Jehová, tekʼuriʼ wariʼ xkʼis rukʼ ri e kʼax (Génesis 34:1, 2). Ali o ala, ¿la achomam ri kʼaxkʼolil kukʼam lo pa ri familia chiʼ jun chke kqaj pa kʼax, junam rukʼ ri inmoralidad sexual? (Proverbios 17:21,25.)

RI RAJAWAXIK RECH KʼO KIKOTEMAL PA RI FAMILIA

20. Rech kʼo kikotemal pa ri familia, ¿jas rajawaxik kkibʼan konojel?

20 Chiʼ kʼo jun chʼoj pa jun familia, kʼax ta resaxik we kbʼan ri kubʼij ri Biblia. Junam rukʼ xqilo, ubʼanik ri e pixabʼ kubʼano che kʼo kikotemal pa jun familia. Qastzij laʼ, ix achijabʼ, chiloqʼoqʼej ri iwixoqil xuqujeʼ chiwilaʼ junam rukʼ xubʼan ri Jesús che rilik ri congregación. Ix ixoqibʼ, chinimaj ri iwachajil ri ajkʼamal bʼe chiwe, chibʼanaʼ iwe junam rukʼ ri ixoq kbʼix pa Proverbios 31:10-31. Ix tat nan, chikʼutuʼ chke ri e iwalkʼwal (Proverbios 22:6). Ri ajkʼamal bʼe pa ri familia, rajawaxik «utz kubʼano kataqan pa kiwiʼ ri e aj uwo rachoch» (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). Kʼisbʼal re, ix alkʼwalabʼ, chinimaj ri itat inan (Colosenses 3:20). Nijun chke ri e kʼo pa ri familia tzʼaqat ukʼaslemal; konojel e ajmak. Rumal laʼ rajawaxik che kqabʼan ta nim che qibʼ xuqujeʼ chqataʼ sachbʼal qamak chke ri nikʼaj chik.

21. ¿Jas utzalaj taq qʼij petinaq, xuqujeʼ jas rajawaxik kqabʼano rech kʼo kikotemal pa qafamilia?

21 Qastzij laʼ, pa ri Biblia kriqtaj wi sibʼalaj e kʼi pixabʼ chke ri familia. Xuqujeʼ, kuya ubʼixik chrij ri kʼakʼ uwach Ulew rech ri Dios xuqujeʼ chrij ri kotzʼiʼjalaj uwach Ulew che knoj na che rajpatanelabʼ ri Jehová che kʼo kikotemal chkixoʼl (Apocalipsis 21:3, 4). ¡Petinaq utzalaj taq qʼij! Tekʼuriʼ kimik kojkunik kojkikot chupam jun familia che kʼo kikotemal chupam we kqabʼan ronojel ri kubʼij ri Dios chqe pa ri Biblia.

^ párr. 15 Pa ri kʼutunem 32 rech ri wuj ubʼiʼ Aprendamos del Gran Maestro, bʼanom kumal ri testigos rech Jehová, kyaʼ kʼi pixabʼ chke ri tat nan rech kkichajij ri e kalkʼwal.

^ párr. 18 Ri akʼal kkunik kunimaj ta ri utat unan xaq xiw we kkibʼij che, che kubʼan jun jastaq che utz ta kril ri Dios (Hechos 5:29).