JEHOVAH GADU kë taa di wosudendu libi fii musu suti. Di Wöutu fëën, di Bëibel, ta lei fa Gadu kë taa hii sëmbë u di wosudendu musu libi. Te hibiwan sëmbë u di wosudendu ta libi kumafa Gadu kë faa musu libi, nöö piizii o dë a di wosudendu. Jesosi bi taki taa: "Dee sëmbë dee ta jei di Wöutu u Masa Gadu ta piki ën buka, nöö de ta feni di möön gaan bunu.”—Lukasi 11:28.

² Ee u kë abi wan suti wosudendu libi, nöö a dë fanöudu taa u ta si Jehovah kuma di sëmbë di seti di wosudendu libi. Hën da di sëmbë di Jesosi bi kai "U Tata” (Mateosi 6:9). Hii wosudendu a di goonliba ko dë u di u Tata a hemel bi kë sö. Hën mbei a sabi bumbuu andi dë fanöudu u mbei wan wosudendu libi suti (Efeise 3:14, 15). Wë nöö andi di Bëibel taki taa dee sëmbë u wan wosudendu musu du?

GADU HËN SETI DI WOSUDENDU LIBI

³ Di Jehovah mbei di fosu womi ku di fosu mujëë, Adam ku Eva, hën a tja de ko a wan kuma manu ku mujëë. A buta de a wan gaan hanse paladëisi a goonliba aki, di djai u Eden. Hën a piki de u pai miii. Jehovah bi taki taa: "Un pai miii be un ko hia, be un fuu di goonliba” (Kenesesi 1:26-28; 2:18, 21-24). Di soni aki an dë wan kontu, biga Jesosi bi söi taa di woto a Kenesesi, di ta taki unfa di wosudendu libi bigi, dë wan tuutuu soni (Mateosi 19:4, 5). Nöunöu u abi sömëni fuka, nöö di libi seei an dë kumafa Gadu bi kë faa dë. Ma tökuseei u sa abi wan suti wosudendu libi. Boo go luku unfa sö wan soni kan.

⁴ Hibiwan sëmbë sa mbei di wosudendu libi suti te de ta djeesi Gadu ta lobi wotowan (Efeise 5:1, 2). Ma unfa u sa djeesi Gadu ee wa ta si ën? U sa ko sabi unfa Jehovah ta du soni u di a manda di fosu Womi Mii fëën ko a goonliba (Johanisi 1:14, 18). Di di Womi Mii fëën, Jesosi Keesitu, bi dë a goonliba a bi ta djeesi hën Tata sö gaanfa taa te sëmbë bi si ën nasö te de bi ta haikëën, nöö a bi dë kuma Jehovah hën bi sai dë ta fan ku de (Johanisi 14:9). Fëën mbei te u lei fa Jesosi bi ta lobi wotowan, nöö te u ta du kuma ën, nöö hibiwan fuu o mbei di wosudendu libi ko möön suti.

JESOSI TA LEI DEE WOMI WAN SONI

⁵ Di Bëibel taa dee womi musu libi ku dee mujëë u de leti kumafa Jesosi bi ta libi ku dee bakama fëën. Luku andi Bëibel taki: "Un dee womi, un musu lobi dee mujëë fuunu leti kumafa Keesitu lobi u dee sëmbë fëën teefa a dëdë da u…Nöö sö dee womi musu ta lobi dee mujëë u de kuma deseei sinkii. Biga fa i si manu ku mujëë sai dë kaa, nöö de dë di wan sinkii e. Nöö hën mbei te wan womi ta lobi ën mujëë, nöö hën da a ta lobi ën seei. Biga leti kumafa na wan sëmbë ta buuse hënseei sinkii ma a ta lobi ën ta dëën njanjan ta tjubi ën faa musu dë bumbuu, nöö leti sö nöö Masa Jesosi ta lobi u dee sëmbë fëën ta sölugu u fuu musu dë bumbuu.”—Efeise 5:23, 25-29.

⁶ Di lobi di Jesosi bi abi da dee bakama fëën ta lei dee womi dee a’ mujëë wan soni. Jesosi ’lei de fa a lobi de gaanfa tjika’ teefa a tuwë di libi fëën da de, hii fa de bi dë zönduma (Johanisi 13:1; 15:13). Söseei dee womi dee a’ mujëë ta kisi di degihati: "Un musu lobi dee mujëë fuunu. Wan musu libi hogi ku de e” (Kolosën 3:19). Andi o heepi wan womi u piki di buka aki, te hën mujëë an ta libi köni so juu? A musu mëni taa hënseei ta mbei föutu tu, nöö a musu pakisei andi a musu du u Gadu dëën paadon. Andi a musu du? A musu da sëmbë di du wan soni ku ën paadon, hën da hën mujëë söseei tu. Di mujëë seei musu da sëmbë di du wan soni ku ën paadon tu (Mateosi 6:12, 14, 15). Fëën mbei so sëmbë ta taki taa te soni nango bunu a wan toou libi, hën da dee tu sëmbë dë, dë kabakaba u da de seei paadon.

⁷ Dee womi musu buta mëni tu taa hii juu Jesosi bi ta söi taa a’ fii da dee bakama fëën. A bi ta hoi a pakisei andi de an bi sa du, ku andi de bi abi fanöudu. So juu te de bi wei, nöö a bi ta taki taa: "Un boo go a wan pii kamian u wanwan ka sëmbë an dë, fuu sa böö abiti sö” (Maikusi 6:30-32). Sö nöö dee womi musu abi fii da dee mujëë u de. Di Bëibel taa dee mujëë da dee "möön suwaki wan”, nöö dee womi musu "lesipeki” de. Faandi mbei? Biga womi ku mujëë tuu ’o feni di libi u Gadu makandi di a o da de ku ën bunuhati fu di de dë sëmbë fëën’ (1 Petuisi 3:7). Dee womi musu hoi a pakisei taa na te wan sëmbë dë wan womi sëmbë nasö wan mujëë sëmbë, nöö Gadu ta feni ën bunu, ma dipi i si a ta libi kumafa Gadu kë, nöö Gadu ta feni ën bunu.—Psalöm 101:6.

⁸ Bëibel taki taa te wan womi "ta lobi ën mujëë, nöö hën da a ta lobi ën seei”. Di soni aki dë sö, u di wan womi ku ën mujëë "an o dë kuma tu sëmbë möön”, ma ’de ko dë wan sinkii’, kumafa Jesosi bi taki (Mateosi 19:5, 6). Hën mbei de an musu kisi fii u duumi ku wan woto mujëë nasö wan woto womi (Nöngö 5:15-21; Hebelejën 13:4). Te de an ta pakisei deseei nöö, ma de ta mëni dee fii u di wotowan, nöö de an o kisi fii da wan woto womi nasö mujëë (1 Kolenti 7:3-5). Wan soni di u musu hoi a pakisei da disi: "Na wan sëmbë [nasö womi] ta buuse hënseei sinkii ma a ta lobi ën ta dëën njanjan ta tjubi ën faa musu dë bumbuu.” Dee womi musu lobi dee mujëë u de kumafa de lobi deseei. De musu mëni taa de o abi u taki a Jesosi Keesitu fesi, di hedima u de, unfa de libi ku dee mujëë u de.—Efeise 5:29; 1 Kolenti 11:3.

⁹ Di apösutu Paulosu bi taki u di ’gaan lobi’ di Keesitu Jesosi bi abi (Filipi 1:8). Di gaan lobi di Jesosi bi abi bi ta mbei woto sëmbë fii bunu te de bi dë ku ën. Dee mujëë dee bi toon bakama fëën bi lobi di fasi fëën dë (Johanisi 20:1, 11-13, 16). Söseei dee mujëë ta hangi taa dee manu u de ta lei de taa de lobi de seei.

JESOSI TA LEI DEE MUJËË WAN SONI

¹⁰ Di wosudendu dë kuma wan feleniki. Nöö ee soni musu waka bunu, wan hedima musu dë. Jesosi seei abi wan Hedima di a ta saka hënseei nëën basu. "Masa Gadu hën da di hedima u Masa Jesosi Keesitu”, leti kumafa "di womi hën da di hedima fëën mujëë” (1 Kolenti 11:3). Di fasi fa Jesosi ta saka hënseei a Gadu di dë hedima fëën ta lei u wan soni, u di hii u tuu abi wan hedima di u musu saka useei nëën basu.

¹¹ U di dee womi abi zöndu, mbei so toon de ta mbei föutu, nöö de an ta du di wooko u de kuma hedima a wan bunu fasi. Nöö andi wan mujëë musu du? A musu wisiwasi di manu fëën, nasö pooba u pëë basi ö? A bunu te wan mujëë ta hoi a pakisei taa te a ta libi a wan saapi fasi, pii fasi sö, hën da di soni Gadu ta kai gaan waiti soni (1 Petuisi 3:4). Te wan mujëë ta libi sö, nöö an o taanga dëën faa saka hënseei nëën manu basu kumafa Gadu kë. A o du sö ee a taanga dëën so toon seei. Boiti di dë, di Bëibel taa: "Mujëë musu lesipeki ën manu” (Efeise 5:33). Ma unfa a dë ee di womi an ta tei Keesitu kuma Hedima fëën? Di Bëibel ta da dee mujëë di taanga aki: "Be un ta saka unu seei a dee manu fuunu basu e. Nöö ee wan fuunu sai dë hën manu an piki di buka u Gadu eti, nöö a o bia piki ën söndö i fan ku ën. Biga a o si taa i ta libi wan gbelingbelin libi ku lesipeki u Gadu.”—1 Petuisi 3:1, 2.

¹² Ee di manu dë a di wan seei biibi ku di mujëë, nasö ee an dë sö, tökuseei di mujëë sa abi wan pakisei di an ta kai ku di womi. Ma te di mujëë ta taki a wan köni fasi fa a ta mëni, nöö di soni dë an kë taki taa an ta lesipeki di womi. Kandë di pakisei u di mujëë bunu, nöö hii di wosudendu sa feni wini ee de haikëën. Hii fa Abahamu an bi dë ku Sala a di wan së di Sala bi piki ën fa de musu koti wan taki di bi dë a di wosudendu, tökuseei Gadu bi piki ën taa: "Haika Sala” (Kenesesi 21:9-12). Ma te wan womi taki kaa andi musu pasa, nöö di mujëë musu söi taa a ta saka ënseei ee di soni di di womi o du an ta poi dee wëti u Gadu.—Tjabukama 5:29; Efeise 5:24.

¹³ Wan mujëë sa du sömëni soni u sölugu di wosudendu fëën. Di Bëibel ta lei taa mujëë di toou musu "lobi dee manu u de, de musu lobi dee mii u de, de musu dë ku bumbuu pakisei, de musu dë ku limbo hati, de musu ta wooko a de wosu, nöö de musu ta saka deseei a dee manu u de basu” (Titusi 2:4, 5, NW). Te wan mujëë di abi miii ta libi a sö wan fasi, nöö di wosudendu fëën o lobi ën, nöö de o ta lesipeki ën tu (Nöngö 31:10, 28). U di dee tu sëmbë di toou ku de seei abi zöndu, mbei gaan soni sa pasa di sa mbei taa de paati nasö de booko di toou. Bëibel ta da pasi u sëmbë paati so toon te dee lö soni dë pasa. Ma wa musu si ën kuma wan piki soni te sëmbë ta paati, u di Bëibel taki taa: "Dee mujëë an musu paati ku dee manu u de möönsö…Söseei a dë da dee womi tu. De an musu tuwë dee mujëë u de möönsö” (1 Kolenti 7:10, 11). Te wan womi nasö wan mujëë waka da di wotowan, nöö u di soni dë wanwan tö de sa booko di toou kumafa di Bëibel ta taki.—Mateosi 19:9.

JESOSI TA LEI MAMA KU TATA WAN SONI

¹⁴ Di fasi fa Jesosi bi ta libi ku miii ta lei mama ku tata wan soni. Di sëmbë bi ta tapa pasi da dee piki mii u go a Jesosi, a bi taki taa: "Wan tapa dee mii u de an ko a mi e.” Di Bëibel taki taa "a tei dee mii nëën maun, hën a begi Masa Gaangadu da de” (Maikusi 10:13-16). Ee Jesosi bi a’ ten da piki mii, nöö ja musu a’ ten da dee womi mii ku dee mujëë mii fii ö? Na pikisö ten fii nöö de a’ fanöudu, i musu a’ ten da de seei. I musu tei ten u lei de soni, biga sö Jehovah kë taa mama ku tata musu du.—Detolonomi 6:4-9.

¹⁵ Möön di goonliba aki ta ko hogi, möön a dë fanöudu taa mama ku tata ta tjubi dee mii u de da sëmbë di sa du hogi ku de, kuma sëmbë di ta kisi miii. Luku fa Jesosi di bi ta kai dee bakama fëën "dee mii”, bi ta tjubi de. Di de bi kisi Jesosi u go kii, hën a suku wan baaku sö taa dee bakama fëën bi sa kule go (Johanisi 13:33; 18:7-9). I kuma mama nasö tata musu dë ku wojo, sö taa Didibi an du hogi ku dee piki mii fii. I musu bai de a fesi (1 Petuisi 5:8).* Nöunöu soni hogi möön leki fesiten. Hën mbei i musu tjubi dee mii fii da hogi, i musu lei de soni u Gadu, söseei i musu lei de fu de an libi fanafiti. Ee ja du sö, hogi o miti dee mii fii.

¹⁶ A di ndeti ufö Jesosi dëdë, dee bakama fëën bi kisi toobi ku deseei, ta fia ku de na de ee undi u de hei möön dee wotowan. Jesosi an gandji da de. Ka faa du sö a fan suti ku de, hën a hopo du wan soni u lei de fa de musu libi ku deseei (Lukasi 22:24-27; Johanisi 13:3-8). Ee i a’ miii, nöö i si fa Jesosi lei i fa fii libi ku de u? A dë sö tuu taa miii musu kisi sitaafu so toon, ma di sitaafu an musu pasa maaka, a musu "tjika” de, nöö ja musu dë ku taanga hatiboonu te i ta sitaafu wan mii. Fii seei, ja bi o kë "tjökö wan sëmbë ku wan ufangi”. Wë hën i ta du te i ta taki soni söndö fii mëni (Jelemia 30:11; Nöngö 12:18). Di fasi fa joo sitaafu wan mii, musu mbei a si bakaten taa a bi dë wan bunu soni taa i sitaafu ën.—Efeise 6:4; Hebelejën 12:9-11.

JESOSI TA LEI DEE MII WAN SONI

¹⁷ Dee mii sa lei wan soni u Jesosi ö? Aai! Di fasi fa Jesosi bi ta libi ta lei miii fa de musu piki de mama ku tata buka. Jesosi bi taki taa "dee soni mi Tata lei mi, nöö de mi ta taki”. A bi taki söseei taa: "Hiniwan juu mi ta du dee sondi dee ta kai ku ën” (Johanisi 8:28, 29). Jesosi bi ta piki ën Tata a hemel buka. Di Bëibel ta taki da miii taa de musu piki de mama ku tata buka tu (Efeise 6:1-3). Hii fa Jesosi an bi abi zöndu, tökuseei a bi ta haika Malia ku Josëfu, hën mama ku ën tata a goonliba aki di bi abi zöndu. Aan misi taa di soni aki bi mbei taa hii sëmbë u di wosudendu bi ta piizii!—Lukasi 2:4, 5, 51, 52.

¹⁸ Woto soni dë di miii sa du u djeesi Jesosi möön, sö taa de mama ku tata sa piizii ö? So juu a ta taanga da miii u piki dee gaan sëmbë u de buka, ma Gadu kë taa de musu du sö (Nöngö 1:8; 6:20). Hiniwan ten Jesosi bi ta piki ën Tata a hemel buka, ee a bi taanga dëën seei faa du sö. Wan pasi di Gadu bi kë taa Jesosi bi musu du wan soni di bi taanga dëën, hën Jesosi piki ën taa: "Ee i feni ën bunu nöö un boo du ën a wan oto fasi. Biga a hebi da mi poi.” Tökuseei Jesosi bi du andi Gadu hakisi ën, biga a bi fusutan taa hën Tata sabi andi möön bunu dëën (Lukasi 22:42). Te miii ta lei u piki dee gaan sëmbë u de buka a soni, nöö dee gaan sëmbë u de o piizii, ma de Tata a hemel o piizii tu.^#—Nöngö 23:22-25.

¹⁹ Didibi bi pooba Jesosi, nöö fëën mbei u sa dë seiki taa a o pooba dee mii fuu u de du soni di an bunu tu (Mateosi 4:1-10). Saatan Didibi ta mbei taa dee pei u dee mii fii ta pooba de, nöö di soni dë ta hebi da dee mii. Hën mbei a dë taanga fanöudu taa miii an ta hulu sëmbë di ta du poipoi soni! (1 Kolenti 15:33) Dina, di mujëë mii u Jaköpu bi ta hulu sëmbë di an bi ta dini Jehovah, nöö di soni dë tja gaan fuka ko dëën (Kenesesi 34:1, 2). Pakisei unfa a bi o hati dee woto sëmbë u di wosudendu ee wan u de bigi libi wan fanafiti libi a di së u manu ku mujëë soni!—Nöngö 17:21, 25.

DI MÖÖN FANÖUDU SONI DI TA MBEI TAA DI WOSUDENDU LIBI SUTI

²⁰ Te hii sëmbë u di wosudendu ta fiti dee soni di Bëibel ta lei, nöö de o saanfa u du te fuka dë a di wosudendu. Boo taa di fiti di u ta fiti dee soni di u ta lei a di Bëibel, da di möön fanöudu soni di ta mbei taa di wosudendu libi suti. Fëën mbei un dee womi, un lobi dee mujëë fuunu, nöö un libi ku de leti kumafa Jesosi bi ta libi ku dee bakama fëën. Dee mujëë, un saka unu seei a un manu basu, di dë hedima fuunu, nöö un libi kuma di köni mujëë di Nöngö 31:10-31 ta taki fëën. Mama ku tata, un lei dee mii fuunu (Nöngö 22:6). Dee tata, un ’tii di wosu dendu fuunu a wan bunu fasi’ (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). Nöö un dee mii, un piki dee gaan sëmbë fuunu buka a soni (Kolosën 3:20). Na wan sëmbë a di wosudendu dë telutelu, u di de tuu ta mbei föutu. Fëën mbei un musu abi sakafasi, nöö un musu ta da unu seei paadon.

²¹ Awa, di Bëibel ta lei u hia soni di dë fanöudu sö taa soni sa waka bunu a di wosudendu. Boiti di dë a ta lei u soni u di njunjun goonliba u Gadu ku di paladëisi di o dë a goonliba aki ka sëmbë di o dë ku piizii o ta dini Jehovah (Akoalimbo 21:3, 4). Tuutuu, gaan soni seei dë ta luku u a di ten di ta ko! Nöunöu seei u sa abi wan suti wosudendu libi te u ta fiti dee soni u ta lei a di Wöutu u Gadu, di Bëibel.

*  Wanlö soni di i sa du u tjubi dee mii fii sikifi a di u 32 woto u di buku Teki leri fu a Bigi Leriman. Jehovah Kotoigi mbei di buku aki.

^#  Ee wan mama nasö wan tata hakisi wan mii u du wan soni di an ta kai ku dee wëti u Gadu, nöö di mii a’ leti u na piki de buka.—Tjabukama 5:29.