Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

CAPÍTULO 14

Xú káʼnii gándoo gákuwá gagi mbá guʼwíin rá.

Xú káʼnii gándoo gákuwá gagi mbá guʼwíin rá.
  • Ndiéjunʼ gíʼmaa maʼni xa̱bu̱ bi̱ gíʼdaa a̱ʼgiu̱u̱ rá.

  • Ndiéjunʼ gíʼmaa maʼni a̱ʼgu̱ bi̱ gíʼdaa ajmbio̱o̱ rá.

  • Ndiéjunʼ gíʼmaa muni xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱jñún rá.

  • Ndiéjunʼ gíʼmaa muni e̱ji̱n mu makuwá gagi mbá guʼwíin rá.

1. Ndiéjunʼ phú eyóoʼ muni mu makuwá gagi mbá guʼwíin rá.

JEOBÁ nandoo rí xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa mbá guʼwíin makuwa gagi. Náa Biblia, naxnúu consejo mámbáa bi̱ xtáa náa mbá guʼwá ga̱jma̱a̱ naʼthí ndiéjunʼ gíʼthu̱u̱n muni. Índo̱ nuʼni xó má eʼthí consejo ndrígóo, nandoo nakuwáanʼ májánʼ wéñuʼ. Jesús niʼthí: “¡Ihua juhua gagui xabo tsi nudxahuin ajnga raun Dios, jame nunimbani!” (Lucas 11:28).

2. Ndiéjunʼ eyóoʼ magiwa̱nʼ a̱jkiu̱lú mu makuwáanʼ gagi mbá guʼwáanʼ rá.

2 Mu ma̱ndoo makuwáanʼ gagi mbá guʼwáanʼ, ndayóoʼ magiwa̱nʼ a̱jkiu̱lú rí Jeobá niʼni rí makuwá mbá guʼwíin xa̱bu̱. Jesús niʼthí rí Dios nindxu̱u̱ ‹Anu̱lú› (Mateo 6:9). Xúgínʼ bi̱ kuwa mbá guʼwíin náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ kuwa numuu rí Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí niʼni makuwá, ikha jngó ikhaa ndaʼyoo ndiéjunʼ rí eyóoʼ mu makuwá gagi (Efesios 3:14, 15). Xó má eʼthí náa Biblia, ndiéjunʼ gíʼthu̱u̱n Dios maʼni mámbáa xa̱bu̱ bi̱ xtáa náa mbáá guʼwíin rá.

DIOS NIʼNI RÍ MAKUWÁ MBÁ GUʼWÍIN XA̱BU̱

3. Ndiéjunʼ eʼthí náa Biblia rí xú káʼnii nigi̱ʼdu̱u̱ nikuwa mbá guʼwíin xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eʼyáá rí gajkhun rá.

3 Jeobá niʼnin timbíi̱n xa̱bu̱, Adán ga̱jma̱a̱ Eva, ga̱jma̱a̱ niʼni rí munigu̱nʼ. Ikhaa nixnúún makuwá náa mbá ku̱ba̱ʼ mitsaan —ixi̱ ri̱ʼi̱ Edén— ga̱jma̱a̱ niʼthún rí maguaʼdiin e̱jñún. Niʼthún: “Gaguaʼdíin e̱jña̱la, gaʼni mbaʼánʼ, gakuwáanʼ náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ gutañájunʼ” (Génesis 1:26-28; 2:18, 21-24). Rígi̱ na̱nguá nindxu̱u̱ mbá cuento rí minduwaʼ. Jesús nisngájma rí gajkhun nindxu̱u̱ rí e̱ʼkha̱ raʼthí náa i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo Génesis rí xú káʼnii nigi̱ʼdu̱u̱ nikuwa mbá guʼwíin xa̱bu̱ (Mateo 19:4, 5). Rí mbiʼi xúgi̱ kuaʼdáá wéñuʼ xkujndu ga̱jma̱a̱ na̱nguá kuwáanʼ xó má nindoo Dios nákha ginii, maski ajndu xúʼko̱ ma̱ndoo makuwá gagi mbá guʼwíin xa̱bu̱. Guʼyáá náa numuu.

4. a) Ndiéjunʼ gándoo guʼni mu makuwáanʼ gagi mbá guʼwáanʼ rá. b) Mu makuwá gagi mbá guʼwíin, náa numuu rí phú ndayóoʼ munigajmaa rí xú káʼnii nixtáa Jesús rá.

4 Xúgiáanʼ bi̱ kuwáanʼ náa mbá guʼwáanʼ ma̱ndoo muruguambá mu makuwáanʼ gagi. Ikha jngó, gíʼmaa mbuʼyaridáá rí eʼni Dios ga̱jma̱a̱ musngajmá rí nandulúʼ kuʼyamijná (Efesios 5:1, 2). Mú, xú káʼnii gándoo guʼyaridáá náa Dios, bi̱ na̱nguá eʼyáá rá. Maski ajndu gajkhun rí tséʼyáá, mú ma̱ndoo mbuʼyáá xú káʼnii eʼni, numuu rí nikunguanʼ A̱ʼdióo bi̱ giʼnii náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ (Juan 1:14, 18). Ada̱ bugi̱, Jesucristo, ndiyárido májánʼ wéñuʼ Anu̱u̱ bi̱ xtáa mekhuíí rí índo̱ xa̱bu̱ ndiyáá ga̱jma̱a̱ índo̱ nidxawíín rí xtáa raʼthí Jesús ninindxu̱u̱ asndu xóo rí kuwa ruyáá ga̱jma̱a̱ rí kuwa rudxawíín Jeobá (Juan 14:9). Ikha jngó xúgiáanʼ ma̱ndoo muruguambá mu makuwáanʼ gagi mbá guʼwáanʼ á mu nduʼyaridáá xú káʼnii nindoo kaʼyulúʼ Jesús ga̱jma̱a̱ á mu nuʼni xó má niʼni ikhaa.

MBÁ XKRI̱DA RÍ GÍʼMAA MAʼNI XA̱BIYA̱ BI̱ NINIGÚNʼ

5, 6. a) Ndiéjunʼ xkri̱da nixná Jesús náa xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin guʼñún rí xú káʼnii ikhaa niʼni gajmíi̱n discípulos ndrígóo rá. b) Ndiéjunʼ gíʼmaa maguma mu Dios maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo aʼkhá ndrígu̱ún xa̱bu̱ rá.

5 Náa Biblia naʼthí xú káʼnii gíʼmaa mbáa xa̱biya̱ mbayamajkuu a̱ʼgiu̱u̱ xó má niʼni Jesús gajmíi̱n discípulos ndrígóo. Atayáá rí naʼthí náa Biblia: “Ikháanʼla xa̱bu̱ bi̱ ninigu̱nʼ má, gaʼndala ku̱ñu̱u̱n má xúʼko̱ guʼyalaʼ, xó má Cristo nindoo kaʼyoo congregación rí asndu nixnáximinaʼ ga̱jma̱a̱ numuu [...]. Xa̱bu̱ bi̱ ninigúnʼ gíʼmaa rí maʼndoo kaʼyoo a̱ʼgiu̱u̱ xó má eyoo kaʼyaminaʼ. Bi̱ nandoo kaʼyoo a̱ʼgiu̱u̱ xúʼko̱ má eyoo kaʼyaminaʼ ikhaa, numuu rí nimbáa xa̱bu̱ na̱nguá wiyuʼ kaʼyaminaʼ; rí naʼni, naxniʼtsuminaʼ, ga̱jma̱a̱ nañewuminaʼ májánʼ wéñuʼ, xó má eʼni Cristo náa congregación” (Efesios 5:23, 25-29).

6 Jesús nindoo kaʼyoo congregación ndrígóo, nindxu̱u̱ mbá xkri̱da májánʼ wéñuʼ rí ma̱ndoo muni xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin gu̱ʼu̱. Maski ajndu discípulos ninindxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá, Jesús “neʼne akuin-jaʼñu asjndo naʼ nirigu mbiʼi [fin] ri nixta gajmi”, numuu rí nixnáximinaʼ ga̱jma̱a̱ numulúʼ (Juan 13:1; 15:13). Ikha jngó ikháanʼla xa̱bekha bi̱ ninigu̱nʼ najuiʼthála rí “gíʼmaa rí maʼndala ku̱ya̱a̱ má xúʼko̱ guʼyalaʼ ga̱jma̱a̱ xákiʼnáanʼ ku̱ya̱a̱ mbanda̱ʼkho” (Colosenses 3:19). Ndiéjunʼ gámbáyúu xa̱bu̱ bi̱ ninigu̱nʼ mu maʼni xó má eʼthí consejo rígi̱, índo̱ a̱ʼgiu̱u̱ tséʼni xó má gíʼmaa maʼni rá. Gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí ikhaa ma̱ngaa nakiéʼkúun, mú rígá rí ndayóoʼ maʼni mu Dios maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo. Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rá. Gíʼmaa rí maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼñúún bi̱ nakiéʼkúun náa ikhaa, ma̱ngaa nandoo gáʼthi asndu a̱ʼgiu̱u̱. Ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má gíʼmaa maʼni a̱ʼgiu̱u̱ ma̱ngaa (atraxnuu Mateo 6:12, 14, 15). Ikha jngó nuʼthá rí a̱jmi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ ninigu̱nʼ nakuwa gagi numuu rí nuni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kuyamijná.

7. Ndiéjunʼ niʼni Jesús náa discípulos ndrígóo, ga̱jma̱a̱ náa numuu rí nindxu̱u̱ mbá xkri̱da májánʼ náa xa̱bekha bi̱ guáʼdiin guʼñún rá.

7 Xa̱bekha bi̱ guáʼdiin guʼñún gíʼmaa mbuyáá rí Jesús ndiʼyamajkhún má xúʼko̱ discípulos ndrígóo. Ikhaa ndiʼyoo ndiéjunʼ rí maʼngu̱u̱n muni ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ rí ndiñún mu ma̱ndoo makuwá. Mbá xkri̱da, mbóo mbiʼi nákha discípulos ndrígóo niʼni néʼngu̱u̱n, niʼthún: “Aʼguala naʼ mbaguina mba jañi, guya tan xaʼla” (Marcos 6:30-32). Xúʼko̱ má gíʼmaa maʼni ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ mbáa xa̱biya̱ bi̱ ninigúnʼ. Náa Biblia na̱ʼkha̱ raʼthí rí a̱ʼgu̱ nindxu̱u̱ “mba vaso ri misaʼcan” ga̱jma̱a̱ naʼthúu̱n xa̱biya̱ rí “mbaʼyamajkuu” a̱ʼgiu̱u̱. Náa numuu rá. Numuu rí xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ mudrigú mbríguu rí “ndaʼya nuxiʼ” (1 Pedro 3:7). Xa̱bekha bi̱ ninigu̱nʼ gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiún, rí phú naʼni maguaʼdáá numulúʼ náa inuu Dios nindxu̱u̱ rí makuwáanʼ jmbu raʼkháa rí manindxu̱lúʼ xa̱bekha o gu̱ʼu̱ (Salmo 101:6).

8. a) Náa numuu nuʼthá rí xa̱biya̱ “bi̱ nandoo kaʼyoo a̱ʼgiu̱u̱ xúʼko̱ má eyoo kaʼyaminaʼ ikhaa” rá. b) Ndiéjunʼ eyoo gáʼthi rí mbáa xa̱biya̱ bi̱ ninigu̱nʼ ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ ninújunʼ ni̱ndxu̱ún “imbahui xabo” rá.

8 Náa Biblia naʼthí rí xa̱biya̱ “bi̱ nandoo kaʼyoo a̱ʼgiu̱u̱ xúʼko̱ má eyoo kaʼyaminaʼ ikhaa”. Numuu rí “narañajunʼ ajmi, imbahui xabo ñajunʼ”, xúʼko̱ niʼthí Jesús (Mateo 19:6). Ikha jngó, xa̱bu̱ bi̱ ninigu̱nʼ gíʼmaa musngajma rí i̱ndó nandún mubúnʼ gajmiún ajmbiún o guʼñún (Proverbios 5:15-21; Hebreos 13:4). Mu ma̱ndoo muni rígi̱, mámbáa gíʼmaa maxmiéjunʼ mu maxnúu imba̱a̱ rí ndayóoʼ (1 Corintios 7:3-5). Gíʼdoo wéñuʼ numuu índo̱ naʼthí rí “nimbáa xa̱bu̱ na̱nguá kiʼnáa kaʼyoo xuyuʼ; rí naʼni, naxniʼtsuu, ga̱jma̱a̱ nañewu̱u̱n májánʼ wéñuʼ”. Xa̱biya̱ bi̱ ninigúnʼ gíʼmaa rí maʼndoo kaʼyoo a̱ʼgiu̱u̱ xó má nandoo kaʼyaminaʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí ikhaa maxnáxi̱i̱ cuenta náa bi̱ kayá edxu̱u̱, Jesucristo (Efesios 5:29; 1 Corintios 11:3).

9. Xú káʼnii xa̱bu̱ nindxu̱u̱ Jesús esngájma náa Filipenses 1:8, ga̱jma̱a̱ náa numuu rí gíʼmaa musngajmá xa̱bekha bi̱ guáʼdiin gu̱ʼu̱ rá.

9 Apóstol Pablo niʼthí rí “mejanʼ hueñuʼ-u aʼtiun Jesucristo kaʼyaʼlu” (Filipenses 1:8). Xa̱bu̱ nikuwa májánʼ wéñuʼ náa Jesús índo̱ ikhaa nisngájma rí nindoo kaʼñúún ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má nikuwa discípulas ndrígóo ma̱ngaa (Juan 20:1, 11-13, 16). Xúʼko̱ má gu̱ʼu̱ bi̱ ninuju̱nʼ nda̱ñúnʼ rí ajmbiún musngajmún rí nandún kuñún wéñuʼ.

MBÁ XKRI̱DA RÍ GÍʼMAA MUNI GU̱ʼU̱ BI̱ NINUJU̱Nʼ

10. Ndiéjunʼ xkri̱da exná Jesús rí gíʼmaa muni gu̱ʼu̱ bi̱ ninuju̱nʼ rá.

10 Bi̱ kuwa náa mbá guʼwíin nindxu̱u̱ xóo mbá organización, ndayóoʼ mbáa bi̱ mayéʼga edxu̱u̱ mu ma̱ndoo makuwá májánʼ. Asndu Jesús gíʼdaa mbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ikhaa. “Dios ñajunʼ su pu-edxu naʼ Cristo”, xó má mbáa ‹xa̱biya̱ kayá edxu̱u̱ náa mbáa a̱ʼgu̱›” (1 Corintios 11:3). Jesús naʼnimbo̱o̱ má xúʼko̱ náa Dios. Xúʼko̱ naxnulu mbá xkri̱da májánʼ wéñuʼ, numuu rí xúgiáanʼ kuaʼdáá mbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ikháánʼ bi̱ gíʼmaa muʼnimbulúʼ kuʼyáá.

11. Xú káʼnii gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ náa ajmbio̱o̱, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gáʼga̱nú marigá á mu ikhaa naʼni rí májánʼ rá.

11 Numuu rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá, xa̱bekha bi̱ ninigu̱nʼ nakiéʼkúun ga̱jma̱a̱ nguáná tsiyegun májánʼ edxu̱u̱ náa mbá guʼwá. Xú káʼnii gíʼmaa maʼni a̱ʼgu̱ bi̱ ninújunʼ á mu xúʼko̱ rígá rá. Ragíʼmaa maʼthí dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu ajmbio̱o̱ ga̱jma̱a̱ ragíʼmaa mayéʼga edxu̱u̱ náa goʼwóo. A̱ʼgu̱ bi̱ ninújunʼ gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí Dios ndaʼyoo rí gíʼdoo wéñuʼ numuu índo̱ mbáa nanindxu̱u̱ xa̱bu̱ wabaʼ (1 Pedro 3:4). Á mu nanindxu̱u̱ xúʼko̱ kaʼnii xáʼniuu mingíjyúuʼ maʼnimbo̱o̱ náa ajmbio̱o̱, maski ajndu nuraʼníí xkujndu. Náa Biblia naʼthí: “Aʼgu guiʼma mbayamacu su ajmbaye” (Efesios 5:33). Mú, ndiéjunʼ gárígá á mu xa̱biya̱ tséʼnimbo̱o̱ náa Cristo xóo bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ikhaa rá. Náa Biblia naxnún consejo: “Xúʼko̱ má ma̱ngoo, ikháanʼla, gu̱ʼu̱ bi̱ ninuju̱nʼ, gunimbánii rí ethi ajmbiala, mú xúʼko̱ gáʼni rí á mu tikuin na̱nguá enimbu̱ún ajngáa, maguanu munimbu̱ún ga̱jma̱a̱ numuu rí xóo kuwa runi guʼñún, numuu rí ikhiin míninʼ nduyáá rí guʼñún nuni rí májánʼ ga̱jma̱a̱ guáʼdáá wéñuʼ gamajkhún” (1 Pedro 3:1, 2).

12. Náa numuu rí májánʼ maʼthí rí endxa̱ʼwáminaʼ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ ninújunʼ rá.

12 Mbáa nguáná xambánii rí endxa̱ʼwáminaʼ a̱ʼgu̱ ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱ maski ajndu ikhaa nindxu̱u̱ cristiano o na̱nguá. Mú, á mu ikhaa naʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ májánʼ rí endxa̱ʼwáminaʼ, masngájma rí gíʼdoo gamajkuu náa ajmbio̱o̱. Mbáa májánʼ nindxu̱u̱ rí xtáa raʼthí a̱ʼgiu̱u̱ mbáa xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ kuwa náa goʼwóo mambáñún á mu xa̱biya̱ naʼdxun rí naʼthí a̱ʼgiu̱u̱. Náa Biblia na̱ʼkha̱ raʼthí rí Sara niʼthúu̱n ajmbio̱o̱, Abrahán, rí ma̱ndoo muni mu munimbánii xkujndu dí rígá náa guʼún. Maski ajndu ikhaa tániguʼ rí niʼthúu̱n, Dios niʼthúu̱n: “Atadxawíín rí naʼtánʼ” (atraxnuu Génesis 21:9-12). Índo̱ xa̱biya̱ bi̱ gíʼdaa a̱ʼgiu̱u̱ nandxa̱ʼwáminaʼ xó má eʼthí xtángoo ndrígóo Jeobá, a̱ʼgu̱ bi̱ ninújunʼ naʼnimbo̱o̱ rí naʼthí ajmbio̱o̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nambáyuu rí naʼthí maʼni (Hechos 5:29; Efesios 5:24).

Ndiéjunʼ gándoo gajmañún muni gu̱ʼu̱ xó má niʼni Sara rá.

13. a) Ndiéjunʼ eʼthúún muni gu̱ʼu̱ bi̱ ninuju̱nʼ náa Tito 2:4, 5 rá. b) Ndiéjunʼ eʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ numuu rí muniñami̱jna̱ ga̱jma̱a̱ rí murujturi̱ga̱a̱ i̱yi̱i̱ʼ rá.

13 Ñajunʼ rí naʼni a̱ʼgu̱ bi̱ ninújunʼ gíʼdoo wéñuʼ numuu mu xúʼko̱ ma̱ndoo makuwá májánʼ mbá guʼwíin. Náa Biblia naʼthúún gu̱ʼu̱ bi̱ ninuju̱nʼ rí “maŋgajun cuñu ajmbañu, cami xuʼcui-ma maŋgajun cuñu iʼjin-ñu, usŋgun rí uni huaʼxaʼ suʼcui rí mbiʼyamacun, jma xin micaʼjun, cami mbuyahuan mejanʼ rí cuaʼda naʼ guʼjun, mejanʼ aʼcuñi uni, unimbun xoguiʼ ri naʼtañajunʼ ajmbañi” (Tito 2:4, 5). A̱ʼgu̱ bi̱ ninújunʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgu̱ bi̱ gíʼdiin e̱ji̱i̱n naʼni rí maʼndún kuyáá á mu nuni xó má eʼthí texto ga̱jma̱a̱ naʼni rí mbuyamajkuíí (atraxnuu Proverbios 31:10, 28). Nájmi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ ninigu̱nʼ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá. Ikha jngó, mbáa nguáná maguaʼdáá wéñuʼ xkujndu rí mingíjyúuʼ rí maʼni muniñami̱jna̱ o asndu murujturi̱ga̱a̱ i̱yi̱i̱ʼ. Náa Ajngá rawunʼ Dios naʼthí rí ma̱ndoo muniñami̱jna̱ á mu rígá mbá numuu muni. Mú nimbáa ragíʼmaa mbaʼyoo rí asndu xóo nda̱a̱ numuu, numuu rí náa Biblia naʼthí rí ‹a̱ʼgu̱ ragíʼmaa maniñaanʼ ajmbio̱o̱ ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má xa̱biya̱ ragíʼmaa maniñaanʼ a̱ʼgiu̱u̱› (1 Corintios 7:10, 11). Ma̱ngaa náa Escrituras naʼthí rí ma̱ndoo marigá divorcio á mu mbáa rí ikhiin nabóoʼ ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ raʼkháa ajmbio̱o̱ o a̱ʼgiu̱u̱ (Mateo 19:9).

RÍ GÍʼMAA MUNI XA̱BU̱ BI̱ GUÁʼDIIN E̱JI̱N

14. Xú káʼnii niʼni Jesús gajmíi̱n e̱ji̱n, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí ndayóoʼ muni xa̱bu̱ gajmiún e̱jñún rá.

14 Jesús nixnúún mbá xkri̱da májánʼ xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱jñún rí xú káʼnii gúni gajmiún ikhiin. Índo̱ tikhun xa̱bu̱ tuniñunʼ rí e̱ji̱n magún kanuu náa Jesús, ikhaa niʼthún: “Guniʼñula ijin maguhua naʼ Ikun, maxurikunla”. Náa Biblia naʼthí rí nda̱wa̱á “Jesús niguraʼin ijin, jame nixkramiʼ, aʼkue neʼnetsakuramiʼ” (Marcos 10:13-16). Xó má Jesús niriyaʼ mbiʼi mu maxtáa gajmíi̱n e̱ji̱n, lá ragíʼmaa matani xúʼko̱ kaʼnii ikháánʼ gajmiáanʼ ejña̱a̱n ráʼ. Ikhiin nda̱ñúnʼ rí ikháánʼ matríyaʼ mba̱yu̱ʼ mbiʼi mu maraxtaa gajmiáanʼ ga̱jma̱a̱ marasngúún, numuu rí xúʼko̱ e̱nda̱ʼa̱ Jeobá (atraxnuu Deuteronomio 6:4-9).

15. Ndiéjunʼ gándoo gúni xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱jñún mu xúʼko̱ ma̱ndoo muñewu̱u̱n xá.

15 Kuwáanʼ náa mbá numbaaʼ rí na̱jkha̱ raʼni itháan mixkawiʼ. Ikha jngó, e̱ji̱n ndayóoʼ rí anu̱ún muñewu̱u̱n náa xa̱bu̱ bi̱ nugíiʼ muniu̱u̱ dí raʼkhí, mbá xkri̱da, muñewu̱u̱n náa xa̱bu̱ bi̱ nandún mutsijmiin. Jesús niñewu̱u̱n discípulos ndrígóo, bi̱ nixná mbiʼñún xóo “ijin”. Nákha Jesús nirtuwiin, nákha xóó tsixiyáa, ikhaa ndiyááʼ xú káʼnii maʼni káwíin discípulos ndrígóo (Juan 13:33; 18:7-9). Á mu ikháánʼ xtaʼdiin e̱jña̱ʼ, gíʼmaa ma̱ta̱ya̱a̱ má xúʼko̱ ndiéjunʼ dí ra̱májánʼ egruiga Gixa̱a̱ mu maʼni gachíin e̱jña̱ʼ. Ma̱ngaa arathún ga̱jma̱a̱ numuu tsáʼkhá (1 Pedro 5:8). * Nimbá miʼtsu tárígá xóo rígá mbiʼi xúgi̱ rí e̱ji̱n ndayóoʼ maxtiewun náa tsáʼkhá, rí makuwa májánʼ náa inuu Dios ga̱jma̱a̱ rí makuwá jmbu.

Ndiéjunʼ gándoo gajmañún xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱jñún xó má niʼni Jesús gajmíi̱n e̱ji̱n rá.

16. Ndiéjunʼ gándoo gajmañún xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱jñún rí xú káʼnii niʼni Jesús gajmíi̱n discípulos ndrígóo rá.

16 Mbruʼun nákha xóó tsikháñuu Jesús, discípulos nigiʼdu̱u̱n mu mbuyáá tsáa gíʼdoo itháan numuu. Índo̱ nini rígi̱, Jesús takiʼnáa kaʼñúún, ikhaa nijmuu ajngá májánʼ ga̱jma̱a̱ xkri̱da ndrígóo (Lucas 22:24-27; Juan 13:3-8). Á mu ikháánʼ xtaʼdiin e̱jña̱ʼ, xú káʼnii gándoo gátayaridáá Jesús índo̱ gátaxprígun e̱jña̱ʼ rá. Gajkhun má rí ndayóoʼ mataxprígun e̱jña̱ʼ, mu gíʼmaa matani xó má gíʼmaa ga̱jma̱a̱ xákiʼnáán mbanda̱ʼkho. Atatsaʼwáminaʼ májánʼ wéñuʼ nákha xóó tsirathá mu xúʼko̱ xátani gawúnʼ eʼwíínʼ ajngáaʼ ndrígáʼ rí nindxu̱u̱ xóo ‹mbá chídí dí narujtu› (Jeremías 30:11; Proverbios 12:18). Ada̱ gíʼmaa makro̱ʼo̱o̱ náa numuu rí anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ nuxpriguíí (Efesios 6:4; Hebreos 12:9-11).

MBÁ XKRI̱DA MÁJÁNʼ RÍ GÍʼMAA MUNI E̱JI̱N

17. Náa numuu rí Jesús nigíiʼ mbá xkri̱da májánʼ rí gíʼmaa muni e̱ji̱n rá.

17 Lá rígá rí ma̱ndoo majmañún e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ numuu Jesús ráʼ. Xúʼko̱ kaʼnii. Ikhaa nisngájmaa ga̱jma̱a̱ xkri̱da ndrígóo rí e̱ji̱n gíʼmaa munimbu̱ún kuñún anu̱ún ga̱jma̱a̱ ru̱du̱ún. Niʼthí: “Indo-ma xo ri niʼsjngueʼ Anuʼ, ruʼkue itanloʼ [...], numu ri Ikun jamba miʼtsu naneloʼ ri naniguʼ Ika” (Juan 8:28, 29). Xó má Jesús niʼnimbo̱o̱ náa Jeobá, xúʼko̱ má e̱ji̱n gíʼmaa munimbu̱ún kuñún anu̱ún ga̱jma̱a̱ ru̱du̱ún. Rúʼko̱ rí e̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia (atraxnuu Efesios 6:1-3). Maski ajndu Jesús ninindxu̱u̱ a̱ʼdióo Dios, ikhaa niʼnimbo̱o̱ kaʼyoo anu̱u̱ bi̱ nigumbiʼyuu José ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ María maski ajndu ikhiin ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá. Rúʼko̱, niʼni rí makuwa gagi mbá guʼwíin (Lucas 2:4, 5, 51, 52).

18. Arathá náa numuu rí Jesús niʼnimbo̱o̱ má xúʼko̱ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ tsíin enii makuwa gagi e̱ji̱n bi̱ nunimbu̱ún náa anu̱ún rá.

18 Xú káʼnii gándoo gúni e̱ji̱n xó má niʼni Jesús mu makuwá gagi anu̱ún ga̱jma̱a̱ ru̱du̱ún rá. Ma̱ndoo muni á mu nunimbu̱ún kuñún. Maski ajndu nguáná naʼniún mingíjyúuʼ, mú ikhaa rúʼko̱ rí naniguʼ Dios muni (Proverbios 1:8; 6:20). Jesús niʼnimbo̱o̱ má xúʼko̱ náa Jeobá, maski ajndu ikhaa niraʼnuu xkujndu rí mingíjyúuʼ wéñuʼ. Índo̱ ni̱jkha̱nú mbiʼi maʼni mbá rí mingíjyúuʼ wéñuʼ rí Dios niʼthúu̱n maʼni, Jesús niʼthí: “Atane ri maxayaminuʼ ri naʼka mbayaminuʼ”. Jesús niʼni xó má nindoo Dios, numuu rí ikhaa ndiʼyoo rí Anu̱u̱ najmañuu itháan májánʼ (Lucas 22:42). E̱ji̱n bi̱ najmañún munimbu̱ún náa anu̱ún ga̱jma̱a̱ náa Jeobá, naʼni makuwa gagi wéñuʼ (Proverbios 23:22-25). *

Ndiéjunʼ gíʼmaa mundxaʼwamíjna̱ jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ índo̱ nuraʼníí mbá tsáʼkhá ndrígóo Gixa̱a̱ rá.

19. a) Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ tsáʼkhá rí egruiga Satanás náa jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ rá. b) Xú káʼnii kuwa xa̱bu̱ índo̱ tsénimbu̱ún e̱jñún rá.

19 Gixa̱a̱ nigruiga̱ tsáʼkhá náa Jesús, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má gáʼni gajmíi̱n jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ mu muni dí ra̱májánʼ (Mateo 4:1-10). Satanás najmiuu bi̱ natanigajmaa gajmiáanʼ náa guʼwá nisngáa mu muthanʼ matani mbá dí ra̱májánʼ, numuu rí ikhaa ndaʼyoo rí xáʼniaʼ mingíjyúuʼ matani. Ikha jngó, phú ndayóoʼ wéñuʼ rí jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ xámbáxu̱u̱n gajmiún xa̱bu̱ bi̱ nuni dí ra̱májánʼ (1 Corintios 15:33). Wáxioo Jacob bi̱ nigumbiʼyuu Dina nimbáxu̱u̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá eyamajkuíí Jeobá, ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ niʼni magiʼdoo wéñuʼ xkujndu (Génesis 34:1, 2). Bi̱ kuwa náa guʼwáaʼ makuwá gíná á mu nataba̱ʼ ga̱jma̱ʼ mbáa nákha xóo tsitanujunʼ o nákha xóó tsitanigunʼ (Proverbios 17:21, 25.)

RÍ PHÚ EYÓOʼ MU MAKUWÁ GAGI MBÁ GUʼWÍIN

20. Mu mbá guʼwíin makuwa gagi, ndiéjunʼ gíʼmaa maʼni mámbáa bi̱ xtáa ikhí rá.

20 Tséʼni mingíjyúuʼ muni mbaníí xkujndu dí narígá náa mbá guʼwá índo̱ nuʼni xó má eʼthí náa consejo ndrígóo Biblia. Xó má ndiʼyáá, á mu nuʼni mbáníí consejo rígi̱ maʼni rí makuwáanʼ gagi mbá guʼwáanʼ. Ikha jngó, ikháanʼ xa̱bekha bi̱ guáʼdiin guʼyalaʼ, gaʼndala ku̱ñu̱u̱n ga̱jma̱a̱ guniu̱u̱n rí májánʼ xó má niʼni Jesús gajmíi̱n discípulos ndrígóo. Gu̱ʼu̱ bi̱ ninuju̱nʼla, gunimbala rí naʼthí ajmbialaʼ ga̱jma̱a̱ guyaridáá rí eʼni mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nañajunʼ májánʼ wéñuʼ xó má eʼthí náa Proverbios 31:10-31. Ikháanʼ xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱jña̱laʼ, guxprígun e̱jña̱laʼ (Proverbios 22:6). Xa̱bu̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa mbá guʼwá, “guiʼma majmañu maʼtañajuinʼ mejanʼ náʼ guʼjo” (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). E̱ji̱n, gunimbala ku̱ñu̱u̱n ana̱la ga̱jma̱a̱ rudála (Colosenses 3:20). Xúgínʼ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa mbá guʼwá nakiéʼkúun. Ikha jngó ganindxu̱lú xa̱bu̱ wabaʼ ga̱jma̱a̱ gunda̱ʼa̱ rí muni mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuyulúʼ eʼwíínʼ.

21. Ndiéjunʼ rí mitsaan wéñuʼ kuaʼti̱i̱n ma̱ʼkha̱ nda̱wa̱á, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gándoo gákuwáanʼ gagi náa mbá guʼwáanʼ rí mbiʼi xúgi̱ rá.

21 Náa Biblia na̱ʼkha̱ mbaʼa consejo rí gíʼdoo wéñuʼ numuu mu majmúún xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa mbá guʼwíin. Ma̱ngaa naʼthúlúʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbá numbaaʼ nuxi̱ʼ ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ mbá Ku̱ba̱ʼ mitsaan náa makuwá gagi wéñuʼ xa̱bi̱i̱ Jeobá (Revelación [Apocalipsis] 21:3, 4). ¡Ra̱ʼkhá tháán mitsaan rí wíji̱ ma̱ʼkha̱ nda̱wa̱á! Mú rí mbiʼi xúgi̱ ma̱ndoo makuwáanʼ gagi náa mbá guʼwáanʼ á mu nuʼni xó má eʼthí consejo ndrígóo Dios rí na̱ʼkha̱ náa Biblia.

^ párr. 15 Náa capítulo 32 ndrígóo libro Aprendamos del Gran Maestro, naxná consejo rí xú káʼnii maxtiewu̱u̱n e̱ji̱n, i̱yi̱i̱ʼ rígi̱ nini bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá.

^ párr. 18 Mbáa ada̱ xáʼnimbo̱o̱ náa anu̱u̱ á mu anu̱u̱ na̱ndo̱ʼo̱o̱ mbá rí nanújngorámuʼ rí naʼthí náa xtángoo ndrígóo Dios (Hechos 5:29).