Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

MUTU 14

Umo Mungachitira Kuti Muŵe Ŵakukondwa mu Banja Linu

Umo Mungachitira Kuti Muŵe Ŵakukondwa mu Banja Linu
  • Kasi mwanalume wakwenera kuchita vichi kuti waŵe mfumu muwemi?

  • Kasi mwanakazi wangachita vichi kuti waŵe muwoli muwemi?

  • Kasi ŵapapi ŵakwenera kuchita vichi kuti ŵaŵe ŵapapi ŵawemi?

  • Kasi ŵana ŵangawovwira wuli kuti mu banja muŵe chimwemwe?

1. Kasi ntchivichi chingawovwira kuti banja liŵe lakukondwa?

YEHOVA CHIUTA wakukhumba kuti mukondwenge mu banja linu. Mazgu ghake, Baibolo, ghakupeleka ulongozgi kwa waliyose mu banja. Baibolo likulongosora ivyo waliyose wakwenera kuchita mu banja. Para waliyose mu banja wakulondezga ulongozgi uwo Chiuta wakupeleka, banja likuŵa lachimwemwe. Yesu wakati: “Ŵakukondwa ni awo ŵakupulika mazgu gha Chiuta na kughasungilira.”Luka 11:28.

2. Kasi tikwenera kumanya fundo wuli kuti tiŵe ŵachimwemwe mu banja?

2 Kuti tiŵe ŵachimwemwe mu banja, tikwenera kumanya fundo yakuti Yehova, uyo Yesu wakati “Adada ŵithu,” ndiyo wali kwambiska banja. (Mateyu 6:9) Banja lililose pa charu chapasi liliko chifukwa cha Adada ŵithu ŵakuchanya. Ndipo ndiwo ŵakumanya icho chingawovwira kuti banja liŵe lachimwemwe. (Ŵaefeso 3:14, 15) Kasi Baibolo likusambizga kuti waliyose wali na udindo wuli mu banja?

CHIUTA NDIYO WALI KWAMBISKA BANJA

3. Kasi Baibolo likuti ni njani wakambiska banja, ndipo chifukwa wuli tingagomezga kuti uwu mbunenesko?

3 Yehova wakati walenga ŵanthu ŵakwamba, Adamu na Eva, wakaŵakwatiska. Wakaŵaŵika mu paradiso wakutowa chomene pa charu chapasi ndipo wakaŵaphalira kuti ŵababe ŵana. Paradiso uyu wakachemekanga munda wa Edeni. Yehova wakati: “Babanani, mwandane muzuzge charu chapasi na kuchithereska.” (Genizesi 1:26-28; 2:18, 21-24) Nkhani iyi ntchidokoni waka yayi, chifukwa Yesu wakalongora kuti ivyo buku la Genizesi likuyowoya pa nkhani ya uyo wakambiska banja ni vyaunenesko. (Mateyu 19:4, 5) Nangauli tili na masuzgo ghanandi ndipo umoyo withu sono ukupambana na umo Chiuta wakakhumbiranga, kweni tiyeni tiwone icho chingawovwira kuti tiŵe ŵakukondwa mu banja.

4. (a) Kasi waliyose wangawovwira wuli kuti mu banja muŵe chimwemwe? (b) Chifukwa wuli ntchakuzirwa kusambira ivyo Yesu wakachitanga?

4 Para waliyose mu banja wangaŵa na chitemwa nga ni Chiuta, wangawovwira kuti muŵe chimwemwe. (Ŵaefeso 5:1, 2) Kweni kasi tingamulondezga wuli Chiuta, pakuti tikumuwona yayi? Tingamanya umo Yehova wakuchitira vinthu chifukwa wakatuma mwana wake wakwamba pa charu chapasi. (Yohane 1:14, 18) Apo Mwana wake, Yesu Khristu, wakaŵa pa charu chapasi, wakachitanga vinthu nga umo Adada ŵake ŵakuchitira. Para munthu wawona Yesu na kupulika ivyo wakayowoyanga, vikaŵanga nga wali na Yehova ndiposo nga ndiyo wakuyowoya. (Yohane 14:9) Ntheura, waliyose mu banja wangawovwira kuti mu banja muŵe chimwemwe para wangasambira chitemwa icho Yesu wakalongora na kuchita nga ndiyo.

UYO ŴAFUMU ŴAKWENERA KUTOLERAKO

5, 6. (a) Kasi ŵanalume ŵakutora ŵangasambirako vichi kwa Yesu umo wakuchitira na mpingo? (b) Kasi tikwenera kuchita vichi kuti Chiuta watigowokere zakwananga?

5 Baibolo likuti mfumu waliyose wakwenera kuchita vinthu na muwoli wake nga umo Yesu wakachitira na ŵasambiri ŵake. Wonani ulongozgi uwu wa mu Baibolo: “Ŵafumu, lutilirani kutemwa ŵawoli ŵinu, umo Khristu nayo wakatemwera mpingo na kujipeleka yekha chifukwa cha iwo  . . . Ntheura ŵafumu nawo ŵatemwenge ŵawoli ŵawo nga ni mathupi ghawo. Mwanalume uyo wakutemwa muwoli wake wakujitemwa yekha. Pakuti palije munthu uyo wakutinkha thupi lake, kweni wakulilyeska na kulipwelelera, umo Khristu nayo wakuchitira na mpingo.”Ŵaefeso 5:23, 25-29.

6 Yesu wakuwutemwa mpingo wa ŵasambiri ŵake, ntheura ŵanalume ŵakutora ŵakwenera kusambirako kwa iyo. Yesu “wakalutilira kuŵatemwa m’paka kuumaliro,” ndipo wakapeleka umoyo wake chifukwa cha iwo, nangauli ŵakaŵa ŵakwananga. (Yohane 13:1; 15:13) Ntheura, ŵafumu nawo ŵakuphalirika kuti: “Lutilirani kutemwa ŵawoli ŵinu ndipo mungaŵanga ŵakali kwa iwo yayi.” (Ŵakolose 3:19) Kasi ntchivichi chingawovwira mfumu kuti walondezge ulongozgi uwu, chomenechomene para muwoli wake wakuchita vinthu mwambura mahara? Wakwenera kukumbuka ivyo nayo wakubuda kweniso ivyo wakwenera kuchita kuti Chiuta wamugowokere. Kasi wakwenera kuchita vichi? Wakwenera kugowokera awo ŵakumunangira, kweniso muwoli wake. Muwoli nayo ndimo wakwenera kuchitira. (Ŵerengani Mateyu 6:12, 14, 15.) Lekani ŵanthu ŵanyake ŵakuyowoya kuti nthengwa yikukhora para mfumu na muwoli ŵakugowokerana.

7. Kasi Yesu wakamanyanga vichi vya ŵasambiri ŵake, ndipo ŵafumu ŵangasambirako vichi?

7 Ŵanalume ŵakutora ŵakwenera kumanyaso kuti nyengo zose Yesu wakaghanaghaniranga ŵasambiri ŵake. Wakamanyanga ivyo ŵakatondekanga na ivyo ŵakakhumbanga. Mwachiyelezgero, apo ŵasambiri ŵakavuka, Yesu wakati: “Zaninge, imwe mwekha ku malo ghamayiyi na kupumulapo pachoko.” (Mariko 6:30-32) Ŵawoli nawo mukwenera kuŵaghanaghanira. Baibolo likuti ŵanakazi “ntchiŵiya chambura kukhora,” ndipo ŵafumu ŵakwenera kuŵapa “ntchindi.” Chifukwa wuli? Chifukwa ŵafumu na ŵawoli, wose “ŵazamuhara chawanangwa chikuru cha umoyo.” (1 Petrosi 3:7) Ŵafumu ŵakwenera kumanya kuti chakuzirwa chomene kwa Chiuta nkhugomezgeka, vilije kanthu kuti munthu ni mwanalume panji mwanakazi.Salimo 101:6.

8. (a) Chifukwa wuli “mwanalume uyo wakutemwa muwoli wake wakujitemwa yekha”? (b) Kasi Baibolo likung’anamura vichi para likuti mfumu na muwoli ni “thupi limoza”?

8 Baibolo likuti “mwanalume uyo wakutemwa muwoli wake wakujitemwa yekha.” Kuyana na ivyo Yesu wakayowoya, mwanalume na muwoli wake “mbaŵiriso yayi, kweni thupi limoza.” (Mateyu 19:6) Ntheura, ŵakwenera yayi kugonana na munthu munyake. (Zintharika 5:15-21; Ŵahebere 13:4) Para ŵakughanaghanirana, ŵangagonana yayi na munthu munyake. (1 Ŵakorinte 7:3-5) Fundo yakuzirwa njakuti: “Palije munthu uyo wakutinkha thupi lake, kweni wakulilyeska na kulipwelelera.” Ŵafumu ŵakwenera kutemwa ŵawoli ŵawo nga umo ŵakujitemwera ŵekha, chifukwa Yesu Khristu, uyo ni mutu wawo, wazamuŵafumba umo ŵakuchitira.Ŵaefeso 5:29; 1 Ŵakorinte 11:3.

9. Kasi lemba la Ŵafilipi 1:8, likuti Yesu wali na mukhaliro wuli, ndipo chifukwa wuli ŵafumu ŵakwenera kutemwa chomene ŵawoli ŵawo?

9 Mpositole Paulosi wakayowoya za ‘chitemwa chikuru icho Khristu Yesu wali nacho.’ (Ŵafilipi 1:8) Chitemwa ichi ndicho chikawovwira ŵanakazi kuti ŵakhuke kuŵa ŵasambiri ŵa Yesu. (Yohane 20:1, 11-13, 16) Ntheura ŵawoli ŵakukhumba kuti ŵafumu ŵawo ŵaŵatemwenge chomene.

UYO ŴAWOLI ŴANGATOLERAKO

10 Kasi ŵawoli ŵangasambirako vichi kwa Yesu?

10 Kuti banja lende makora, pakwenera kuŵa wakulongozga panji kuti mutu. Yesu nayo wali pasi pa munthu munyake uyo wakuchemeka kuti Mutu wake. Baibolo likuti “Mutu wa Khristu ni Chiuta,” ndipo “mutu wa mwanakazi ni mwanalume.” (1 Ŵakorinte 11:3) Yesu wakujilambika kwa Chiuta ndipo nase tikusambirako kwa iyo, chifukwa tose tili pasi pa munthu munyake uyo tikwenera kujilambikako.

11. Kasi muwoli wakwenera kuchita wuli kwa mfumu wake, ndipo pangaŵa uwemi wuli?

11 Ŵanalume nawo mbanthu ndipo nyengo zinyake ŵakutondeka kulongozga makora mabanja ghawo. Ipo kasi muwoli wakwenera kuchita wuli? Wakwenera yayi kudelera ivyo mfumu wake wakuchita panji kumupoka mazaza kuti walongozgenge ndiyo banja. Muwoli wakwenera kukumbuka kuti Chiuta wakukhumba munthu uyo wali na mzimu wakufwasa na wakuzika. (1 Petrosi 3:4) Para mwanakazi wali na mtima uwu, chiŵenge chipusu kujilambika kwa mfumu wake visuzge viti wuli. Kweniso Baibolo likuti: “Muwoli wachindikenge chomene mfumu wake.” (Ŵaefeso 5:33) Kweni wuli usange mfumu wakukana kuchita vinthu nga ni Khristu, Mutu wake? Baibolo likuchiska ŵawoli kuti: “Mujilambikenge ku ŵafumu ŵinu, mwakuti usange ŵanyake mbambura kupulikira mazgu, ŵawojeke kwambura mazgu kwizira mu makhaliro gha ŵawoli ŵawo, chifukwa cha kuŵa ŵakaboni ŵakuwona na maso makhaliro ghinu ghatuŵa pamoza na ntchindi zikuru.”1 Petrosi 3:1, 2.

12. Chifukwa wuli nkhwananga yayi para muwoli wakuyowoya maghanoghano ghake mwantchindi?

12 Kwali ŵakusopera lumoza kwali yayi, para muwoli wayowoya fundo yakupambana na ya mfumu wake kweni mwantchindi, chikung’anamura kuti wamuyuyura yayi. Fundo yake yingaŵa yiwemi, ndipo banja lose lingapindura para mfumu wangapulikira. Nangauli Abrahamu wakakolerana yayi na fundo yinyake iyo Sara wakayowoya ya umo ŵangamazgira suzgo linyake mu banja lawo, kweni Chiuta wakaphalira Abrahamu kuti: “Pulikira mazgu ghake.” (Ŵerengani Genizesi 21:9-12.) Ndipouli, para mfumu wakaka fundo iyo yikuleka kususkana na dango la Chiuta, muwoli kwenera kupulikira. Para wachita nthena, wakulongora kuti wakujilambika kwa mfumu wake.Milimo 5:29; Ŵaefeso 5:24.

Kasi ŵanakazi ŵakutengwa ŵangasambirako vichi kwa Sara?

13. (a) Kasi lemba la Tito 2:4, 5 likuti ŵanakazi ŵakutengwa ŵakwenera kuchita wuli? (b) Kasi Baibolo likuti wuli pa nkhani ya kupatukana na kulekana?

13 Kuti muwoli wafiske udindo wake wa kupwelelera banja, pali vinandi ivyo wakwenera kuchita. Baibolo likuti ŵanakazi ŵakutengwa ŵakwenera, “kutemwa ŵafumu ŵawo, kutemwa ŵana ŵawo, kuŵa ŵamahara, ŵatuŵa mu makhaliro, ŵagwirenge ntchito pa nyumba, ŵawemi, ŵakujilambika ku ŵafumu ŵawo.” (Tito 2:4, 5) Muwoli panji mama uyo wakuchita nthena, banja lose likumutemwa na kumuchindika. (Ŵerengani Zintharika 31:10, 28.) Ndipouli, pakuti taŵanthu tili ŵakwananga, nyengo zinyake mu banja mukuŵa masuzgo ghakuru agho ghangapangiska kuti ŵakutorana ŵapatukane panji nthengwa yimare. Baibolo likuzomerezga kupatukana para vinthu vyasuzga chomene. Kweni kupatukana ni nkhani yipusu yayi. Baibolo likuti: “Muwoli wangalekanga mfumu wake yayi. . . . Ndipo mfumu wangamulekanga yayi muwoli wake.” (1 Ŵakorinte 7:10, 11) Baibolo likuti nthengwa yingamara pekha usange yumoza mu nthengwa wachita uleŵi.Mateyu 19:9.

UYO ŴAPAPI ŴANGATOLERAKO

14. Kasi Yesu wakachitanga nawo wuli ŵana, ndipo ŵana ŵakukhumba vichi ku ŵapapi?

14 Umo Yesu wakachitiranga na ŵana, ntchiyelezgero chiwemi ku ŵapapi. Apo ŵanthu ŵanyake ŵakakhumbanga kukanizga ŵana kuti ŵize kwa Yesu, iyo wakati: “Ŵalekani ŵana ŵachoko ŵize kwa ine, lekani kuŵakanizga.” Baibolo likuti pamanyuma, Yesu “wakapakata ŵana na kwamba kuŵatumbika, wakaŵika mawoko ghake pa iwo.” (Mariko 10:13-16) Pakuti Yesu wakasanganga nyengo ya kuchezga na ŵana, ŵapapi nawo ndimo ŵakwenera kuchitira na ŵana ŵawo. Ŵana ŵakukhumba kuti ŵapapi ŵawo ŵachezgenge nawo kwa nyengo yitali. Ŵapapi ŵakwenera kusanga nyengo ya kuŵasambizga ŵana ŵawo, chifukwa ni udindo uwo Yehova wali kuŵapa.Ŵerengani Dotoronome 6:4-9.

15. Kasi ŵapapi ŵangachita vichi kuti ŵavikilire ŵana ŵawo?

15 Pakuti vinthu mu charu vyafika paheni chomene, ŵapapi ŵakwenera kuvikilira ŵana ŵawo ku ŵanthu awo ŵangaŵapweteka. Ŵanyake mwa ŵanthu aŵa ni awo ŵakutemwa kukolelera ŵana. Wonani umo Yesu wakavikililira ŵasambiri ŵake, awo mwachitemwa wakaŵachemanga kuti ‘tŵana.’ Apo ŵalwani ŵake ŵakamukora ndipo wakaŵa pafupi kukomeka, Yesu wakavikilira ŵasambiri ŵake. (Yohane 13:33; 18:7-9) Ŵapapi, ŵakwenera kuŵa maso na Dyabulosi, uyo wakukhumba kupweteka ŵana. Ŵakwenera kuŵachenjezgerathu za vinthu viheni ivyo vingaŵachitikira. * (1 Petrosi 5:8) Sono ndipo umoyo wakuthupi na wauzimu wa ŵana uli pangozi chomene kuluska kale.

Kasi ŵapapi ŵangasambirako vichi kwa Yesu umo wakachitiranga na ŵana?

16. Kasi ŵapapi ŵangasambirako vichi kwa Yesu pa umo wakachitiranga para ŵasambiri ŵake ŵabuda?

16 Pa usiku wakuti namachero Yesu wafwenge, ŵasambiri ŵake ŵakamba kugazgana za uyo wakaŵa mukuru pakati pawo. M’malo mwa kuŵakalipira, Yesu wakalutilira kuŵasambizga kwizira mu ivyo wakayowoyanga na kuchita. (Luka 22:24-27; Yohane 13:3-8) Para ndimwe mupapi, namwe mungasambizga ŵana ŵinu nga umo Yesu wakachitiranga. Mbunenesko kuti ŵana ŵakukhumbikwira kuŵalanga, kweni mukwenera ‘kuŵalanga mwakwenelera.’ Kukalipa waka bweka kuko yayi. Ŵapapi ŵaleke kuyowoya mazgu ghakulasa agho ghali “nga ni lupanga.” (Yeremiya 30:11; Zintharika 12:18) Ŵakwenera kulanga ŵana ŵawo mu nthowa yakuti kunthazi ŵazakawone kuti ŵapapi ŵawo ŵakachita makora.—Ŵaefeso 6:4; Ŵahebere 12:9-11.

UYO ŴANA ŴANGASAMBIRAKO

17. Kasi ŵana ŵangasambirako vichi kwa Yesu?

17 Kasi ŵana ŵangasambirako kanthu kwa Yesu? Enya. Yesu wakalongora umo ŵana ŵangapulikira ŵapapi ŵawo. Yesu wakati: “Umo Adada ŵali kunisambizgira ndimo nkhuyowoyera vinthu ivi.” (Yohane 8:28, 29) Yesu wakapulikiranga Adada ŵake ŵakuchanya, ndipo Baibolo likuphalira ŵana kuti ŵapulikirenge ŵapapi ŵawo. (Ŵerengani Ŵaefeso 6:1-3.) Yesu wakaŵa murunji, kweni wakapulikiranga ŵapapi ŵake ŵa pa charu chapasi, Yosefe na Mariya, nangauli ŵakaŵa ŵakwananga. Ichi chikawovwira kuti banja lose liŵe lachimwemwe.Luka 2:4, 5, 51, 52.

18. Chifukwa wuli nyengo zose Yesu wakapulikiranga Adada ŵake ŵakuchanya, ndipo ninjani wakukondwa para ŵana ŵakupulikira?

18 Ŵana nawo ŵangachita vinthu nga ni Yesu na kukondweska ŵapapi ŵawo. Mbunenesko kuti nyengo zinyake ŵana chingaŵaŵira chakusuzga kupulikira ŵapapi ŵawo, kweni ŵakwenera kumanya kuti Chiuta wakukhumba kuti ndimo ŵachitirenge. (Zintharika 1:8; 6:20) Nyengo zose Yesu wakapulikiranga Adada ŵake ŵakuchanya, nanga pangaŵa pa nyengo iyo chikaŵa chakusuzga kupulikira. Nyengo yinyake, apo Chiuta wakakhumbanga kuti Yesu wachite chinthu chinyake chakusuzga, Yesu wakati: “Sezganiko nkhombo iyi kwa ine.” Ndipouli, Yesu wakachita ivyo Chiuta wakamutuma chifukwa wakamanya kuti Adada ŵake ndiwo ŵakumanya icho ntchiwemi kwa iyo. (Luka 22:42) Para ŵana ŵakupulikira, ŵakondweskenge chomene ŵapapi ŵawo na Adada ŵawo ŵakuchanya. *Zintharika 23:22-25.

Kasi ŵana ŵakwenera kukumbuka vichi para ŵakuyezgeka?

19. (a) Kasi Satana wakuyezga wuli ŵana? (b) Kasi nkharo yiheni ya ŵana, yingakhwaska wuli ŵapapi?

19 Pakuti Dyabulosi wakayezga Yesu, ŵana nawo waŵayezgenge kuti ŵachite vinthu viheni. (Mateyu 4:1-10) Satana Dyabulosi wakugwiliskira ntchito ŵana ŵanyawo kuti waŵapusike. Ndipo chiyezgo ichi, ntchakusuzga chomene ku ŵana. Ipo ntchakukhumbikwa chomene kuti ŵana ŵaleke kwendezgana na ŵanthu awo ŵakuchita viheni. (1 Ŵakorinte 15:33) Dina, mwana msungwana wa Yakhobe, wakatemwanga kwendezgana na ŵanthu awo ŵakasopanga Yehova yayi. Ntheura ichi chikapangiska masuzgo ghanandi. (Genizesi 34:1, 2) Ghanaghanirani waka umo ŵapapi panji banja lose lingaŵira na chitima usange yumoza wangachita uzaghali panji uleŵi.Zintharika 17:21, 25.

ICHO CHINGAWOVWIRA KUTI BANJA LIŴE LACHIMWEMWE

20. Kuti banja liŵe lachimwemwe, kasi waliyose wakwenera kuchita vichi?

20 Para waliyose mu banja wakulondezga ivyo Baibolo likuyowoya, chikuŵa chipusu kumarana na masuzgo. Nakuti ichi chingawovwiraso kuti banja liŵe lachimwemwe. Ntheura mfumu waliyose watemwenge muwoli wake nga ni umo Yesu wakuchitira na mpingo wake. Ŵawoli, mupulikirenge ŵafumu ŵinu na kuŵapa ntchindi. Ndipo londezgani ivyo vili pa Zintharika 31:10-31, ivyo muwoli muwemi wakwenera kuchita. Ŵapapi, sambizgani ŵana ŵinu. (Zintharika 22:6) Ŵadada panji kuti ŵanalume, ‘longozgani makora ŵamunyumba yinu.’ (1 Timote 3:4, 5; 5:8) Ndipo mwaŵana, mupulikirenge ŵapapi ŵinu. (Ŵakolose 3:20) Waliyose mu banja ngwambura urunji, lekani wakubuda. Ntheura mukwenera kujiyuyura, na kugowokerana.

21. Kasi ni vinthu wuli vyakukondweska ivyo vizamuchitika kunthazi, ndipo banja lithu lingaŵa wuli lachimwemwe pasono?

21 Baibolo lili na ulongozgi uwo ungawovwira banja kuti liŵe lachimwemwe. Kweniso likutisambizga za charu chiphya icho Chiuta walayizga panji kuti paradiso. Charu ichi chizamuzura na ŵanthu ŵachimwemwe, awo ŵazamusopa Yehova. (Chivumbuzi 21:3, 4) Kunthazi mabanja ghazamuŵa ghakukondwa chomene. Kweni sono nthena, napo banja lithu lingaŵa lachimwemwe para tikulondezga ulongozgi wa Chiuta uwo wuli mu Baibolo.

^ ndime 15 Ulongozgi wa umo ŵapapi ŵangavikilira ŵana uli mu mutu 32 mu buku la Sambirani kwa Msambizgi Waluso, lakupharazgika na Ŵakaboni ŵa Yehova.

^ ndime 18 Ŵana ŵangakana kupulikira ŵapapi pekha usange ŵakuŵatuma kuchita chinthu icho chikususkana na malango gha Chiuta.Milimo 5:29.