1. Ana cici campaka cikamucisye kuti liŵasa liŵeje lyakusengwa?

YEHOFA MLUNGU akusasaka kuti liŵasa lyawo liŵeje lyakusengwa. Maloŵe gakwe Baibulo, mpaka gamlongolele jwalijose mwiŵasa. Gakusasala yakusasaka Mlungu kuti jwalijose mwiŵasa atendeje. Naga jwalijose akutenda mbali jakwe mwakamulana ni malamusi ga Mlungu, nikuti liŵasalyo liciŵa lyakusengwa. Yesu ŵaŵecete kuti: “Ŵana upile usyesyene ali ŵandu ŵakugapikana maloŵe ga Mlungu ni kugakamulicisya masengo.”—Luka 11:28.

2. Ana kuti liŵasa liŵeje lyakusengwa yikwegamila pa kumanyilila cici?

² Kuti ŵandu mwiŵasa aŵeje ŵakusengwa, yikwegamila pa kumanyilila kuti Yehofa ni juŵatandisye liŵasa. Yesu ŵasasile kuti Yehofa ali “Atati ŵetu.” (Matayo 6:9) Liŵasa lililyose pacilambopa lyapali ligongo lya Atati ŵetu ŵakwinani, ŵakusamanyilila yampaka yikamucisye maŵasa kuŵa gakusengwa. (Aefeso 3:14, 15) Sambano, ana Baibulo jikusajiganya yatuli pakwamba yakusosekwa kutenda jwalijose mwiŵasa?

3. Ana Baibulo jikusasala yatuli pakwamba ya mwalyatandile liŵasa, soni tukumanyilila catuli kuti yeleyi yili yisyene?

³ Yehofa paŵapangenye ŵandu ŵandanda, Adamu ni Hawa,  ŵalombesye kuŵa liŵasa. Jwalakwe ŵaŵisile mumgunda wakusalala pacilambo capasi, wakolanjikwa Mgunda wa Edeni, soni ŵasalile kuti aŵelece ŵanace. Yehofa ŵatite, “M’ŵelekane, mtupe, mgumbale cilambo capasi.” (Genesis 1:26-28; 2:18, 21-24) Ngani jeleji nganijiŵa adisi, pakuŵa Yesu ŵalosisye kuti maloŵe ga pa Genesis gelega gali gasyesyene. (Matayo 19:4, 5) Atamose kuti tukusasimana ni yipwetesi yejinji, soni kuti umi nganuŵa mpela mwaŵasoselaga Mlungu, nambo kwende tulole yampaka yikamucisye liŵasa lyetu kuti liŵeje lyakusengwa.

4. (a) Ana ŵamwiŵasa mpaka atendeje cici kuti liŵasalyo liŵeje lyakusengwa? (b) Ligongo cici kulijiganya ya umi wa Yesu kuli kwakusosekwa mnope kuti liŵasa liŵe lyakusengwa?

⁴ Jwalijose mwiŵasa mpaka akamucisye kuti liŵasalyo liŵeje lyakusengwa mwakumsyasya Mlungu pakulosya cinonyelo. (Aefeso 5:1, 2) Nambo, ana mpaka tumsyasye catuli Mlungu jwanganitum’woneje? Komboleka kulijiganya mwakusatendela Yehofa pakulosya cinonyelo, ligongo jwalakwe ŵatumisye Mwanagwe pacilambo capasi. (Yohane 1:14, 18) Paŵaliji pacilambo capasi, Yesu Klistu ŵasyasyaga Atatigwe, mwati kum’wona, soni kupikana yaŵaŵecetaga yaliji mpela kuti uli ni Yehofa, soni ukupikana yakuŵeceta. (Yohane 14:9) M’yoyo, jwalijose mwiŵasa cacikamucisya kuti liŵasa liŵe lyakusengwa pakulijiganya cinonyelo caŵalosisye Yesu, soni kuya cisyasyo cakwe.

5, 6. (a) Ana cisyasyo ca Yesu cakuwunonyela mpingo cikusajiganya cici acalume ŵalombele? (b) Ana tukusosekwa kutendaga cici kuti Mlungu atukululucileje yakulemwa yetu?

⁵ Baibulo jikusasala kuti acalume akusosekwa kwanonyela aciŵamkwawo mpela muŵatendele Yesu kwa ŵakulijiganya ŵakwe. Aganicisye ya lilamusi lya m’Baibulo ali: “Jemanja acalume, mwanonyeleje aciŵamkwenu, mpela muŵawunonyelele Klistu mpingo, ni ŵalipelece ligongo lya mpingowo . . . M’yoyopeyosoni acalume ŵanonyeleje aciŵamkwawo, mpela mwele mwakusayinonyelela yilu yawo. Jwele jwakusamnonyela jwamkongwe jwakwe nikuti akusalinonyela jwalakwe msyene. Pakuti pangali mundu jwakuŵengana ni cilu cakwe, nambo akusacilisya ni kucisamalila, mpela mwele Klistu akusawutendela mpingo wakwe.”—Aefeso 5:23,25-29.

 ⁶ Yesu ŵapelece cisyasyo cambone kwa acalume ŵamwiŵasa, mwakwanonyela ŵakulijiganya ŵakwe. Yesu “ŵanonyele mpaka pambesi pa umi wakwe,” mpaka ŵayikene pakupeleka umi wakwe ligongo lya jemanjajo, atamose kuti ŵaliji ŵangali umnama. (Yohane 13:1; 15:13) M’yoyosoni, acalume ŵalombele akwalimbikasya kuti: “Mwanonyeleje aciŵamkwenu, nipo kasimwatendelaga ngalwe.” (Akolose 3:19) Ana cici campaka cimkamucisye jwamlume jwapeŵasa kuya maloŵe gelega, mnopemnope naga ŵamkwakwe akusalepela kutenda yindu yine mwalunda? Akumbucileje kuti ŵalakwesoni akusalemwaga, soni akaliŵalilaga yakusosekwa kutenda kuti Mlungu ŵakululucileje. Ana jwamlumeju akusosekwa kutenda cici? Akusosekwa kwakululucila ŵakusamleŵela, kupwatikapo ŵamkwakwe. Nombe najo jwamkongwe akusosekwa kwakululucilaga ŵamlemwecesye. (Matayo 6:12, 14, 15) Ana akuliwona ligongo lyakwe ŵane akusaŵeceta kuti liŵasa likusajendaga cenene naga jwamlume ni jwamkongwe ali ŵakusacilila kululucilana?

7. Ana Yesu ŵaganicisyaga catuli ŵakulijiganya ŵakwe, soni ana celeci cili cisyasyo catuli kwa acalume ŵalombele?

⁷ Acalume akusosekwa kumanyilila kuti Yesu ŵaganicisyaga ŵakulijiganya ŵakwe. Jwalakwe ŵamanyililaga yindu yanganaŵa ayikombwele, soni yakusosecela yawo yakucilu. Mwambone, paŵapesile ŵasalile kuti: “Kwende tujawule kwajika kwangapita ŵandu, kuti mkapumule panandi.” (Maliko 6:30-32) Nombe acakongwe akusasosekwa kwaganicisyaga mnope. Ligongo Baibulo jikusasala kuti ali “ŵangali macili,” ŵakusosekwa kuti acalume ŵapeje “ucimbicimbi.” Ana ligongo cici? Ligongo lyakuti wosope, acalume ŵalombele ni acakongwe ŵakwe “tacipocela mtuka wa umi wa Mlungu pampepe.” (1 Petulo 3:7) Acalume akumbucileje kuti mundu akusaŵa jwakusosekwa mnope kwa Mlungu ligongo lyakuŵa jwakulupicika, ngaŵaga ligongo lyakuti ali jwamlume kapena jwamkongwe.—Salimo 101:6.

8. (a) Ligongo cici mpaka tujile kuti jwamlume “jwakusamnonyela jwamkongwe jwakwe nikuti akusalinonyela jwalakwe msyene”? (b) Ana kuŵa “ciilu cimpepe” kukugopolela cici kwa jwamlume ni jwamkongwe ŵalombane?

⁸ Baibulo jikusasalaga kuti jwamlume “jwakusamnonyela jwamkongwe jwakwe nikuti akusalinonyela jwalakwe msyene.” Yeleyi yili m’yoyo ligongo lyakuti jwamlume ni jwamkongwe  “nganaŵasoni ŵaŵili nambo ciilu cimpepe,” mpela mwaŵaŵecetele Yesu. (Matayo 19:6) M’yoyo, jemanjaji akusosekwa kugonana ŵaŵilipe basi. (Miyambo 5:15-21; Ahebeli 13:4) Kuti yeleyi yikombolece, jwalijose akusosekwa kuganicisyaga ya mjakwe. (1 Akolinto 7:3-5) Akaliŵalilaga maloŵe gakusosekwa gakuti: “Pangali mundu jwakuŵengana ni ciilu cakwe, nambo akusacilisya ni kucisamalila.” Acalume ŵalombele akusosekwa kwanonyela aciŵamkwawo mpela mwakusalinonyela acimsyene. Akumbucileje kuti cacijanga magambo kwa Yesu Klistu jwali mtwe wawo.—Aefeso 5:29; 1 Akolinto 11:3.

9. Ana pa Afilipi 1:8, pakusala ya ndamo japi ja Yesu, soni ligongo cici acalume akusosekwa kwalosya ndamoji aciŵamkwawo?

⁹ Ndumetume Paulo ŵaŵecete ya “cinonyelo ciŵalosisye Klistu Yesu.” (Afilipi 1:8) Cinonyelo ca Yesu caliji cakulimbikasya kwa acakongwe ŵaŵaŵele ŵakulijiganya ŵakwe. (Yohane 20:1, 11-13, 16) Acakongwe ŵalombegwe akusasaka kuti aciŵamkwawo ŵanonyeleje mnope.

10. Ana Yesu ŵapelece cisyasyo catuli kwa acakongwe ŵapeŵasa?

¹⁰ Kuti liŵasa lijendeje cenene pakusosekwa kuti jwamlume alilongoleleje. Atamose Yesu akwete jwakusampikanila mpela Mtwe wakwe. “Mlungu ali mtwe wa Klistu,” mpela mwayiŵelele kuti “jwamlume ali mtwe wa ŵakongwe.” (1 Akolinto 11:3) Yesu ali cisyasyo cambone kwetuwe cakupikanila Mlungu jwali mtwe wakwe, ligongo m’wejisoni tukwete mtwe watukusosekwa kuwupikanila.

11. Ana acakongwe akusosekwa kwawonaga catuli aciŵamkwawo, soni yakuyicisya yakwe yiciŵa yatuli?

¹¹ Acalume ŵangali umnama akusalemwesya yindu yine pakulongololela liŵasa. Ana jwamkongwe akusosekwa kutenda cici pelepa? Jwalakwe ngakusosekwa kwacembulusya ŵamkwakwe, kapena kulingakulinga kuti alongoleleje liŵasalyo. Jwamkongwe jwamlombegwe akusosekwa kukumbucila kuti mtima wakulitimalika ni wakutulala ni yayili yakusosekwa mnope pameso pa Mlungu. (1 Petulo 3:4) Pakulosya ndamo jeleji, yiciŵa yangasawusya kuti apikanile ulamusi wa Mlungu, atamose pandaŵi jakusawusya. Konjecesya pelepa, Baibulo jikusasala kuti:  “Jwamkongwe jwalijose amcimbicisyeje jwamlume jwakwe.” (Aefeso 5:33) Nambi uli naga jwamlumejo ali jwangakulupilila? Baibulo jikusalimbikasya acakongwe kuti: “Mwapikanileje aciŵamkwenu, kuti naga ŵane mwa jemanjajo ngakugapikanila maloŵe ga Mlungu, ajigaliceje ni ndamo sya aciŵamkwawosyo. Ngasipasosekwasoni kuŵeceta maloŵe, pakuti taciliwonela acimsyenewo ndamo syenu syakulitulusya ni sya ucimbicimbi.”—1 Petulo 3:1, 2.

12. Ligongo cici nganikuŵa kulemwa jwamkongwe kusala nganisyo syakwe mwaucimbicimbi?

¹² Cinga jwamlume ali jwakulupilila kapena iyayi, ngaŵa kulemwa naga ŵamkwakwe akusala nganisyo syawo mwaucimbicimbi naga pana kulekangana nganisyo. Nganisyo syawo mpaka siŵe syakamucisya liŵasa lyosopelyo, naga jwamlumejo akwapikanila ŵamkwakwewo. Atamose kuti Abulahamu nganakamulana nganisyo ni ŵamkwakwe pakumasya cakusawusya cine m’nyumba mwawo, Mlungu ŵamsalile Abulahamu kuti, “Cilicose cakumsalila Sala mcitende.” (Genesis 21:9-12) Nambope, naga yasagwile jwamlume ngayikutindana ni lilamusi lya Mlungu, jwamkongwejo cacilosya kuti ali jwakupikanila naga akukunda nganisyo sya ŵamkwakwesyo.—Masengo 5:29; Aefeso 5:24.

13. (a) Ana lilemba lya Tito 2:4, 5 likusalimbikasya acakongwe ŵalombegwe kutenda cici? (b) Ana Baibulo jikusasalaga cici pakwamba ya kulekangana ni kumala kwa ulombela?

¹³ Pana yejinji yampaka jwamkongwe atende pakusaka kwanilisya ukumu wakwe mwiŵasa. Mwambone, Baibulo jikusalosya kuti acakongwe ŵapeŵasa akusosekwa “ŵanonyeleje aciŵamkwawo ni ŵanace ŵawo, kuti aŵeje ŵakulikanya, ŵakulenjela mtima, ŵakutenda masengo ku maŵasa gawo, ŵacanasa, ŵakulitulusya kwa aciŵamkwawo.” (Tito 2:4, 5) Jwamkongwe, soni nangolo jwakusatenda yeleyi ŵandu ŵamwiŵasa mwakwe cacimcimbicisya mnope. (Miyambo 31:10, 28) Pakuŵa kuti ulombela uli mkamulano wa ŵandu ŵangali umnama, ndaŵi sine mpaka papagwe yakusawusya yekulungwa yampaka yitendekasye ŵalombanewo kulekangana kwa kandaŵi, kapena kumala ulombela. Baibulo jikusakundaga ŵandu kulekagana pa yakusawusya yine. Nambope ngani jeleji ngatukusosekwa kujiwonaga mwa uwanace, ligongo jili jekulungwa, pakuŵa Baibulo jikusati: “Jwamkongwe akalekangana ulombela ni ŵamkwakwe, . . .  M’yoyosoni jwamlume akalekangana ulombela ni ŵamkwakwe.” (1 Akolinto 7:10, 11) Malemba gakusakunda ulombela kumala naga jumo jwa ŵalombanewo atesile cikululu.—Matayo 19:9.

14. Ana Yesu ŵalosisye catuli kuti akusanonyela ŵanace, soni ana ŵanace akusasaka cici kwa acinangolo ŵawo?

¹⁴ Yesu ŵalosisye acinangolo cisyasyo cambone mwakwanonyela ŵanace. Ŵandu paŵalingaga kwalekasya ŵanacewo kuti akajawula kwa Yesu, jwalakwe ŵatite: “Mwalece ŵanace ayice kwa une, mkasimwalekasya.” Baibulo jikusasala kuti kaneko ‘ŵatandite kwajangata ŵanace m’makono mwakwe, ŵasajice magasa ni ŵapele upile.’ (Maliko 10:13-16) Pakuŵa Yesu ŵakolaga ndaŵi jakunguluka ni ŵanace, ana wawojo ngakusosekwa kutendaga yeleyi ni ŵanace ŵawo? Ŵanaceŵa ŵangasosekwa kunguluka nawo kwa ndaŵi japanandi, nambo akusasosekwaga kunguluka nawo ndaŵi ni katema, soni kwa ndaŵi jelewu. Akusosekwa kupataga ndaŵi jakwajiganya, pakuŵa Yehofa ni yakusaka kuti acinangolo atendeje.—Deuteronomo 6:4-9.

15. Ana acinangolo mpaka atende cici kuti ŵacenjele ŵanace ŵawo?

¹⁵ Cilamboci pacikwendelecela kusakala, ŵanace akusasosekwa acinangolo ŵampaka ŵacenjele kwa ŵandu ŵakusasaka kwawulasya, soni kwa ŵandu ŵakamulila ŵanace. Aganicisye  yaŵatesile Yesu pakwacenjela ŵakulijiganya ŵakwe, ŵaŵakolasile mwacinonyelo kuti “ŵanace ŵangu.” Paŵamtaŵile, soni ali asigele panandi kuti am’wulaje, Yesu ŵalingenye yakuti jemanjajo atile. (Yohane 13:33; 18:7-9) Nombe nawo acinangolo akusosekwa kukalamuka kuti Satana akawulasya ŵanace ŵawo. Akusosekwa kwakalamusya mkanipaŵe. * (1 Petulo 5:8) Kupunda kala kose, moŵa agano ŵanace akusosekwa kwacenjela mwakucilu, mwausimu, soni kuti akakola ndamo syakusakala.

16. Ana acinangolo mpaka alijiganye yatuli pa yaŵatesile Yesu ni yakulemweceka ya ŵakulijiganya ŵakwe?

¹⁶ Pa cilo cakuti Yesu cawe malaŵi, ŵakulijiganya ŵakwe  ŵakanganile kuti jwamkulungwa ali ŵani pasikati pawo. Mmalo mwakwatumbilila ŵakulijiganyawo, Yesu mwacinonyelo ŵajendelecele kwakamucisya ni maloŵe, soni mwakwalosya cisyasyo. (Luka 22:24-27; Yohane 13:3-8) Naga wawojo ali nangolo, ana ayiweni yampaka atende pakuya cisyasyo ca Yesu pakwajamuka ŵanace ŵawo? Yisyene kuti ŵanace akusasosekwa kwajamuka, nambo akusosekwa kutenda yeleyi “mwakuŵajilwa” ngaŵaga mwakutumbila. Ngakusosekwa kuŵeceta mwangaganicisya “mpela kusoma kwa upanga.” (Yeremiya 30:11; Miyambo 12:18) Akusosekwa kupeleka camuko mu litala lyakuti mkupita kwandaŵi mwanacejo camanyilile kusosekwa kwakwe.—Aefeso 6:4; Ahebeli 12:9-11.

17. Ana Yesu ŵapelece cisyasyo catuli kwa ŵanace?

¹⁷ Ana ŵanace mpaka alijiganye cilicose kwa Yesu? Elo cipali! Kupitila mu cisyasyo cakwe, Yesu ŵalosisye yampaka ŵanace atendeje pakwapikanila acinangolo ŵawo. Jwalakwe ŵaŵecete kuti: “Ngusaŵecetaga yele peyo yasalile Atati kuti nayiŵecete.” Ŵaŵecetesoni kuti: “Masiku gosope ngusatendaga yiyikumnonyela jwalakwejo.” (Yohane 8:28, 29) Yesu ŵapikanilaga Atatigwe ŵakwinani, soni Baibulo jikusasala kuti ŵanace ŵapikanileje acinangolo ŵawo. (Aefeso 6:1-3) Atamose kuti Yesu ŵaliji jwamnama, jwalakwe ŵapikanilaga acinangolo ŵakwe Yosefe ni Maliya, ŵanganakola umnama. Mwangakayicila, yeleyi yakamucisye kuti jwalijose mwiŵasa mwawo aŵeje jwakusengwa!—Luka 2:4, 5, 51, 52.

18. Ligongo cici Yesu ŵapikanilaga Atatigwe ŵakwinani ndaŵi syosope, soni ŵani ŵakusaŵa ŵakusengwa naga ŵanace akwapikanila acinangolo ŵawo?

¹⁸ Ana ŵanace mpaka atende cici kuti aŵe mpela Yesu ni kwasangalasya acinangolo ŵawo? Yili yisyene kuti ndaŵi sine ŵanace mpaka yasawusyeje kupikanila acinangolo ŵawo, nambo Mlungu akusaka kuti ŵanace ŵapikanileje acinangolowo. (Miyambo 1:8; 6:20) Yesu ŵapikanilaga Atatigwe ndaŵi syosope, atamose pandaŵi ja yakusawusya. Pandaŵi jine payaliji yakusawusya kutenda lisosa lya Mlungu, Yesu ŵaŵecete kuti: “Atati, naga akusaka andyocesye mgawo [cindu cacaliji kuti cicimtendecele] wa yisawusyowu.” Nambope, Yesu ŵatesile yaŵasakaga Mlungu,  ligongo jwalakwe ŵayimanyi kuti Atatigwe akusamanyilila litala lyambone lyakutendela yindu. (Luka 22:42) Pakulijiganya kwapikanila acinangolo, acinangolowo, soni Atati ŵetu ŵakwinani caciŵa ŵakusengwa. *—Miyambo 23:22-25.

19. (a) Ana Satana akusalingaga wuli ŵanace? (b) Ana ndamo syakusakala sya ŵanace mpaka syakwaye catuli acinangolo?

¹⁹ Satana ŵamlinjile Yesu, m’yoyo ngatukukayicila kuti jwalakwe cacalingasoni ŵanace kuti atende yakulemweceka. (Matayo 4:1-10) Satana akusakamulicisya masengo acimjetu pakusaka kutukanganicisya kutenda yakulemweceka. Yeleyi yikusaŵa yakusawusya kuyiŵambala. M’yoyo, ŵanace akusosekwa kuŵambala kusyoŵekana ni ŵandu ŵakulemweceka. (1 Akolinto 15:33) Mwanace jwamkongwe jwa Yakobo, Dina, ŵasyoŵekanaga ni ŵandu ŵanganalambilaga Yehofa ni pambesi pakwe ŵasimene ni yipwetesi. (Genesis 34:1, 2) Agambe ganicisya mwampaka yapwetecele ŵamwiŵasa naga jwine mwiŵasamo atesile yamsese!—Miyambo 17:21, 25.

20. Ana jwalijose akusosekwa kutenda cici kuti liŵasa liŵeje lyakusengwa?

²⁰ Yakusawusya ya mwiŵasa komboleka kumalana nayo naga tukukuya yajikusasala Baibulo. Kusala yisyene, kutenda  yajikusasala Baibulo kukusakamucisya kuti liŵasa liŵeje lyakusengwa. M’yoyo, acalume ŵalombele mwanonyeleje aciŵamkwenu mpela mwakusatendela Yesu pakuwunonyela mpingo. Acakongwe ŵalombegwe, mwapikanileje aciŵamkwenu ŵali mtwe wenu, soni mlinjeje kuya cisyasyo ca jwamkongwe jwakumkolanga pa Miyambo 31: 10-31. Acinangolo mwajiganyeje ŵanace ŵenu. (Miyambo 22:6) Mwanja baba, ‘ajendesyeje cenene liŵasa lyawo.’ (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8) Soni ŵanacemwe, mwapikanileje acinangolo ŵenu. (Akolose 3:20) Mwiŵasa mwangali jwamnama, wosope akusalemwaga. M’yoyo, tulinandiyeje, soni tukululucilaneje.

21. Ana tukwembeceya yindu yambone yapi m’bujomu, soni ana lelo jino mpaka tutendeje cici kuti liŵasa lyetu liŵeje lyakusengwa?

²¹ Kusala yisyene, m’Baibulo mwana cipanje capenani cacili camuko cambone cakamucisya liŵasa. Konjecesya pelepa, Baibulo jikusatujiganya yakwamba cilambo casambano ca paladaiso cacicigumbala ni ŵandu ŵakulambila Yehofa ŵakusengwa. (Ciunukuko 21:3, 4) Celeci cili cembeceyo cakusangalasya kwabasi! Nambo atamose lelo jino, liŵasa lyetu komboleka kuŵa lyakusengwa naga likukuya malamusi ga Mlungu gagakusasimanikwa m’Baibulo.