Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

SUURA IKUMI NAITANU

Okuramya Ruhanga okw’Asiima

Okuramya Ruhanga okw’Asiima
  • Amadiini goona gasemeza Ruhanga?

  • Nitusobora tuta kwahukanizaho ediini ey’amananu?

  • Nibaha abaramya Ruhanga n’amananu hati?

1. Turagasirwa tuta obu turaramya Ruhanga omu mulingo oguhikire?

YAHWE RUHANGA atufaho muno kandi agonza tugasirwe omu kuhabura kwe okw’engonzi. Kakusangwa tumuramya omu mulingo oguhikire, nitwija kusemererwa kandi nitwija kwetantara ebizibu bingi omu bwomezi bwaitu. Kandi nitwija kutunga emigisa n’obukonyezi bwe. (Isaya 48:17) Kyonka, haroho amadiini nkumi n’ankumi ag’egamba kuba nigegesa amananu agarukukwata hali Ruhanga. Baitu kandi gahukana omu nyegesa zago ha bikwatiraine na Ruhanga okwali hamu n’eby’akukwetagisa.

2. Nitusobora kumanya tuta omulingo oguhikire ogw’okuramyamu Yahwe, kandi ky’okurorraho ki ekikusobora kutukonyera kwetegereza kinu?

2 Osobora ota kumanya omulingo gw’okuramya Yahwe oguhikire? Tikikukwetagisa kubanza kwega n’okulengesaniza amadiini goona ebi gegesa. Oina kwega bwega ekyo mali Baibuli ekyeyegesa ha kuramya okw’amananu. Nk’eky’okurorraho: Omu nsi nyingi harumu ekizibu eky’esente ez’ebikwangara. Kakusangwa ohebwa omulimu ogw’okwahukanizaho ebikwangara ha sente ezihikire, oragukora ota? Ora lengaho kwijuka buli kikwangara omulingo kikusisana? Nangwa! Kyakubaire ky’amagezi kwetegereza kurungi esente ennungi nkoku zikusisana. Hanyuma y’okumanya kurungi sente ennungi, nosobora kwahukanizaho sente ez’ebikwangara. Omu mulingo nugwo gumu, obu tumanya ediini ey’amananu, tusobora kwahukanizaho amadiini ag’ebisuba.

3. Okusigikira hali Yesu, obu turaba nitugonza kusiimwa Ruhanga twina kukora ki?

3 Kikuru kuramya Yahwe omu mulingo ogw’asiima. Abantu baingi batekereza ngu amadiini goona garamya omu mulingo Ruhanga ogw’asiima, baitu Baibuli teyegesa etyo. Gonze n’okweyeta Mukristayo tikikumara. Yesu akagamba: “Omuntu wena anyakungambira ati ‘Mukama wange, Mukama wange,’ tali ogu alitaha omu bukama obwomu iguru, baitu ogu anyakukora Isenyowe ali omu iguru ebyagonza.” Nahabwekyo, kusimwa Ruhanga twina kwega n’okukora Ruhanga eby’akutwetagisa. Abatakora Ruhanga eby’agonza Yesu akabeta “abakora ebyokwema.” (Matayo 7:21-23) Okusisana sente ez’ebikwangara, amadiini ag’ebisuba tigaina mugaso. N’ekiki’rayo kimu kuba ky’akabi, amadiini ago g’obunyanzigwa.

4. Ebigambo bya Yesu ebirukukwata ha mihanda ebiri nibimanyisa ki, kandi buli muhanda niguhikya nkaha?

4 Yahwe ahaire buli muntu omu nsi omugisa kutunga obwomezi obutahwaho. Kyonka, okutunga obwomezi obutahwaho omu Rugonjo rwa Ruhanga, twina kuramya Ruhanga omu mulingo oguhikire kandi n’okwetwara omu mulingo ogw’asiima. Eky’okusalirwa, baingi bangire kukikora. Nikyo Yesu yagambire: “Mutahe omu irembo erifunzire; baitu irembo ligalihire nomuhanda ogurukugenda omu kuhwereke’ra mukoto, nabo abagutahamu baingi. Baitu irembo erifunzire nomuhanda ogutwara omu bwomezi muke, nabo abaguzora bake.” (Matayo 7:13, 14) Ediini ey’amananu ehikya omu bwomezi obutahwaho baitu ediini ey’ebisuba ehikya omu kuhwereke’ra. Yahwe tarukugonza omuntu wena kuhwereke’ra, nikyo aherire abantu boona omugisa gw’okwega ebikumukwataho. (2 Petero 3:9) Nahabwekyo, omulingo ogu turamyamu Ruhanga nigusobora kututungisa obwomezi rundi okufa.

OMULINGO GW’OKWAHUKANIZAHO EDIINI EY’AMANANU

5. Nitusobora tuta kumanya abali omu diini ey’amananu?

5 Omuhanda ogurukuhikya omu bwomezi nitusobora kuguzora tuta? Yesu akagamba ngu ediini ey’amananu y’akumanyiirwe ha mulingo abagirumu ogu bakwetwaramu. Akagamba: “Mulibamanyira ha byana byabu. . . . Omuti gwona ogusemiire gwana ebyana ebisemiire.” (Matayo 7:16, 17) Nukwo kugamba, abali omu diini ey’amananu b’akumanyiirwe ha nyikiriza n’ahangeso zabu. Nobubaraba batahikirire kandi bakora ensobi, abaramya omu mananu nk’ekitebe bekamba kukora Ruhanga eby’agonza. Hati katurole ebintu mukaga ebiratukonyera kumanyi’ra abo abali omu diini ey’amananu.

6, 7. Abahereza ba Ruhanga Baibuli bagitwara bata, kandi Yesu akatekaho ky’okurorraho ki mu kinu?

6 Abahereza ba Ruhanga ebi begesa by’esigamizibwe ha Baibuli. Baibuli egamba: “Ebihandikirwe byona ebiterekerezebwa omwoyo gwa Ruhanga nibigasa obwokwegesa, nobwokuhana, nobwokusobo’ra, nobwokugambi’ra okuli omukuhiki’ra. Nukwo omuntu wa Ruhanga aleke okuburwaho kyona kyona, abe na byona ebyegomberwa omulimo gwona omurungi.” (2 Timoseo 3:16, 17) Paulo akahandiikira Abakristayo bagenzi be ati: “baitu obumwahairwe itwe ekigambo kyokuhu’ra, nikyo kya Ruhanga, mutakih[e]bwe nkekigambo kya bantu, baitu, nkokukiri mali amazima, ekigambo kya Ruhanga.” (1 Abasesalonika 2:13) Nahabwekyo, enyikiriza n’ebikorwa by’ediini ey’amananu tibyesigama ha ntekereza y’abantu rundi eby’obuhangwa. Bisigikira omu kigambo kya Ruhanga Baibuli.

7 Yesu Kristo akatekaho eky’okurorraho ekirungi obu yayegesaga n’asigikira omu kigambo kya Ruhanga. Omu kusaba kwe hali Ise, akagamba: “ekigambo kyawe nigo mananu.” (Yohana 17:17) Yesu yaikirizaga ekigambo kya Ruhanga, kandi byoona ebi yayegeseze byaikiranizaga n’ebyahandiikirwe. Emirundi nyingi Yesu yagambaga: “Kikahandiikwa.” (Matayo 4:4, 7, 10) Nubwo Yesu ajuliza ekyahandiikirwe. Omu mulingo nugwo gumu, abantu ba Ruhanga hati tibegesa ebirugire omu kutekereza kwabu. Baikiriza ngu Baibuli kigambo kya Ruhanga, kandi ebi begesa bisigikira ha Baibuli eky’ekugamba.

8. Nikitwarramu ki okuramya Yahwe?

8 Abaramiza omu diini ey’amananu baramya Yahwe wenka, kandi bamanyisa abandi ibara lye. Yesu akagamba: ‘Oramyege Yahwe Ruhanga wawe, nuwe oko’rege wenka.’ (Matayo 4:10, NW) Kityonu, abahereza ba Ruhanga tibaramya ondi wena oihireho Yahwe Ruhanga wenka. Okuramya kunu kutwarramu kugambira abandi ibara lya Ruhanga owa mananu kandi nkoku ali. Zabuli 83:18 rugamba: “Niwe wenka, ibara lyawe YAHWE, oli haiguru muno, nolema ensi zona.” Yesu akatekaho eky’okurorraho omu kukonyera abandi kumanya Ruhanga, nkoku yagambire omu kusaba: “Mbolekire ibara lyawe abantu abawampaire okubaihamu omunsi.” (Yohana 17:6) Omu mulingo nugwo gumu, biri binu abakuramya omu mananu begesa abandi ibara lya Ruhanga, ebigendererwa bye, n’emiringo ye.

9, 10. Abakristayo ab’amananu bolekangana bata engonzi?

9 Abantu ba Ruhanga bolekangana engonzi zonyini ezitarumu obugobya. Yesu akagamba: “Nukwo boona balimanya muli begeswa bange, obumurabaga nokugonzagana inywenka.” (Yohana 13:35) Abakristayo aba ira bakaba n’engonzi nkezo. Okugonza nk’okwa Ruhanga kwihaho kusorora habw’erangi n’amahanga omu abantu, kuteraniza abantu omu ruganda rumu orw’amananu. (Abakolosai 3:14) Abali omu madiini ag’ebisuba tibaina kugonza nkokwo okw’aboruganda omuli bo. Ekyo tukimanyire tuta? Baitangana habw’obutasisaniza orulimi rundi ihanga. Abakristaayo ab’amananu tibakwata by’okurwanisa kwitangana n’obukwakuba kwita abantu abandi. Baibuli egamba: “Abaana ba Ruhanga bolekirwe kandi n’abaana ba setani: Wena atarukukora ebyokuhiki’ra tali wa Ruhanga nobwakuba ogu atarukugonza mugenziwe. . . . Tugonzanganege tikuli nka kaini okwakaba ali womubi kandi akaita mugenzi we.”—1 Yohana 3:10-12; 4:20, 21.

10 Okugonza okw’amananu tikugarukira ha butaita bagenzi baitu kyonka kutwarramu ebintu ebindi. Abakristayo ab’amananu, bakozesa obwire, amaani hamu n’ebintu byabu okukonyera n’okuga’ranganamu amaani. (Abaheburaniya 10:24, 25) Bakonyerangana omu bwire bw’emihiito, kandi baikara bali besigwa buli omu hali mugenzi we. Bako’ra ha kuhanura kwa Baibuli “tukolege kurungi abantu boona.”—Abagaratiya 6:10.

11. Habwaki kiri kikuru kwikiriza Yesu Kristo nk’ogu Ruhanga ow’akozesa kutujuna?

11 Abakristayo abamananu baikiriza Yesu Kristo nk’ogu Ruhanga owakozesa kutujuna. Baibuli egamba: “Busaho omu ondi kujunwa, baitu busaho ibara [r]indi hansi yiguru eryabahairwe abantu erituhikire okutujuna.” (Engeso 4:12) Nkoku twarozire omu Suura 5, Yesu akahayo obwomezi bwe nk’ekicunguro habw’abantu abahulizi. (Matayo 20:28) Kwongerezaho, Yesu nuwe Ruhanga akomere kuba Mukama w’Obukama bw’omuiguru obu kugenda kulema ensi yoona. Kandi Ruhanga n’agonza tworobere Yesu tuteke omunkora okwegesa kwe obuturaba nitugonza obwomezi obutahwaho. Nikyo Baibuli egambira: “Anyakuikiriza Omwana, ayina obwomezi obutahwaho, baitu ataikiriize Mwana talibona bwomezi.”—Yohana 3:36.

12. Butaba w’ensi nikitwarramu ki?

12 Abaramya ab’amananu tibaba b’ensi. Obwakaba ali omu maiso g’omulemi Omurumi Pirato, Yesu akagamba: “Obukama bwange tibuli bw’omunsi enu.” (Yohana 18:36) Kababe nibaikara mu ihanga ki abakurasi ba Yesu ab’amananu baba hansi y’obulemi bwe kandi balengaho butaba na rubaju omu by’obulemi bw’ensi enu. Tibetahya omu bujagarro bwe by’obulemi. Abaramya Yahwe tibajumi’ra abakugonza kutaha ekitebe ky’obulemi rundi kwesimbaho, rundi abagonza kukoma. Gonze bataina rubaju orubakusagika omu by’obulemi, basigara niborobera ebiragiro. Habwaki? Habwokuba Ekigambo kya Ruhanga kibatere’ra: “Omuntu wena ahu’rege abalemi abakuru.” Nizo gavumenti. (Abarumi 13:1) Abalemi obu batwetagisa kukora ekikucwa ebiragiro bya Ruhanga, abaramya abamananu bahondera eky’okurorraho ky’abakwenda, abagambire: “Kituhikiriire kuhu’ra Ruhanga okukira abantu.”—Engeso 5:29; Marako 12:17.

13. Abakurasi ba Yesu ab’amananu batwara bata Obukama bwa Ruhanga, ekyo kibaletera kukora ki?

13 Abakurasi ba Yesu ab’amananu batebeza ngu Obukama bwa Ruhanga nubwo bukwija kuramaraho ebizibu by’abantu. Yesu akaranga: “Nenjiri enu eyobukama eritebezebwa omunsi zona, okuba kaiso hali amahanga gona; nubwo empero erihika.” (Matayo 24:14) Omu kikaro kyokutererra abantu ngu balindirre abalemi b’abantu kubamarraho ebizibu by’abu, abakurasi ba Yesu kristo ab’amananu batebeza Obukama bwa Ruhanga nubwo bukwija kumaraho ebizibu by’abantu. (Zabuli 146:3) Yesu akatwegesa kusaba gavumenti ehikirire egyo obu yagambire: “Obukama bwawe buije ebyogonza bikorwe hansi nkoku babikora omu iguru.” (Matayo 6:10) Ekigambo kya Ruhanga kikaranga ngu Obukama obw’omuiguru bunu “bulicwacwana nubumaraho obukama obu bwoona, kandi buligumaho ebiro nebiro.”—Danieri 2:44.

14. Diini ki ey’okugumya ngu ekuhikiriza ebyetaago eby’okuramya okw’amananu?

14 Kusigikira ha ebiturozere, wekaguze: ‘Kitebe ki eky’ediini eky’esigamiza byoona ebi kyegesa ha Baibuli kandi nikimanyisa ibara lya Yahwe? Kitebe ki ekyoleka engonzi za Ruhanga, abaikiririza omu Yesu, abatali kicweka ky’ensi, kandi abatebeza ngu Obukama bwa Ruhanga buli nubwo bwonka oburamaraho ebizibu by’abantu? Ha bitebe by’amadiini agaroho omu nsi, diini ki erukuhikiriza ebigambirweho byoona?’ Amananu agakweyolekera kimu kurungi gali nti, nibo Abakaiso ba Yahwe.—Isaya 43:10-12.

KIKI EKY’ORAKORA?

15. Oihireho eky’okumanya ngu Ruhanga aroho kiki ekindi Ruhanga eky’akutwetagisa?

15 Kwikiririza muli Ruhanga kyonka tikikumara kumusemeza. Baibuli egamba ngu n’abadaimoni nabo baikiriza ngu Ruhanga aroho. (Yakobo 2:19) Baitu nubukiraba kiri kityo, tibakora Ruhanga eby’agonza kandi tibakusiimwa omu maiso ge. Kusiimwa Ruhanga, tikugarukira ha kumanya ngu aroho, baitu twina n’okukora eby’agonza. Kandi twina okwecwa h’amadiini ag’ebisuba tweteranize ha kuramya okw’amananu.

16. Kiki ekisemerire kukorwa ha bikwataine n’ediini ez’ebisuba?

16 Omukwenda Paulo akakyoleka ngu tikitusemerire kuba na nkoragana yoona n’okuramya okw’ebisuba. Akahandiika ati: “‘Muruge omuli bo hagati, kandi mubaganizibwemu,’ nukwo Mukama agambire, ‘kunu mutalikwata hakintu ekitasemezibwe;’ ‘nanyowe ndibairiza haihi.’” (2 Abakolinso 6:17; Isaya 52:11) Nahabwekyo Abakristayo ab’amananu betantara ekintu kyonna ekiina akakwatiraine n’okuramya okw’ebisuba.

17, 18. “Baburoni Orukoto,” nikyo kiki, kandi habwaki kitwetagisa ‘kururugamu’ bwangu?

17 Baibuli eyoleka kurungi ngu okuramya kw’ebisuba kwoona kwina endugirro omu ‘Baburoni orukoto.’ * (Okusuku’rwa 17:5) Ibara eryo likutwijukya orubuga rwa Baburoni orwa ira amadiini ag’ebisuba namberi gatandikiire hanyuma y’Okusandaara okw’omu busumi bwa Nuuha. Enyegesa n’ebikorwa bingi eby’amadiini ag’ebisuba bikaruga omu Baburoni ira muno. Nk’eky’okurorraho, Abababuroni baramyaga baruhanga basatu omu ruhanga omu, Tiriniti. Hati amadiini agakukira obwingi enyegesa ekugateraniza eri ya Tiriniti. Kyonka Baibuli eyoleka kurungi ngu haroho Ruhanga omu wenka owa mananu nuwe Yahwe, kandi ngu Yesu Kristo Mwana we. (Yohana 17:3) Abababuroni baikirizaga ngu omuntu aina omwoyo ogutarukufa, ogusigaraho hanyuma y’okufa kw’omubiri kandi ngu nigusobora kubonabonesebwa. Na hati amadiini maingi gegesa ngu obwomezi tibufera kimu bwoona, ngu omwoyo gugenda kubonabonesebwa omu murro ogutarara.

18 Okusigikira ha ndamya ezaali omu Baburoni eya ira nkoku zararangire omu bicweka byoona eby’ensi, kikuhika amadiini goona ag’ebisuba kugeta Baburoni Orukoto. Kyonka Ruhanga akaragura ngu amadiini ag’ebisuba ago nigaija kuhwerekerezebwa omu kasumi kake. (Okusuku’rwa 18:8) Nokirora habwaki kiri kikuru kwecwa ha Baburoni Orukoto? Yahwe Ruhanga nagonza “mumuturukemu” bwangu hakyaroho obwire.—Okusuku’rwa 18:4.

Obw’orahereza Yahwe oli hamu n’abantu be noija kutunga abanywani baingi abarungi n’okukira aboraferwa

19. Kiki eky’oratunga obw’orahereza Yahwe?

19 Habwokuba ocwiremu kwecwa ha madiini eg’ebisuba, abamu nibasobora kukwecwaho. Baitu obworaba n’ohereza Yahwe oli hamu n’abantu be, noija kutunga abanywani baingi n’okukira abakwecwireho. Okusisanaho abegeswa ba Yesu aba ira abayerekeseze ebintu ebindi bamuhondera, noija kutunga beene baawe n’abanyanyoko baingi omu by’omwoyo. Noija kuba omu ha bukaikuru n’obukaikuru bw’ab’oruganda orw’ensi yoona orw’Abakrisitayo ab’amananu, abakwija kukwoleka okugonza okw’amananu. Kandi noija kuba n’okunihira okukuki’rayo kimu okw’obwomezi obutahwawo “omu businge oburukugenda kwija.” (Marako 10:28-30) Tomanya, abamu ha bakwecwireho habw’enyikiriza yawe nibasobora kutandika kusoma Baibuli kandi bakafoka abaramya ba Yahwe.

20. Abaramya omu mananu nibanihira ki omu kasumi ak’omu maiso?

20 Baibuli eyegesa ngu Ruhanga ali haihi kuhwerekereza entekaniza enu embi kandi omu kikaro kyayo agarreho ensi empyaka ehikirire hansi y’obulemi bw’Obukama bwe. (2 Petero 3:9, 13) Ensi enu ka nija kuba nnungi muno! Kandi omu nsi egyo ehikirire, halibaho ediini emu yonka, n’okuramya okw’amananu kw’omulingo gumu gwonka. Tikiri ky’amagezi hati kukora kyoona eky’orukusobora okweteraniza hali abo abaramya omu mananu?

^ kac. 17 Kumanya ebirukukiraho habwaki Baburoni Orukoto rwemerraho habw’ekitebe ky’ensi yoona eky’amadiini ag’ebisuba, rora Ebyongirweho, “Kwetegereza “Baburoni Orukoto.