1, 2. Unsang pangutana ang kinahanglang isukna nimo sa imong kaugalingon human sa pagbulag sa bakak nga relihiyon, ug nganong sa imong hunahuna hinungdanon kini?

PANANGLIT kon imong nadiskobrehan nga ang inyong tibuok nga palibot nahugawan. May sekretong naglabay ug makahilo nga basura nianang dapita, ug sa maong panahon ang mga kinabuhi nameligro. Unsay imong buhaton? Seguradong mopahawa ka kon posible kana. Apan human makapahawa, moatubang ka gihapon niining seryosong pangutana, ‘Nahiloan ba ako?’

² Ang susamang kahimtang motungha bahin sa bakak nga relihiyon. Nagtudlo ang Bibliya nga ang maong pagsimba nahugawan sa sayop nga mga pagtulon-an ug tulumanon. (2 Corinto 6:17) Kana ang hinungdan nga ikaw kinahanglang mogula sa “Dakong Babilonya,” ang tibuok-kalibotan nga imperyo sa bakak nga relihiyon. (Pinadayag 18:2, 4) Nakagula ka na ba? Kon mao, pagadayegon ka. Apan dili pa igo ang imong pagbulag o pagpahawa sa usa ka bakak nga relihiyon. Pagkahuman niana, kinahanglang suknaon nimo ang imong kaugalingon, ‘Aduna bay mga timaan sa bakak nga pagsimba nga nagpabilin kanako?’ Tagda ang pipila ka pananglitan.

3. (a) Unsay giingon sa Bibliya bahin sa paggamit ug mga imahen, ug nganong ang hunahuna sa Diyos basin lisod madawat sa pipila? (b) Unsay angay nimong buhaton sa mga butang nga nalangkit sa bakak nga pagsimba nga imong gipanag-iya?

³ Ang pipila ka tawo adunay mga imahen o halaran sa ilang balay sulod na sa daghang katuigan. Ikaw ba duna usab niana? Kon mao, basin nagtuo ka nga ang pag-ampo sa Diyos nga wala kanang makita nga panabang maoy katingad-anan o sayop. Basin imo pang gimahal ang pipila ka imahen. Apan ang Diyos mismo ang nag-ingon kon sa unsang paagi siya pagasimbahon, ug nagtudlo ang Bibliya nga dili niya gustong kita mogamit ug mga imahen. (Exodo 20:4, 5; Salmo 115:4-8; Isaias 42:8; 1 Juan 5:21) Busa ikaw lig-ong makabarog dapig sa matuod nga pagsimba pinaagi sa pagsunog sa mga butang nga nalangkit sa bakak nga pagsimba nga imong gipanag-iya. Isipa gayod kanang mga butanga ingon sa pag-isip ni Jehova—ingon nga “dulumtanan.”—Deuteronomio 27:15.

4. (a) Nganong nahibalo kita nga ang pagsimba sa katigulangan walay kapuslanan? (b) Nganong gidid-an ni Jehova ang iyang katawhan nga makiglangkit sa bisan unsang matang sa espiritismo?

⁴ Ang pagsimba sa katigulangan kaylap usab diha sa daghang  bakak nga relihiyon. Una makakat-on sa kamatuoran sa Bibliya, ang pipila nagtuo nga ang mga patay adunay panimuot diha sa dili-makitang kalibotan ug sila makatabang o makadaot sa mga buhi. Tingali naghago ka pag-ayo sa paghupay sa imong namatayng mga katigulangan. Apan sumala sa imong nakat-onan sa Kapitulo 6 niining basahona, ang mga patay wala na maglungtad nga adunay panimuot sa bisan diing dapit. Busa, walay kapuslanan ang mga paningkamot nga makigsulti kanila. Ang mga mensahe nga daw nagagikan sa usa ka namatayng minahal sa pagkatinuod naggikan sa mga demonyo. Busa, gidid-an ni Jehova ang mga Israelinhon sa pagsulay pagpakigsulti sa mga patay o pagpakiglangkit sa bisan unsang ubang matang sa espiritismo.—Deuteronomio 18:10-12.

5. Unsay imong mahimo kon ang paggamit ug mga imahen o pagsimba sa katigulangan maoy bahin sa imong paagi sa pagsimba kanhi?

⁵ Kon ang paggamit ug mga imahen o pagsimba sa katigulangan maoy bahin sa imong paagi sa pagsimba kanhi, unsay imong mahimo? Basaha ug palandonga ang mga teksto sa Bibliya nga nagpakita kanimo kon unsay pag-isip sa Diyos niining mga butanga. Ampo matag adlaw kang Jehova bahin sa imong tinguha sa pagbarog dapig sa matuod nga pagsimba, ug hangyoa siya sa pagtabang kanimo sa paghunahuna sama kaniya.—Isaias 55:9.

6, 7. (a) Ang Pasko nagsaulog kono sa unsa, ug gisaulog ba kana sa mga sumusunod ni Jesus sa unang siglo? (b) Nalangkit sa unsa ang mga pagsaulog sa adlawng-natawhan sa panahon sa unang mga tinun-an ni Jesus?

⁶ Ang pagsimba sa usa ka tawo mahugawan sa bakak nga relihiyon may labot sa popular nga mga pangilin. Pananglitan, tagda ang Pasko. Ang Pasko nagsaulog kono sa pagkatawo ni Jesu-Kristo, ug halos tanang relihiyon nga nag-angkong Kristohanon nagsaulog niini. Bisan pa niana, walay ebidensiya nga ang mga tinun-an ni Jesus sa unang siglo nagsaulog sa maong pangilin. Ang librong Sacred Origins of Profound Things nag-ingon: “Sulod sa duha ka siglo human sa pagkatawo ni Kristo, walay nasayod, ug pipila ra ka tawo ang interesado kon kanus-a gayod siya natawo.”

⁷ Bisan pag ang mga tinun-an ni Jesus nahibalo sa eksaktong  petsa sa iyang pagkatawo, sila dili magsaulog niana. Ngano? Tungod kay, sumala sa giingon sa The World Book Encyclopedia, ang unang mga Kristohanon “nag-isip nga ang pagsaulog sa pagkatawo sa usa maoy paganong kostumbre.” Ang mga pagsaulog sa adlawng-natawhan nga gihisgotan lamang sa Bibliya mao kadtong iya sa duha ka magmamando nga wala magsimba kang Jehova. (Genesis 40:20; Marcos 6:21) Ang mga pagsaulog sa adlawng-natawhan gihimo usab sa pagpasidungog sa paganong mga diyos. Pananglitan, sa Mayo 24 gisaulog sa mga Romano ang adlawng-natawhan sa diyosang si Diana. Sa pagkasunod adlaw, ilang gisaulog ang adlawng-natawhan sa ilang adlaw-diyos, si Apolos. Busa, ang mga pagsaulog sa adlawng-natawhan nalangkit sa paganismo, dili sa Kristiyanidad.

8. Ipatin-aw ang kalangkitan tali sa mga pagsaulog sa adlawng-natawhan ug patuotuo.

⁸ Adunay laing katarongan kon nganong ang mga Kristohanon sa unang siglo wala magsaulog sa adlawng-natawhan ni Jesus. Ang iyang mga tinun-an lagmit nahibalo nga ang mga pagsaulog sa adlawng-natawhan nalangkit sa patuotuo. Pananglitan, daghang Grego ug mga Romano sa karaang kapanahonan nagtuo nga ang usa ka espiritu magbantay sa pagkaanak sa matag tawo ug magpanalipod kaniya sa tibuok kinabuhi. “Ang maong espiritu adunay misteryosong relasyon uban sa diyos nga sa iyang adlawng-natawhan ang maong indibiduwal gipanganak usab,” matod sa librong The Lore of Birthdays. Si Jehova tinong wala mahimuot sa bisan unsang pagsaulog nga maglangkit kang Jesus sa patuotuo. (Isaias 65:11, 12) Busa nganong ang daghang tawo nagsaulog man sa Pasko?

9. Sa unsang paagi napilian ang Disyembre 25 ingon nga adlaw sa pagsaulog sa pagkatawo ni Jesus?

⁹ Paglabay lamang sa ginatos ka katuigan human sa pagkinabuhi ni Jesus sa yuta nga ang mga tawo misugod pagsaulog sa iyang adlawng-natawhan sa Disyembre 25. Apan kana dili mao ang petsa sa pagkatawo ni Jesus, kay siya lagmit natawo sa Oktubre. * Busa nganong Disyembre 25 ang napilian? Ang pipila nga  sa ulahi nangangkon nga mga Kristohanon lagmit “nagtinguha nga ang petsa mahiatol sa pista sa paganong Roma nga nagsaulog sa ‘adlawng-natawhan sa dili-mabuntog nga adlaw.’” (The New Encyclopædia Britannica) Sa tingtugnaw, sa dihang daw dili kaayo masanag ang adlaw, gihimo sa mga pagano ang mga seremonyas aron ang maong tuboran sa kainit ug kahayag makabalik gikan sa lagyong mga panaw niini. Ang Disyembre 25 giisip nga mao ang sinugdanan sa pagbalik sa adlaw. Sa paningkamot nga kabigon ang mga pagano, ang relihiyosong mga lider nagsagop sa maong pista ug nagsulay sa paghimo niini nga daw “Kristohanon.” *

10. Sa karaang panahon, nganong ang pipila ka tawo wala magsaulog sa Pasko?

¹⁰ Ang paganong sinugdanan sa Pasko dugay nang giila. Tungod sa dili-kasulatanhong sinugdanan niini, ang Pasko gidili sa Inglaterra ug sa pipila ka bahin sa Amerikanhong mga kolonya sa ika-17ng siglo. Gimultahan si bisan kinsang nagpuyo lang gani sa balay ug wala motrabaho sa adlaw sa Pasko. Hinuon, sa wala madugay napopular na usab ang daang mga kostumbre, ug gidugang ang pipila ka bag-ong kostumbre. Nahimo na usab nga bililhong pangilin ang Pasko, ug kini bililhon gihapon sa daghang nasod. Apan, tungod sa kalangkitan sa Pasko ngadto sa bakak nga relihiyon, kadtong gustong magpahimuot sa Diyos dili mosaulog niini o sa bisan unsang ubang pangilin nga naggikan sa paganong pagsimba. *

11. Nganong ang pipila ka tawo nagsaulog ug mga pangilin, apan unsay una gayod natong kabalak-an?

¹¹ Ang pipila mouyon nga ang mga pangilin sama sa Pasko adunay paganong sinugdanan apan mobati gihapon nga ang pagsaulog niana dili sayop. Sa pagkatinuod, ang kadaghanang tawo wala maghunahuna bahin sa bakak nga pagsimba sa dihang sila magsaulog sa mga pangilin. Kanang mga okasyona mohatag usab ug mga kahigayonan nga magkasuod ang mga pamilya. Kini ba ang imong pagbati? Kon mao, lagmit gugma sa pamilya, dili gugma sa bakak nga relihiyon, ang daw makapahimong lisod nga mobarog dapig sa matuod nga pagsimba. Salig nga buot ni Jehova, ang tagmugna sa pamilya, nga imong mabatonan ang maayong relasyon uban sa imong mga paryente. (Efeso 3:14, 15) Apan ikaw makapalig-on sa maong mga bugkos sa mga paaging giuyonan sa Diyos. Bahin sa butang nga una gayod natong kabalak-an, si apostol Pablo misulat: “Magpadayon sa pagtino kon unsa ang dalawaton sa Ginoo.”—Efeso 5:10.

12. Iilustrar kon nganong angay natong likayan ang mga kostumbre ug mga saulog nga adunay hugawng mga sinugdanan.

¹² Imong gibati tingali nga ang sinugdanan sa mga pangilin dili gayod mao ang katarongan sa pagsaulog niana karon. Hinungdanon ba gayod ang mga sinugdanan? Oo! Agig ilustrasyon: Pananglitan ikaw nakakitag usa ka buok kendi sa kanal. Puniton ba nimo kanang maong kendi ug kan-on kana? Siyempre dili! Hugaw ang maong kendi. Sama nianang kendiha, daw tam-is ang mga pangilin, apan gipunit kana gikan sa hugawng mga dapit. Sa pagbarog dapig sa matuod nga pagsimba, kita kinahanglang maghunahuna sama kang propeta Isaias, kinsa nagsugo sa matuod nga mga magsisimba: “Ayaw paghikap ug mahugaw.”—Isaias 52:11.

13. Unsang mga suliran ang tingali motungha sa dihang dili ka makigbahin sa mga pangilin?

¹³ Tingali motungha ang mga suliran sa dihang ikaw modesisyon nga dili makigbahin sa mga pangilin. Pananglitan, basin  matingala ang imong mga kauban sa trabaho kon nganong dili ka makigbahin sa pipila ka kalihokan sa pangilin diha sa imong gitrabahoan. Unsa na man kon hatagan kag pinaskohan? Sayop ba nga dawaton kana? Unsa na man kon dili sama kanimog mga tinuohan ang imong kapikas sa kaminyoon? Sa unsang paagi maseguro nimo nga ang imong mga anak dili mobati nga hinikawan tungod sa dili pagsaulog sa mga pangilin?

14, 15. Unsay imong mahimo kon may motimbaya kanimo o kon adunay gustong moregalo kanimo?

¹⁴ Gikinahanglan ang hait nga salabotan aron maila kon sa unsang paagi atubangon ang matag kahimtang. Kon may motimbaya kanimo langkit sa pangilin, ikaw mahimong magpasalamat sa mitimbaya kanimo. Apan pananglitan kon motimbaya kanimo ang usa ka tawo nga kanunay nimong makita o kauban nimo sa trabaho. Nianang kahimtanga, basig gusto mong magpatin-aw. Sa tanang kahimtang, magmataktikanhon. Ang Bibliya nagtambag: “Himoa ang inyong sinultihan nga kanunayng madanihon, tinimplahan ug asin, aron mahibaloan ninyo kon unsaon pagtubag sa matag usa.” (Colosas 4:6) Pagbantay nga dili magpakitag kawalay-pagtahod sa uban. Inay hinuon, mataktikanhong ipatin-aw ang imong baroganan. Tin-awa nga dili ka supak sa paghatag ug regalo ug sa mga tapoktapok apan mopalabi ka sa pagpakigbahin sa maong mga kalihokan sa laing higayon.

¹⁵ Unsa na man kon adunay gustong moregalo kanimo? Nagdepende kini pag-ayo sa mga kahimtang. Ang tighatag basin moingon: “Nasayod ko nga wala ka magsaulog sa maong pangilin. Bisan pa niana, gusto ko nga kini ihatag kanimo.” Tingali modesisyon ka nga sa maong mga kahimtang ang pagdawat sa regalo dili sama sa pagpakigbahin sa pagsaulog sa maong pangilin. Siyempre, kon ang tighatag wala mahibalo sa imong mga tinuohan, ikaw makasulti nga ikaw wala magsaulog sa pangilin. Kini makatabang sa pagpatin-aw kon nganong ikaw modawat ug regalo apan dili mohatag ug regalo sa maong okasyon. Sa laing bahin, maalamon ang dili pagdawat ug regalo kon kini gihatag nga may dayag nga katuyoan sa paglapas sa imong mga tinuohan o mokompromiso tungod sa materyal nga kaayohan.

16. Sa unsang paagi ikaw mahimong magmataktikanhon sa pagdumala sa mga butang nga nalangkit sa mga pangilin?

¹⁶ Unsa na man kon ang mga membro sa imong pamilya dili sama nimog mga tinuohan? Sa makausa pa, magmataktikanhon. Dili kinahanglang makiglantugi bahin sa matag kostumbre o pagsaulog nga himoon sa imong mga paryente. Hinunoa, tahora ang ilang katungod sa ilang mga opinyon, sama ra nga buot nimo nga ilang tahoron ang imong katungod sa imong mga opinyon. (Mateo 7:12) Likayi ang bisan unsang mga lihok nga maghimo kanimo nga nakigbahin sa pangilin. Bisan pa niana, magmakataronganon kon bahin sa mga butang nga walay kalangkitan sa aktuwal nga pagsaulog. Siyempre, ikaw kinahanglang molihok kanunay sa paagi nga dili madaot ang imong tanlag.—1 Timoteo 1:18, 19.

17. Sa unsang paagi makatabang ka sa imong mga anak aron sila dili mobati nga hinikawan tungod kay ilang nakita nga ang uban nagasaulog ug mga pangilin?

¹⁷ Unsay imong mahimo aron ang imong mga anak dili mobati nga hinikawan tungod sa dili pagsaulog ug dili-kasulatanhong mga pangilin? Kini nagdepende pag-ayo kon unsay imong ginahimo sa ubang mga panahon sa tuig. Ang pipila ka ginikanan maghikay ug mga higayon sa paghatag ug mga regalo sa ilang mga anak. Usa sa kinamaayohang mga regalo nga imong ikahatag sa imong mga anak mao ang imong panahon ug mahigugmaong pagtagad.

18. Sa unsang paagi ang pagtambong sa Kristohanong mga tigom makatabang nimo sa pagbarog dapig sa matuod nga pagsimba?

¹⁸ Aron makapahimuot sa Diyos, kinahanglang isalikway nimo ang bakak nga pagsimba ug mobarog dapig sa matuod nga pagsimba. Unsay nalakip niini? Ang Bibliya nag-ingon: “Magmahunahunaon kita sa usag usa aron sa pagdasig ngadto sa paghigugma ug sa maayong mga buhat, nga dili talikdan ang atong mga panagkatigom, sama sa nabatasan sa pipila, apan magdinasigay sa usag usa, ug ilabina gayod samtang  makita ninyo nga ang adlaw nagkaduol na.” (Hebreohanon 10:24, 25) Ang Kristohanong mga tigom maoy malipayong mga okasyon aron imong simbahon ang Diyos sa paagi nga iyang giuyonan. (Salmo 22:22; 122:1) Sa maong mga tigom, adunay “pagdinasigay” taliwala sa matinumanong mga Kristohanon.—Roma 1:12.

19. Nganong hinungdanon nga ikaw makigsulti sa uban bahin sa mga butang nga imong nakat-onan gikan sa Bibliya?

¹⁹ Ang laing paagi nga ikaw mahimong mobarog dapig sa matuod nga pagsimba mao ang pagpakigsulti sa uban bahin sa mga butang nga imong nakat-onan gikan sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova. Daghang tawo ang tinuod nga “nagapanghupaw ug nagaagulo” tungod sa pagkadaotan nga nagakahitabo sa kalibotan karon. (Ezequiel 9:4) Tingali may pipila ka tawo nga imong nailhan nga mibati niana. Nganong dili makigsulti kanila bahin sa imong gipasukad-sa-Bibliya nga paglaom sa umaabot? Samtang makig-uban ka sa matuod nga mga Kristohanon ug makigsulti sa uban bahin sa kahibulongang mga kamatuoran sa Bibliya nga imong nakat-onan, imong madiskobrehan nga inanayng mahanaw ang bisan unsang pangandoy sa mga kostumbre sa bakak nga pagsimba nga tingali nagpabilin pa sa imong kasingkasing. Magmasaligon nga ikaw magmalipayon gayod ug makadawat ug daghang panalangin kon ikaw mobarog dapig sa matuod nga pagsimba.—Malaquias 3:10.