Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

CɅNTESɅNTEL 16

Yom maʼ wochel tiʼ sujm bʌ chʼujutesaya

Yom maʼ wochel tiʼ sujm bʌ chʼujutesaya
  • ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla jiñi Biblia chaʼan i chʼujutesʌntel imagen tac?

  • ¿Bajcheʼ yilal miʼ qʼuel jiñi xñoptʼañob jiñi qʼuiñijel muʼ bʌ i mel ñopbalʌl tac?

  • Chaʼan maʼañic miʼ michʼan jiñi quixtañujob, ¿bajcheʼ yom maʼ tsictesan jiñi cʌmbil bʌ a chaʼan ti Biblia?

1, 2. ¿Chuqui yom maʼ cʼajtiben a bʌ cheʼ maʼ cʌy majlel yaʼ ti mach bʌ isujmic ñopbalʌl, i chucoch wen ñuc i cʼʌjñibal maʼ cʼajtiben a bʌ jiñi?

ÑAʼTANCU chaʼan an juntiquil quixtañu woli (choncol) bʌ i bibʼesan jiñi jaʼ yaʼ baqui maʼ wajñel a luch. Ili bibiʼ bʌ jaʼ miʼ mejlel i cʼamʼesañet yicʼot miʼ mejlel i tsʌnsañet. ¿Chuqui miʼ mejlel a mel? Maʼañix mi caj a chʌn jap. Anquese maʼañix mi caj a chʌn jap jiñi jaʼ, pero yom maʼ cʼajtiben a bʌ: «¿Maxto ba tsaʼic i cʼamʼesayon jiñi jaʼ tsaʼ bʌ c japʌ?».

2 Cheʼ miʼ yujtel jaʼel tiʼ tojlel jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl. Jiñi Biblia mi yʌl chaʼan an i cʌntesa mach bʌ isujmic yicʼot an chuqui bibiʼ tac bʌ miʼ mejlel yaʼi (2 Corintios 6:17). Jin chaʼan, wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ maʼ loqʼuel yaʼ ti «ñuc bʌ Babilonia», yumʌl i chaʼan jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl tiʼ pejtelel pañimil (mulawil) (Apocalipsis [Revelación] 18:2, 4). ¿Tsaʼix ba loqʼuiyet yaʼi? Wen utsʼatʌch mi tsaʼix loqʼuiyet. Pero mach cojic jach yom maʼ cʌy jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl o maʼ wʌl chaʼan maʼañix mi caj a chʌn majlel yaʼi. Yom maʼ cʼajtiben a bʌ jaʼel: «¿Anto ba chuqui an c chaʼan tilem bʌ ti mach bʌ isujmic ñopbalʌl?». Laʼ laj qʼuel ejemplo tac.

¿AM BA CHUQUI YOM MI LAJ CʼɅN CHAʼAN MI LAC CHʼUJUTESAN DIOS?

3. a) Tsictesan chuqui mi yʌl jiñi Biblia chaʼan i cʼʌñol imagen tac yicʼot chucoch wocol miʼ yubiñob tiʼ jacʼol chaʼtiquil uxtiquil quixtañu chaʼan bajcheʼ yilal miʼ qʼuel Dios. b) ¿Bajcheʼ yilal yom maʼ qʼuel mi an a chaʼan tilem bʌ ti mach bʌ isujmic ñopbalʌl?

3 An wiñicob xʼixicob (quixtañujob) añix bʌ cabʌl jabil an i chaʼañob imagen tac o altar tac baqui an i chaʼañob i diosteʼ tac. ¿Cheʼ ba chumulet bajcheʼ jiñi? Mi cheʼʌchi, tajol mach utsʼatic mi caj a qʼuel cheʼ bʌ maʼañix mi caj a cʼʌn imagen tac chaʼan maʼ pejcan Dios ti oración. Tajol maʼ wen cʼuxbin jiñi a imagen tac yicʼot a diosteʼ tac. Pero Dios miʼ subeñonla bajcheʼ yom mi lac chʼujutesan, cheʼ jaʼel, yaʼ ti Biblia miʼ cʌntesañonla chaʼan maʼañic miʼ mulan cheʼ mi laj cʼʌn imagen tac (Salmo 115:4-8; Isaías 42:8; 1 Juan 5:21). Jin chaʼan, mi a wom ochel yaʼ ti isujm bʌ ñopbalʌl yom maʼ jacʼ jiñi mandar muʼ bʌ i yʌl Éxodo 20:4, 5 (pejcan). Jehová «tsʼaʼ miʼ qʼuel» tiʼ pejtelel jiñi, i cheʼʌch yom maʼ qʼuel jaʼel (Deuteronomio 27:15).

4. a) ¿Chucoch maʼañic i cʼʌjñibal cheʼ an majqui miʼ chʼujutesan i ñojteʼelob? b) ¿Chucoch tsiʼ sube Jehová i tejclum Israel ti wajali chaʼan maʼañic miʼ ñop i chaʼleñob wujt?

4 Yambʌ chuqui miʼ mel jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl jiñʌch cheʼ miʼ chʼujutesañob jiñi i ñojteʼelob. Cheʼ bʌ maxto cʌmbilic i chaʼañob baqui bʌ i sujmlel mi yʌl jiñi Biblia, an tsaʼ bʌ i ñopoyob chaʼan jiñi muʼ bʌ i chʌmelob anto chuqui cuxul miʼ cʌytʌl i chaʼañob muʼ bʌ mejlel i chaʼleñob coltaya o ticʼlaya. Tajol ti wajali tsaʼ chaʼle wersa a tijicñesʌben i pusicʼal jiñi a ñojteʼelob tsaʼix bʌ chʌmiyob. Pero cheʼ bajcheʼ tsaʼ cʌñʌ yaʼ ti cʌntesʌntel 6 ti ili libro, jiñi chʌmeñobix bʌ maʼañix baqui miʼ chaʼ majlelob ti chumtʌl. Jin chaʼan, maʼañic i cʼʌjñibal cheʼ an majqui miʼ ñop i pejcañob. Cheʼ bʌ an majqui miʼ poj ubiben i tʼan i piʼʌl tsaʼix bʌ chʌmi, mach isujmic, come jiñi tʼan yaʼ tilem ti xibajob. Jin chaʼan, ti wajali Jehová tsiʼ yʌqʼue jumpʼejl mandar i tejclum Israel chaʼan maʼañic miʼ ñop i pejcañob jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob o chaʼan maʼañic miʼ ñop i chaʼleñob wujt (pejcan Deuteronomio 18:10-12).

5. ¿Chuqui miʼ mejlel a mel mi wolito a cʼʌn imagen tac o wolito a chʼujutesan a ñojteʼelob?

5 ¿Chuqui yom maʼ mel mi yaʼ ti a ñopbal miʼ cʼʌjñel imagen tac o miʼ chʼujutesʌntel jiñi ñojteʼelob? Wen pejcan ti utsʼat jiñi texto tac am bʌ yaʼ ti Biblia baqui mi yʌl bajcheʼ yilal miʼ qʼuel Dios tiʼ melol iliyi. Pejcan Jehová ti oración ti jujumpʼejl qʼuin, suben chaʼan a wom ajñel ti jiñi isujm bʌ chʼujutesaya yicʼot cʼajtiben chaʼan miʼ coltañet a chaʼlen pensar cheʼ bajcheʼ miʼ chaʼlen pensar (Isaías 55:9).

JIÑI ÑAXAM BɅ XÑOPTʼAÑOB MAʼAÑIC TSIʼ MELEYOB JIÑI NAVIDAD

6, 7. a) Tsictesan chuqui miʼ poj cʼajtesañob cheʼ bʌ miʼ melob jiñi Navidad, i mi jiñi xñoptʼañob ti ñaxam bʌ siglo tsiʼ meleyob. b) ¿Chuqui bʌ cumpleaño caj i mel jiñi quixtañujob cheʼ tiʼ yorajlel jiñi ñaxam bʌ xcʌntʼañob i chaʼan Jesús?

6 Jiñi lac chʼujutesaya miʼ mejlel ti bibʼan ti jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl cheʼ mi lac mel jiñi qʼuiñijel tac mach bʌ weñic miʼ qʼuel Dios. Jumpʼejl ejemplo jiñʌch chaʼan jiñi Navidad. Cheʼ miʼ mejlel ili qʼuiñijel miʼ poj ajlel chaʼan jiñʌch chaʼan miʼ cʼajtesʌntel cheʼ bʌ tsiʼ yila pañimil (chʼocʼa) Jesucristo, i lʌcʼʌ tiʼ pejtelel jiñi ñopbalʌl tac muʼ bʌ i poj alob chaʼan miʼ ñopob Cristo miʼ melob jaʼel ili qʼuiñijel. Pero maʼañic baqui mi lac taj yaʼ ti Biblia baʼ mi yʌl chaʼan ti ñaxam bʌ siglo jiñi xcʌntʼañob i chaʼan Jesús tsiʼ meleyob ili qʼuiñijel. Jiñi libro Los orígenes sagrados de las cosas profundas mi yʌl: «Cheʼ bʌ añix 200 jab i yila pañimil Cristo, maʼañic majqui ñaʼtʌbil i chaʼan yicʼot an maʼañic bʌ tsiʼ yʌcʼʌyob ti ñuc chaʼan jalixqui tsiʼ yila pañimil Jesús».

7 Anquese tsaʼic i ñaʼtayob chuqui bʌ qʼuin tsiʼ yila pañimil Jesús jiñi xcʌntʼañob ti wajali, maʼañic tsiʼ melbeyob i qʼuiñilel cheʼ bʌ tsiʼ yila pañimil. ¿Chucoch? Come jiñi ñaxam bʌ xñoptʼañob «tsiʼ qʼueleyob ili qʼuiñijel [...] cheʼ bajcheʼ muqʼuix bʌ i wʌn melob ti wajali jiñi maʼañic bʌ tsiʼ chʼujutesañob Dios» (Las cosas nuestras de cada día). Jiñi Biblia cojach miʼ taj ti tʼan chaʼpʼejl cumpleaño, jiñʌch i cumpleaño chaʼtiquil yumʌlob maʼañic bʌ tsiʼ chʼujutesayob Jehová (Génesis 40:20; Marcos 6:21). Ili qʼuiñijel tac miʼ melbentel jaʼel jiñi dios tac mach bʌ isujmic. Jumpʼejl ejemplo jiñʌch cheʼ jiñi yaʼ bʌ chʼoyolob ti Roma ti wajali tsaʼ caji i melbeñob i cumpleaño juntiquil xʼixic cʌmbil bʌ bajcheʼ dios Diana, i cheʼ ti yijcʼʌlel tsaʼ caji i melbeñob i cumpleaño jiñi Apolo, i dios chaʼan jiñi Qʼuin. Jin chaʼan, jiñi cumpleaño ti wajali mach yaʼic tsaʼ loqʼui tilel tiʼ sujm bʌ chʼujutesaya, tsaʼ loqʼui tilel ti dios mach bʌ isujmic o tiʼ tojlel jiñi maʼañic bʌ miʼ chʼujutesañob Jehová.

8. Tsictesan chucoch lajal jiñi cumpleaño bajcheʼ jiñi qʼuiñijel tac tilem bʌ ti xibajob.

8 An yambʌ chucoch cheʼ maʼañic tsiʼ melbeyob i cumpleaño Jesús jiñi xñoptʼañob cheʼ ti ñaxam bʌ siglo, tajol yujilobʌch chaʼan jiñi cumpleaño tac tilemʌch tiʼ chaʼan xibajob. Cabʌl chʼoyoloʼ bʌ ti Grecia yicʼot ti Roma ti wajali tsiʼ ñopoyob chaʼan jujuntiquil quixtañu an i chaʼañob espíritu muʼ bʌ i cʌntañob cheʼ miʼ yilañob pañimil yicʼot chaʼan cʼʌlʌl cheʼ bʌ cuxulob to. Jiñi mach bʌ xñoptʼañobic ti jiñi bʌ ora, tsiʼ meleyob jiñi cumpleaño come tsiʼ ñaʼtayob chaʼan jiñi dios tac miʼ cʌntan jiñi muʼ bʌ i tsʼʌctesañob i jabilel. Jehová maʼañic miʼ mulan cheʼ miʼ melbentel jumpʼejl qʼuiñijel Jesús tilem bʌ ti xibajob (Isaías 65:11, 12). Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj cʌñʌ, ¿chucoch cabʌl quixtañu muʼ bʌ i melob jiñi Navidad?

¿BAQUI TSAʼ TEJCHI JIÑI NAVIDAD?

9. ¿Chucoch tsaʼ yajcʌnti jiñi 25 i chaʼan diciembre chaʼan miʼ cʼajtesʌntel cheʼ tsaʼ yila pañimil Jesús?

9 Cheʼ bʌ ñumeñix cabʌl siglo i yajñel Jesús wʌʼ ti Pañimil, tsaʼ yajcʌnti jiñi tsic 25 chaʼan diciembre chaʼan miʼ yʌlob jiñʌch baqui ora tsiʼ yila pañimil. Pero Jesús maʼañic tsaʼ yila pañimil cheʼ ti diciembre, * tajol ti octubre. Cheʼ jiñi, ¿chucoch tsaʼ yajcʌnti jiñi qʼuin? Tajol tsiʼ yajcayob jiñi qʼuin come jiñi tsaʼ bʌ i poj yʌlʌyob i tsajcañob majlel Cristo tsaʼ caji i melob jaʼel jiñi qʼuiñijel tac muʼ bʌ i mejlel yaʼ ti Roma. Jiñi Enciclopedia de la Religión Católica mi yʌl chaʼan cheʼ ti 25 i chaʼan diciembre miʼ tech i melbeñob jumpʼejl qʼuiñijel i chaʼan jiñi Qʼuin cheʼ bʌ woli (yʌquel) i tech loqʼuel tilel. Cheʼ tiʼ yorajlel jiñi tsʌñal, cheʼ bʌ jiñi Qʼuin maʼañix miʼ wen tsʼʌjyel, jiñi mach bʌ añic miʼ ñopob Dios miʼ chajpañob jumpʼejl qʼuiñijel chaʼan jiñi Qʼuin maʼañic miʼ sajtel ti ora yicʼot chaʼan muʼto i chʌn pʌs i cʼʌcʼal. Jin chaʼan, jiñi mach bʌ añic miʼ ñopob Dios miʼ yʌlob chaʼan cheʼ ti 25 i chaʼan diciembre jiñʌch baqui ora jiñi Qʼuin miʼ chaʼ sujtel tilel. Jiñi ñaxam bʌ miʼ yʌcʼob i bʌ ti ñopbalʌl tsaʼ caji i melob ili qʼuiñijel chaʼan miʼ poj sujtelob ti xñoptʼan jiñi quixtañu come tsiʼ yʌlʌyob chaʼan ili qʼuiñijel tilemʌch ti Dios. *

10. ¿Chucoch maʼañic tsiʼ meleyob Navidad lamital wiñicob xʼixicob ti wajali?

10 Añix cabʌl ora ñaʼtʌbil chaʼan jiñi Navidad tilemʌch tiʼ chaʼan bʌ pañimil. Come mach loqʼuemic ti Biblia jiñi qʼuiñijel, tsaʼ jumucʼ tijqʼui jiñi quixtañujob yaʼ ti Inglaterra yicʼot ti yan tac bʌ tejclum yaʼ ti Norteamérica cheʼ ti jabil 1601 cʼʌlʌl 1700 chaʼan maʼañic miʼ melob jiñi qʼuiñijel. Tiʼ pejtelel jiñi maʼañic bʌ miʼ majlelob ti eʼtel (troñel) ti jiñi bʌ qʼuin chaʼan jach miʼ cʌytʌlob tiʼ yotot chaʼan miʼ melob jiñi Navidad miʼ tojob jumpʼejl multa. Pero maʼañic tsaʼ wen ñumi cabʌl ora. Tsaʼ caji i chaʼ melob jiñi qʼuiñijel muʼ bʌ i melob ti wajali yicʼot tsaʼ caji i melob jaʼel yambʌ qʼuiñijel tac. Jiñi Navidad tsaʼ chaʼ caji ti mejlel bajcheʼ jumpʼejl ñuc bʌ qʼuiñijel, yicʼot ili ora woliʼ chʌn mejlel ti cabʌl país tac. Pero jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) yom bʌ i melob chuqui miʼ mulan Dios maʼañic miʼ melob qʼuiñijel tilem bʌ ti mach bʌ isujmic ñopbalʌl yicʼot jaʼel maʼañic miʼ melob yan tac bʌ qʼuiñijel i chaʼan bʌ ili pañimil. *

¿ÑUC BA I CʼɅJÑIBAL CHEʼ MI LAJ CɅN BAQUI TILEM JIÑI QʼUIÑIJEL?

11. Tsictesan chucoch an quixtañujob muʼ bʌ i melob qʼuiñijel tac, i chuqui yom bʌ mi lac ñumen qʼuel ti ñuc joñonla.

11 Chaʼtiquil uxtiquil quixtañujob yujilob chaʼan jiñi qʼuiñijel tac bajcheʼ jiñi Navidad tilemʌch tiʼ chaʼan bʌ pañimil, pero mach lecojic miʼ qʼuelob cheʼ miʼ melob ili qʼuiñijel tac. Miʼ yʌlob chaʼan mach yaʼic loqʼuem tilel ti mach bʌ isujmic chʼujutesaya. Cheʼ jaʼel, miʼ yʌlob chaʼan jiñʌch baqui ora miʼ tempañob i bʌ yicʼotob i familia. ¿Cheʼ ba maʼ ñaʼtan jatet jiñi? Mi cheʼʌchi, tajol chaʼan maʼ wen cʼuxbin a familia, mach chaʼañic maʼ cʼuxbin jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl, pero tiʼ melol jiñi, maʼañic woliʼ coltañet chaʼan maʼ lʌcʼtesan a bʌ ti isujm bʌ ñopbalʌl. Yom maʼ ñaʼtan chaʼan Jehová, tsaʼ bʌ i mele jiñi familia, yom chaʼan wen utsʼat maʼ chumtʌl a wicʼot a familia. Pero an chuqui miʼ mejlel a mel a wicʼot a familia baqui maʼañic mi laʼ ñusan ti pʼis i mandar Dios. Jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi ñumen ñuc bʌ yom mi laj qʼuel jiñʌch cheʼ mi lac ‹chaʼlen wersa lac mel jiñi muʼ bʌ i mulan lac Yum› (Efesios 5:10).

¿Muʼ ba caj a lot jumpʼejl paleta am bʌ ti ocʼol chaʼan maʼ chaʼ majtsʼan?

12. ¿Chuqui bʌ lajiya miʼ pʌs chaʼan yomʌch mi laj cʌy lac mel jiñi costumbre tac yicʼot jiñi qʼuiñijel tac tilem bʌ tiʼ chaʼan pañimil?

12 Tajol maʼ lon ñaʼtan chaʼan ili ora jiñi qʼuiñijel mach chʌn lajalix i sujmlel chaʼan chucoch miʼ mejlel bajcheʼ wajali. ¿Wersa yom ba mi lac ñaʼtan baqui tsaʼ tejchi tilel jiñi? Wersa yomʌch. Ñaʼtancu cheʼ muqʼuic a qʼuel jumpʼejl paleta am bʌ ti ocʼol. ¿Muʼ ba caj a lot chaʼan maʼ majtsʼan? Maʼañic, come bibiʼix. Cheʼ bajcheʼ jiñi paleta, an qʼuiñijel tac poj weñʌch bʌ ti qʼuelol yilal, pero mach utsʼatic baqui tilem. Mi la com ajñel tiʼ sujm bʌ chʼujutesa, yom mi lac chaʼlen pensar bajcheʼ jiñi xʼaltʼan Isaías. Tiʼ pejtelel jiñi quixtañujob tsaʼ bʌ i melbeyob i yeʼtel Dios tiʼ pejtelel i pusicʼalob, tiʼ sube: «Mach yomic mi laʼ tʌl chuqui tac bibiʼ» (Isaías 52:11).

WEN TSAJIL YOM MAʼ TSICTESAN JIÑI ÑOPOL BɅ A CHAʼAN TI BIBLIA

13. ¿Chuqui bʌ wocol miʼ mejlel ti tilel ti a tojlel cheʼ an qʼuiñijel tac maʼañic bʌ maʼ mel?

13 Tajol mi caj a taj wocol cheʼ maʼ cʌy a mel jiñi qʼuiñijel tac. Jumpʼejl ejemplo, ¿chuqui mi caj a mel cheʼ bʌ juntiquil a piʼʌl ti eʼtel maʼañic miʼ chʼʌmben isujm chucoch an qʼuiñijel maʼañic bʌ maʼ mel? ¿Ixcu mi an majqui miʼ yʌqʼueñet jumpʼejl majtañʌl ti jiñi Navidad? ¿Yom ba mi a chʼʌm? ¿Chuqui mi caj a mel mi jiñi a wijñam o a ñoxiʼal mach lajalic laʼ ñopbal? ¿Chuqui yom maʼ mel chaʼan jiñi a walobilob maʼañic miʼ ñaʼtañob chaʼan woliʼ sʌtob jumpʼejl wem bʌ qʼuiñijel?

14, 15. ¿Chuqui yom maʼ mel mi an majqui miʼ pʌyet ti jumpʼejl qʼuiñijel o yom i yʌqʼueñet jumpʼejl majtañʌl?

14 Yom wen tsajilonla bajcheʼ mi caj lac jacʼ cheʼ añonla ti jumpʼejl wocol bajcheʼ jiñi. Mi tsaʼ pʌjyiyet chaʼan ti jumpʼejl qʼuiñijel, miʼ mejlel a suben wocolix i yʌlʌyob jiñi tsaʼ bʌ i pʌyʌyetob. Pero mi juntiquil quixtañu wen cʌmbilix bʌ a chaʼan cheʼ bajcheʼ juntiquil a piʼʌl ti eʼtel, tajol mi caj a mulan a ñumen tsictesʌben chucoch maʼañic maʼ mel jiñi qʼuiñijel. Yom tsajilet chaʼan maʼañic miʼ michʼan. Jiñi Biblia mi yʌl: «Ti pejtelel ora chaʼlenla uts bʌ tʼan am bʌ i yʌtsʼmil yubil. Ñaʼtanla bajcheʼ yom mi laʼ jacʼben i tʼan jujuntiquil» (Colosenses 4:6). Tsictesan jiñi ñopol bʌ a chaʼan ti wen jach bʌ tʼan chaʼan maʼañic majqui mi a low. Suben chaʼan mach jumpʼejlic mulil cheʼ mi laj cʌqʼuen lac bʌ majtañʌl yicʼot cheʼ mi lac tempan lac bʌ, pero chaʼan ti jiñi bʌ ora mach mejlic a chʼʌm.

15 ¿Ixcu mi an majqui yom i yʌqʼueñet jumpʼejl majtañʌl? Ñaxan qʼuele chucoch woli i yʌqʼueñet. Tajol miʼ subeñetob: «Cujilix chaʼan maʼañic maʼ mel jiñi qʼuiñijel, pero com cʌqʼueñet ili majtañʌl». Tajol cheʼ bʌ maʼ ñaʼtan a chʼʌm jiñi majtañʌl mach yomic i yʌl chaʼan woli a mel jaʼel jiñi qʼuiñijel. Pero mi jiñi quixtañu mach cʌmbilic i chaʼan jiñi ñopol bʌ a chaʼan ti Biblia, miʼ mejlel a suben chaʼan maʼañic maʼ mel jiñi qʼuiñijel. Yaʼ mi caj i ñaʼtan chucoch woli a chʼʌm jiñi majtañʌl i maʼañic woli a wʌqʼuen majtañʌl jaʼel. Tajol miʼ yʌqʼueñetob jumpʼejl majtañʌl chaʼan jach miʼ ñopob mi woliyʌch a jacʼ jiñi cʌmbil bʌ a chaʼan ti Biblia. Mi cheʼ woliʼ ñaʼtan bajcheʼ jiñi, mach yomic maʼ chʼʌm jiñi majtañʌl.

¿BAJCHEʼ YILAL YOM MAʼ QʼUEL JIÑI A FAMILIA?

16. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel a chaʼlen tsajil jach bʌ tʼan chaʼan jiñi qʼuiñijel tac?

16 ¿Chuqui miʼ mejlel ti ujtel mi jiñi a familia yambʌlob i ñopbal? Yom wen tsajil jach chuqui mi caj a subeñob. Mach yomic maʼ tech leto tiʼ cajachix qʼuiñijel tac yom bʌ i chʌn melob jiñi quixtañu. Qʼuele ti ñuc chuqui miʼ yʌlob mi a wom chaʼan miʼ qʼuelob ti ñuc chuqui maʼ wʌl jaʼel (pejcan Mateo 7:12). Pero mach yomic maʼ wotsan a bʌ ti jiñi qʼuiñijel. Wen ñaʼtan cheʼ an chuqui maʼ mel pero mach yomic miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan woli a wotsan a bʌ ti jiñi qʼuiñijel. Mele chuqui wem bʌ chaʼan utsʼat miʼ yajñel a conciencia (pejcan 1 Timoteo 1:18, 19).

17. ¿Chuqui yom maʼ mel chaʼan jiñi a walobilob maʼañic miʼ yʌlob chaʼan woliʼ sʌtob chuqui wem bʌ cheʼ bʌ miʼ melob qʼuiñijel tac jiñi yañoʼ bʌ?

17 ¿Chuqui yom maʼ mel chaʼan jiñi a walobilob maʼañic miʼ yʌlob chaʼan woliʼ sʌtob chuqui wem bʌ chaʼan maʼañic maʼ mel jumpʼejl qʼuiñijel am bʌ tiʼ contra bajcheʼ mi yʌl jiñi Tsʼijbujel? Yom maʼ qʼuel chuqui mi caj a mel ti jiñi jabil. An tatʌlob muʼ bʌ i yajcañob baqui jach bʌ qʼuin chaʼan miʼ yʌqʼueñob majtañʌl i yalobilob. Jiñi ñumen wem bʌ majtañʌl jiñʌch cheʼ jiñi tatʌlob miʼ yʌqʼueñob i yorajlel chaʼan miʼ chaʼleñob tʼan yicʼotob baqui miʼ pʌsbeñob chaʼan mucʼʌch i cʼuxbiñob.

MELE JIÑI ISUJM BɅ CHʼUJUTESAYA

Mi jiñʌch woli a mel jiñi isujm bʌ chʼujutesaya, tijicña mi caj a wajñel

18. ¿Bajcheʼ mi caj i coltañet jiñi tempa bʌ chaʼan maʼ chʌn ajñel yaʼ tiʼ sujm bʌ chʼujutesaya?

18 Chaʼan maʼ tijicñesʌben i pusicʼal Dios, mach yomic maʼ mel jiñi mach bʌ isujmic chʼujutesaya i yom maʼ wochel yaʼ tiʼ sujm bʌ. ¿Chuqui yom maʼ mel? Jiñi Biblia mi yʌl: «Laʼ laj coltan lac bʌ ti pejtelel chuqui wen, chaʼan mi laj cʼuxbin lac bʌ bajcheʼ yom yicʼot wen bʌ lac melbal. Mach yomic mi laj cʌy lac tempan lac bʌ cheʼ bajcheʼ miʼ bixel melob lamital. Laʼ lac chʼejlʼesan lac bʌ. Cojcoj wʌle cheʼ woli ti lʌcʼtiyel jiñi cojix bʌ qʼuin cheʼ bajcheʼ woli laʼ qʼuel» (Hebreos 10:24, 25). Jiñi tempa bʌ tac jiñʌch baqui miʼ mejlel lac taj lac tijicñʌyel cheʼ mi lac chʼujutesan Dios cheʼ bajcheʼ miʼ mulan (Salmo 22:22; 122:1). Jiñi tempa bʌ tac jiñʌch baqui «mi lac tem ñuqʼuesʌben lac bʌ lac pusicʼal» yicʼot yambʌ xucʼul bʌ xñoptʼañob (Romanos 1:12).

19. ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal cheʼ maʼ suben yañoʼ bʌ jiñi cʌmbil bʌ a chaʼan yaʼ ti Biblia?

19 Yambʌ bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan ochemonla tiʼ sujm bʌ chʼujutesaya jiñʌch cheʼ mi lac suben yambʌ wiñicob xʼixicob chuqui cʌmbil lac chaʼan ti Biblia yicʼot i testigojob Jehová. Yonlel quixtañu woliyob ti «uqʼuel yicʼot tsic pusicʼal» chaʼan tiʼ caj an cabʌl jontolil ti pañimil (Ezequiel 9:4). Tajol a cʌñʌ quixtañujob woli bʌ i ñusañob jiñi wocol. ¿Chucoch maʼañic maʼ subeñob jiñi a pijtaya ti talto bʌ qʼuin muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia? Mach a cʌy a sub jiñi utsʼatax bʌ cʌntesa cʌmbil bʌ a chaʼan yaʼ ti Biblia, cheʼ jaʼel mach a cʌy a tempan a bʌ a wicʼot jiñi isujm bʌ xñoptʼañob. Mi cheʼʌch maʼ mel bajcheʼ jiñi, mi caj i coltañet chaʼan maʼañic maʼ mulan a mel jiñi muʼ bʌ i mel mach bʌ isujmic chʼujutesaya. Yom maʼ ñop jiñi: Mi mucʼʌch a wochel ti jiñi isujm bʌ chʼujutesaya, tijicña mi caj a wajñel yicʼot mi caj a taj cabʌl bendición (Malaquías 3:10).

^ parr. 9 Yambʌ i sujmlel cheʼ chucoch tsaʼ yajcʌnti jiñi 25 i chaʼan diciembre jiñʌch cheʼ caj i melbentel i cumpleaño juntiquil dios i cʼabaʼ Saturno. Ili i qʼuiñilel i dios pʌcʼʌbʌl chaʼan romanojob caj i melob cheʼ ti tsic 17 cʼʌlʌl ti 24 i chaʼan diciembre. Ti jiñi qʼuiñijel miʼ yʌjqʼuel ñuc tac bʌ uchʼel, miʼ yʌcʼañob (qʼuixñañob), yicʼot miʼ yʌjqʼuel majtañʌl tac.

^ parr. 10 Yaʼ ti apéndice «¿Yom ba mi lac mel qʼuiñijel tac?», miʼ tsictesan bajcheʼ yilal miʼ qʼuelob jiñi isujm bʌ xñoptʼañob yan tac bʌ qʼuiñijel i chaʼan ili pañimil.