1, 2. En penjo mane ma nyaka ipenjori bang’ wuok e din mar miriambo, to iparo ni ang’o momiyo timo kamano en gima dwarore ahinya?

WAWACH ni ifwenyo ni pi aora manie gweng’ midakie oting’o sum. Ng’at moro osebedo ka keto gik moting’o sum ka ma pi aorano chakore, kendo ngima jogweng’no ni ka marach. Inyalo timo ang’o? Kuom adier, ibiro dar ka timo kamano en gima nyalore. Kata kamano, bang’ dar, podi inyalo penjori e chunyi niya, ‘Be dibed ni ne amadho sumbcha, koso? ’

² Ranyisino chalo gi din mar miriambo. Muma puonjo ni lamo ma kamano ochido nikech puonj koda timbe ma ok ler. (2 Jo Korintho 6:17) Mano e momiyo dwarore ahinya mondo iwuog kuom “Babulon maduong’,” ma ochung’ ne dinde duto mag miriambo e piny mangima. (Fweny 18:2, 4) Be isetimo kamano? Ka isetimo kamano, to onego opuoyi. Kata kamano, nitie gik mamoko madwarore mondo itim bang’ wuok e din mar miriambo. Bang’ wuok, onego ipenjori niya, ‘Be nitie gimoro amora kuoma manyalo nyiso ni pod an e din mar miriambo? ’ Wanon ane ranyisi moko kae.

3. (a) Ang’o ma Muma puonjo e wi gik mopa, to ang’o momiyo neno gigo kaka Nyasaye nenogi nyalo bedo gima tek ni jomoko? (b) Ang’o ma onego itim kod gimoro amora ma ne itiyogo e lamo mar miriambo?

³ Jomoko osebedo ka nikod altar kata kido mopa e utegi ma gisebedo ka gitiyogo e lamo kuom higini mang’eny. Be in kod gigo e odi? Ka en kamano, nyalo nenoreni ka gima tek, kata ni ok en gima kare lamo Nyasaye ma ok itiyo gi gik mineno kaka mago. Inyalo nwang’o ni chunyi podi omakore ahinya gi moko kuom gigi. Kata kamano, Nyasaye ema wacho kaka odwaro ni mondo olame, kendo Muma puonjo ni ok odwar mondo wati gi kido mopa e lamo. (Wuok 20:4, 5; Zaburi 115:4-8; Isaiah 42:8; 1 Johana 5:21) Kuom mano, inyalo chung’ motegno e lamo madier ka iketho gik moko duto ma in-go ma itiyogo e lamo mar miriambo. Ee, onego ine gigo mana kaka Jehova nenogi—kaka gik ma “osin godo.”—Rapar mar Chik 27:15.

4. (a) Ere kaka wang’eyo ni lamo kwerewa machon ok kel kony? (b) Ang’o momiyo Jehova ne okwero joge mondo kik gitim gimoro amora manyiso tudruok gi jochiende?

⁴ Lamo kwerewa machon en tim ma onya ahinya e dinde  mang’eny mag miriambo. Kane podi ok gipuonjore adiera, jomoko ne paro ni jo motho ngima kamoro ma ok wanyal neno, kendo ni ginyalo konyo kata hinyo joma ngima. Nyalo bedo ni ne in ng’at ma ne temo ahinya mondo itim gik manyalo moro kwereni mosetho. Kata kamano, mana kaka ne ipuonjori e Sula mar 6 ei bugni, jo motho ok ngima kamoro amora. Kuom mano, temo wuoyo kodgi en tim manono ma ok kel kony. Weche manyalo nenore ni owuok kuom jowa mosetho, kuom adier gin weche mowuok kuom jochiende. Kuom mano, Jehova ne okwero Jo-Israel ni kik gitem wuoyo gi jo motho kata timo gimoro amora manyiso tudruok gi jochiende.—Rapar mar Chik 18:10-12.

5. Ang’o minyalo timo ka tiyo gi kido mopa kod wuoyo gi kwereni machon e kaka ne ilemo chon?

⁵ Ka tiyo gi kido mopa kod wuoyo gi kwereni mosetho e kaka ne ilemo chon, en ang’o minyalo timo? Som, kendo ipar matut kuom weche mag Muma manyisi kaka Nyasaye neno timbe kaka mago. Wuo gi Jehova e lamo pile, kinyise gombo mari mar chung’ motegno e lamo mar adier, kendo kwaye mondo okonyi bedo gi paro kaka mare.—Isaiah 55:9.

6, 7. (a) Krismas en odiechieng’ ma ji paro ni ang’o ma ne otimore, to be jolup Yesu mokwongo ne timo nyasino? (b) E kinde ma jopuonjre Yesu ne nie piny, nyasi mag paro odiechieng’ nyuol ne itimo gi jo mage?

⁶ Lamo mar ng’ato nyalo bedo ma ok kare, ka odonjo e nyasi mag rapar ma dinde ohero timo. Kaw Krismas kaka ranyisi. Krismas en odiechieng’ ma ji paro ni ne onyuolie Yesu Kristo, kendo chiegni ni dinde duto maluongore ni Jokristo rito odiechieng’no. Kata kamano, onge kata gimoro achiel manyiso ni jopuonjre Yesu ne otimo nyasi mar paro odiechieng’ ma kamano. Buk miluongo ni Sacred Origins of Profound Things wacho kama: “Kuom higini mia ariyo bang’ nyuol Kristo, onge ng’ato ma ne ong’eyo kuom adier ni ne  onyuole tarik mane, kendo joma tin kende ema ne dewo wachno.”

⁷ Kata dine bed ni jopuonjre Yesu nong’eyo ratiro tarik ma ne onyuole, dine ok gitimo nyasi mar paro odiechieng’no. Nikech ang’o? Nikech kaka buk miluongo ni The World Book Encyclopedia wacho, Jokristo mokwongo “ne neno nyasi mar paro nyuol ng’ato kaka tim mar joma lamo nyiseche manono.” Nyasi mag paro odiechieng’ nyuol ma Muma wuoyoe kende, gin mag ruodhi ariyo ma ne ok ti ni Jehova. (Chakruok 40:20; Mariko 6:21) Nyasi mag paro odiechieng’ nyuol bende ne itimo mondo omigo nyiseche mag joma ne ok lam Nyasaye madier duong’. Kuom ranyisi, Dwe mar Abich tarik 24, Jo-Rumi ne timo rapar mar odiechieng’ nyuol nyasachgi madhako miluongo ni Diana. E odiechieng’ ma ne luwe, ne gitimo rapar mar odiechieng’ nyuol nyasachgi mar chieng’ miluongo ni Apollo. Kuom mano, nyasi mag paro odiechieng’ nyuol ne en tim jo ma ne lamo nyiseche manono, to ok din mar Jokristo.

8. Ler ane tudruok mantie e kind nyasi mag paro odiechieng’ nyuol kod timbe ma ne nyiso luoro jochiende.

⁸ Nitie gima chielo momiyo Jokristo ma ne nitie e kinde mag Yesu ne ok nyal timo rapar mar nyuol Yesu. Nyalo bedo ni jopuonjre ne ong’eyo ni nyasi mag paro odiechieng’ nyuol ne nikod tudruok kod timbe ma ne nyiso luoro jochiende. Kuom ranyisi, Jo-Grik gi Jo-Rumi machon ne puonjo ni nitie roho ma ne konyo seche ma inyuolo dhano duto, kendo rohono rito ng’ato kuom ndalo duto mag ngimane. Buk miluongo ni The Lore of Birthdays wacho kama: “Rohoni ne nikod tudruok makende gi nyasach odiechieng’ ma jalo onyuolie.” Kuom adier, Jehova ok dibed mamor gi nyasi moro amora manyalo tudo Yesu gi timbe ma ne nyiso luoro jochiende. (Isaiah 65:11, 12) To kare ang’o momiyo ji mang’eny paro, kata rito chieng’ Krismas?

9. Ere kaka ne oyier Desemba 25 mondo obed chieng’ timo nyasi mar nyuol Yesu?

⁹ Ji ne ochako timo nyasi mar chieng’ nyuol Yesu tarik 25  Desemba higini mang’eny bang’ bedo mare e piny. Kata kamano, mano ok e odiechieng’ ma ne onyuolie Yesu, nikech nyuol mare nenore ni ne otimore Dwe mar Apar. * To kare ne oyier nade tarik 25 Desemba? Jomoko ma bang’e ne oketore ni gin Jokristo “ne dwaro ni rapar mar nyuol Yesu otimre riat gi nyasi mar paro ‘nyuol mar wang’ chieng’’ ma Jo-Rumi ne ohero timo. ” (The New Encyclopædia Britannica) E kinde mag koyo, ma liet mar chieng’ ne dok chien, joma ne lamo nyiseche manono ne timo nyasino mondo gimi chieng’ makelo liet kod ler oduogi koa e wuodhege maboyo. Desemba 25 ema ne iparo ni ne en odiechieng’ ma chieng’ ne chako wuoth mar duogo. Mondo giyud kaka ginyalo loko joma ne lamo nyiseche manono obed Jokristo, jotend din ne oyie gi nyasino, kendo ne gitemo miyo nyasino onere ka ma en mar “Jokristo.” *

10. E kinde moko chon, ang’o momiyo jomoko ne ok tim nyasi mar Krismas?

¹⁰ En gima oseng’ere kuom higini mang’eny ni nyasi mar Krismas ne ochakore gi dinde ma ne ok lam Nyasaye madier. Nikech chakruokne ok otenore ei Ndiko, ne ogo Krismas marfuk e piny Ingeresa kod pinje moko ma ne ni e bwo loch mar Amerka e higini mag 1600. Ng’at moro amora ma ne nyalo dong’ dala ma ok odhi tich chieng’ Krismas ne nyaka go fain. Kata kamano, timbe machon ne ochako oduogo kendo kaachiel gi moko manyien. Krismas ne oduogo obedo odiechieng’ maduong’ ahinya, kendo mano e kaka podi inene e pinje  mang’eny. Kata kamano, nikech tudruok ma Krismas nigo kod din mar miriambo, jogo madwaro moro Nyasaye ok tim nyasino kata mana nyasi moro amora man kod tudruok gi lamo mar joma ok lam Nyasaye madier. *

11. Ang’o momiyo jomoko ohero timo nyasi mag paro odiechienge, to kata kamano, gima duong’ monego watim ahinya en ang’o?

¹¹ Jomoko oyie ni nyasi kaka mar Krismas ne ochakore gi dinde ma ne ok lam Nyasaye madier. Kata kamano, pod gineno ni onge gima rach gi timo nyasigo. Gineno ni seche ma itimo nyasigo, ji mang’eny ok par wach din mar miriambo. E kinde mag nyasi kaka mago, anyuola bende yudo thuolo mar romo kanyakla. Be in kod paro machalo gi mago? Ka en kamano, nyalo bedo ni kara hera mar anyuolau, to ok hera mar din mar miriambo, ema miyo ineno ni en gima tek kawo okang’ mar luwo lamo mar adier. Bed gi geno ni Jehova, ng’at ma ne ochako ngima mar joot, dwaro ni mondo ibed gi winjruok maber e kindi gi wedeni. (Jo Efeso 3:14, 15) Kata kamano, inyalo tego tudruok ma un-go kokalo kuom yore ma Nyasaye oyiego. Ka owuoyo e wi gima duong’ monego watim ahinya, jaote Paulo nondiko kama: “Yanguru gi ma long’o ni Ruoth.”—Jo Efeso 5:10.

12. Chiw ane ranyisi manyiso gimomiyo ok onego wadonj e timbe kata e nyasi ma chakruokgi ok ler.

¹² Nyalo bedo ni in ineno ni kaka nyasigo ne ochakore, ok e kaka itimogi e ndalogi. Be ng’eyo chakruok margi en gima konyo? Ee! We wachiw ranyisi: Wawach ni ineno tamtam moro e ohula mar pi molil. Be inyalo kwanyo tamtamno mondo ichame? Ooyo, ngang’! Tamtamno ok ler. Mana kaka tamtamno, nyasigo, nyalo nenore ni long’o, kata kamano, chakruok margi ok ler. Mondo wachung’ motegno e lamo mar  adier, dwarore ni wabed gi paro kaka mar janabi Isaiah ma ne onyiso jogo manie lamo madier niya: “Kik umul gi moro mak ler.”—Isaiah 52:11.

13. Gin akwede kaka mage manyalo biro ka ok itim nyasi ma ji ohero timo?

¹³ Akwede nyalo biro ka ing’ado ni ok idwar donjo e nyasi ma ji hinyo timo. Kuom ranyisi, joma itiyogo nyalo penji gimomiyo ok idonj e nyasi moko ma ji timo ka ma itiye. To nade ka ng’ato dwaro miyi mich moro mar Krismas? Be kawo michno nyalo bedo gima rach? To nade ka yie mar jaodi opogore gi yie mari? Ere kaka inyalo konyo nyithindi mondo gine ni onge gima gichando nikech weyo ma ok gitimo nyasi ma ji ohero timo?

14, 15. Ang’o ma inyalo timo ka okowni mos mar paro nyasi moro, kata ka ng’ato dwaro miyi mich moro?

¹⁴ Rieko en gima dwarore mondo ing’e kaka inyalo timo. Ka ng’ato okowoni mos kaka mos mar Krismas, in inyalo mana dwoke gi rieko kata goyone erokamano kuom dwaroni ngima maber. To nade ka en ng’at ma ineno, kendo ma itiyogo pile. Ka en kamano, inyalo dwaro mondo imed wuoyo kode matin. Kinde duto, ti kod rieko. Muma puonjo kama: “Wachu mondo obed mang’won pile, kendo obed gi ndhadhu, mondo ung’e kaka owinjore udwok ng’ato ka ng’ato.” (Jo Kolosai 4:6) Tang’ ahinya mondo kik inyis ji achaye. Kar timo mano, ti kod rieko e lero adiera ma isepuonjri. Nyis ratiro ni ok ikwed chiwo mich kata mana chokruok kanyachiel, to kata kamano, inyalo hero timo kamano e kinde mopogore gi chieng’ nyasino.

¹⁵ To nade ka ng’ato dwaro miyi mich moro? Gima duong’ en yo ma ng’atno miyigo michno. Onyalo wachoni ni: “Ang’eyo ni in ok iyie gi nyasi mar paro odiechieng’ni. Kata kamano, adwaro ni mondo mae obed mari.” Inyalo ng’ado ni kawo michno e kinde kaka mano ok onyiso ni in bende itimo nyasi mar paro odiechieng’no. To ka ng’atno en ng’at ma podi ok ong’eyo puonj ma iyiego, inyalo lerone ni in ok idonj e nyasi  mag paro odiechienge kaka mago. Mano nyalo konye mondo ong’e gima omiyo iyie kawo mich momiyi, to in ok ichiw mich ne jomoko e kinde mag nyasino. Kata kamano, ber mondo itamori kawo mich ma ng’ato nyalo miyi, kodwaro nyisogo ni in ok ikawo gigo ma ipuonjori e yo motegno, kata ni inyalo weyo tiyo gi puonj mimako nikech mwandu mag ringruok.

16. Ere kaka inyalo nyiso rieko e wi gik ma nyalo nyiso tudruok gi nyasi moro amora?

¹⁶ To nade ka joodu luwo puonj mopogore gi mari? Kaendi bende ti kod rieko. Onge gimomiyo nyaka ywaruok obedie e kindi kod joodu e wi nyasi duto ma wedeni oyiero mondo otim. Kar timo mano, mi yiero margi luor, mana kaka idwaro mondo gimi gik ma iyiero timo luor. (Mathayo 7:12) Kik itim gimoro amora manyalo nyiso ni in bende itimo nyasino. Kata kamano, bed ng’at mawinjo paro mar jomoko, ka en wach ma ok rwaki achiel kachiel e timo nyasi mar paro odiechieng’no. Kuom adier, onego itim gik moko e yo manyalo miyo idong’ gi chuny maler.—1 Timotheo 1:18, 19.

17. Ere kaka inyalo konyo nyithindi mondo kik gine ni gichando gimoro seche ma gineno ka jomoko timo nyasi moro?

¹⁷ Ang’o ma inyalo timo mondo ikony nyithindi one ni weyo ma ok gidonjo e nyasi ma ok osir gi Ndiko, ok onyiso ni koro gichando gimoro? Gima duong’ en kaka itimonegi e kinde moko mag higa. Jonyuol moko jobedo gi chenro mar miyo nyithindgi mich. Achiel kuom mich mabeyo moloyo duto minyalo miyo nyithindi en hera, kaachiel gi thuolo mari.

¹⁸ Mondo imi Nyasaye mor, nyaka ikwed lamo mar miriambo, kendo nyaka ichung’ motegno e lamo mar adier. Timo mano oting’o gik moko kaka mage? Muma wacho kama: “Ng’ato ka ng’ato opar owadgi mondo wami hera gi timbe  mabeyo omedre. Kik waweuru chokruokwa kaachiel, kaka jo moko timo, to wajiwreuru ng’ato gi ng’ato, moloyo to ka koro uneno ni Chieng’no sudo machiegni.” (Jo Hibrania 10:24, 25) Chokruok mag Jokristo gin kinde mag mor ma inyalo lamogo Nyasaye e yo ma odwaro. (Zaburi 22:22; 122:1) E chokruoge kaka mago, wayudo thuolo mar ‘jiwruok e yie’ ng’ato gi ng’ato ei kanyakla mar Jokristo mochung’ motegno.—Jo-Rumi 1:12.

19. Ang’o momiyo wuoyo gi jomoko e wi gik ma isepuonjori ei Muma en gima dwarore ahinya?

¹⁹ Yo machielo mar chung’ motegno e lamo mar adier en wuoyo gi jomoko e wi gik ma isepuonjori kokalo kuom somo Muma gi Joneno mag Jehova. Kuom adier, ji mang’eny ‘parore kendo yuak’ nikech richo matimore e piny gie ndalogi. (Ezekiel 9:4) Nyalo bedo ni ing’eyo jomoko ma parore kendo yuak. Ang’o ma moni wuoyo kodgi kuom geno mari ma osir gi Muma e wi ndalo mabiro? Kaka imedo bedo e chokruok gi Jokristo madier, kendo kaka imedo wuoyo gi jomoko e wi adiera mag Muma ma isepuonjori, ibiro nwang’o ni gombo mag luwo timbe mag lamo mar miriambo manyalo bedo ni ne odong’ ei chunyi, biro rumo mos mos. Bed gi geno ni ibiro yudo mor mogundho kod gweth mang’eny ka ichung’ motegno e lamo mar adier.—Malaki 3:10.