1, 2. Sakhaw dik lo i chhuahsan hnuah, eng zawhna nge i inzawh ang a, chu chu engvângin nge thil pawimawh tak nia i hriat?

MI TUEMAWIN i tuizêmah a rûkin tûr a lo phul a, chu chu i nunna atân a hlauhawm hle tih hre chhuak ta angah han inchan teh. Eng nge i tih ang? Tui in tûr ṭha leh thianghlim i zawng nghâl vat ngei ang. Mahse, tui in tûr ṭha i hmuh hnuah pawh he zawhna pawimawh tak hi i la hmachhawn tho tho dâwn a ni: ‘Tûra hrai ka lo ni reng tawh em le?’ tih hi.

² Sakhaw dik lo chungchângah pawh chutiang dinhmun tho chu a chhuak a. Bible chuan biakna dik lo chu zirtîrna leh thiltih bawlhhlawh tak nên a inpawlh tih min zirtîr a ni. (2 Korinth 6:17) Chuvâng chuan “Babulon Khaw Ropui,” khawvêla sakhaw dik lo inzawmkhâwm lak ata i tlân chhuah chu a pawimawh a ni. (Thu Puan 18:2, 3) Chutiang chuan i tlân chhuak tawh em? I tlân chhuak tawh a nih chuan, fak tlâk i ni. Mahse, sakhaw dik lo aṭanga inlâk hran emaw, bânna thehluh emaw mai chu a tâwk lo. Chutianga i tih hnu chuan, ‘Biakna dik lo nêna inkaihhnawihna engemaw ka la nei em?’ tiin i inzâwt tûr a ni. Entîrna ṭhenkhat lo ngaihtuah ta ila.

3. (a) Bible-in Pathian biak nâna milem hman chungchângah eng nge a sawi a, Pathian thlîr dân pawm chu mi ṭhenkhat tân engvângin nge a harsat mai theih? (b) Biakna dik lo nêna inkûngkaihna nei thil i kawlte chu engtin nge i tih ang?

³ Mi ṭhenkhat chuan an inah milem leh pathian an biakna hmunte chu kum tam tak chhûng an kawl a. Chutiang chu i kawl ve em? I kawl a nih chuan, chutiang thil hmuh theihte tel lova Pathian hnêna ṭawngṭai chu mak deuh huihin emaw, dik lo deuh angin emaw i hre mai thei. Chutianga i hman thil ṭhenkhat chu i ngaina hle pawh a ni thei bawk. Mahse, Pathian chu amah kan biak dân tûr rêltu a ni a, milem hman a duh lo tih Bible chuan min zirtîr a ni. (Exodus 20:4, 5; Sâm 115:4-8; Isaia 42:8; 1 Johana 5:21) Chuvângin, biakna dik lo nêna inkûngkaihna nei i thil kawl apiang chu tichhiain, biakna dik atân i ding nghet tlat thei a ni. Chûng thilte chu Jehova thlîr dân angin, thil “tenawm” takah ngai tlat ang che.—Deuteronomy 27:15.

4. (a) Thlahtute biak chu thil awmze nei lo a ni tih engtin nge kan hriat? (b) Engvângin nge Jehova chuan a mite chu dawithiamna lam thil rêng rêng laka a khap tlat?

 ⁴ Thlahtute biakna pawh hi sakhaw dik lo tam takah a hluar hle a. Ṭhenkhat chuan thutak an zir hmain, mitthite chu hmuh theih loh thlarau khawvêlah thil hre theiin an awm a, mi nung damte an ṭanpui theih emaw, an tihnat theih emaw chu an ring a ni. Nangmah ngei pawhin thlahtu thi tate tihlâwm tumin theihtâwp ilo chhuah tawh ṭhîn pawh a ni thei. Mahse, he lehkhabu Bung 6-naa i hmuh tawh angin, mitthite chu thil hre theiin khawiah mah an awm tawh lo. Chuvângin, anmahni biak pawh tum chu thil awmze nei lo a ni. Hmangaih thi tawhte hnên aṭanga thu hriat anga lang rêng rêng chu ramhuai aṭanga lo chhuak a ni. Chuvângin, Jehova chuan Israelte chu mitthi tawhte biak tumna emaw, dawithiamna lam thil rêng rêng laka an inhnamhnawih emaw chu a khap tlat a ni.—Deuteronomy 18:10-12.

5. Milem leh thlahtute biakna chu tûn hmain Pathian biak nân i lo hmang ṭhîn a nih chuan, eng nge i tih theih?

⁵ Milem leh thlahtute biakna chu tûn hmain Pathian biak nân i lo hmang ṭhîn a nih chuan, eng nge i tih theih? Pathianin hêng thilte a thlîr dân hrilhtu che Bible chângte chu chhiarin, ngun takin ngaihtuah ang che. Nî tin Jehova hnênah biakna dik atâna din ngheh i duhzia hrilhin ṭawngṭai la, a thil ngaihtuah anga ngaihtuah ve tûrin a ṭanpuina dîl rawh.—Isaia 55:9.

6, 7. (a) Krismas chu eng lawmna anga ngaih nge ni a, kum zabi khatnaa Isua zuitute chuan an lâwm em? (b) Isua zirtîr hmasate hun lai khân, pian cham lawm chu eng thil nêna thlunzawm nge a nih?

⁶ Miin Pathian a biakna chu kût ni lâr takte chungchângah sakhaw dik lo hian a tibawlhhlawh thei a ni. Entîr nân, Krismas chungchâng hi lo ngaihtuah ta ila. Krismas hi Isua Krista pian cham lawmna anga ngaih a ni a, Kristian nia inchhâl zawng zawng deuh thawin an lâwm a ni. Mahse, kum zabi khatnaa Isua zirtîrte’n chutiang an lawm thu finfiahna a awm  lo. Secret Origin of Profound Things tih lehkhabu chuan: “Krista thih hnu kum zabi hnih chhûngin Isua pian hun chiah tuma’n an hre lo va, mi tlêm tê chauhvin an ngaihven a ni,” tih a sawi.

⁷ Isua zirtîrte chuan Isua pian ni leh thla dik tak lo hre tehrêng pawh ni se, an lâwm lo vang. Engvângin nge? A chhan chu, The World Book Encyclopedia sawi dânin, Kristian hmasate chuan “tu pian cham pawh ni se, pian cham lawm rêng rêng chu milem be-ho chîn dân nia an ngaih” vâng a ni. Bible-in pian cham lâwm a sawi awmchhunte chu lal pahnih, Jehova betu pawh ni lote an ni. (Genesis 40:20; Marka 6:21) Pian cham lawm chu milem be-ho pathiante chawimawi nâna neih a ni bawk. Entîr nân, May 24-ah Rom mite chuan an pathiannu Diani pian cham chu an lâwm ṭhîn a. A tûkah chuan, an ni pathian Apollo-a pian cham chu an lâwm leh bawk ṭhîn. Chuvângin pian cham lawm chu Kristianna nên a inkûngkaih lo va, milem biakna nên a inkûngkaih tlat zâwk a ni.

8. Pian cham lawmna leh puithuna âtthlâk a inzawm dân sawifiah rawh.

⁸ Kum zabi khatnaa Kristiante’n Isua pian cham an lawm loh chhan tûr dang pawh a la awm. A zirtîrte chuan pian cham lawm chu puithuna âtthlâk nên a inzawm tlat a ni tih an hriat ngei a rinawm a ni. Entîr nân, hmân laia Grik leh Rom mi tam takte chuan mi a lo pian chhuah hian thlarau pakhatin a awmpui nghâl zêl a, chu chuan a dam chhûng zawngin a vênghim chho niin an ring a. “Chu thlarau chuan naupian nîa piang pathian nên mak taka inzawmna a nei a ni,” tiin The Lore of Birthdays tih lehkhabu chuan a sawi. Jehova chuan puithuna âtthlâk nêna Isua thlunzawmtu thil lawmna rêng rêng chu a lâwm hauh lo vang. (Isaia 65:11, 12) A nih leh, engvângin nge mi tam takin Krismas hi an lawm le?

9. Engtin nge December 25 hi Isua pian nî anga ngaih a lo nih chhoh tâk?

⁹ Leia Isua a lo pian aṭanga kum zathum chuang a liam  hnuah, mite chuan December 25 chu Isua pian nî angin an lâwm ṭan a ni. Mahse, chu chu Isua pian nî a ni lo; ani chu October thla vêla a pian a rinawm avângin. * Chuti chu, engvângin nge December 25 chu thlan a nih? A hnua Kristiana inchhâl ta mi ṭhenkhatte chuan Isua pian nî chu “milem betu Rom mite neih ṭhin ‘hneh theih loh nî piancham’ nêna inmiltîr an duh” a nih hmêl hle. (The New Encyclopædia Britannica) Thlasik laia nî a sat loh lai berah milem betute chuan lum leh êng kan hmuhna he nî hi a zinna ram hla tak ata ko kîr leh tûrin he lawmna kût nî hi an nei ṭhîn a. December 25 chu nî a lo kîr leh ṭan nî anga ngaih a ni. Sakhaw hruaitute chuan milem betute chu sakhaw inlehtîr an tumna lamah, he milem betute kût nî hi chhawm chhovin, tih “Kristian” an tum ta ringawt mai a ni. *

10. Hun kal tawhah khân, engvângin nge mi ṭhenkhatte’n Krismas an lawm loh?

¹⁰ Krismas chu milem betute hnên aṭanga lo chhuak a ni tih hriat a nihna a rei tawh a. A lo chhuahna hi Bible nêna a inkalh avângin, kum zabi 17-naah khân England ramah leh American colony ram ṭhenkhatah chuan Krismas neih chu khap a ni a. Krismas nia hna thawk lova ina awmte chu chawitîr an ni hial a ni. Amaherawhchu, thil chîn hlui tawhte chu a lo lâr thar leh a, thil thar ṭhenkhatte pawh belhchhah a ni ta a. Krismas chu kût ni pawimawh tak a lo ni leh ta a, ram tam takah chuan vawiin  nî thlengin a la ni chhunzawm zêl a ni. Amaherawhchu, Krismas chuan sakhaw dik lo nêna inkûngkaihna a neih avângin, Pathian tilâwm duhtute chuan an lâwm lo va, milem biakna aṭanga chîn chhuah kût nî dangte rêng rêng pawh chu an lâwm hek lo. *

11. Engvângin nge mi ṭhenkhatin kût nîte an hman a, mahse eng nge kan ngaih pawimawh ber ang?

¹¹ Ṭhenkhat chuan Krismas ang chi kût nîte hi milem be-ho chîn dân aṭanga lo chhuak a ni tih an pawm a; mahse, chutiang kûtte hman chu a pawi lo tûrah an ngai a ni. Tihah chuan, mi tam zâwkte chuan chûng kût nîte an hman laiin biakna dik lo lam an ngaihtuah si lo. Chu bâkah, chûng hunte chuan chhûngkuaa mite inhmuhkhâwmna hun ṭha tak a siam bawk si a. Chutiang chu i ngaih dân a ni em? Chutiang a nih chuan, biakna dik atâna din ngheh tiharsatu chu, sakhaw dik lo hmangaih vâng ni lovin, chhûngkhat lainate hmangaih vâng a nih hmêl hle a ni. Chhûngkaw dintu, Pathian Jehova chuan chhûngkhat lainate nêna inlaichînna ṭha tak nei tûrin a duh che tih ring tlat ang che. Mahse, chûng inlaichînnate chu Pathian pawmzâwng kawng dangte hmangin i tinghet thei a ni. Kan ngaih pawimawh ber tûr chungchângah tirhkoh Paula chuan heti hian a ziak a ni: “Lalpa lâwmzâwng engnge ni tih fiahin . . . awm rawh u,” tiin.—Ephesi 5:8-10.

12. Hmun tenawm tak aṭanga lo chhuak thil chîn ṭhante leh kût nîte kan pumpelh chhan tûr chu entîrna pein han sawi teh.

¹² ‘Kût nîte lo pian chhuahna leh tûn laia an hmanna chuan inkûngkaihna a nei tawh hlei nêm,’ tia ngaiin, ‘A lo chhuahna chu a pawimawh tak zet em ni le?’ i ti mai thei. Pawimawh nameuh mai! Entîr nân: Lollipop tui hmêl tak mai chu tuichhe luan kawra tla hmu ta la. Chu chu chharin i ei ang em? Ei hauh lo vang! A bawlhhlawh tlat si a. Chu lollipop ang chiah chuan, kût nîte chu thil duhawm tak angin a lang mai thei;  mahse, hmun tenawm tak aṭanga chhar a ni tlat si. Biakna dik atâna ding nghet tlat tûr chuan, betu dik takte hnêna: “Thil bawlhhlawh rêng rêng dek suh u,” titu zâwlnei Isaia thlîr dân ang chu kan neih ve a ngai a ni.—Isaia 52:11.

13. Kût nîtea i tel loh hian, eng harsatnate nge lo awm thei?

¹³ Kût hmannaa tel loh i han tum hian harsatna a lo chhuak mai thei a. Entîr nân, i hnathawhpuite chuan hnathawhna hmuna kût nî thiltih engemawa i tel loh chhan chu an ngaihtuah mai thei a. Krismas thilpêk miin pe ta che sela eng nge i tih ang? Chu mi lo pawm chu a sual ang em? A nih leh, i kawppuiin i rinna chu ṭâwmpui lo che se la, engtin nge ni ang? I fate’n kût nîte an hman loh avânga chân nei nia an inhriat loh nân eng nge i tih theih?

14, 15. Miin kût nî chibai an bûk che emaw, thilpêk an pêk duh che emaw chuan eng nge i tih theih?

¹⁴ Chutiang dinhmunte chinfel dân tûr hriat nân chuan hriatthiamna neih a ngai a. Miin kût nî chibai a bûk mai mai che a nih chuan, lâwmthu i hrilh lêt ve thei mai ang a. Mahse, i hmuh fo emaw i hnathawhpuite emawin kût nî chibai a bûk che a nih chuan, lâwmthu sawi aia tam sawi belh chu i duh mai thei a ni. Engpawh nise, remhre takin thil ti ang che. Bible chuan: “Mi tin engtia chhân ṭheuh tûr nge ni tih in hriat theih nân in ṭawngka chhuak chu, chia al, khawngaihna tel ni fo rawh se,” tiin min fuih a ni. (Kolossa 4:6) Mi dangte zah lo taka thil ti lo tûrin fîmkhur la, remhre takin i dinhmun hrilhfiah zâwk ang che. Thilpêk inpêkte leh thiltih khâwmte chu i hnial hauh lo va; mahse, hun danga tih i duh zâwk thu fiah takin hrilh ang che.

¹⁵ A nih leh, miin thilpêk pe duh ta che sela, engtin nge ni ang? Dinhmunin a hril thui hle a ni. A petu che chuan: “Kût nîte i hmang ve lo tih chu ka hre tho va; mahse, hei hi i neih atân ka duh tlat,” a ti mai thei. Chutiang dinhmunah chuan thilpêk dawn chu kût nî hman nên a inang lo tih ngaih dân neiin, thilpêk chu i dawng mai thei a ni. Mahse, a petu che  chuan i thurin a hriat vak loh chuan kût nîte i hman ve ngai loh thu i hrilh thei ang. Chu chuan thilpêk i dawn chhan leh chu mi hun kher khera mi dangte hnêna thilpêk i pêk loh chhan hre thiam thei tûrin a ṭanpui ang. Kawng lehlamah chuan, thilpêk chu i thurin i vawng lo emaw, hamṭhatna atân i phatsan thei emaw tih târ lan tum avânga pêk a nih chuan, dawn loh mai a finthlâk ang.

16. Kût nîte chungchâng thilah engtin nge remhre tak i nih theih?

¹⁶ A nih leh, i chhungte’n i rinna ṭâwmpui lo che sela engtin nge ni ang? Chutih hunah pawh chuan remhre hle ang che. I chhûngte thil chîn leh kût nî hman apiang lo sawisêl ziah kher a ngai lo. Mahni ngaih dân nei tûra i dikna neih an zahsak che i duh ang bawk khân, an dikna neih pawh zahsak ve zâwk rawh. (Matthaia 7:12) An kût hmante zînga teltîr ve thei chi thiltih rêng rêng chu pumpelh ang che. Chutichung pawhin, kût hmanna tak tak tling lo thilahte chuan khirh bur suh ang che. Engpawh nise, i thiltih apiang chu i chhia leh ṭha hriatna ṭha tichhe lo tûr chi hlirin ti ṭhîn ang che.—1 Timothea 1:18, 19.

17. Mi dangin kût nîte an hman avânga i fate’n chân nei nia an inhriat loh nân engtin nge i ṭanpui theih?

¹⁷ Pathian thu nêna inmil lo kût nîte in hman loh avânga i fate’n chân nei nia an inhriat loh nân eng nge i tih theih? Chu chu hun danga i thiltihah a innghat thui hle. Nu leh pa ṭhenkhat chuan an fate hnêna thilpêk pêk hun bîk an ruahman a. I fate hnêna thilpêk i pêk theih zînga hlu ber chu i hun leh i ngaihsakna hi a ni.

18. Engtin nge Kristian inkhâwmnaa telna chuan biakna dik atâna ding nghet tlat tûrin a ṭanpui theih che?

¹⁸ Pathian tilâwm tûr chuan biakna dik lo chu hnâwlin, biakna dik atân i ding nghet tlat tûr a ni. Chutah chuan eng nge tel? Bible chuan: “Hmangaih leh thil ṭha tiha inchawk  tho tûrin inngaihtuah tawn ang u; ṭhenkhat tih dân anga kan inkhâwmte bânsan lovin, infuih tawn zâwk ang u; ni chu lo hnai telh telha in hriatin infuih tawn nasa lehzual sauh rawh u,” tiin a sawi. (Hebrai 10:24, 25) Kristian inkhâwmnate hi Pathian lawmzâwnga amah biak theihna hun hlimawm tak a ni. (Sâm 22:22; 122:1) Chûng inkhâwmnaahte chuan, Kristian rinawmte zînga “inthlamuan tawn theihna” hun a awm a ni.—Rom 1:12.

19. Engvângin nge Bible aṭanga i thu zirte chu mi dangte hnêna i hrilh a pawimawh?

¹⁹ Biakna dik atâna i din ngheh tlat theih dân kawng dang leh chu, Jehova Thuhretute nêna Bible i zirna aṭanga i thu hriatte mi dangte hrilh chhâwn hi a ni. Mi tam takte chu tûn lai khawvêla suahsualna thleng mêkte avâng hian ‘thawpikin an ṭap’ tak zet a ni. (Ezekiela 9:4) Nang ngei pawhin chutiang mi chu hriat i nei ve mai thei. Engvângin nge chûng mite hnênah chuan hma lam hun atâna beiseina Bible min pêkte chu i hrilh loh vang? Kristian dikte i kawm a, Bible thutak ropui tak i zirte mi dangte hnêna i hrilh chhâwn ve zêl chuan, sakhaw dik lo chîn dân tih ve i châk rûkna awm thei zawng zawngte chu zawi zawiin a reh vek mai ang. Biakna dik atâna i din ngheh tlat chuan, i hlim hle ang a, malsâwmna tam tak i dawng ngei ang tih ring tlat ang che.—Malakia 3:10.