1, 2. ¿Toni moneki tionmotajtanis satepan keman tionkisas itech taneltokalis tein amo melauak, uan keyej motelneki tionmotajtanis?

XIONMONEMILI ke tikonmati ke aksa kipajuijtok at kampa tikonkui. Nejon at uelis mitsonpajuis oso uelis mitsonmiktis. ¿Toni moneki tikonchiuas? Moneki amo xikonkuiok. Sayoj ke, maski amo tikonkuisok, moneki tionmotajtanis: “¿Nechpajuijya nejon at?”.

² No ijkon panoua ika taneltokalis tein amo melauak. Biblia tamachtia ke mopitsotilijtok ika tamachtilismej uan tachiualismej tein pitsotikej (2 Corintios 6:17). Yejua ika motelneki maj tikisakan itech ‘Ueyi Babilonia’, tein kiixnextia nochin taneltokalismej tein amo melaujkej (Apocalipsis 18:2, 4). ¿Tikonchiuakya tejuatsin? Komo ijkon, titelyolpakij. Tein melauj, amo sayoj moneki xionkisa oso xikontitani se amat kampa kinextia ke amo ompaok tionpoui. No moneki tionmotajtanis: “¿Nikpiaok itech nonemilis tepitsin taueyichiualis tein amo melauak?”. Maj tikitakan seki neskayomej.

3. 1) Xikonijto toni kiniluia Biblia akin kikuij tiotsitsin itech taueyichiualis, uan keyej sekin kinkisa ouij kinitaskej tiotsitsin kemej Dios kinita. 2) Komo tejuatsin tikonpia teisa tein mouika iuan taueyichiualis tein amo melauak, ¿toni moneki tikonchiuas?

³ Sekin kipiaj tiotsitsin ininchan tel miak xiujmejya. ¿No tikonpia tejuatsin? Komo ijkon, xa amo kuali tionmomachilia oso tikonita ke amo kuali yetok xikontataujti Dios sayoj ijkon. Uan xa no tikontasojta. Sayoj ke, yejuatsin Dios kijtoua keniuj maj tikueyichiuakan, uan Biblia tamachtia ke amo kineki maj tikinkuikan tiotsitsin (Éxodo 20:4, 5; Salmo 115:4-8; Isaías 42:8; 1 Juan 5:21). Yejua ika, komo tikonneki tikonueyichiuas Dios kemej kiyolpaktia, moneki tikonuejuelos nochi taman tein tikonpia uan mouika iuan taueyichiualis tein amo melauak. Xikonita kemej Jiova: kemej se “teisa tein amo  kiitstani” (Deuteronomio 27:15).

4. 1) ¿Keyej amo teyi kualtia maj se kinueyichiua mikemej? 2) ¿Keyej Jiova kintakaualtij israelitas maj amo kitekitiltianij nion se taman naualot?

⁴ Kinueyichiuaskej mikemej, yejua okse taman tein  motelita itech miak taneltokalismej tein amo melaujkej. Sekin keman ayamo momachtiayaj tein yekmelauj kijtoua Biblia, kinemiliayaj ke mikemej kisentokaj nemij kemej espíritus, uan uelis kinpaleuiskej oso kinijtakoskej akin yoltokej. Tejuatsin xa tikonchiuaya miak taman tein ika tikonyolseuis mikemej. Sayoj ke itech capítulo 6 timomachtijkej ke nion seko youij nemitij. Yejua ika amo teyi kualtia maj tikyejyekokan titajtoskej iniuan. Nochin tajtolmej tein mokaki kemej yeskia itajtoluan tochankauj oso totasojikniuj akin momikilijya, tein melauj inintajtoluan amokuali ejekamej. Yejua ika Jiova kintakaualtij israelitas akin katkaj itekitikauan, maj amo tajtouanij iniuan mikemej nion no maj kitekitiltianij nion se taman naualot (xikonixtajtolti Deuteronomio 18:10-12).

5. ¿Toni uelis tikonchiuas komo tikonkuiok tiotsitsin oso tikonueyichiua mikemej?

⁵ ¿Toni uelis tikonchiuas komo taneltokalis tein itech tionpouia, kikuij tiotsitsin oso kinueyichiuaj mikemej? Xikonixtajtolti Biblia ika nejmachkayot kampa kinextia keniuj kiita Jiova nejon tachiualismej. Mojmostaj xikontataujti Jiova, xikonilui ke tikonneki tikonueyichiuas kemej kiyolpaktia uan xikontajtani maj mitsonpaleui xiontanemili kemej yejuatsin (Isaías 55:9).

6, 7. 1) Xikonmelaua toni kijtouaj ke kielnamikij sekin keman kichiuaj Navidad, uan ox kichiuayaj yekinika imomachtijkauan Jesús. 2) Itech inintonaluan imomachtijkauan Jesús, ¿kani ualeujtoya tanemilil maj kiiluichiuilianij aksa keman xiuajsia?

⁶ Komo tikchiuaj iluimej tein noyampa moixmatij, totaueyichiualis uelis momanelos ika taneltokalis tein amo melauak. Semej yejua Navidad. Itech nejon iluit kijtouaj kielnamikij keman Jesucristo yolik, uan itech miak taneltokalismej kampa kijtouaj kitojtokaj Cristo, kichiuaj  nejon. Sayoj ke nion seko ixnesi komo kichiuayaj yekinika imomachtijkauan Jesús. Amaix Los orígenes sagrados de las cosas profundas kijtoua: “Itech 200 xiujmej satepan keman yolik Jesús, amo akin kimatia kemanian yolik, uan sayoj se ome eyi kinekiaj kimatiskej”.

⁷ Uan maski imomachtijkauan Jesús kimatiskiaj kemanian yolik, amo kiiluichiuiliskiaj. ¿Keyej? Porin yejuan “kiitayaj nejon iluit [...] ualeujtoya itech taneltokalis tein amo melauak” (Las cosas nuestras de cada día). Itech Biblia sayoj ojkan ixnesi akin iluichiujkej keman xiuajsikej, uan katkaj ome tekiuanij akin amo kiueyichiuayaj Jiova (Génesis 40:20; Marcos 6:21). Itech iluimej kemej nejin, no kinueyichiuayaj tiotsitsin. Se neskayot, itech tonal 24 metsti mayo, romanos kiiluichiuiliayaj keman yolik tiotsin Diana uan mostika Apolo, itiotsin Tonaltsin. Kemaj, iluit tein kichiuayaj keman aksa xiuajsia, amo ualeujtoya itech taneltokalis tein melauak, ta itech tein amo melauak.

8. Keman kiiluichiuiliaj aksa ijkuak xiuajsi, ¿keniuj mouika iuan chikotaneltokalis?

⁸ Moajsi okse taman keyej akin yekinika kichiuayaj kemej Cristo, amo kielnamikiskiaj ika se iluit keman Jesús yolik. Yejuan xa kimatiaj ke iluit tein kichiuayaj keman aksa xiuajsia, mouikaya iuan chikotaneltokalis. Se neskayot, ne uejkauj, miakej griegos uan romanos kinemiliayaj ke taltikpaknenkej kipia se espíritu tein kipaleuia, uan ompa moajsi keman yoli, uan kiyekpia itech nochi inemilis. “Nejin espíritu iuan mouika dios tein no ijkuak xiuajsi kemej taltikpaknenkej.” (The Lore of Birthdays [La tradición de los cumpleaños].) Jiova amo kiuelita maj kielnamikikan Jesús ika se iluit tein mouika iuan chikotaneltokalis (Isaías 65:11, 12). Ika nochi tein tikitakejya, ¿keyej tel miakej kichiuaj Navidad?

9. ¿Keyej kiixpejpenkej tonal 25 metsti diciembre, keman kielnamikiskiaj ijkuak yolik Jesús?

⁹ Miak xiujmej satepan keman Jesús ualaj taltikpak, kiixpejpenkej tonal 25 metsti diciembre, keman kielnamikiskiaj ijkuak yolik. Sayoj ke Jesús amo yolik diciembre, * ta xa kemej octubre. Komo ijkon, ¿keyej kiixpejpenkej nejon tonal? Xa porin akin kijtouayaj kitojtokaj Cristo, peuak iluichiuaj kemej romanos. Itech tonal 25 metsti diciembre, romanos kiiluichiuiliayaj keman yolik Tonaltsin, ijkon kijtoua se amaix tein itokay Enciclopedia de la Religión Católica. Ijkuak taseseyaya, keman Tonaltsin moitaya amo chikauak, akin amo kineltokayaj Cristo kichiuayaj miak taman, uan ika nejon maj mokepani Tonaltsin kampa yajka uan maj kinmakani tanex uan totonik. Kinemiliayaj ke itech tonal 25 metsti diciembre, Tonaltsin peuaya mokepaya. Kemej tayekananij itech taneltokalis kinekiaj kinpatiliskej inintaneltokalis akin amo kineltokayaj Cristo, kiselijkej nejon talnamikilis uan kichiujkej maj moitani ke ualeuaya kampa “kijtouayaj kitojtokaj Cristo”. *

10. ¿Keyej sekin akin nemiaj ne uejkauj amo kichiuayaj Navidad?

¹⁰ Ne uejkaujya ipa momattok ke Navidad ualeujtok itech taneltokalis tein amo melauak. Uan kemej nejin amo ixnesi itech Biblia, nochin akin nemiaj Inglaterra uan xolalmej tein pouiaj Estados Unidos, kintakaualtijkaj maj amo kichiuanij nejin iluit itech xiujmej 1600-1699. Nochin akin tapolouayaj itech tekit uan mokauayaj ininchan itech Navidad, kintaxtaualtiayaj. Sayoj ke satepan oksepa peuak kichiuaj talnamikilismej tein achto kikaujkajya,  uan kiajxitilijkej oksekiok. Ijkon Navidad oksepa mochiuak se ueyi iluit uan mosentoka itech miak uejueyi altepemej. Sayoj ke akin kinekij kiyolpaktiskej Dios kiitaj ke Navidad ualeujtok itech taneltokalis tein amo melauak, yejua ika amo kichiuaj nejin nion no okse iluit tein ompa ualeujtok. *

11. Xikonijto keyej sekin kichiuaj seki iluimej, uan toni moneki tiktayekanaltiskej tejuan.

¹¹ Sekin kimattokej ke moajsij iluimej kemej Navidad tein ualeuaj itech taneltokalis tein amo melauak, sayoj ke amo kiitaj ox amo kuali maj kichiuakan. Kijtouaj ke amo semi akin kinemilia ke ualeujtokej ompa, uan kiitaj kemej se tonal kampa uelis mosentiliskej kalyetouanij. ¿No ijkon tikonnemilia tejuatsin? Komo ijkon, tein kichiua maj mitsonkisa ouij xikonueyichiua Dios kemej kiyolpaktia, xa netasojtalis tein tikonpialia mochankauan uan amo taneltokalis tein amo melauak. Amo xionomeyoloua, Jiova akin kitalij kalyetouanij kineki maj kuali xionmouika iniuan (Efesios 3:14, 15, TNM). Sayoj ke moajsi okseki taman keniuj uelis tikonchiuas uan no tikonyolpaktis Dios. Tatitanil Pablo kinextij toni moneki tiktayekanaltiskej, kijtoj: ‘Ximokauakan maj Dios namechtamachilispatatiuj uan nankiajsikamatiskej keniuj nankiyolpaktiskej’ (Romanos 12:2).

12. ¿Toni neskayot kinextia ke moneki tikauaskej uejkauj talnamikilismej uan iluimej, tein ualeuaj itech taneltokalis tein amo melauak?

¹² Tejuatsin xa tikonnemilia ke axkan nejon iluimej, amo  kijtosneki kemej ne uejkauj. ¿Motelneki maj tikmatikan kani ualeuaj? Kemaj motelneki. Xionmonemili ke tikonita se tsopek uetstok kampa panoua talat.  ¿Tikonajokuiskia uan tikonkuaskia? ¿Melauj ke amo? Ta nejon tsopek pitsotik. No ijkon, moajsij iluimej tein moita tel kualtsin, sayoj ke ualeuaj kampa tapitsokan. Komo tiknekij tikueyichiuaskej Dios kemej kiyolpaktia, moneki titanemiliskej kemej tanauatijkej Isaías. Akin kitekitiliayaj Dios ika nochi ininyolo kiniluij: “Amo xikmatokakan nion teyi tein pitsotik” (Isaías 52:11).

13. Kemej amo tionteuanti itech iluimej, ¿toni ouijkayot uelis tikonpias?

¹³ Xa moajsis seki taman tein kichiuas maj ouij xikonkaua seki iluimej. Maj tikitakan seki. ¿Toni tikonchiuaskia komo akin iniuan tiontekiti, amo kiajsikamatij keyej amo tionteuanti itech seki tachiualismej tein mouika iuan seki iluimej? ¿Uan komo mitsonmakaj se netetayokolil itech Navidad? ¿Kuali yetok xikonseli? ¿Toni tikonchiuaskia komo monamik amo kineltoka tein tejuatsin axkan tikonneltoka? Uan kemej amo tikonchiua nejon iluimej, ¿toni ueliskia tikonchiuas uan ijkon mokoneuan amo kinemiliskej ke mopolouilijtokej tein kuali?

14, 15. ¿Toni uelis tikonchiuas komo aksa mitsonnejnekilia kuali xikonpano itech se iluit oso kineki mitsontayokolis teisa?

¹⁴ Moneki kuali se kiixejekos toni se kichiuas itech sejse ouijkayot. Maj tikitakan seki. Kansaika monejnekiliaj maj kualtsin kipanokan itech se iluit, uan komo aksa ijkon mitsoniluia, sayoj uelis tikontasojkamatilis. Axkan, komo mitsoniluia se akin  iuan tiontekiti oso se akin iuan tionmotelita, xa tikonnekis tikoniluis keyej amo tikonchiua. Sayoj ke nochipa achto kuali xikonnemili keniuj tikoniluis. Biblia tayolmajxitia: “Namotajtolis nachipa ma monextijtiu ika ne teiknelilis [...]. Uan ijkon nankimatiyaske de keniu uelis nankinankilijtiyaske kada se tagat” (Colosenses 4:6). Achto kuali xikonnemili keniuj tiontanankilis keyej amo tikonchiua, kemej amo tiontekualantis. Xikonyeknexti ke kuali tikonita maj se motayokoli teisa uan maj se mosentili, sayoj ke tejuatsin tikonuelitaskia tikonchiuas okse tonal.

¹⁵ ¿Uan komo aksa mitsontayokolisneki teisa? Moneki tikonixejekos keyej mitsonmakasneki. Xa mitsoniluis: “Nikmattok ke amo tikonchiua nejin iluit, sayoj ke nikneki nimitsontayokolis nejin”. Komo ijkon, tejuatsin xa tikonixejekos ke tikonselis nejon, amo kijtosneki ke tikonchiujtok nejon iluit. Axkan, komo aksa amo kimati tein tikonneltoka, tejuatsin uelis tikoniluis ke amo tikonchiua nejon iluit. Ijkon, kiajsikamatis keyej tikonselia netetayokolil uan amo kichias xikonmaka okse. Sayoj ke komo aksa mitsonmakasneki se netetayokolil, uan sayoj ke kineki mitsonitas ox yekmelauj tikonchiua tein tikonneltoka, oso tionmotemaka tikontapanauilis tanauatilmej komo mitsonmakaj teisa, ijkuak nejon, amo kuali yetok xikonseli.

16. ¿Toni moneki tikonchiuas keman onkas iluimej tein ualeuaj itech taneltokalis tein amo melauak?

¹⁶ ¿Toni uelis tikonchiuas komo mochankauan amo kineltokaj tein tikonneltoka? Oksepa, moneki achto kuali tikonnemilis keniuj tikonnojnotsas. Amo onkak keyej tionmotajtolteuis iniuan itech nochi uejkauj talnamikilismej tein yejuan kinekij kitojtokaskej, oso itech nochi  iluimej tein kinekij kichiuaskej. Xikonpoujkaita inintanemilil, ijkon kemej tejuatsin no tikonneki maj kipoujkaitakan motanemilil (xikonixtajtolti Mateo 7:12). Sayoj ke amo teyi xikonchiua tein uelis mitsonuikas xikonchiua se iluit. Axkan, komo itech seki taman tein mochiuas, amo kijtosneki ke tionpoujtok itech taneltokalis tein amo melauak, tejuatsin tikonixejekos ox tionyas oso amo. Sayoj ke, nochi xikonchiua kemej amo mitsonkuejmolos motalnamikilis (xikonixtajtolti 1 Timoteo 1:18, 19).

17. ¿Toni uelis tikonchiuas uan ijkon mokoneuan amo kinemiliskej ke mopolouilijtokej tein kuali keman kinitaskej oksekin kichiuaj iluimej?

¹⁷ Kemej amo tikonchiua iluimej tein Biblia kijtoua amo kuali, ¿toni uelis tikonchiuas uan ijkon mokoneuan amo kinemiliskej ke mopolouilijtokej tein kuali? Tel tapaleuis tein tikonchiuas itech okseki tonalmej. Moajsij tepopauan akin kiixtaliaj moixpetaniskej iniuan konemej oso kintayokoliaj teisa. Sayoj ke, yetoskej iniuan uan kintasojtaskej, yejua tein okachi kuali uelis kinmakaskej.

18. ¿Keniuj mitsonpaleuis ininnechikoluan akin kichiuaj kemej Cristo, xikonueyichiua Dios kemej kiyolpaktia?

¹⁸ Komo tikonneki tikonyolpaktis Dios, moneki tikonkauas taueyichiualis tein amo melauak, uan tikonueyichiuas kemej kiyolpaktia. ¿Toni mitsonpaleuis? Biblia kijtoua: “Ma tiktemolijtiyakan [...] keniu timotasojtatiyaske se uan okse uan de keniu tikchiutiyaske in kuali tachiualisme. Uan sekin tokniuan amo mosentilijtinemij  [...;] [uan] amo ijkon ma tikchiutinemikan tejuan. Ta, [...] ma timopaleuijtiyakan se uan okse ika ne yolmajxitilis porin tikitaj ke kachi motokijtiuits ya ne tonal” (Hebreos 10:24, 25). Itech ininnechikoluan akin kichiuaj kemej Cristo, onkak yolpakilis, uan ompa uelis tikueyichiuaskej Dios kemej kiyolpaktia (Salmo 22:22; 122:1).  Itech nejon nechikolmej, ‘moyolchikauaj se uan okse’ (1 Tesalonicenses 5:11).

19. ¿Keyej motelneki xikontapoui oksekin tein tionmomachtijtok itech Biblia?

¹⁹ Tikontapouis oksekin tein tionmomachtijtok itech Biblia iniuan itaixpantijkauan Jiova, yejua okse taman tein mitsonpaleuis xikonueyichiua Dios kemej kiyolpaktia. Miakej yekmelauj ‘tajyouijtokej’ porin mochiujtok tein amo kuali. Xa tikonixmati akin ijkon momachiliaj. ¿Keyej amo tikontapouia kuali nemilis tein kijtoua Biblia tein tejuatsin tikonchia amo uejkaua? Xikonsentoka xiontetapoui kualtsitsin tamachtilismej tein tionmomachtijtok itech Biblia, uan xikonsentoka xionmosentili iniuan akin yekmelauj kichiuaj kemej Cristo. Komo ijkon tikonchiua, yolik kaxantias netasojtalis tein tikonpialia uejkauj talnamikilismej tein ualeuaj itech taneltokalis tein amo melauak. Nion tepitsin xionomeyoloua: komo tikonueyichiua Dios kemej kiyolpaktia, tionyolpakis uan tikonselis miak tatiochiualismej (Malaquías 3:10).