1, 2. Eaa te uianga kia ui kia koe uaorai i muri ake i te akarukeanga i te akonoanga pikikaa, e no teaa ra koe i manako ei i teia ei mea puapinga?

PENEI kua kitea mai e koe e kua taeroia toou ngai tangata. Kua titiri ngaro ua tetai tangata i te repo poitini i te reira ngai, e i teianei kua riro ei mea kino ki te oraanga. Eaa taau ka rave? Kare e ekoko anga, ka neke koe ki te ngai ke me ka rauka ia koe. Inara i muri ake i te raveanga i te reira, ka aro atu rai koe i teia uianga pakari, ‘Kua poitiniia ainei au?’

² Mei tera rai tetai turanga no runga i te akonoanga pikikaa. Te apii maira te Pipiria e kua taeroia taua akamorianga e te au apiianga e te au angaanga viivii. (2 Korinetia 6:17) No reira i puapinga ai noou kia aere mai ki vao ia “Babulonia Maata,” te patireia akonoanga pikikaa i te ao nei. (Apokalupo 18:​2, 4) Kua rave ainei koe i teia? Me koia ia, ka tau kia akameitakiia koe. Inara e maata atu te ka o mai ki te akatakake ua anga ia koe uaorai me kore te akarukeanga i tetai akonoanga pikikaa. A muri akera, e ui kia koe uaorai, ‘Te vai ra ainei tetai ua atu au tuanga no te akamorianga pikikaa i roto iaku nei?’ Ka akamanako ana i etai au akaraanga.

3. (a) Eaa ta te Pipiria e karanga ra no runga i te taangaanga anga i te au itoro akatikitikiia, e eaa ra to te Atua manako i ngata ei no tetai pae kia ariki? (e) Eaa taau ka tau kia rave ki tetai ua atu apinga tei piri atu ki te akamorianga pikikaa?

³ I akono ana etai pae i te au itoro akatikitikiia me kore te au ngai akamorianga i to ratou kainga no tetai au mataiti. E tika ainei teia ia koe? Me koia ia, penei ka manako koe e e mea tuke me kore e tarevake no te pure ki te Atua ma te kore taua tauturu nei. Penei ka piri vaitata koe ki etai o teia au apinga. Inara ko te Atua tei tau kia karanga e akapeea aia i te akamori angaia, e te apii maira te Pipiria e kare aia e inangaro ia tatou kia taangaanga i te au itoro akatikitikiia. (Exodo 20:​4, 5; Salamo 115:​4-8; Isaia 42:8; 1 Ioane 5:21) No reira ka rauka ia koe i te tu atu no te akamorianga mou na te takoreanga i tetai ua atu apinga aau te piri atura ki te akamorianga pikikaa. Ma te papu, kia manako atu ia ratou mei ia Iehova ra​—ei mea “viivii.”​—Deuteronomi 27:15.

4. (a) Akapeea tatou e kite ei e e puapinga kore te akamorianga ai tupuna? (e) No teaa ra a Iehova i arai ei i tona iti tangata kia piri ki roto i tetai ua atu angaanga purepure?

⁴ Ko te akamorianga ai tupuna tetai mea matau katoaia i roto  i te au akonoanga pikikaa e manganui. I mua ake i te apiianga i te tuatua mou Pipiria, kua irinaki etai pae e te kite ua ra tei mate i tetai ngai kitea koreia e ka rauka ia ratou i te tauturu me kore i te takino i te aronga e ora ra. Penei kua rave maata ana koe i te akamaru i toou ai tupuna tei mate. Inara mei taau i apii mai i te Pene 6 o teia puka, kare o tei mate ra kite anga ora i tetai ua atu ngai. No reira, te au tauta anga no te komunikeiti kia ratou kare ia e puapinga. Tetai ua atu au akakiteanga te akara anga e no ko mai i te aronga akaperepereia tei mate ra i na no ko tikai mai ia i te au temoni. No reira, kua arai a Iehova i te au Iseraela mei te tauta anga i te tuatua ki tei mate me kore te piri atu ki tetai ua atu tu purepure.​—Deuteronomi 18:​10-12.

5. Eaa te ka rauka ia koe i te rave me i riro ana te taangaanga anga i te au itoro akatikitikiia me kore te akono anga i te akamorianga ai tupuna ei akamorianga akonoanga naau i mua ana?

⁵ Me i riro ana te taangaanga anga i te au itoro akatikitikiia me kore te akono anga i te akamorianga ai tupuna ei tuanga o taau akamorianga i mua ana, eaa te ka rauka ia koe i te rave? E tatau e te manakonako i te au irava Pipiria te akaari atura kia koe i to te Atua manako no runga i teia au mea. E pure kia Iehova i te au ra tataki tai no toou anoano kia tu atu no te akamorianga mou, e e pati kiaia kia tauturu mai ia koe kia manako mei iaia rai.​—Isaia 55:9.

6, 7. (a) Kua tamanakoia te Kiritimiti ei akamaara anga no teaa, e i akonoia ana ainei te reira e te au pipi a Iesu i te anere mataiti mua? (e) Eaa tei akapiriia ki te au akono anga ra anau anga i te tuatau o ta Iesu au pipi mua?

⁶ Penei ka takinoia te akamorianga a tetai tangata e te akonoanga pikikaa me no runga te reira i te au orote matauia. Ei akaraanga, ka akamanako ana i te Kiritimiti. Kua tamanakoia te Kiritimiti ei akamaara anga i te anau anga o Iesu Karaiti, e vaitata rai te au akonoanga tataki tai te karanga ra e Kerititiano te akono ra i te reira. Inara, kare e akakite anga papu e kua akono ana te au pipi anere mataiti mua a Iesu i taua tu orote. Te akakite  ra te puka Sacred Origins of Profound Things e: “No te rua anere mataiti i muri ake i te anau anga o Karaiti, kare okotai tangata i kite, e e meangiti ua te tangata tei manako, e i naea tikai aia i anauia ai.”

⁷ Noatu e kua kite te au pipi a Iesu i te ra tikai o tona anau anga, kare rai ratou i akono ana i te reira. No teaa ra? No te mea, te karanga ra The World Book Encyclopedia, no te au Kerititiano mua e “kua manakoia te akono anga i te ra anau anga o tetai ua atu tangata ei peu peikani.” Te au akono anga ra anau anga anake ua tei taikuia i roto i te Pipiria ko te nga tutara e rua kare i akamori ana ia Iehova. (Genese 40:20; Mareko 6:21) Kua rave katoaia te au akono anga ra anau anga ei akangateitei i te au atua peikani. Ei akaraanga, i te ra 24 o Me e akono ana te au Roma i te ra anau anga o te atua vaine ko Diana. I tera mai ra, e akono ana ratou i te ra anau anga o to ratou atua o te ra, ko Apollo. No reira, kua akapiriia te au akono anga ra anau anga ki te peu peikani, kare ki te akonoanga Kerititiano.

8. E akataka mai i te piri anga i rotopu i te au akono anga ra anau anga e te mataku tau kore.

⁸ E tumu akaou tetai kare te au Kerititiano o te anere mataiti mua i akono ana i te ra anau anga o Iesu. Kua kite meitaki tana au pipi e kua piri atu te au akono anga ra anau anga ki te mataku tau kore. Ei akatauanga, e manganui te au Ereni e te au Roma o te tuatau taito tei irinaki e e tae ana tetai vaerua ki te anau anga o te tangata tataki tai e kua paruru iaia i te oraanga katoa. “E piri anga manamana to teia vaerua ki te atua nona te ra anau anga i anauia ai taua tangata ra,” i karanga ai te puka The Lore of Birthdays. Kare tikai a Iehova e mareka i tetai ua atu akono anga te ka akapiri ia Iesu ki te mataku tau kore. (Isaia 65:​11, 12) Akapeea i reira te Kiritimiti i te tupu anga mai kia akonoia e te tangata e manganui?

9. Akapeea te ra 25 o Titema i manakoia ai ei ra no te akono i te ra anau anga o Iesu?

⁹ Kia tae ki te anere ua atu mataiti i muri ake i to Iesu noo anga  i te enua nei i akamata ai te tangata i te akamaara i tona ra anau anga i te ra 25 of Titema. Inara kare ko te reira te ra anau anga o Iesu, no te mea i te akaraanga kua tupu te reira i roto ia Okotopa. * Eaa i reira te ra 25 o Titema i ikiia ai? Ko etai pae tei karanga e e Kerititiano ratou papu e kua “inangaro i te ra kia aiteite ki te tamataora anga peikani o Roma te akairoanga i te ‘ra anau anga o te ra autu koreia.’” (The New Encyclopædia Britannica) I te tuatau anu, i te taime e paruparu tikai te ra, kua rave te au tangata peikani i te au tamataora anga kia oki mai teia tumu anga maana e te marama mei tona teretere anga mamao. Kua tamanakoia te ra 25 o Titema e e ra ia i akamata ai te ra i te oki mai. I te tauta anga no te taui i te au tangata peikani, kua rave te au arataki akonoanga i teia tamataora anga e kua tauta i te akariro i te reira ei peu “Kerititiano.” *

10. I te au tuatau i topa, no teaa ra etai au tangata i kore ei i akono i te Kiritimiti?

¹⁰ Kua roa ake nei te au tumu aka peikani o te Kiritimiti i te kite angaia mai. No tona akamata anga kare i tau ki te tuatua tapu, kua araiia te Kiritimiti i Engarani e i etai au ngai o Marike i te tuatau o te 17 anere mataiti. Ko tetai ua atu tangata tei noo ra ki te kainga mei te ngai angaanga i te ra Kiritimiti kua akautungaia. Kare i roa ana, kua oki akaou mai te au peu taito, e kua maata mai te au mea ou. Kua riro akaou mai te Kiritimiti ei orote maata, e te vai ra rai te reira tu i te au enua e manganui. Inara, no te au piri anga o te Kiritimiti ki te akonoanga pikikaa, te aronga tei inangaro ra i te akamareka i te  Atua kare e akono i te reira me kore i tetai ua atu orote e au tumu aka tona ki te akamorianga peikani. *

11. No teaa ra etai au tangata i akono ei i te au orote, inara eaa te mea puapinga rava atu kia tatou?

¹¹ Te akatika ra etai pae i taua au orote mei te Kiritimiti e au akamata anga peikani tona inara te manako ra rai e kare i te mea tarevake i te akono ia ratou. Mei tera te tu, kare te maata anga o te tangata e manako ana i te akamorianga pikikaa me akono ratou i te au orote. Te riro katoa ra teia au atianga ei au tuatau no te au pamiri kia piri taokotai mai. Ko toou manako ainei teia? Me koia ia, te papu ra e e aroa pamiri ia, kare i te aroa no te akonoanga pikikaa, te riro ra i reira te tu anga atu no te akamorianga mou ei mea ngata. Kia akapapuia e ko Iehova, tei akamata i te pamiri, te inangaro ra ia koe kia rauka tetai pirianga meitaki ki toou kopu tangata. (Ephesia 3:​14, 15) Inara ka rauka ia koe i te akaketaketa i taua au tatua anga na roto i te au mataara te mareka ra te Atua. No runga i te mea puapinga rava atu kia tatou, kua tata te apotetoro ko Paulo e: “Kia kitea ia kotou te mea mareka na te Atu.”​—Ephesia 5:10.

12. E akatutu mai i te tumu ka kopae ei tatou i te au peu e te au akono anga e au akamata anga tau kore to ratou.

¹² Penei te manako ra koe i te au akamata anga o te au orote ei apinga meangiti ua ki te tu e akonoia ra ratou i teia tuatau. E puapinga tikai ainei te au ngai i akamata mai ei? Ae! Ei akatutu anga: Penei kua kite atu koe i tetai raore i te ngai viivii. Ka mou mai ainei koe i te reira raore e ka kai atu? Kare rava! E viivii te reira raore. Mei taua raore ra, e akara anga taurekareka te au orote, inara kua koiia mai ratou mei te au ngai viivii. Te tu anga atu no te akamorianga mou, ka anoanoia tatou kia rauka te manako mei to te peroveta ko Isaia, tei akakite ki te aronga akamori mou e: “Auraka e arapaki ua atu i tetai mea viivii ra.”​—Isaia 52:11.

13. Eaa te au akaaoanga penei ka tupu mai me kare koe e piri atu ki roto i te au orote?

¹³ Penei ka tupu mai te au akaaoanga me iki koe kia kore e piri atu ki roto i te au orote. Ei akaraanga, penei ka manako toou au oa i te ngai angaanga eaa ra koe ka kore ei e piri ki roto i tetai au angaanga orote i taau ngai angaanga. Akapeea me orongaia atu tetai apinga aroa Kiritimiti naau? E tarevake ainei te ariki i te reira? Akapeea me kare toou tokorua e piri atu ki taau au irinaki anga? Akapeea koe i te akapapu anga e kare taau au tamariki e manako e te ngere ra ratou no te mea kare te au orote e akonoia ana?

14, 15. Eaa taau ka rave me aroaia mai koe ma te aravei anga orote me kore ra me ka inangaro tetai tangata i te oronga atu i tetai apinga aroa naau?

¹⁴ Te anoanoia ra te akava meitaki kia kite karape e akapeea i te akono atu i te turanga taki tai. Me aroaia mai ma tetai aravei anga orote, penei ka rauka ua ia koe i te akameitaki atu i tei aroa mai. Inara penei e tangata ia taau e kite ua ana me kore e angaanga kapiti atu ana. I te reira tu, penei ka iki koe i te tuatua maata atu. I te au tu ravarai, e rave ma te manako tau. Te ako maira te Pipiria: “Ei tuatua aroa ua anake ta kotou, kia rapakauia i te tai, i te kite anga i te mea tika kia tuatua atu ki te tangata katoa ra.” (Kolosa 4:6) Kia matakite auraka e akaari i te tu akangateitei kore i tetai atu. Mari ra, e akataka i toou turanga ma te manako tau. E akataka meitaki e kare koe e patoi ana i te orongaanga apinga aroa e te au akaputuputuanga inara ka inangaro ra i te piri atu ki roto i teia au angaanga i tetai tuatau ke.

¹⁵ Akapeea me te inangaro ra tetai tangata i te oronga atu i tetai apinga aroa naau? Te maata anga o te taime tei runga ia i te au turanga. Penei ka tuatua tei oronga maira e: “Kua kite au e kare koe e akono ana i te orote. Noatu rai, ka inangaro au ia koe kia apai i teia.” Penei ka manako koe e na te arikianga i te apinga aroa i raro ake i taua au turanga ra kare ia e aiteite ana ki te piri anga atu ki roto i te orote. E tikai, me kare tei oronga maira i matau i taau au irinaki anga, penei ka taiku atu koe e kare koe e akono ana i te orote. Na teia e tauturu mai i te akataka te tumu  ka ariki ei koe i tetai apinga aroa inara kare e oronga atu i tetai i te reira atianga ra. I tetai tua, e mea tau kia kore e ariki i tetai apinga aroa me kua orongaia mai ia ma te akakoro anga tikai o te akaarianga e kare koe e akono ana i taau au irinaki anga me kore ra ka tuku ua atu koe no te au mea kopapa ua nei.

16. Akapeea koe i te manako anga ma te tau no te akono atu i te au mea no runga i te au orote?

¹⁶ Akapeea me kare te au mema pamiri e akono ana i taau au irinaki anga? E akono atu rai ma te manako tau. Kare e anoanoia kia riro ei mea ngata te au peu me kore te akono anga ravarai ta toou kopu tangata i iki kia akono. Mari ra, e akangateitei i to ratou tika anga no to ratou au manako, mei ia koe i inangaro ra ia ratou kia akangateitei mai i toou tika anga ki toou. (Mataio 7:12) E kopae i tetai ua atu rave anga te ka akariro ia koe kia piri atu ki roto i te orote. Noatu rai, kia tau meitaki me tae mai ki te au mea kare e riro ei akono anga tikai i te reira. E tikai, ka tau koe kia rave ua rai na te mataara te ka akaruke mai ia koe ma te akava ngakau meitaki.​—1 Timoteo 1:​18, 19.

17. Akapeea koe te tauturu anga i taau tamariki kia kore e manako e te ngere ra no te mea te kite atura ratou i tetai pae e akono ra i te au orote?

¹⁷ Eaa taau ka rave kia kore taau tamariki e manako e te ngere ra no tei kore i akonoia te au orote kare e tau ana ki te tuatua tapu? Tei runga te maata anga o taau ka rave i tetai atu au taime o te mataiti. Te akanoo ra etai au metua i te au tuatau no te oronga i te au apinga aroa ki ta ratou tamariki. Tetai o te au apinga aroa meitaki roa atu taau ka rauka i te oronga ki taau tamariki koia oki toou taime e te akono anga aroa.

18. Akapeea te aereanga ki te au uipaanga Kerititiano i te tauturu anga ia koe kia tu atu no te akamorianga mou?

¹⁸ E akamareka ai i te Atua, kia kopae koe i te akamorianga pikikaa e e tu atu no te akamorianga mou. Eaa te ka kapiti mai ki teia? Te akakite ra te Pipiria e: “E akono marie rai tatou tetai ki tetai, ka akamaroiroi atu ei kia maata te aroa, e i te angaanga memeitaki ra: Auraka e akaruke i to tatou akaputuputu anga mei ta  tetai aronga, ka akamaroiroi ra, e kia maata atu rai te maroiroi, no te mea te akara na kotou i taua rā ra i te vaitata anga mai.” (Ebera 10:​24, 25) E au atianga mataora te au uipaanga Kerititiano noou kia akamori i te Atua na roto i te mataara te mareka ra aia. (Salamo 22:22; 122:1) I taua au uipaanga ra, te tupu ra te ‘pumaana anga tetai e tetai’ i rotopu i te au Kerititiano tiratiratu.​—Roma 1:12.

19. No teaa ra i puapinga ai kia tuatua koe ki tetai atu no runga i te au mea taau i tamou maira mei te Pipiria?

¹⁹ Tetai akaou mataara ka rauka ia koe i te tu atu no te akamorianga mou koia oki te tuatua anga ki tetai atu no runga i te au mea taau e tamou maira mei te apiianga i te Pipiria ki te Au Kite o Iehova. E manganui te au tangata te ‘aue e te kapiki ua’ ra tikai i te kino e tupu ra i teianei ao i teia ra. (Ezekiela 9:4) Penei kua kite koe i etai au tangata mei teia te tu. Ka kore i reira e tuatua atu kia ratou no runga i toou manakonakoanga tei akatumuia ki roto i te Pipiria no te tuatau ki mua? Ia koe e piri atura ki te au Kerititiano mou e te tuatua anga ki tetai atu no runga i te au tuatua mou umere o te Pipiria taau i apii mai, ka kite koe i tetai ua atu anoano no te au peu o te akamorianga pikikaa tei vai ana i toou ngakau i te ngaro aere anga. Kia akapapuia e ka mataora tikai koe e ka rauka te au akameitakianga e manganui me tu atu koe no te akamorianga mou.​—Malaki 3:10.