1, 2. Chipul ik ufanyidina kwiyipul kupwa kwa kudiokal mu relijon wa makasu, ni mulong wak umena anch chidi cha usey ujim?

TONG bil anch wajingunin kal anch nsulangen yey yawonsu ayitakaneshang kal. Muntu kanang wadjibulang ku ujindj usad wa ulemb ukutwisha kulet rufu ndond yawonsu, ni katat mwom udi mu ubaj. Ov, chom ik ukusala? Pakad kwidjidjek, ukusokin kwindjing anch chitwishikin. Kupwa kwa kusokin kwindjing, ukushinshikin nawamp mulong winou ukash, ‘Ov, nakwachikin ku ulemb?’

² Ngikadil wa chilik chimwing ndiy udiaku pantaliken nich relijon wa makasu. Bibil ufundishin anch difukwil dined ditakanen nich mafundish ni yisal yijondila. (2 Korint 6:17) Chawiy lel chidi cha usey ujim kud ey kudiokal mu “Babilon mujim,” want wa mangand mawonsu wa relijon wa makasu. (Kujingunik 18:2, 4) Ov, wadiokilamu kal? Anch mwawiy, tufanyidin kukujikitish nakash. Pakwez kudi yom yivud kupandakanamu kusu kudiokal mu relijon wa makasu. Kupwa, ufanyidin kwiyipul anch, ‘Ov, nichikwet kand tuyaku twa difukwil dia makasu?’ Shinshikin yilikej yimwing.

3. (a) Chom ik chilondilay Bibil piur pa kusadil atupwany, ni mulong wak chitongijok cha Nzamb chikutwish kwikal chikash kwitiyik kud antu amwing? (b) Chom ik ufanyidina kusal nich chom chin chawonsu ukweta chambatena nich difukwil dia makasu?

³ Antu amwing akweting atupwany ap dilembu mu yikumbu yasadina kal mivu ni mivu. Ov, mwamu chidia ku mutambu wey? Anch mwamu chidia, ukutwish kutong anch chidi cha wingendj ap kurumbuk kumulembil Nzamb pakad yom yiney ya ukwash yimekena. Ukutwish pamwing ap kwiyov anch uyikatin yom yiney. Pakwez Nzamb ndiy ulejena mutapu usotilay kumwifukwil, ni Bibil ufundishin anch kasotilap anch tusadil atupwany. (Kubudik 20:4, 5; Kuseng 115:4-8; Isay 42:8; 1 Yohan 5:21) Chawiy lel ukutwish kulamat ku difukwil diakin kusutil ku kudjibul kwa chom chin chawonsu ukweta chambatena nich difukwil dia makasu. Chakin, ufanyidin kuyiman mud muyimeningay Yehova—mud chom “chitakanena.”—Kuvurik Yijil 27:15.

4. (a) Ov, mutapu ik twija anch kuyifukwil angak kudi kwa chamwamu? (b) Ov, mulong wak Yehova wayijidika antwend kwiyandjik mu mulad wawonsu wa ritiyin ra aspiritu ayimp?

⁴ Kuyifukwil angak ni kwawiy kupalangen mu marelijon  mavud ma makasu. Kurutu kwa kwilej uyakin wa Bibil, antu adinga itiyijin anch afu adi aom mwi ngand ya muspiritu ni anch akutwish kuyikwash ap kuyisal antu adia aom nayimp. Pamwing ap niyey ukat kusalang usu nakash chakwel kuyitudish angakey afa kal. Pakwez mud muwilejina mu Shapitre wa 6 wa buku winou, afu kadiap kwau aom kwi ndond kanang. Komb, kusot kwisamb nau kudiap kwau kwa usey. Uruu win wawonsu umekena kwikal mud udiokil kud mukatish wafa kal chakin udiokil kud ayilembil. Chawiy lel, Yehova wayijidika in Isarel kwisamb ni afu ap kwiyandjik mu mulad ap umwing wa ritiyin ra aspiritu ayimp.—Kuvurik Yijil 18:10-12.

5. Chom ik ukutwisha kusal anch kusadil atupwany ap kuyifukwil angak yadinga chikunku cha relijon wey mukur?

⁵ Anch kusadil kwa atupwany ap kuyifukwil angak kwadi chikunku cha mutapu wey wa kwifukwil wa kusambish, ov, chom ik ufanyidina kusal? Tang ni tongijokin pa maverse ma Bibil malejena mutapu umenay Nzamb yom yiney. Mulembila Yehova dichuku ni dichuku piur pa impu yey ya kusot kulamat dang ku difukwil diakin, ni mwita akukwasha chakwel utong mud mutonginingay.—Isay 55:9.

6, 7. (a) Alondining anch Nowel udi musambu wak, ov, in kwilej a Yesu a mu mivu chitot ya kusambish ausala? (b) Pa chirung cha in kwilej a kusambish a Yesu, misambu ya kuvadik ayambatanisha nich ik?

⁶ Chitwishikin anch difukwil dia muntu adijondisha kud relijon wa makasu mu milong ya machuku matumbila. Shinshikin chilikej cha Nowel. Alondining anch Nowel chidi chivurikish cha kuvadik kwa Yesu Kristu, ni piswimp relijon win mwawonsu ulondila kwikal wa Ukristu ukat kusalang musambu winou. Pakwez, kwikil uman ulejena anch in kwilej a Yesu a mu mivu chitot ya kusambish adinga ni kuvurik dichuku dined ditumbila. Buku Sacred Origins of Profound Things ulondil anch: “Mivu yitot yaad kwinyim kwa kuvadik kwa Kristu, kwikil muntu ap umwing wadinga wija, ni ching antu akemp kusu awiy adinga ni kubangin, chakin chisu chavadikay.”

⁷ Ap anch in kwilej a Yesu ading ij chakin dichuku dia ngond  dia kuvadik kwend, kelap kudisadil musambu. Ov, mulong wak? Chidi mulong, mud mulondila The World Book Encyclopedia, in Kristu akusambish “ading amen kusal musambu wa kuvadik kwa muntu mwin mwawonsu anch chadinga chaku cha apagan.” Misambu kusu ya kuvadik yisambidinau mu Bibil yidi ya anyikel aad adinga akad kumwifukwil Yehova. (Disambishil 40:20; Marko 6:21) Misambu ya kuvadik adinga kand ni kuyisal mulong wa kuyishiman anzamb a apagan. Chilikej, pa dichuku dia Ndol-Mem 24 in Rom adinga kusal musambu wa kuvadik kwa nzamb mband Diana. Pa dichuku dilondwilaku, asalanga musambu wa kuvadik kwa nzamb wau muten, Apolo. Chawiy, misambu ya kuvadik yambatana nich upagan, kiyadiap yambatena nich Ukristu.

8. Rumburil kwambatan kudia pakach pa misambu ya kuvadik ni yitiyij yimanyidina pa wom wamwamu.

⁸ Kudi diyingish dikwau dilejena mulong wak in Kristu a mu mivu chitot ya kusambish kadingap ni kusal musambu wa kuvadik kwa Yesu. Chakin in kwilejend adinga ij anch misambu ya kuvadik yadinga yambaten nich yitiyij yimanyidina pa wom wamwamu. Chilikej, in Grek nau in Rom avud a pakur itiyija anch kudi spiritu ukata kulam kuvadik kwa muntu ni muntu ni kumuchidij muntu winou mu mwom wend wawonsu. “Spiritu winou wadinga nich urund ujingamina nend nzamb wavadika pa dichuku din diavadikay muntu,” mud mulondila buku The Lore of Birthdays. Chakin, Yehova kakutwishap kusanger musambu ap umwing piur pa Yesu wambatena nich yitiyij yimanyidina pa wom wamwamu. (Isay 65:11, 12) Chawiy lel, mutapu ik wasambishau antu avud kusal musambu wa Nowel?

9. Mutapu ik washikenau kutond Kachirikin 25 ikala dichuku dia kuvurik kuvadik kwa Yesu?

⁹ Chading kwinyim kwa yitot yivud ya mivu kupwa kwa Yesu kwikal pa divu pasambishau kuvurik kuvadik kwa Yesu pa Kachirikin 25. Pakwez kidiawiyap dichuku diavadikay Yesu,  mulong ndiy wavadika pa Mwinkind. * Chad mulong wak watondau Kachirikin 25? Antu amwing adinga kufa mu kan anch adi in Kristu “asota dichuku diambatena nich musambu wa upagan wa in Rom wa ‘kuvadik kwa muten wakadau kutwish kupandakan.’” (The New Encyclopædia Britannica) Pa chirung cha ruval, muten wadinga ni kumekan mud uswanin pakemp, apagan adinga kusal yisal kanang chakwel kupwitin piswimp musul winou wa chirungil ni chitokish piudia mu weny wau. Pa Kachirikin 25 pawiy padingau ni kutongin anch muten wadinga ni kusambish kuchirik. Pa kusal usu wa kuyikarumun apagan, antakel a relijon itiyija musambu winou ni apakisha kuwikadish mud “Nowel.” *

10. Mulong wak pakur, antu amwing alika kusal musambu wa Nowel?

¹⁰ Nsambishil ya upagan ya Nowel yijiken kudiosh kamu pakur. Mulong wa kuburen kwend nsambishil ya mifund, Nowel amujidika mu Angleterre ni mwi ngand jimwing ja Amerik mu mivu chitot ya 17. Muntu mwawonsu wadinga ni kushal kwol kwend walik kuya ku mudimu pa dichuku dia Nowel wadinga ni kufut chibau. Kupwa, yaku yikur yachirika kand, ni antu akwau asu iwejinaku kand. Chawiy Nowel wikala kand dichuku dijim ditumbila, ni mwamu chidiay kand nlel unou mwi ngand jivud. Pakwez, mulong wa kwambatan kwend Nowel nich relijon wa makasu, antu asotila kumusangaresh Nzamb kakatap  kusal musambu winou ap wa dichuku dikwau ditumbila dikweta nsambishil mu difukwil dia upagan. *

11. Ov, mulong wak antu amwing akat kusal misambu ya machuku matumbila, chad yom ik tufanyidina kuman mud yikweta usey ujim?

¹¹ Antu amwing itiyijin anch machuku minam matumbila mud Nowel makwet nsambishil ya upagan pakwez adandamedin ni katat kuman anch chiyipinap kusal misambu yiney. Chakin, antu avud kakatap kutongin piur pa difukwil dia makasu pasadilau misambu ya machuku matumbila. Yisu yiney yikat kwinkish kand majuku mutapu wa kushakam pamwing. Ov, mwamu utongina niyey? Anch mwamu chidia, ridi rukat ra dijuku, ridiap rukat ra relijon wa makasu, risadila anch kulamat dang ku difukwil diakin kwikala kukash. Ijik anch Yehova, musul wa dijuku, usotil anch ey wikal nich urund uwamp pamwing nau anamakwey. (Efes 3:14, 15) Pakwez ufanyidin kukasikesh moj winou mwi njil yitiyijinay Nzamb. Piur pa chitufanyidina etu, kambuy Paul wafunda anch: “Pakishany kwilej yikata kumusangarish Mwant.”—Efes 5:10.

12. Let chilikej chilejena mulong wak tufanyidin kwipuk yishankur ni misambu yikweta misul yiyimp.

¹² Pamwing ap utongin anch nsambishil ya machuku matumbila yikwetap kwau mulong pa mutapu usadikina misambu ya machuku matumbila nlel. Ov, chakin nsambishil yikwet mulong? Inge! Chilikej: Anch waman kachibar ka swit kapalikinang kal mu mem ma buchafu. Ov, chikwikal cha manangu kunon swit winou ni kupwa kumudia? Bwat kwau! Swit winou wijondil. Mud swit winou, machuku matumbila makutwish kwikal masangareshina, pakwez amadiosha ku misul yijondila. Chakwel kulamat dang ku difukwil diakin, tuswiridin kwikal nich chitongijok chadingay nich muprofet Isay, muntu wayileja in kwifukwil akin anch: ‘Kangal wapukun ku chom chitakanena.’—Isay 52:11.

13. Yikokujol ik yikutwisha kwikalaku anch walik kwiyandjik mu misambu ya machuku matumbila?

¹³ Kukutwish kwikal yikokujol anch watond kulik kwikalaku ku misambu ya machuku matumbila. Chilikej, ambay ney a mudimu akutwish kwiyipul chiulikidininga kwandam mu mijikit yimwing ya dichuku ditumbila kuukata kusal mudimu. Ov, chikwikal nchik anch akwinkish chipan pa Nowel? Ov, chiyipin kuchitambul? Chikwikal nchik anch mbay ney wa uruw kitiyijinap yitiyij yey? Mutapu ik ukutwisha kwijik anch aney kinaninap mulong wa kuburen kusal misambu ya machuku matumbila?

14, 15. Chom ik ukutwisha kusal anch akulangwish ulong wa dichuku ditumbila ap anch muntu kanang usotil kukwinkish chipan?

¹⁴ Kusadil manangu kuswiridikin chakwel kujingunin mutapu wa kupwish chom ni chom. Anch akulangwish ulong wa dichuku ditumbila, ukutwish kumujikitish kwey nich kumwakul kwa kalimish muntu ukulangwishina. Pakwez, tong bil anch udi ni muntu wa chijiken ap mbay wa mudimu. Pa chinech, ukutwish kukwat chiyul cha kulond yivud. Mu mikadil yawonsu, ikal mwin kusadil nkeu. Bibil uyudil anch: ‘Lik kulond kwen kwikala ni ranaken machuku mawonsu, kutadila mudi mungu, chakwel wijikany mwa kwakwil nawamp kudi muntu ni mukwau.’ (Kolosay 4:6) Dimuk kangal waburen kuyilimish akwen. Pakwez, rumburil mwikadil wey nich nkeu. Ijikish nawamp anch ulikinap kupan chipan ap kukumangan pakwez ukatil kwikal mu mijikit yiney pa chisu chindjing.

¹⁵ Chikwikal nchik anch muntu kanang usotil kukwinkish chipan? Yivud yengamidin pa ngikadil. Chitwishikin mwin kupan alond anch: “Nij anch ukatap kusal musambu wa dichuku ditumbila. Pakwez, nisotil kukwinkish chom ech.” Ukutwish kukwat chiyul anch ukutambul chipan mu mikadil yiney yakad kwikal chilik chimwing mud ya kwiyandjik mu musambu wa dichuku ditumbila. Chakin, anch mwin kupan kijap yitiyij yey, ukutwish kumulej anch kiukatap kusal musambu wa dichuku ditumbila. Chinech chikez kukukwash kurumburil mulong  wak witiyidina chipan pakwez ey ukutwishap kupan chipan chimwing pa dichuku dined. Ku mutambu ukwau, chikutwish kwikal cha manangu kulik kwitiyij chipan anch achipanin nich chitong chovikena patok cha kumekesh anch ulamatinap kwey ku yitiyij yey ap anch ukutwish kutun ritiy rey mulong kusu wa kutambul ukwash wa yom ya ku mujimbu.

16. Mutapu ik ukutwisha kwikal mwin nkeu pa kupwish milong yikwatina ku machuku matumbila?

¹⁶ Chikwikal nchik anch yid ya dijuku yitiyinap yitiyij yey? Ikal kand mwin nkeu. Kwikil kuswir kwa kutadikijan pa kachom ni kachom ka chaku ap musambu utondilau anamakwey kusanger. Pakwez, limish mbil yau ya kwikal nich yitongijok yau, mud muusotila anch ni yawiy alimisha mbil yey. (Mateu 7:12) Ipuk chom chawonsu chikutwisha kukwandjik mu musambu wa dichuku ditumbila. Pakwez sadil manangu pa yom yakad chakin kwambatan nich musambu. Chakin, ukutwish kusal chisu chawonsu mwi njil yimwing yikukusha nich kom kishitwila.—1 Timote 1:18, 19.

17. Mutapu ik ukutwisha kuyikwash aney alika kwiyov akishinau chom kanang pamenau anch akwau asadil misambu ya machuku matumbila?

¹⁷ Chom ik ukutwisha kusal chakwel anch aney kangal iyova mud akishinau chom kanang mulong wa kulik kusal musambu wa machuku matumbila makad kwitiyik mu Bibil? Yivud yengamidin pa yiukata kusal pa yisu yikwau ya muvu. Anvaj amwing akat kwitekin chisu cha kuyinkish anau yipan. Chimwing cha yipan chipandakenamu kuwap chiukutwisha kuyinkish aney chidi chisu chey ni kuyibangin kwa rukat.

18. Kukumangan ku yikumangan ya Ukristu kukukwashin nchik kulamat dang ku difukwil diakin?

¹⁸ Chakwel kumusangaresh Nzamb, ufanyidin kudjibwil kulemp difukwil dia makasu ni kulamat dang ku difukwil diakin. Ov, kulamat ku difukwil diakin kwitin yom ik? Bibil ulondil anch: “Tutongijokany kulangwish muntu ni muntu ku rukat ni  midimu yiwamp; kangal tulikany kukumangan kwetu ayinetu, mudi mudia chaku cha antu amwing, pakwez tubabeshijanany muntu ni mukwau; chipandikenamu mudi en wijanya anch Dichuku dikat kusej piswimp.” (Hebereu 10:24, 25) Yikumangan ya Ukristu yidi yisu yimwing ya musangar kud ey mulong wa kumwifukwil Nzamb mwi njil yitiyijinay. (Kuseng 22:22; 122:1) Ku yikumangan kwinoku, kuding “kwongojijan” mukach mwa in Kristu ashinshamena.—Rom 1:12.

19. Ov, mulong wak chidi cha usey anch uyileja antu akwau piur pa yom yiwilejina mu Bibil?

¹⁹ Mutapu ukwau ukutwisha kusadil chakwel kulamat dang ku difukwil diakin udi kuyilej antu akwau yom yiwilejina kusutil ku kwilej Bibil pamwing nau Atuman a Yehova. Chakin antu avud akwet “ushon ni kwakam” mulong wa uyimp usadikina mu mangand nlel. (Ezekiel 9:4) Pamwing ap wij antu amwing adia mu mwikadil wa mutapu winou. Ov, ukutwishap kuyilej ruchingej rey rengamidina pa Bibil mulong wa machuku ma kurutu? Chiwinungina nau in Kristu akin ni kuyilej antu akwau piur pa uyakin upandakena kuwap wa Bibil wilejina, ukez kuman anch maswir mawonsu ma yaku ya relijon wa makasu yashala mu manangu ni mu muchim wey yikusambish kushadik pakemp-pakemp. Ikal nich kashinsh anch ukez kwikal nich musangar ujim ni ukez kutambul yiyukish yivud anch walamat dang ku difukwil diakin.—Malakiy 3:10.