1, 2. Se a te fesili e ‵tau o mafaufau koe ki ei māfai ko oti ne tiakina ne koe se lotu ‵se, kae kaia e mafaufau ei koe me e tāua ‵ki te mea tenei?

E A MĀFAI ko iloa ne koe me ko oti ne fakapoisini aka te koga telā e nofo koe i ei? Kāti ne tiaki lēmū ne se tino se mea poisini i te koga tenā, kae kāti ko mafai nei o mate koe i ei. Ne a au mea ka fai? E seai eiloa se fakalotolotolua me ka fano koe keatea mai te koga tenā māfai e mafai ne koe o fai penā. Kae kafai ko oti ne fano keatea koe mai te koga tenā, koi ‵tau eiloa o tali aka ne koe te fesili tāua ‵ki tenei, ‘E mata, ko oti ne poisini au i ei?’

² E tai ‵pau eiloa te tulaga tenā mo lotu ‵se. E akoako mai te Tusi Tapu me ko oti ne fakapoisini aka a vaegā lotu penā ne akoakoga mo amioga lai‵lai. (2 Kolinito 6:17) Tenā eiloa te pogai e tāua ei ke na tiakina ne koe a ‘Papelonia te Sili,’ te fakapotopotoga o lotu ‵se i te lalolagi kātoa. (Fakaasiga 18:2, 4) E mata, ko oti ne fai ne koe te mea tenei? Kafai ko oti, e ‵tau eiloa o fakamālō atu ki a koe. Kae e uke atu a mea e ‵tau o fai i lō te ‵vae keatea fua mai i se lotu ‵se. Mai tua ifo i ei, e ‵tau o mafaufau koe ki te fesili tenei, ‘E mata, koi fai nei ne au a nisi faifaiga a lotu ‵se?’ Mafaufau ki nisi fakaakoakoga konei.

3. (a) Ne a muna a te Tusi Tapu e uiga ki te fakaaogāga o tupua, kae kaia e faigata ei ke talia ne nisi tino a te kilokiloga a te Atua? (e) Ne a mea e ‵tau o fai ne koe ki so se mea telā e fakaaogā sāle ne koe i lotu ‵se?

³ Ko leva ne faka‵tu aka ne nisi tino a tupua mo tamā fatafaitaulaga i olotou fale. E mata, e penā foki loa koe? Kafai e isi ne au mea penā, kāti e mafaufau koe me se mea ‵se ke ‵talo atu ki te Atua e aunoa mo se mea ke kilo atu ki ei. Kāti ko fakatāua malosi ne koe a nisi mea konā. Ko te Atua loa telā e fai mai ne ia a te auala e ‵tau o tapuaki atu ei ki a ia. Kae e akoako mai i te Tusi Tapu me e se manako a ia ke fakaaogā ne tatou a tupua. (Faitau te Esoto 20:4, 5; Salamo 115:4-8; Isaia 42:8; 1 Ioane 5:21) Tela la, e mafai ne koe o kau katoatoa atu ki te lotu tonu māfai e fakaseai ne koe so se mea telā e aofia i faifaiga a lotu ‵se. Ke na talia ne koe te kilokiloga a Ieova ki ei—a mea konā ne mea “fakatakalialia.”—Teutelonome 27:15, Tusi Paia, Samoa.

4. (a) E iloa pefea ne tatou me e seai eiloa se aogā ke tapuaki atu ki tupuga kolā ko oti ne ‵mate? (e) Kaia ne fakatapu ei ne Ieova ana tino ke mo a ma aofia latou i so se vaega o te faivailakau?

⁴ E ifo sāle atu foki a tino i nisi lotu ‵se ki agaga o olotou tupuga kolā ko oti ne ‵mate. A koi tuai o iloa ne latou te munatonu i te Tusi Tapu, ne tali‵tonu a nisi tino me e ola a tino ‵mate i se  koga sē matea kae e mafai ne latou o fesoasoani mai io me fakapa‵kia mai ki tino ola. Kāti ne taumafai malosi koe ke fakafiafia atu ki ou tupuga kolā ko ‵mate. Kae e pelā mo te mea ko iloa ne koe i te Mataupu e 6 o te tusi tenei, e se toe ola a tino ‵mate i se isi koga. Tela la, e seai eiloa se aogā o taumafaiga ke fesokotaki atu ki a latou. E māfua mai i te kau temoni so se fekau telā e foliga mai pelā me ne maua mai i se tino pele telā ko oti ne mate. Tenā loa te pogai ne fakatapu ei ne Ieova te kau Isalaelu ke mo a ma taumafai o fai‵pati atu ki tino ‵mate io me ke mo a ma aofia latou i so se vaega o te faivailakau.​—Faitau te Teutelonome 18:10-12.

5. Ne a au mea e ‵tau o fai māfai ne ifo sāle koe i tau lotu mua ki tupua io me ko ou tupuga kolā ko ‵mate?

⁵ Kafai ne aofia te fakaaogāga o tupua io me ko te ifo atu ki tupuga kolā ko ‵mate i tau lotu mua, ne a au mea e ‵tau o fai? Faitau kae mafaufau ‵loto ki fuaiupu i te Tusi Tapu kolā e fakaasi mai i ei te kilokiloga a te Atua e uiga ki mea konā. ‵Talo atu ki a Ieova i aso katoa e uiga ki tou manakoga ke kau katoatoa atu ki te lotu tonu, kae fakamolemole atu foki ke fesoasoani atu ki a koe ke fakafetaui aka ou mafaufauga mo ana mafaufauga.—Isaia 55:9.

6, 7. (a) Se a te mea telā e fai mai a tino me e fakamanatu sāle ne latou i te Kilisimasi, kae e mata, ne fakamanatu ki ei a soko mua o Iesu? (e) Ne a mea ne aofia sāle i te fakamanatuga o aso fanau i taimi o soko mua o Iesu?

⁶ E mafai o fakapoisini te tapuakiga a se tino ne lotu ‵se ona ko aso malō‵lō kolā e fia‵fia sāle ki ei a tino. E pelā mo te Kilisimasi, e fai mai a tino me e fakamanatu i ei ki te aso fanau o Iesu Keliso, kae e fakamanatu sāle ki ei a te lasiga o lotu kolā e fai mai i a latou ne Kelisiano. Kae e seai eiloa se fakamaoniga me ne fakamanatu a soko mua o Iesu ki se vaegā aso malōlō penā. E fai mai te tusi ko te Sacred Origins of Profound Things, penei: “I te lua selau tausaga mai tua o te fanaumaiga o Iesu, e seai eiloa se tino ne iloa tonu ne ia te aso ne fanau mai ei a Iesu, kae ne seki fia iloa foki ne latou te aso tenā.”

⁷ Moi ne iloa foki eiloa ne soko o Iesu a te aso ne fanau mai ei a ia, ka se fakamanatu eiloa ne latou te aso tenā. Kaia? E fakamatala  mai te World Book Encyclopedia, me i Kelisiano mua “ne ‵kilo atu ki te fakamanatuga o aso fanau e pelā me se tuu a tino fāpaupau.” E taku mai fua i te Tusi Tapu a te fakamanatuga o aso fanau o tino pule e tokolua kolā ne seki tapuaki atu ki a Ieova. (Kenese 40:20; Maleko 6:21) Ne fakamanatu sāle foki a aso fanau ke fakaaloalo atu ei ki atua fāpaupau. E pelā mo te po 24 o Me, ne fakamanatu i ei ne te kau Loma te aso fanau o te atua fafine ko Taiana. I te aso mai tua ifo i ei, ne fakamanatu ne latou te aso fanau o te lotou atua ko te la, telā e fakaigoa ne latou ki a Apolo. Tela la, ko tino fāpaupau fua kolā ne fakamanatu sāle ki aso fanau, kae e se ko Kelisiano.

8. Fakamatala mai aka me e aofia pefea a manatu ‵se i fakamanatuga o aso fanau.

⁸ E isi aka foki se pogai ne seki fakamanatu ei ne Kelisiano i aso mua a te aso fanau o Iesu. Kāti ne iloa ne ana soko me e aofia a manatu ‵se i fakamanatuga o aso fanau. E pelā mo te talitonuga masani o te tokoukega o tino Eleni mo tino Loma i aso mua, me e nofo mai se agaga i te taimi e fanau ei se pepe kae e puipui ne ia te pepe i tena olaga kātoa. Ne fai mai te tusi ko te Lore of Birthdays (Talitonuga e Uiga ki Aso Fanau) me “ne maua ne te agaga tenei tena ‵mana mai te atua telā i ō ia te aso fanau ne fanau mai ei te pepe tenā.” E mautinoa eiloa me ka se fiafia a Ieova ki so se fakamanatuga telā e aofia ei a Iesu i manatu ‵se o tino. (Isaia 65:11, 12) Kae kaia la ko fakamanatu ei ne tino e tokouke a te Kilisimasi?

9. Kaia ne fakamanatu ei ne nisi tino te po 25 o Tesema e pelā me ko te aso ne fanau ei a Iesu?

⁹ Ne fatoā kamata o fakamanatu ne tino te aso fanau o Iesu i te po 25 o Tesema i te fia selau tausaga mai tua ifo o te taimi ne ola ei a ia i te lalolagi nei. Kae e se tenā eiloa te aso ne fanau ei a Iesu, me ne fanau a ia i a Oketopa. * Kaia la ne filifili ei te po 25 o Tesema? Kāti ne ma‵nako malosi a nisi tino kolā ne fai fakamuli mai me i a latou ne Kelisiano “ke fakafetaui aka te aso tenā  mo te aso fakamanatu fāpaupau a te kau Loma ko ‘te aso fanau o te la telā e se mafai o fakatakavale.’” (The New Encyclopædia Britannica) Ne fai sāle ne tino fāpaupau olotou sauniga fakalotu i te ‵tau ‵moko māfai ko se ‵kasa malosi te la, ko te mea ke toe maua mai i ei te mafanafana mo te mainaga o te la. Ne mafau‵fau latou me i te po 25 o Tesema ko te aso telā ko kamata ei o toe ‵kasa malosi mai te la. I olotou taumafaiga ke ‵fuli mai a tino fāpaupau, ne talia ei ne takitaki lotu a te fakamanatuga tenei kae ne taumafai o fakafoliga te aso tenei e pelā me se fakamanatuga “Kelisiano.” *

10. Kaia ne seki fakamanatu ei ne nisi tino i aso mua a te Kilisimasi?

¹⁰ Ko leva ne iloa ne tino me ne māfua mai te Kilisimasi i mea fāpaupau. Ona ko tena māfuaga telā e se fakavae ki te Tusi Tapu, ne fakatonu atu ei te malo ke taofi aka te fakamanatuga o te Kilisimasi i Egelani mo nisi o ana kolone i Amelika i tausaga mai i loto i te 17 senitenali. So se tino telā ne nofo atu i tena fale kae sē galue i te aso o te Kilisimasi ne fakasala sāle ki tupe i te vaitaimi tenā. E seki leva kae ne toe kamata aka a tuu mua kae ne toe fakaopoopo atu foki a nisi mea ‵fou ki ei. Ne toe fai ei te Kilisimasi mo fai se aso malōlō tāua ‵ki, kae koi fai eiloa penā i te lasiga o fenua i aso nei. Ona ko te mea ne māfua mai te Kilisimasi i mea fāpaupau, a tino kolā e fia fakafiafia atu ki te Atua e se fakamanatu ne latou te aso tenā io me ko so se isi aso malōlō telā e aofia i ei a tapuakiga fāpaupau. *

11. Kaia e fakamanatu ei ne nisi tino a aso malō‵lō, kae se a te mea e ‵tau o fakatāua muamua ne tatou?

¹¹ E lotoma‵lie a nisi tino me i vaegā aso malōlō pelā mo te Kilisimasi ne māfua mai i mea fāpaupau kae koi mafau‵fau loa latou me e se se mea masei ke fakamanatu ki ei. E tonu, e se ti mafau‵fau sāle te tokoukega o tino ki faifaiga a lotu ‵se māfai ko fakamanatu ne latou a aso malō‵lō konā. E fakaaogā ne kāiga a taimi konei ke maopoopo fakatasi ei latou. E mata, e penā foki loa koe? Kafai e penā loa, kāti e se ko te alofa ki lotu ‵se ako tou alofa ki tou kāiga, telā e fai ei ke faigata tou kau atu ki te lotu tonu. Ke na talitonu la, me i a Ieova, te tino telā ne māfua mai i ei a kāiga, e manako ke maua ne koe se va ‵lei mo ou kāiga. (Efeso 3:14, 15) Kae e mafai eiloa o fakamalosi aka ne koe te alofa ki te kāiga i auala kolā e fiafia ki ei te Atua. Ne tusi mai te apositolo ko Paulo e uiga ki mea kolā e ‵tau o fakatāua muamua ne tatou, penei: “Taumafai o tauloto ki mea kolā e fiafia ki ei te Aliki.”—Efeso 5:10.

12. Fakamatala mai te pogai e ‵tau ei o ‵teke atu tatou ki tuu mo fakamanatuga kolā ne māfua mai i mea lai‵lai.

¹² Kāti e manatu aka koe me e se tāua te māfuamaiga o aso malōlō ki te auala e fakamanatu ki ei i aso nei. E mata, e tāua te māfuaga o aso malō‵lō konā? Ao! Ke fai se fakatusaga penei: Mafaufau la me ne lavea ne koe se lole e tō i te auala. E a, ka puke aka ne koe te lole tenā kae kai ki ei? E se tāitāi eiloa! Ko lailai te lole tenā. E pelā mo te lole tenā, kāti e foliga ‵gali mai a aso malō‵lō, kae tagaila ne māfua mai a aso konā mai koga lai‵lai. Ke ‵kau katoatoa atu tatou ki te lotu tonu, e ‵tau o maua ne tatou te kilokiloga pelā mo te pelofeta ko Isaia, telā ne fai atu ki tino tapuaki ‵tonu, penei: “Sa puke se mea telā e fakalailai ne ia koutou.”—Isaia 52:11.

13. Ne a mea faiga‵ta e mafai o ‵tupu māfai ko se kau atu koe ki te fakamanatuga o aso malō‵lō?

¹³ Kāti ka fepaki koe mo mea faiga‵ta māfai e fakaiku aka ne  koe ke se kau atu ki te fakamanatuga o aso malōlō. E pelā mo tino kolā e ga‵lue fakatasi mo koe, kāti e se maina latou i te pogai e se kau atu ei koe ki te fakamanatuga o aso malōlō i tou koga galue. Kae e a māfai ko tuku atu se meaalofa Kilisimasi ki a koe? E mata, se mea ‵se ke talia ne koe? Kae e a māfai e se ‵pau ou talitonuga mo talitonuga o tou avaga? Ne a mea e mafai ne koe o fai ke fakamautinoa aka ei me e se fakaa‵lofa au tama‵liki ona ko te mea e se fakamanatu ne koe a aso malō‵lō?

14, 15. Ne a mea e mafai ne koe o fai māfai e fai atu se tino “Ke manuia te Kilisimasi” io me māfai e fia tuku atu ne se tino se meaalofa ki a koe?

¹⁴ E ‵tau o fakaeteete faka‵lei koe i te fakafesagai atu ki vaegā mea penā. Kafai e fai atu se tino ‘Ke manuia te Kilisimasi,’ kāti e lava fua i te tali atu ‘Fakafetai.’ Kae e a māfai ko fetaui faeloa koe mo te tino tenā io me e ga‵lue fakatasi koulua i aso katoa. Kāti ka tai momea aka au fakamatalaga e ‵tau o fai atu. Faitalia me se a te tulaga, ke na fakaeteete koe i au pati e fai atu. E fakatonutonu mai te Tusi Tapu, penei: “Ke isi se alofa i otou pati e fai sāle, ke faka‵kona foki ki te masima ke tumau tena aogā, ko te mea ke iloa ne koutou o tali atu ki so se tino e fesili mai ki a koutou.” (Kolose 4:6) Ke fakaeteete ke mo a ma fakamāvale ne koe a nisi tino. I lō te fai penā, ke fakamatala atu ou talitonuga mo te loto maulalo. Ke fakaasi faka‵lei atu me e se ita koe i te faiga o meaalofa mo pa‵tī, kae e ‵lei atu ki a koe ke fai a mea konā i se isi taimi aka.

¹⁵ Kae e a māfai ko fia tuku atu ne se tino se meaalofa ki a koe? E kese‵kese faeloa a fakanofonofoga. Kāti e fai atu te tino telā e fia tuku atu ne ia se meaalofa: “E iloa ne au me e se fakamanatu ne koe te aso malōlō tenei. Kae e fia tuku atu eiloa ne au te meaalofa tenei.” Kāti e fakaiku aka ne koe me i te taliaga o se meaalofa i vaegā taimi penā e se ‵pau mo te kau tonu atu ki te fakamanatuga o te aso malōlō tenā. E tonu, kafai e se masani te tino fai meaalofa mo ou talitonuga, e mafai o fakaasi faka‵lei atu ne koe me e se fakamanatu ne koe te aso malōlō tenā. Ka fesoasoani atu i ei ke iloa ne ia te pogai e talia ei ne koe te meaalofa kae se tuku atu ne koe se meaalofa i te taimi tenā. Kae kāti e se ‵lei ke talia te meaalofa tenā māfai e tuku mai fua ne tino ke  fakaasi atu ei me e se fakamaoni koe ki ou talitonuga io me e ‵fuli fua ou talitonuga māfai e fia maua ne koe se meaalofa.

16. E mafai pefea o fakaeteete koe māfai ko sae aka se fakalavelave e uiga ki aso malōlō?

¹⁶ Kae e a māfai e se ‵pau tau lotu mo te lotu o tou kāiga? E ‵tau o fakaeteete malosi foki koe i ei. E seai se aogā ke sōna kinau atu e uiga ki so se tuu io me ko so se fakamanatuga telā e fia fakamanatu ne ou kāiga. I lō te fai penā, ke āva koe ki te lotou saolotoga e uiga ki olotou talitonuga, e pelā eiloa mo te mea e manako koe ki ei, ke āva mai foki latou ki tou saolotoga. (Faitau te Mataio 7:12) ‵Kalo keatea mai i so se faifaiga telā e mafai ei o aofia koe i te fakamanatuga o te aso tenā. Kae ke na paleni ‵lei koe e uiga ki nisi mea kolā e se aofia ‵tonu i te fakamanatuga o te aso tenā. Kae e tonu, e ‵tau eiloa o fai ne koe te mea telā e se logosala ei tou loto lagona.​—Faitau te 1 Timoteo 1:18, 19.

17. E mafai pefea o fesoasoani atu koe ki au tama‵liki ke se fakaa‵lofa māfai e lavea atu ne latou me e fakamanatu ne nisi tino a aso malō‵lō?

¹⁷ Ne a au mea e mafai o fai ko te mea ke se fakaa‵lofa au tama‵liki māfai ko se fakamanatu ne koe a aso malōlō kolā e se fetaui mo te Tusi Tapu? E se ‵tau o fakaa‵lofa au tama‵liki māfai e saga faka‵lei atu koe ki a latou i nisi taimi o te tausaga. E fakaaogā ne nisi mātua a taimi kese‵kese ke tuku atu ei a meaalofa ki olotou tama‵liki. E tasi te meaalofa i toe meaalofa tafasili i te tāua e mafai o tuku atu ne koe ki au tama‵liki, ko ou taimi mo tou alofa atafai.

18. E mafai pefea o fesoasoani atu a fakatasiga Kelisiano ke kau katoatoa atu koe ki te lotu tonu?

¹⁸ Ke fakafiafia atu ki te Atua, e ‵tau o ‵teke atu koe ki lotu ‵se kae kau katoatoa atu ki te lotu tonu. Ne a mea e aofia i te mea tenei? E fai mai te Tusi Tapu, penei: “Ke mafaufau te suā tino ki te suā tino, ke fakatau fesoasoani foki koutou o fakaasi te alofa mo te fai mea ‵lei. Ke tumau faeloa te maopoopo sāle o tatou, e pelā eiloa mo te mea e masani ei a nisi tino o koutou. A te mea sili  ke fakatau fakamalosi eiloa ne tatou o‵tou loto; i te mea ko iloa ne koutou i te Aso o te Aliki ko pili mai.” (Epelu 10:24, 25) E fai a fakatasiga Kelisiano mo fai ne taimi fakafiafia ke tapuaki atu ei koe ki te Atua i te auala telā e talia ne ia. (Salamo 22:22; 122:1) E “fakatau . . . faka lotomalosi” sāle a Kelisiano fakamaoni i vaegā fakatasiga penā.—Loma 1:12.

19. Kaia e tāua ei ke faipati atu koe ki nisi tino e uiga ki mea kolā ko iloa ne koe mai te Tusi Tapu?

¹⁹ A te suā auala e mafai ei o kau katoatoa atu koe ki te lotu tonu ko te faipati atu ki nisi tino e uiga ki mea kolā ko iloa ne koe mai tau sukesukega ki te Tusi Tapu fakatasi mo Molimau a Ieova. E tokouke a tino e “fanoa‵noa kae māfatia” ‵tonu ona ko amioga ma‵sei kolā e ‵tupu i te lalolagi i aso nei. (Esekielu 9:4) Kāti e iloa ne koe a nisi tino penā. Kaia e se faipati atu ei koe ki a latou e uiga ki te fakamoemoega mō aso mai mua telā e fakavae ki te Tusi Tapu? Kafai e kau atu koe ki Kelisiano ‵tonu kae faipati atu ki nisi tino e uiga ki muna‵tonu ‵gali i te Tusi Tapu kolā ko iloa ne koe, ka gasolo aka ei o galo i a koe so se manakoga ke kau atu ki faifaiga masani a lotu ‵se kolā ne ‵piki ‵mau i tou loto. Ke na talitonu la me ka fiafia malosi eiloa koe kae ka maua foki ne koe a fakamanuiaga māfai e kau atu koe ki te lotu tonu.​—Malaki 3:10.