1, 2. Mun na an ka kan ka delili filɛ bonyaba ye? Bibulu bɛ min fɔ delili ko la, mun na an mago b’o la k’o dɔn?

DUGUKOLO ka dɔgɔ kosɛbɛ n’i ye a ni dunuya sanga ɲɔgɔn ma. Jehova min ye “sankolo ni dugukolo da,” ale bolo, siyaw bɛɛ bɛ i ko “jifilen kɔnɔ ji toni ko kelen”. (Zaburu 115:15; Esayi 40:15) O bɛɛ n’a ta, Bibulu b’a fɔ ko: “Matigi ka surun a tɔgɔ welebaaw bɛɛ la, olu minnu bɛɛ bɛ a tɔgɔ wele sɛbɛ la. A na a ɲɛsiranbaaw magoɲɛ fɛnw di u ma, a bɛ u kasikan mɛn ka u kisi.” (Zaburu 145:18, 19) O kɔrɔ ye min ye, e ka miiri o la! Dabaga Sebaayabɛɛtigi ka surun an na, wa n’an ye “a tɔgɔ wele sɛbɛ la,” a bɛ an lamɛn. O ye bonyaba ye an bolo dɛ, ko an bɛ se ka gɛrɛ Ala la delili sababu fɛ!

² Nka n’an b’a fɛ Jehova ka an ka deliliw lamɛn, an ka kan k’a deli cogo la, a bɛ sɔn min na. An dun bɛ se k’o kɛ cogo di, k’a sɔrɔ an m’a dɔn Bibulu bɛ min fɔ delili ko la? A tɛ ɲɛ min kɔ, fɔ i k’o dɔn, bawo delili b’an dɛmɛ ka gɛrɛ Jehova la.

3. Kun ɲɛnama minnu na an ka kan ka Jehova deli, olu dɔ la kelen ye jumɛn ye?

³ Kun ɲɛnama minnu na an ka kan ka Jehova deli, olu dɔ la kelen ye ko ale de y’a ɲini an fɛ, an ka o kɛ. A ka Kuma bɛ dusu don an kɔnɔ ko: “Aw hakili kana ɲaami foyi la, nka fɛn o fɛn ko bɛ aw la, aw ka o ɲini Ala fɛ ni deliliw ni delilibaw  ni barika dali ye. N’o kɛra, Ala ka hɛrɛ min bɛ tɛmɛn mɔgɔw ka miiriliw bɛɛ kan, o na aw dusukunw ni aw ka miiriliw mara Krisita Yesu la.” (Filipekaw 4:6, 7) Dunuya bɛɛ Kuntigi ye o ko min sigi ni kanuya ye an kosɔn, siga t’a la ko an t’a fɛ k’o minɛ i n’a fɔ ko dɔ mɔgɔ man kan ka nafaba don min na.

4. Ka Jehova deli tuma bɛɛ, o bɛ se cogo jumɛn na ka anw ni a cɛsira kologɛlɛya?

⁴ Kun ɲɛnama wɛrɛ min kosɔn an b’a deli, o ye ko n’an bɛ Jehova deli tuma bɛɛ, o bɛ anw ni ale cɛsira kologɛlɛya. Teri sɛbɛw tɛ kuma ɲɔgɔn fɛ dɔrɔn n’u mago bɛ fɛn dɔ la tuma min na. Nka, teri sɛbɛw bɛ ɲɔgɔn ka kow dɔn fana. Ikomi u bɛ u hakililataw ni u haminakow ni u dusukunnataw fɔ ɲɔgɔn ye k’a sɔrɔ u ma degun, u ka teriya bɛ sinsin ka taa a fɛ. Cogo dɔw la, an ni Jehova Ala cɛsira fana bɛ ten. Bibulu bɛ min fɔ Jehova jogow ni a sagonataw ko la, nin gafe ye i dɛmɛ ka caman dɔn olu kan. I y’a dɔn fana Jehova ye jɔni ye tigitigi. Delili bɛ kɛ cogoya ye i bolo k’a fɔ i sankolola Fa ye, fɛn minnu bɛ i hakili la, ani fɛn minnu bɛ i dusukun na kosɛbɛ. N’i bɛ o kɛ, i bɛna gɛrɛ kosɛbɛ Jehova la.—Yakuba 4:8.

5. Mun b’a jira ko Jehova tɛ delili bɛɛ lamɛn?

⁵ Yala Jehova bɛ delili bɛɛ lamɛn wa? Kira Esayi ka waati la, a ye min fɔ Israɛlka murutilenw ye, an ka o lajɛ. A ko: “Ni aw ye delilibaw kɛ, ne tɛna aw lamɛn, k’a masɔrɔ aw bolow nɔrɔkɔlen don mɔgɔ joli la.” (Esayi 1:15) O la sa, kɛwale dɔw bɛ se k’a to Ala tɛ an ka deliliw lamɛn. Walisa Ala ka sɔn ka an ka deliliw lamɛn, an ka kan ka ko wajibiyalen dɔw kɛ.

6. Walisa Ala ka an ka deliliw lamɛn, an ka kan ka ko wajibiyalen fɔlɔ jumɛn kɛ? Wa, an bɛ se ka o kɛ cogo jumɛn na?

⁶ Ko wajibiyalen fɔlɔ ye ka dannaya kɛ. (Marka 11:24) Ciden Paul y’a sɛbɛn ko: “Ni dannaya tɛ, mɔgɔ si ko tɛ se ka diya Ala ye, katuguni min bɛ gɛrɛ Ala la, wajibi don o ka da a la ko Ala bɛ yen, ko a ye a ɲinibaaw sarabaa de ye.” (Heburuw 11:6) Dannaya lakika tɛ dɔrɔn k’a dɔn ko Ala bɛ yen, ani ko a bɛ deliliw lamɛn ani k’u jaabi. An ka dannaya bɛ jira an ka kɛwalew de fɛ. An ka kan k’a jira cogo jɛlen na an ka ɲɛnamaya kɛcogo fɛ don o don, ko dannaya b’an na.—Yakuba 2:26.

7. (a) N’an bɛ ka Jehova deli, mun na an ka kan ka o kɛ ni bonya ye? (b) N’an bɛ ka Ala deli, an bɛ se ka majiginnenya ni kɔnɔnajɛya jira cogo jumɛn na?

⁷ Jehova b’a ɲini fana ko mɔgɔ minnu bɛ gɛrɛ a la delili la, olu k’a deli ni majiginnenya ni kɔnɔnajɛya ye. N’an bɛ ka kuma Jehova fɛ, kun caman b’an bolo ka kuma a fɛ ni majiginnenya ye. Ni mɔgɔw ye cogo sɔrɔ ka kuma masakɛ dɔ fɛ walima jamana kuntigi dɔ fɛ, tuma caman na u bɛ kuma o fɛ ni bonyaba ye kosɛbɛ, o faama ka jɔyɔrɔba kosɔn. Ni an bɛ hadamadenw bonya o cogo la, yala Jehova ka bonya man kan ka tɛmɛ o kan tuma min na an bɛ ka kuma a fɛ wa? (Zaburu 138:6) Jehova ye “Ala Sebaayabɛɛtigi ye” tiɲɛ na. (Jenɛse 17:1) N’an bɛ ka Ala deli tuma min na, an bɛ kuma a fɛ cogo min na, o ka kan k’a jira ko an sɔnna a ma ko an tɛ fosi ye ale ɲɛkɔrɔ. O majiginnenya sugu bɛna an bila an  k’a deli ni an dusukun bɛɛ ye ani ni kɔnɔnajɛya ye. O bɛna an bali fana ka an ka deliliw fɔ an kun fɛ ani ka to ka segin kuma kelen kan fu.—Matiyu 6:7, 8.

8. An bɛ se ka walew kɛ ka kɛɲɛ ni an ka deliliw ye cogo jumɛn na?

⁸ Ko wɛrɛ fana min wajibiyalen bɛ walisa Ala k’an ka deliliw lamɛn, o ye ka walew kɛ ka kɛɲɛ ni an ka deliliw ye. Jehova b’a fɛ an ka an seko damajira kɛ walisa an bɛ a deli min na, an taamacogo ka bɛn o ma. Misali la, ni an bɛ delili kɛ ko: “An ka bi dumuni di an ma,” an ka kan k’an kologɛlɛya ka baara kɛ kosɛbɛ, a mana kɛ baara sugu o sugu ye min bɛ sɔrɔ, ani n’an bɛ se ka o kɛ. (Matiyu 6:11; 2 Tesalonikekaw 3:10) N’an ye Ala deli walisa a k’an kisi jurumunako dɔ ma, an ka kan ka an mabɔ cogoyaw la minnu b’a to an bɛ bin a kɔnɔ. (Kolosekaw 3:5) Ka fara o ko wajibiyalen nafamaw kan, ɲininkali wɛrɛw bɛ yen delili ko la, an ka kan ka minnu jaabi sɔrɔ.

9. An ka kan ka jɔni de deli? Delili ka kan ka tɛmɛ jɔni de fɛ?

⁹ An ka kan ka jɔni de deli? Yesu y’a fɔ a ka kalandenw ye ko u ka delili kɛ ko “An Fa min bɛ sankolo la.” (Matiyu 6:9) O la sa, an ka delili ka kan ka ɲɛsin Jehova Ala kelenpe dɔrɔn de ma. Nka, Jehova b’a ɲini an fɛ an k’a Denkɛ kelenpe bangelen jɔyɔrɔ dɔn n’o ye Yesu Krisita ye. I ko an y’a kalan cogo min na Tilayɔrɔba 5nan na, Yesu cira ka na dugukolo kan ka kɛ kunmabɔsara ye walisa k’an bɔ jurumu ni saya la. (Yuhana 3:16; Romɛkaw 5:12) Jehova ye Yesu sugandi k’a kɛ Sarakalasebaa Kuntigi ni Kiritigɛla ye. (Yuhana 5:22; Heburuw 6:20) O de y’a to Sɛbɛnniw b’a fɔ an ye ko an ka deliliw ka kan ka tɛmɛ Yesu de fɛ. Ale yɛrɛ y’a fɔ ko: “Ne de ye sira ye, ani tiɲɛ, ani ɲɛnamaya. Mɔgɔ si tɛ na ne Fa ma, ni a ma tɛmɛn ne fɛ.” (Yuhana 14:6) Walisa an ka deliliw ka lamɛn, an ka kan ka Jehova kelenpe de deli, nka an ka kan ka tɛmɛ a Denkɛ de fɛ.

10. Mun na a ma ɲini an fɛ ka cogoya kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ ta n’an bɛ ka delili kɛ?

 ¹⁰ N’an bɛ delili kɛ, yala an ka kan ka jɔcogoya walima sigicogoya walima kɛcogoya kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ ta wa? Ayi. Jehova ma cogoya kɛrɛnkɛrɛnnen si wajibiya an kan, i n’a fɔ an bolo walima an farikolo kuru bɛɛ. Bibulu b’a fɔ ko a bɛ sɔn cogoya caman na. O cogoya dɔw ye k’i sigi, walima k’i biri, walima k’i ɲɔngiri, walima k’i jɔ. (1 Tilew kibaru 17:16; Nehemi 8:6; Daniɛl 6:10; Marka 11:25) Min nafa ka bon tiɲɛ na, o tɛ cogoya kɛrɛnkɛrɛnnen ye i bɛ min ta ka delili kɛ, ni mɔgɔ bɛ se k’o ye. Nka o ye ka dusukun sɔrɔ min cogo bɛ i ko Jehova b’a fɛ cogo min na. Tiɲɛ na, an ka don o don kow la, walima n’an bɛ degun kɔnɔ, an bɛ se ka Ala deli an kɔnɔ, an mana kɛ yɔrɔ o yɔrɔ la. Jehova bɛ o delili suguw lamɛn, hali ni o deliliw kɛra k’a sɔrɔ mɔgɔ minnu bɛ k’an lamini, olu ma fosi ye.—Nehemi 2:1-6.

11. An yɛrɛ haminako jumɛnw ye ko bɛnnenw ye an bɛ se ka delili kɛ minnu ko la?

¹¹ An bɛ se ka delili kɛ fɛn jumɛnw ko la? Bibulu b’a fɔ ko: “Ni an ye fɛn dɔ deli a fɛ ka kɛɲɛ ni a sago ye, a [Jehova] bɛ an lamɛn.” (1 Yuhana 5:14) O la sa, fɛn o fɛn ye Ala sago ye, an bɛ se ka delili kɛ o fɛn ko la. Ka a deli an yɛrɛ haminakow la, yala o y’a sago ye wa? Siga t’a la. Ka kuma Jehova fɛ, o bɛ se ka kɛ i n’a fɔ ka kuma i teri sɛbɛ dɔ fɛ. An bɛ se ka kuma a fɛ k’a sɔrɔ an ma fosi dogo a la, ‘k’an kɔnɔna kow bɛɛ fɔ a ye k’a foori.’ (Zaburu 62:9) A ka ɲi an ka hakili senu ɲini a fɛ, bawo o bɛna an dɛmɛ ka ko tilennenw kɛ. (Luka 11:13) An bɛ se fana k’a ɲini a fɛ, a k’an dɛmɛ walisa ka kow latigɛ ni hakilitigiya ye, ani ka fanga sɔrɔ walisa ka gɛlɛyaw kun. (Yakuba 1:5) N’an ye jurumu kɛ, an ka kan ka yafa ɲini a fɛ Krisita ka saraka kosɔn. (Efesekaw 1:3, 7) A jɛlen don ko an yɛrɛ ka kow man kan ka kɛ an ka delili kɔnɔkumaw dɔrɔn ye. Tiɲɛ don ko an ka kan ka delili kɛ an yɛrɛ ye, nka an k’a kɛ mɔgɔ wɛrɛw fana ye, i n’a fɔ an ka denbaya kɔnɔmɔgɔw ani an Krecɛnɲɔgɔnw.—Kɛwalew 12:5; Kolosekaw 4:12.

12. Fɛn minnu ɲɛsinnen bɛ an sankolola Fa ma, an bɛ se ka olu bila jɔyɔrɔ fɔlɔ la an ka deliliw kɔnɔ cogo jumɛn na?

 ¹² Fɛn minnu ɲɛsinnen bɛ Jehova Ala ka kow ma, jɔyɔrɔ fɔlɔ ka kan ka di olu de ma an ka deliliw kɔnɔ. Siga t’a la ko kun b’an bolo k’a tanu ni an dusukun bɛɛ ye, ani ka barika da a ye a ka ɲumanya bɛɛ ko la. (1 Tilew kibaru 29:10-13) Yesu ye delili kɛcogo misali jira an na. O bɛ sɔrɔ Matiyu 6:9-13 na. O kɔnɔna na, a y’an kalan ko n’an bɛ Ala deli, an k’a deli ko Ala tɔgɔ ka saniya, n’o ye ko a tɔgɔ ka minɛ i ko fɛn senuma. Ko Ala ka masaya ka na ani ko a sago ka kɛ dugukolo kan i ko a bɛ kɛ sankolo la cogo min na. Yesu tilalen kɔfɛ ka kuma o ko nafamaw kan minnu ɲɛsinnen bɛ Jehova ma, a sɔrɔla ka kuma kow kan minnu ɲɛsinnen bɛ mɔgɔ haminakow ma. O cogo kelen na, n’an bɛ Ala bila jɔyɔrɔ fɔlɔ la an ka deliliw kɔnɔna na, an b’a jira ko an tɛ miiri an yɛrɛ dɔrɔn ka hɛrɛ la.

13. Sɛbɛnniw bɛ mun jira deliliw janya ko la, Ala bɛ sɔn minnu na?

¹³ An ka deliliw ka kan ka janya ka se hakɛ jumɛn ma? Ni an yɛrɛ bɛ delili kɛ an kelen, walima ni delili bɛ kɛ jama na, olu janya ka kan ka kɛ min ye, Bibulu ma dan foyi sigi o la. U bɛ se ka kɛ delili surunw ye sani an ka dumuni kɛ. U bɛ se ka janya, ni an bɛ ka an kɔnɔna kow bɛɛ fɔ Jehova ye. (1 Samuɛl 1:12, 15) Nka, Yesu ye mɔgɔw jalaki minnu tun bɛ u yɛrɛ filɛ mɔgɔ tilennenw ye, ka yɛrɛjira delili janw kɛ mɔgɔw ɲɛkɔrɔ. (Luka 20:46, 47) O delili suguw tɛ Jehova kabakoya. Min nafa ka bon, o ye ko an ka delili ka bɔ an dusukun na. O la sa, Ala bɛ sɔn delili minnu na, olu janya tɛ se ka kɛ kelen ye. U janya bɛ se ka bɔ an magow ani an ka ko cogoyaw la.

14. Ni Bibulu bɛ dusu don an kɔnɔ ko an “kana Ala delili dabila,” o kɔrɔ ye mun ye? Mun b’an dusu saalo o kumaw la?

¹⁴ An ka kan ka delili kɛ siɲɛ hakɛ jumɛn na? Bibulu bɛ dusu don an kɔnɔ ko an k’an “timinandiya Ala delili la,” ani ko an “kana Ala delili dabila.” (Romɛkaw 12:12; 1 Tesalonikekaw 5:17) A jɛlen don ko o kɔrɔ tɛ k’an ka kan ka Jehova  deli tile kuuru bɛɛ la k’a sɔrɔ an ma delili jɔ. Nka, Bibulu bɛ dusu don an kɔnɔ ka delili kɛ tuma bɛɛ, ka barika da Jehova ye tuma bɛɛ a ka ɲumanya ko la an fan fɛ, ani k’an ɲɛsin a ma walisa ka laadilikanw ni dususaalo ni fanga sɔrɔ. Yala o t’an dusu saalo k’a dɔn ko Jehova tɛ dan sigi an ka deliliw janya la ani an bɛ se k’a deli siɲɛ hakɛ min na wa? Bonya min b’an bolo ka Ala deli, n’an bɛ Ala waleɲumandɔn tiɲɛ na o ko la, an bɛna cogo caman sɔrɔ ka an Sankolola Fa deli.

15. Mun na an ka kan k’a fɔ ko “Amiina” an yɛrɛ ka deliliw laban na ani jama-lajɛ deliliw laban na?

¹⁵ Delili laban na, mun na an ka kan k’a fɔ ko “Amiina”? Daɲɛ min ye ko “amiina” o kɔrɔ ye “siga t’a la,” walima ko “a ka kɛ ten.” An bɛ misaliw sɔrɔ Bibulu kɔnɔ, minnu b’a jira ko a bɛnnen don k’a fɔ “Amiina” an yɛrɛ ka deliliw laban na, walima jama-lajɛ deliliw laban na. (1 Tilew kibaru 16:36; Zaburu 41:14) N’an b’a fɔ ko “Amiina” an yɛrɛ ka deliliw laban na, an b’a jira ko an ka kuma fɔra ni kɔnɔnajɛya ye. N’an ye “Amiina” fɔ jama-lajɛ deliliw laban na, o kɛra an kɔnɔ wo walima kɛnɛ kan, o b’a jira ko an jɛnna ni delili kɔnɔ kumaw ye.—1 Kɔrɛntekaw 14:16.

16. Mun de siga tɛ an na delili ko la?

¹⁶ Yali Ala b’an ka deliliw jaabi tiɲɛ na wa? Ɔwɔ, siga si tɛ o la! Kun jɔnjɔn b’an bolo ka da a la ko “Min bɛ delili lamɛn”, a bɛ mɔgɔ miliyɔn caman ka deliliw jaabi minnu kɛra ni kɔnɔnajɛya ye. (Zaburu 65:3) Jehova bɛ se k’an ka deliliw jaabi cogo caman fɛ.

17. Mun na an bɛ se k’a fɔ ko Ala bɛ baara kɛ ni mɛlɛkɛw ye ani a ka baarakɛlaw ye minnu bɛ dugukolo kan walisa ka an ka deliliw jaabi?

¹⁷ Jehova bɛ baara kɛ ni mɛlɛkɛw ye ani a ka baarakɛlaw ye minnu bɛ dugukolo kan walisa ka deliliw jaabi. (Heburuw 1:13, 14) A kɛra ten mɔgɔ caman bolo minnu tun ye Ala deli walisa mɔgɔ dɔ ka u dɛmɛ ka Bibulu faamu. A ma mɛn u  ka delili kɔfɛ, u ye Jehova ka baarakɛla dɔ ye. O kow b’a jira k’a jɛya ko mɛlɛkɛw bɛ Masaya-waajuli baara ɲɛminɛ. (Jirali 14:6) An bɛ delili minnu kɛ, n’an mago b’o la tigitigi, walisa k’o dɔw jaabi, Jehova bɛ se ka Krecɛn dɔ bila o k’an dɛmɛ.—Ntalenw 12:25; Yakuba 2:16.

18. Jehova bɛ baara kɛ n’a ka hakili senu ani a ka Kuma ye cogo jumɛn na walisa k’a ka baarakɛlaw ka deliliw jaabi?

¹⁸ Jehova bɛ baara kɛ fana n’a ka hakili senu ani a ka Kuma ye, n’o ye Bibulu ye, walisa k’a ka baarakɛlaw ka deliliw jaabi. An bɛ delili minnu kɛ walisa a k’an dɛmɛ ka se  sɔrɔ kɔrɔbɔliw kɔnɔ, Jehova bɛ se ka olu jaabi, a kɛlen k’an ɲɛminɛ ani ka fanga di an ma a ka hakili senu sababu fɛ. (2 Kɔrɛntekaw 4:7) An bɛ delili minnu kɛ walisa Ala k’an ɲɛminɛ, olu jaabi bɛ sɔrɔ Bibulu kɔnɔ tuma caman na, o yɔrɔ min na Jehova b’an dɛmɛ walisa an ka se ka kow latigɛ ni hakilitigiya ye. An yɛrɛ ka Bibulukalan kɔnɔna na, walima n’an bɛ ka Krecɛn sɛbɛnw kalan i n’a fɔ nin gafe min b’i bolo, an bɛ se ka Bibulu tɛmɛsira dɔw sɔrɔ minnu nafa ka bon. An mago bɛ Bibulu ka hakililata minnu na, an bɛ se k’o sɔrɔ Krecɛn lajɛ dɔ sen fɛ, walima jɛkulu maakɔrɔ dɔ ka laadilikan kɔnɔna na, min b’a janto an na.—Galasikaw 6:1.

19. An ka kan ka mun to an hakili la, n’a bɛ i ko Jehova tɛ an ka deliliw jaabi tuma dɔw la?

¹⁹ Ni a bɛ i ko Jehova mɛnna k’a sɔrɔ a ma an ka deliliw jaabi, o kɔrɔ tɛ abada ko a tɛ se ka u jaabi. Nka, an ka kan k’a to an hakili la ko Jehova bɛ deliliw jaabi ka kɛɲɛ ni a sago ye, ani a waati bɛnnen na. An mago bɛ fɛn minnu na, a bɛ olu dɔn, wa o fɛnw ka kan ka ɲɛnabɔ cogo bɛɛ la fisaman min na, a bɛ o fana dɔn ka tɛmɛ an yɛrɛ kan. Tuma dɔw la, a b’a to an ‘ka taa a fɛ ka delili kɛ . . . ka ɲinili kɛ . . . , ani ka da kɔnkɔn . . . ’ (Luka 11:5-10) N’an bɛ delili kɛ ka taa a fɛ, o b’a jira Ala la ko an bɛ fɛn min ɲinina, o ko b’an ni kan kosɛbɛ ani ko dannaya yɛrɛ de b’an na. Ka fara o kan, Jehova bɛ se  k’an ka deliliw jaabi k’a sɔrɔ an m’a dɔn fɔlɔ. Misali la, a bɛ se ka an ka deliliw jaabi kɔrɔbɔli kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ ko la nin cogo fɛ: A tɛ gɛlɛya ta ka bɔ an kan, nka a bɛ fanga di an ma ka o kun.—Filipekaw 4:13.

20. Ikomi delili ye bonyaba ye an bolo, mun na an ka kan k’a nafa bɔ kosɛbɛ tuma bɛɛ?

²⁰ Nin ye hɛrɛba ye dɛ, k’a ye ko nin dunuyaba in Dabaga ka surun mɔgɔw bɛɛ la minnu bɛ a tɔgɔ wele cogo bɛnnen na delili kɔnɔ! O ye ko ye min waleɲumandɔnba bɛ an na kosɛbɛ! (Zaburu 145:18) Ikomi bonya kɛrɛnkɛrɛnnen don an bolo ka se ka Jehova deli, an ka kan ka a deli tuma bɛɛ. O la sa, an bɛna nisɔndiya sɔrɔ ka se ka gɛrɛ kosɛbɛ Jehova la ka taa a fɛ, ale min ye deliliw Lamɛnbaga ye.