1. ¿Tiko ja yajkutujkpë diˈib Etiopía ojts jyënaˈany ko nyëbatäˈäny?

JA TIEMPË mä Jesusë yˈëxpëjkpëty jyukyˈajty, tuˈugë yajkutujkpë diˈib Etiopía jyënany: “Yää ta nëë. ¿Kyajts mbäät xyajnëbety?”. Ets duˈun jyënany mët ko të nety tuˈugë Dios mëduumbë diˈib xyëˈäjtypy Felipe, tyukˈixyëty ja Diosë jyaaybyajtën mä jyënaˈany ko Jesus yëˈë duˈun Mesías diˈibë nety të yajwandaˈaky. Ja yajkutujkpë ojts yajmonyˈixy yajmonyjawëty diˈib nety të tnijawë mä ja Diosë jyaaybyajtën, pääty ojts jyënaˈany ko nyëbatäˈäny (Apostʉlʉty 8:26-36).

2. ¿Tiko mbäät xynyiwinmayë ets mnëbetyxyëp?

² Pën axtë yabäät kujk xyˈëxpëkyë tyäˈädë liibrë mët tuˈugë Jyobaa tyestiigë, mbäädë net nanduˈun mjënäˈäny: “¿Kyajts mbäät [...] nëbetyë?”. Të xynyijawë mä Biiblyë ko Dios wyandakypy etsë naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈatët winë xëëw winë tiempë yä Naxwiiny (Matewʉ 5:5; Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:3, 4). Të nanduˈun xynyijawë wiˈixë oˈkpë yajpäättë ets ko seguurë pyëdëˈëgäˈändë (Eclesiastés 9:5; Fwank 5:28, 29). Waˈan nanduˈun kujk jeky mˈyoˈoy mä tyuˈukmuktë  Jyobaa tyestiigëty, ets të xyˈixy ko yëˈë duˈunë relijyonk diˈib tëyˈäjtën (Fwank 13:35). Ets diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko waˈan mijts tyam niˈigyë Jyobaa Dios xymyëwingony.

3. 1) ¿Ti Jesus ojts ttukˈaneˈemy ja yˈëxpëjkpëty? 2) ¿Wiˈix nyëbety tuˈugë Dios mëduumbë?

³ ¿Wiˈix mbäät xyaˈixyëty ko mëdunaambyë Jyobaa? Jesus duˈun ja yˈëxpëjkpëty ojts tˈanëëmëdë: “Nëjx yaˈëxpëktë jäˈäyëty mä tëgekyë naxwinyëdë esëts ëj njäˈäyˈattët. Yajnëbattë” (Matewʉ 28:19). Jesus këˈëm duˈun ojts tnastunë, pes yëˈë ojts nyëbety. Per kyaj jeˈeyë ja nëë ojts yajtukutaamëˈëky (Matewʉ 3:16). Diˈib ayuk yajkäjpxp “nëbajtën”, mä ayuk grieegë yëˈë yˈandijpy ko ti nyitujktäˈäy mëdë nëë. Pääty ko tuˈugë Dios mëduumbë nyëbety nitujktaabyë nyiniˈkx kyëbäjk.

4. ¿Ti yaˈijxëp tuˈugë jäˈäy ko nyëbety?

⁴ Pënaty niˈigyë myëwingonaambyë Jyobaa ets oy mëët yˈitäˈändë, tsojkëp nyëbattët. Ko tuˈugë jäˈäy nyëbety, mayjyaˈay wyinduuy dyaˈixyëty ko myëdunaambyë  Jyobaa Dios ets ko jotkujk nyayjawëty ko ttuny diˈibë Jyobaa tsyejpy (Salmo 40:7, 8). Per min nˈokˈijxëm tijaty tsojkëp parë mbäät tuˈugë jäˈäy nyëbety.

5. 1) ¿Ti jawyiin tsojkëp parë tuˈugë jäˈäy mbäät nyëbety? 2) ¿Tiko jyëjpˈamëty mnëjkxët mä tyuˈukmuktë Jyobaa tyestiigëty?

⁵ Tim jawyiin diˈib tsojkëp parë jäˈäy nyëbatët, yëˈë tnijawët pënën Jyobaa ets pënën Jesukristë, mijts ta kujk xynyijawë ko xyˈëxpëkyë Biiblyë (käjpxë Fwank 17:3). Per mbäät niˈigyë tijaty xyˈaknijawë. Yëˈë Dios mëduumbëty tsyojktëp “esë Dios kexy kaˈpxy mduknijawëdët diˈibë tsyejpy” (Kolosʉ 1:9). Ko mnëjkxët mä tyuˈukmuktë Jyobaa tyestiigëty, mbäät mëjwiin kajaa mbudëkëty. Pääty këdii xytyëgoyˈaty (Ebreeʉsʉty 10:24, 25). Pën mnëjkxp jëjwitsë mä tuˈukmujkën, ta niˈigyë xyˈixyˈatäˈänyë Dios.

6. ¿Nuˈun mbäät xynyijawë Biiblyë parë mbäät mnëbety?

⁶ Parë mnëbatët, kyaj tyim tsekyëty xyjäjtäˈäyëdë Biiblyë. Jamyats ko ja yajkutujkpë diˈib Etiopía kyaj nety tukëˈëyë tnijäˈäwëtyaˈayë Diosë yˈëxpëjkën, pääty ojts yajpudëkë parë tjaygyukët diˈibë nety jam kyajpxypy (Apostʉlʉty 8:30, 31). Nanduˈun mijts, kajaa tijaty xyˈaknijawëyaˈany, xëmë xyjäjtˈadëˈëtsäˈänyë Diosë yˈëxpëjkën (Eclesiastés 3:11). Per, parë mbäät mnëbety tsojkëp xynyijawët ets xymyëbëkët tijaty myaytyakypyë Biiblyë (Ebreeʉsʉty 5:12). Extëm nˈokpëjtakëm, tsojkëp xynyijawët wiˈix yajpäättë oˈkpë, nuˈun jyëjpˈamëtyë Diosë xyëëw etsë yˈAnaˈam Kyutujkën.

7. ¿Ti tsojkëp xymyëdatët ko xyˈëxpëkëdë Biiblyë?

⁷ Kyaj jeˈeyë tsyekyëtyë ëxpëjkën tsojkëbë mëbëjkën, pes “pën kyaj mëbëjkën tsip xytyukjotkëdakëmë Dios” (Hebreos 11:6, TNM). Biiblyë myaytyakypy wiˈix näägë jäˈäy diˈib tsënääytyë Corinto “tmëbëjktë [...] es  nyëbajttë” ko tmëdoowdë wiˈixë ja Dios mëduumbëty yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë (Apostʉlʉty 18:8). Mijts nan mbäät xypyëjtaˈagyë mëbëjkën ets mnëbatët. Mmëbëk ko tukëˈëyë diˈib mˈëxpëjkypy mä Biiblyë yëˈë Diosë yˈAyuk. Ets nanduˈun xymyëbëkët ko Dios kyuytyunaambyë wyandakën, ets ko mbäät myajnitsoˈogyëty mët yëˈëgyëjxmë Jesukristë ko ojts yˈooky (Josué 23:14; Apostʉlʉty 4:12; 2 Timotee 3:16, 17).

8. ¿Ti mbudëkëdëp ets xynyigäjpx xynyimaytyäˈägët diˈib mnijäˈäwëp?

⁸ Ko niˈigyë mëbëjkën xyajkëktëkët, ta kyaj mtsiptakxëdët ets xynyigäjpx xynyimaytyäˈägët diˈib mnijäˈäwëp (Jeremías 20:9). Niˈigyë xyjawëyaˈanyë tsojkën parë xynyigäjpx xynyimaytyäˈägëdë Dios ets tijaty tyuknibëjtakëp (käjpxë 2 Korintʉ 4:13).

9, 10. 1) ¿Pënaty ogäˈän mbäät xytyukmëtmaytyaˈagyë Biiblyë? 2) ¿Ti mbäät xytyuny pën mnëjkxäämp ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë extëm ttundë Jyobaa tyestiigëty?

⁹ Mbäät xyˈëxtäˈäyë winmäˈäny ets ogäˈän xytyukmëtmaytyäˈägëdë Biiblyë mjiiky mëguˈuk, mëtnaymyaayëbë, mëjjëmbäˈä mëdëjkpäˈä ets pënaty mëët mdundë. Ok, ko waanë tiempë yˈaknaxët, mbäädë net mjënäˈäny ko mnëjkxäämp ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë extëm ttundë Jyobaa tyestiigëty. Ko jyäˈtëdë tadë tiempë kyaj mtsëˈëgët ets xyˈanëëmët diˈib mdukniˈˈijxëbë Biiblyë ko mnëjkxäämp ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Pën diˈib myaˈëxpëjkëp yˈijxypy ko mbäät mnëjkxy käjpxwäˈkxpë, ta net mduˈukmukët mët nimajtskë mëjjäˈäy diˈib tuump mä Diosë kyäjpn.

¹⁰ Duˈuntsoo niˈigyë xyˈixyˈatëdë mëjjäˈäytyëjk diˈib kyuentˈäjttëbë mëbëjkpëtëjk mä Diosë kyäjpn (Apostʉlʉty 20:28; 1 Peedrʉ 5:2, 3). Tyäˈädë mëjjäˈäytyëjk yëˈë  yˈixandëp pën mjaygyujkëp wiˈixë Biiblyë tyukniˈˈixë ets pën mmëbëjkypy, nanduˈun tˈixäˈändë pën mguytyuumpy extëmë Diosë yˈanaˈamën jyënaˈany ets pën mjantsy jënäämp ko mˈitäˈäny Jyobaa tyestiigë. Pën yëˈëjëty yˈijxtëp ko mduundaapy duˈun, ta net mˈanëˈëmxëdët ko mbäät mduny käjpxwäˈkxpë diˈib kyajnëm nyëbety, ets mbäädë net mnëjkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë extëm ttundë Jyobaa tyestiigëty.

11. ¿Tijaty mbäädë jäˈäy tˈakmastuˈuty parë mbäät nyijkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë extëm ttundë Jyobaa tyestiigëty?

¹¹ Näˈätyë mëjjäˈäytyëjk yˈijxtëp ko tuˈugë jäˈäy tsojkëp tˈakˈyajtëgatsëdë jyukyˈäjtën parë nyëjkxët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë extëm ttundë Jyobaa tyestiigëty. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät jam ti axëkˈäjtën tˈaktuny ayuˈutsyë diˈib tsojkëp tmastuˈudët. Pääty mä mijts xykyaˈˈanëëmënëm tuˈugë mëjjäˈäy ko mnëjkxäämp ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, tsojkëp xymyastuˈudëdë poky diˈibë Dios yajkubojkypy, extëm ko jäˈäy myëˈuuky, tjeˈxyë droogë o yˈity tsyëënë oypyënëty mëët (käjpxë 1 Korintʉ 6:9, 10; Galasyʉ 5:19-21).

12. ¿Tiko jyëjpˈamëty njodëmbijtëm?

¹² Parë mbäät mnëbety, tsojkëp tijaty xyˈaktunët. Apostëlë Pedro ojts jyënaˈany: “Pääty yajtëgatstë mwinmäˈäny es yajjëmbittë mjot [...] esë mbojpë yajmaˈxët” (Apostʉlʉty 3:19). Ko tuˈugë jäˈäy jyantsy jyodëmbity mëk tjawë tijaty të ttuny. Per kyaj yëˈëyë mbäät jyodëmbity diˈib axëëk të jyukyˈaty nanduˈunën diˈib oy jukyˈäjtp. ¿Tiko? Yëˈko niˈamukë nˈijtëm ak pokyjyaˈay ets tsojkëbë Dios xypyokymyaˈkxëm (Romanʉs 3:23; 5:12). Jëjpˈam ets niˈamukë njodëmbijtëm. Pes mä  xykyaˈëxpëkynyëmë Biiblyë kyaj nety xynyijawë ti Dios tsyejpy. Pääty kyaj nety mbäät mjukyˈaty extëmë Dios ttseky, ¿këdii?

13. ¿Wiˈix mbäät xyajtëgatsyë mjukyˈäjtën?

¹³ Ko nety të mjodëmbity ta net xyajtëgatsëdë mjukyˈäjtën. Duˈunxyëp extëm ko xyajtëgatsyë mnëˈë mduˈu. O ja tuk pëky njënäˈänëm kyaj jeˈeyë xymyëkjawët tijaty të xytyuny, mastuˈudëbën ja axëëkpë jukyˈäjtën. Ets xypyëjtäˈägëdë mjot mwinmäˈäny ko yëˈë mdunaampy ja oyˈäjtën. Parë mnëbatët, tsojkëp mjodëmbitët ets xyajtëgatsëdë mjukyˈäjtën.

14. ¿Ti ja tuk pëky diˈib jëjpˈam mbäät xytyuny mä mganëbetynyëm?

¹⁴ Ta ja tuk pëky diˈib jëjpˈam mbäät xytyuny mä mganëbetynyëm, yëˈë mnaywyandäˈägëdët mä Jyobaa Dios.

15, 16. ¿Ti yˈandijpy nnaywyandakëm mä Dios, ets ti diˈib mbäät xypyudëjkëm ets duˈun nduˈunëm?

¹⁵ Nnaywyandakëm mä Jyobaa Dios, yëˈë yˈandijpy ko nmënuˈkxtakëm winë ääw winë jot ets nˈanmäˈäyëm ko xëmë yëˈë naytyuˈuk nmëdunäˈänëm (Deuteronomio 6:15). ¿Tidaa ko pën duˈun nyaywyandäˈägëdët mä Jyobaa? Wenë, min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Nˈokpëjtakëm ko tuˈugë mixy nyaynyoobyëˈatëdë mët tuˈugë kiixy, ko tyäˈädë mixy tˈixyˈaty niˈigyë ja kiixy, ta tˈixy ko jantsy oyë jyot wyinmäˈäny. Ta tˈanëëmë ko pyëkaampy yëˈë ko mëk ttseky, oy tjanijawë ko niˈigyë tuunk tnikëjxmˈatäˈäny ko tpëkët.

¹⁶ Ko niˈigyë nˈixyˈäjtëm ets ntsojkëmë Jyobaa, yëˈë diˈib mbäät xypyudëjkëm ets nmëduˈunëm amumduˈukjot ets kyaj nasˈijxëm ets ti xyajtuˈudujkëm. Pënaty pyanëjkxaambyë Jesukristë, tsojkëp “tmastuˈudët ja  kyëˈëm winmäˈäny” (Markʉs 8:34). Yajmastutpë nety ja këˈëm winmäˈäny ko xëmë nmëmëdoˈowëmë Jyobaa ets kyaj naytyukˈanaˈamëm ja këˈëm tsojkën. Pääty mä mganëbetynyëm, yëˈë nety të xypyëjtaˈaky jëjpˈam ja Jyobaa tyuunk mä mjukyˈäjtën (käjpxë 1 Peedrʉ 4:2).

17. ¿Tiko näägë jäˈäy kyaj tpëjtäˈäktë wyinmäˈäny parë nyaywyandäˈägëdët mä Jyobaa?

¹⁷ Näägë jäˈäy kyaj tpëjtäˈäktë wyinmäˈäny parë nyaywyandäˈägëdët mä Jyobaa, mët ko jyëjptsëˈkëdëp duˈun ttundët. Waˈan tsyëˈëgëdë ko nëjkxëp kyuentë këyaktë mä Dios ko nety të nyaywyandäˈägëdë. Wyinmaytyë ko mbäät ti ttuundëgoytyë diˈibë Jyobaa axëëk yajnayjawëdëp, ets pääty jyënäˈändë ko oy ko kyaj tyim nnaywyandäˈägëdët.

18. ¿Ti mbudëkëdëp ets mnaywyandäˈägëdët mä Jyobaa?

¹⁸ Ko niˈigyë kyëktëkëdë mtsojkën mä Jyobaa, ta mnaywyandäˈägëdët mä yëˈë ets xykyuytyunët extëmë nety të xyˈanëëmë (Eclesiastés 5:4). Ko nety të mnaywyandaˈagyëty, ta net “mnëˈëyoˈoy mduˈuyoˈoytyët wintsëˈkën myëët extëmë Jyobaa ttukjotkëdaˈaky” (Colosenses 1:10, TNM). Pën mtsejpyë Jyobaa kyaj xymyëkjawët xytyunët diˈib yëˈë tsyejpy. Ets mbäät nanduˈun mjënäˈäny extëmë apostëlë Juan ojts tkujayë: “Es ko ntsojkëm ja Dios, nguytyuˈunëmë nety yëˈë yˈanaˈamën. Es [...] kyaj mëk njäˈäm es nguytyuˈunëm diˈibë yëˈë xytyukˈanaˈamëm” (1 Fwank 5:3).

19. ¿Tiko kyaj mbäät xyjëjptsëˈëgë mnaywyandäˈägëdët mä Dios?

¹⁹ Dios nyijäˈäwëp ko pokyjyaˈay diˈib naywyandakëp mä yëˈë. Ets wäˈäts tnijawë ti nmëmadakëm ets ti kyaj, ninäˈä ti xykyatukˈanaˈamëm diˈib kyaj nmëmadakëm (Salmo 103:14). Jyobaa yëˈë diˈib mbudëkëyanëp, pes  tsyejpy ets mjukyˈatët jotkujk (käjpxë Isaías 41:10). Mbäät mˈity seguurë ko pën mmëbëjkypyë Jyobaa mët tukëˈëyë mjot mgorasoon “yajtëwëp ja mnëˈë mduˈu” (Proverbios 3:5, 6).

20. Ko nety të mnaywyandaˈagyëty mä Dios, ¿tiko jyëjpˈamëty etsë jäˈäy tˈixët?

²⁰ Ko net mijts xywyinmayët mä tukëˈëyë diˈib yam të nnijäˈäwëm, mbäädë net yëˈë mbudëkëty ets mnaywyandäˈägëdët mä Dios ko xymyënuˈkxtäˈägët anaytyuˈuk. Per ta ja tuk pëky diˈib mbäät ttuny pënaty  jyantsy tsyojktëbë Dios, tsojkëp dyaˈixëdët ja myëbëjkën “may jyaˈay windum” (1 Timotee 6:12). ¿Wiˈix tyäˈädë yajtuny?

21, 22. ¿Wiˈix mbäät xyajnigëxëˈëky ja mëbëjkën “may jyaˈay windum”?

²¹ Mä Diosë kyäjpn, tap tuˈugë mëjjäˈäy diˈib tijaty tyukniwijtsëp mä mëjjäˈäytyëjk. Mbäät yëˈë xyˈanëëmë ko mnëbatäämp. Ets yëˈë net tyuknipëkëbë wiinkpë mëjjäˈäytyëjk parë myajtëwëdët kanäk pëky tijaty  tukniˈˈijxëbë Biiblyë ets xyˈatsoowëmbitët. Pënë tyäˈädë mëjjäˈäytyëjk yˈijxypy ko mijts mbäät mnëbety, ta mˈanëˈëmxëdët ko mbäät mnëbety mä tuˈugë asamblee. * Mä jamë jäˈäy nyëbatäˈäny, ta nyaxy tuˈugë maytyaˈaky mä yajnigajpxy tiko tuˈugë jäˈäy nyëbety. Ko kyexyë tyäˈädë maytyaˈaky, ta net tˈatsoowëmbittët mëk majtskë yajtëˈëwën pënaty nëbatandëp. Duˈunën tuk pëky nyigëxëˈëky ja mëbëjkën “may jyaˈay windum”.

²² Ko mnëbatët ta xyajnigëxëˈëgët ko mijts të mnaywyandaˈagyëty mä Jyobaa Dios, ets ko mˈijnë Jyobaa tyestiigë. Pënaty nëbajttëp nipaˈtstaapy mä nëë parë dyaˈixëdë mayjyaˈay windum ko të nyaywyandäˈägëdë mä Jyobaa.

23. ¿Ti yˈandijpy nnëbajtëm xyëëwgyëjxmë Dios Teety, ja yˈUˈunk, ets ja espiritë santë?

²³ Jesus ojtsë yˈëxpëjkpëty tˈanëëmëdë ets nyëbattët “xyëëgyëjxmë Dios Teety, [...] ja yˈUˈunk, es ja Espiritë Santë” (Matewʉ 28:19). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko pënaty nëbajttëp, yˈëxkäjptëp ja kutujkën diˈibë Jyobaa Dios myëdäjtypy etsë Jesukristë (Salmo 83:18; Matewʉ 28:18). Nyijäˈäwëdëp nanduˈun wiˈix tyunyë espiritë santë o Diosë myëjääw (Galasyʉ 5:22, 23; 2 Peedrʉ 1:21).

24, 25. 1) ¿Wiˈix nyikejˈyë nëbajtën? 2) ¿Ti yaˈˈatsoowëmbitäämp mä ja tuˈukpë kapitulo?

²⁴ Ko tuˈugë jäˈäy nyëbety mëjwiin kajaa nyikejy kyaj jeˈeyë tˈandijy nyëgupaˈatsët. Ko nëë myajnipaˈatsëdët, yëˈë yˈandijpy ko mastutaapy extëm të mjukyˈaty. Ets ko mnëëbëtsëmët, yëˈë yˈandijpy ko myajtsondakypy ja jembyë mjukyˈäjtën parë xymyëdunäˈänyë  Jyobaa extëm ttseky. Ninäˈä xykyajäˈäytyëgoyët ko pën të mnaytyukëdëkëty yëˈë Jyobaa Dios, kyaj të mnaytyukëdëkëty tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy ets kyaj të mnaygyëyakyëty mä tuˈugë tuunk. Ko nety të mnaywyandaˈagyëty mä Dios ets të mnëbajtäˈäy, ja mä xyajtsondaˈaky tuˈugë naymyayë mëdë Dios ets ja mä net niˈigyë xymyëwingonët (Salmo 25:14).

²⁵ Per ko tuˈugë jäˈäy nyëbety kyaj yëˈë tˈandijy ko seguurë nyitsoˈogët. Apostëlë Pablo ojts jyënaˈany: “Tundë wiˈix oy mwëˈëmdët mët ja Dios, es mmëdattëp ja tsëˈëgë” (Filipʉs 2:12). Ko tuˈugë jäˈäy nyëbety yëˈë diˈib tim jawyiinë mbäät ttuny parë nyitsoˈogët. Per ¿wiˈix kyaj Dios nmastutëm ets xëmë ntsojkëm? Mä ja tuˈukpë kapitulo jap yaˈˈatsoowëmbitäˈäny.