DIHA sa imong kopya sa Bibliya, giunsa paghubad ang Salmo 83:18? Kini ang pagkahubad sa maong bersikulo diha sa Bag-ong Kalibotang Hubad sa Balaang Kasulatan: “Aron ang katawhan makaila nga ikaw, kansang ngalan mao si Jehova, ikaw lamang ang Labing Hataas ibabaw sa tibuok nga yuta.” Susama niana ang paghubad sa ubang ubay-ubayng hubad sa Bibliya. Apan giwagtang sa daghang hubad ang ngalang Jehova, ug gipulihan kanag mga titulo sama sa “Ginoo” o “Mahangtoron.” Unsay angayng gamiton nianang bersikuloha? Usa ka titulo o ang ngalang Jehova?

Gihisgotan niining bersikuloha ang usa ka ngalan. Sa orihinal nga Hebreohanon nga gigamit sa pagsulat sa dakong bahin sa Bibliya, usa ka linaing personal nga ngalan ang makita dinhi. Ang espeling maoy יהוה (YHWH) diha sa Hebreohanong mga titik. Sa Iningles, ang kasagarang hubad sa maong ngalan maoy “Jehovah.” Ang maong ngalan makita ba lang sa usa ka bersikulo sa Bibliya? Dili. Kini makita sa duolag 7,000 ka beses diha sa orihinal nga teksto sa Hebreohanong Kasulatan!

Unsa ka hinungdanon ang ngalan sa Diyos? Tagda ang sulondang pag-ampo nga gihatag ni Jesu-Kristo. Kini mao ang sinugdanan niini: “Amahan namo nga anaa sa mga langit, pagabalaanon unta ang imong ngalan.” (Mateo 6:9) Si Jesus miampo sa Diyos sa ulahi: “Amahan, himayaa ang imong ngalan.” Agig tubag, ang Diyos misulti gikan sa langit, nga nag-ingon: “Gihimaya ko na kini ug pagahimayaon ko kini pag-usab.” (Juan 12:28) Tin-aw, ang ngalan sa Diyos maoy labing hinungdanon. Nan, nganong kining ngalana wala gamita sa pipila ka maghuhubad diha sa ilang mga hubad sa Bibliya ug gipulihan kanag mga titulo?

Daw adunay duha ka dagkong mga hinungdan. Una, daghan ang nag-ingon nga ang ngalan dili angayng gamiton tungod kay ang orihinal nga paagi sa paglitok niini wala na hisayri karon. Ang karaang Hebreohanon nga pinulongan gisulat nga walay bokales. Busa, walay usa karon ang makaseguro kon giunsa paglitok sa mga tawo sa kapanahonan sa Bibliya ang YHWH. Bisan pa niana, kini ba angayng makapugong kanato sa paggamit sa ngalan sa Diyos? Sa kapanahonan  sa Bibliya, ang ngalang Jesus tingali gilitok nga Yeshua o lagmit Yehoshua—walay usang makatino sa paagi sa paglitok niana. Bisan pa niana, ang katawhan sa tibuok kalibotan mogamit karon sa nagkalainlaing porma sa ngalang Jesus, nga molitok niana sa paagi nga kasagaran sa ilang pinulongan. Dili sila mag-ukon-ukon sa paggamit sa ngalan tungod lang kay wala sila mahibalo sa paagi sa paglitok niini sa unang siglo. Sa susamang paagi, kon ikaw moadto sa laing nasod, lagmit imong madiskobrehan nga ang ngalan nimo mismo lahi nga pamation diha sa laing pinulongan. Busa, ang pagkadili-segurado sa karaang paagi sa paglitok sa ngalan sa Diyos dili katarongan nga kana dili gamiton.

Ang ikaduhang katarongan nga sagad ihatag kon nganong wala gamita ang ngalan sa Diyos diha sa Bibliya naglakip sa dugay nang tradisyon sa mga Hudiyo. Daghan kanila nagtuo nga ang ngalan sa Diyos dili angayng litokon. Kining maong pagtuo lagmit gipasukad sa sayop nga pagpadapat sa balaod sa Diyos nga nag-ingon: “Dili ka magagamit sa ngalan ni Jehova nga imong Diyos sa walay kapuslanan, kay dili pasagdan ni Jehova nga dili masilotan ang magagamit sa iyang ngalan sa walay kapuslanan.”—Exodo 20:7.

Kining balaora nagdili sa sayop nga paggamit sa ngalan sa Diyos. Apan nagdili ba kini sa matinahorong paggamit sa iyang ngalan? Wala gayod. Ang mga magsusulat sa Hebreohanong Bibliya (ang “Daang Testamento”) maoy matinumanong mga lalaki nga nagsunod sa Balaod nga gihatag sa Diyos ngadto sa karaang mga Israelinhon. Bisan pa niana, kanunay nilang gigamit ang ngalan sa Diyos. Pananglitan, ilang gilakip kini sa daghang salmo nga giawit ug kusog sa mga panon sa mga magsisimba. Gisugo pa gani ni Jehova nga Diyos ang iyang mga magsisimba sa pagtawag sa iyang ngalan, ug gituman kana sa mga matinumanon. (Joel 2:32; Buhat 2:21) Busa, ang mga Kristohanon karon dili mag-ukon-ukon sa paggamit sa ngalan sa Diyos sa matinahorong paagi, sama gayod sa gibuhat ni Jesus.—Juan 17:26.

Tungod kay ilang gipulihan ug mga titulo ang ngalan sa Diyos, ang mga maghuhubad sa Bibliya nakahimo ug seryosong sayop. Ilang gihimo ang Diyos nga daw layo ug walay pagbati, samtang ang Bibliya nag-awhag sa mga tawo nga ugmaron ang “pagkasuod kang Jehova.” (Salmo 25:14) Palandonga ang usa ka suod nimong higala. Unsa ba kamo kasuod kon wala ka gani makaila sa ngalan sa imong higala? Sa susamang paagi, sa dihang ang mga tawo magpadayong wala makaila sa ngalan sa Diyos, si Jehova, sa unsang paagi masuod gayod sila sa Diyos? Dugang pa, sa dihang ang mga tawo dili mogamit sa ngalan sa Diyos, sila dili usab mahibalo sa talagsaong kahulogan niini. Unsay kahulogan sa ngalan sa Diyos?

 Ang Diyos mismo nagpatin-aw sa kahulogan sa iyang ngalan ngadto sa iyang matinumanong alagad nga si Moises. Sa gipangutana ni Moises ang ngalan sa Diyos, si Jehova mitubag: “Ako mamao kon unsay mamao ako.” (Exodo 3:14) Ang hubad ni Rotherham naghubad nianang mga pulonga: “Ako Mahimong Mao bisan kon unsay akong kahimut-an.” Busa si Jehova mamao bisan kon unsay gikinahanglan aron tumanon ang iyang mga katuyoan.

Pananglitan, kon ikaw may katakos nga mamao ka bisan kon unsay buot nimo nga mamao ka. Unsay himoon nimo alang sa imong mga higala? Kon usa kanila may grabeng sakit, ikaw mahimong hanas nga doktor ug tambalan mo siya. Kon ang laing higala mahapay sa pinansiyal, ikaw mahimong adunahan nga magtatabang ug makasulbad ka sa iyang suliran. Apan ang kamatuoran mao nga limitado ang imong katakos nga ikaw mamao. Kitang tanan limitado gayod kaayo. Samtang ikaw magtuon sa Bibliya, mahingangha ka sa dihang imong masabtan kon sa unsang paagi si Jehova mamao bisag unsay gikinahanglan aron tumanon ang iyang mga saad. Ug mahimuot siya nga mogamit sa iyang gahom alang sa mga tawong nahigugma kaniya. (2 Cronicas 16:9) Kining nindot nga mga bahin sa personalidad ni Jehova dili maila sa mga tawo nga wala makaila sa iyang ngalan.

Tin-aw, ang ngalang Jehova angayng gamiton diha sa Bibliya. Ang pagkahibalo sa kahulogan niini ug paggamit kanunay niini diha sa atong pagsimba maoy dagkong mga tabang aron masuod ngadto sa atong langitnong Amahan, si Jehova. *