Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

TƆM KƖSƆZƖTƲ

Ɛsɔ hɩɖɛ yaʋ nɛ ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ

Ɛsɔ hɩɖɛ yaʋ nɛ ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ

ƐZƖMA ñe-Bibl lɩzɩ Egipiti Lɩʋ 6:3 taa? Bibl ŋgʋ payaɣ se New World Translation of the Holy Scriptures yɔ, kɩ-taa lɛ, palɩzɩ kalɩtʋ ndʋ tɩ-taa se: “Mawɩlaɣ man-tɩ Abraham, Izaakɩ nɛ Yakɔɔb ɛzɩ Ɛsɔ Ðoŋ Tɩŋa Tʋ, ɛlɛ mentiheyi-wɛ ma-hɩɖɛ Yehowa tɔbʋʋ.” Biblwaa nabɛyɛ taa mbʋ ɖɔɖɔ pamawa. Ɛlɛ, Biblwaa sakɩyɛ ñatɩɖʋ Ɛsɔ hɩɖɛ maɣmaɣ Yehowa peeɖe. Pɛlɛɣzɩ-ɖɩ nɛ hɩɖɛ kɩsɛsɛyɛ “Kɩbaɣlʋ.” Mbʋ ɖɔɖɔ Kabɩyɛ Bibl kʋnɛ yɔ, kɩlaba. Ɛlɛ, ɛbɛ pɩɩwɛɛ se pama kalɩtʋ ndʋ tɩ-taa? Yehowa yaa hɩɖɛ kɩsɛsɛyɛ naɖɩyɛ?

Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ Ebree masɩ taa

Ɛsɔ hɩɖɛ maɣmaɣ wɛnɩ kalɩtʋ ndʋ tɩ-taa. Pama Bibl hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ nɛ Ebree kʋnʋŋ taa na. Nɛ Ebree Bibl taa lɛ, Ɛsɔ hɩɖɛ maɣmaɣ kaawɛnɩ kalɩtʋ ndʋ tɩ-taa. Pamaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ Ebree taa se יהוה (YHWH). Kabɩyɛ taa lɛ, pɔtɔŋ se “Yehowa.” Ɛlɛ, Bibl kalɩtʋ kʋyʋmtʋ yeke taa hɩɖɛ nɖɩ ɖɩwɛɛ yaa we? Aayɩ. Ebree Bibl takayɩsɩ nzɩ paacalɩ maʋ yɔ, sɩ-taa pama Ɛsɔ hɩɖɛ pɩtalɩ ɛzɩ tam 7 000 mbʋ yɔ.

Ɛzɩ Ɛsɔ hɩɖɛ tɔm cɛyaa yaa we? Kalɩ kɩɖaʋ adɩma wena Yesu Krɩstʋ kaawɩlaa yɔ nɛ ŋna. Adɩma ana apaɣzɩɣ se: “Ða-Caa ña weyi ŋwɛ ɛsɔdaa yɔ, ña-hɩɖɛ ɛsɛɛ.” (Maatiyee 6:9) Yesu tɩmnɩ Ɛsɔ kɩyakʋ nakʋyʋ nɛ ɛtɔ se: “Caa, sa ña-hɩɖɛ.” Nɛ Ɛsɔ cosi-i nɛ ɛsɔdaa kiŋ nɛ ɛtɔ se: “Mansam-ɖɩ, nɛ mankaɣ-ɖɩ sam ɖɔɖɔ.” (Yohanɛɛsɩ 12:28) Pɩwɩlɩɣ kaɣlaa se Ɛsɔ hɩɖɛ tɔm cɛyɩ siŋŋ. Ye mbʋ, ɛbɛ yɔɔ mba pɛɖɛzɩɣ Bibl nɛ kʋnʋmɩŋ lɛɛŋ taa yɔ, pa-taa sakɩyɛ lɛɣzɩɣ-ɖɩ nɛ hɩla kɩsɛsɛyɛ yɔ?

Pɩwɛ ɛzɩ lɩmaɣza naalɛ yɔɔ palabɩ mbʋ. Kajalaɣ lɛ, sakɩyɛ tɔŋ se paapɩzɩɣ nɛ payaa Ɛsɔ nɛ ɛ-hɩɖɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ paasɩŋ ɛzɩma payaɣaɣ-ɖɩ kiɖe tɛɛ yɔ. Toovenim, nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ eheyi-ɖʋ ɛzɩma pakalaɣ YHWH caanaʋ taa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pataamaɣ Ebree tɔm nɛ halɩmasɩ caanaʋ taa. Ɛlɛ, pɩ-yɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩtaayaa Ɛsɔ nɛ ɛ-hɩɖɛ na? Caanaʋ taa lɛ, pɩtɩla payaɣaɣ Yesu se Yeshua yaa Yehoshua, nɔɔyʋ ɛɛsɩŋ ɛzɩma keekee payaɣaɣ-ɩ yɔ. Ɛlɛ kedeŋa kpeekpe yɔɔ Yesu wɛnɩ hɩɖɛ paa kʋnʋŋ ŋgʋ lɛ kɩ-taa. Paa ɛyaa ɩɩsɩŋ ɛzɩma payaɣaɣ Yesu hɩɖɛ ɖeyi ɖeyi kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa yɔ, paakiziɣ ɖɩ-yaʋ sɔnɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ, ye ŋɖɔm nʋmɔʋ nɛ ŋwolo ɛjaɖɛ naɖɩyɛ taa yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkaɣ naʋ se ɛzɩma payaɣ ña-hɩɖɛ peeɖe yɔ, pɩwɛ ndɩ nɛ ɛzɩma payaɣ-ɖɩ ñɛ-tɛ yɔ. Ye mbʋ, paa paasɩŋ ɛzɩma payaɣaɣ Ɛsɔ keekee caanaʋ taa yɔ, paapɩzɩɣ nɛ peyele ɛ-hɩɖɛ yaʋ.

Nabʋlɛ lɛ, caanaʋ taa Yuda mba sɔnzɩ nasɩyɩ yɔɔ nabɛyɛ tɩma Ɛsɔ hɩɖɛ Biblwaa nabɛyɛ taa. Yuda mba nabɛyɛ maɣzɩɣ se pɩtɩmʋna se payaa Ɛsɔ nɛ ɛ-hɩɖɛ. Bibl paɣtʋ ndʋ tɩ-taa patɩnɩɩ camɩyɛ nɛ pamaɣzɩɣ mbʋ yɔ, ndʋ yɔ: “Taaɖuuni ña-Kɩbaɣlʋ [Yehowa] Ɛsɔ hɩɖɛ yem falaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ [Yehowa] eeyeki weyi ɛyaɣ ɛ-hɩɖɛ cɛtɩm taa yɔ ɛ-nɩŋgbaaŋ hɔm.”—Egipiti Lɩʋ 20:7.

Paɣtʋ tʋnɛ tɩwɩlɩɣ se pɩtɩkɛ alɩwaatʋ tɩŋa pɩwɛɛ se payaa Ɛsɔ hɩɖɛ. Ɛlɛ tikiziɣ se pataayaa Ɛsɔ hɩɖɛ nɛ ñamtʋ na? Aayɩ. Bibl taa Ebree masɩ (“Ɛgbɛyɛ kɩbɩnɖɛ”) mayaa tɩŋa kaakɛ ɛyaa siɣsiɣ mba, pɔɖɔŋaɣ paɣtʋ ndʋ Ɛsɔ ha Izrayɛɛlɩ yɔ, tɩ-yɔɔ. Ɛlɛ payaɣaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ ɖoŋ ɖoŋ. Pama Ɛsɔ hɩɖɛ tam sakɩyɛ Keɣsi nzɩ Yehowa sɛyaa sakɩyɛ teɣaɣ yɔ, sɩ-taa. Yehowa maɣmaɣ kaapɔzɩ ɛ-sɛyaa se payaa-ɩ nɛ ɛ-hɩɖɛ nɛ ɛyaa siɣsiɣ mba lakaɣ mbʋ ɖɔɖɔ. (Yowɛɛlɩ 3:5; Tʋma Labʋ 2:21) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yesu yaɣaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ nɛ ñamtʋ. Mbʋ ɖɔɖɔ Krɩstʋ mba lakɩ sɔnɔ.—Yohanɛɛsɩ 17:26.

Bibl tɔm ɖɛzɩyaa kpaɣʋ hɩla kɩsɛsɛyɛ nɛ pɛlɛɣzɩ Ɛsɔ hɩɖɛ lone taa yɔ, patɩla ɖeu kpem. Mbʋ labɩna nɛ pɩlakɩ ɛyaa ɛzɩ Ɛsɔ posini-wɛ yɔ; nɛ pɩwɛɛ-wɛ ɛzɩ Ɛsɔ tɩkɛ ɛyʋ keekee yɔ. Ŋgʋ Bibl ñeseɣtiɣ ɛyaa se paɖʋ “taabalɩyɛ nɛ [Yehowa].” (Keɣa 24:14) Maɣzɩ ña-taabalʋ kɩbanʋ nɔɔyʋ yɔɔ nɛ ŋna. Ye ŋŋsɩŋ ña-taabalʋ ɛnʋ ɛ-hɩɖɛ yɔ, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩkɛ taabalaa kɩbama na? Mbʋ ɖɔɖɔ, ye pohuuzi Yehowa Ɛsɔ hɩɖɛ yɔɔ nɛ ɛyaa ɩɩsɩŋ-ɖɩ yɔ, ɛzɩma papɩzɩɣ nɛ pala nɛ pɛkɛ Ɛsɔ taabalaa kɩbama? Pɩtasɩ lɛ, ye ɛyaa ɩɩyaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ, paapɩzɩɣ nɛ patɩlɩ ɖɩ-tɔbʋʋ. Ɛsɔ hɩɖɛ tɔbʋʋ lɛ suwe?

Ɛsɔ maɣmaɣ kaalɩzɩnɩ ɛ-hɩɖɛ tɔbʋʋ ɛ-sɛyʋ kɩbanʋ Moyizi. Moyizi ñɩnaɣ se ɛtɩlɩ Ɛsɔ hɩɖɛ lɛ, Yehowa heyi-i se: “Ma lɛ ma.” (Egipiti Lɩʋ 3:14) Rotherham Bibl ñɔyɔɔdʋʋ se: “Mankaɣ pɩsʋʋ mbʋ mɔnsɔɔlaa se manpɩsɩ yɔ.” Ye mbʋ, Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛpɩsɩ mbʋ pʋpɔzaa se ɛpɩsɩ yɔ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ɛla ɛ-tamaɣ yɔɔ.

Ye ŋŋpɩzaɣ se ŋpɩsɩ mbʋ ŋsɔɔlaa yɔ, ɛbɛ ŋŋlabɩ ña-taabalaa? Ye pɩwɩɣ pa-taa nɔɔyʋ yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɩsɩ ɖɔkɔtɔ kɩbanʋ nɛ ŋwaa ɛ-kʋdɔŋ. Ye nɔɔyʋ elesi liidiye sɔsɔyɛ naɖɩyɛ ɖɔɖɔ yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋsɩnɩ-ɩ nɛ ɛlɩɩ ɛ-kʋñɔŋ taa. Ɛlɛ, toovenim lɛ ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɩsɩ mbʋ payɩ ŋsɔɔlaa yɔ. Pɩtɩkɛ ñe-yeke, ɖa-tɩŋa na. Ŋŋkpɛlɩkɩɣ Bibl nɛ ŋnaɣ ɛzɩma Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛpɩsɩ mbʋ payɩ pʋpɔzaa se ɛpɩsɩ nɛ ɛ-tamaɣ la lɛ, pɩkaɣ-ŋ labʋ piti. Pɩkɛdɩɣnɩ Yehowa se ɛlabɩnɩ e-ɖoŋ tʋmɩyɛ nɛ pɩwazɩ mba pɔsɔɔlɩ-ɩ yɔ. (4 Awiya 16:9) Ɛyaa mba paasɩŋ Yehowa hɩɖɛ yɔ, paapɩzɩɣ patɩlɩ ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ.

Pɩnaɣ kaɣlaa se pɩwɛɛ se Yehowa Ɛsɔ hɩɖɛ, ɛwɛɛ Bibl taa. Ðɩtɩlɩ ɖɩ-tɔbʋʋ nɛ ɖɩyaɣ-ɖɩ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ taa yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩñɔtɩnɩ ɖa-Caa Yehowa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ. *

^ tay. 3 Ye ŋsɔɔlaa se ŋtɩlɩ Ɛsɔ hɩɖɛ, ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ nɛ mbʋ pɩ-yɔɔ pɩpɔzaa se ɖɩyaa-ɖɩ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ taa yɔ, pɩ-tɔm nɛ pɩkɩlɩ yɔ, kalɩ takayaɣ ŋga Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa lɩzaa nɛ payaɣ-kɛ se Le nom divin qui demeure à jamais yɔ.