Ir al contenido

Ir al índice

NIKʼAJ CHIK ETAʼMANIK

Ri ubʼiʼ ri Dios: ri ukojik xuqujeʼ ri kraj kubʼij

Ri ubʼiʼ ri Dios: ri ukojik xuqujeʼ ri kraj kubʼij

CHABʼANAʼ toqʼobʼ chawilaʼ pa ri Biblia pa Salmo 83:18. ¿Jas kubʼij wajun versículo riʼ? Ri Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras kubʼij: «Rech ri winaq kketaʼmaj che at ri abʼiʼ are Jehová xiw at qas at nim puwiʼ ri uwach Ulew». Nikʼaj chik Biblia kkibʼij wariʼ rukʼ nikʼaj chik taq tzij. Tekʼuriʼ e kʼo nikʼaj chik che xa kkikoj ta ri bʼiʼaj Jehová. Junam rukʼ ri Biblia pa Quiché ukʼexom rukʼ ri tzij «Ajawaxel». ¿Jas rajawaxik kariq pa wajun texto riʼ? ¿Ajawaxel, o ri bʼiʼaj Jehová?

Jehová pa Hebreo

Chupam wariʼ kubʼij jun qastzij bʼiʼaj. Ri nabʼe texto, tzʼibʼam pa e tzij hebreo, junam rukʼ pa kʼi Biblia, chupam kʼo xaq xiw jun bʼiʼaj. Wajun bʼiʼaj riʼ (YHWH) ktzʼibʼax rukʼ e tzij hebreas יהוה (chawilaʼ pa uxaq ri Biblia pa 2123). Jun ubʼixik pa español are Jehová. ¿La xaq xiw pa jun versículo kriqtaj wi wajun bʼiʼaj riʼ? Xaq xiw taj, weneʼ kriqtaj 7.000 mul chupam ri nabʼe taq Wuj Hebreas.

¿La nim ubʼanik ri ubʼiʼ ri Dios? Chawilaʼ ri utzij ri Jesús che kriqtaj pa Mateo 6:9 xubʼij wariʼ chke ri rajtijoxelabʼ chiʼ kkibʼan kichʼawem. «Qatat che kʼo la pa ri kaj, chtastaj ri bʼiʼ la» chiʼ qʼaxinaq chi kebʼ oxibʼ qʼij, Jesús xutaʼ che ri Dios: «Tat chnimarisaj uqʼij ri bʼiʼ la». Tekʼuriʼ ri Dios xchʼaw lo pa ri kaj xubʼij: «Nunimarisam chik, kinnimarisaj chi kʼu na jumul» (Juan 12:28). Rumal wariʼ kqilo che ri ubʼiʼ ri Dios are nim ubʼantajik. Rumal waʼ, ¿jasche kesam ri ajqʼaxal taq tzij chupam nikʼaj chik Biblias xuqujeʼ kikojom Dios che o jun chik?

Kkibʼij che kʼo kebʼ rumal che kkoj ta ri ubʼiʼ ri Dios. Nabʼe, kʼi kkibʼij che kkoj ta ri ubʼiʼ ri Dios rumal che kchʼobʼ ta ri ubʼixik. Rumal che ojer pa ri tzij hebreo chiʼ ketzʼibʼan ri winaq kkikoj ta ri a, e, i, o, u, kimik nijun kkunik kubʼij jas qas ubʼixik wajun tzij riʼ ojer YHWH. ¿La rumal wariʼ kqakoj ta ri ubʼiʼ ri Dios? Ojer ri bʼiʼaj Jesús kachʼobʼtaj taj ri qas ubʼixik, weneʼ kbʼix Yeshúa che o Yehoshúa; kʼot nijun kuchʼobʼo ri qas ubʼixik. Tekʼuriʼ, pa ronojel uwach Ulew jalajoj kbʼix che ri bʼiʼaj Jesús, jalajoj kbʼix che rumal che kʼo kʼi taq chʼabʼal. Kʼi winaq kkichʼobʼ ta ri qas ubʼixik wajun bʼiʼaj riʼ ojer, tekʼuriʼ kʼot nijun kubʼij jun jastaq chrij wariʼ. Junam rukʼ wariʼ, wet katbʼe pa jun chik tinamit, kawilo che ri abʼiʼ junam ta ubʼixik pa jun chik chʼabʼal. Rumal laʼ, chiʼ kqachʼobʼ taj ri qas ubʼixik ri ubʼiʼ ri Dios ojer, are ta rumal waʼ che kqakoj ta ri ubʼiʼ ri Dios.

Ri ukabʼ rumal che kkikoj ta ri ubʼiʼ ri Dios pa ri Biblia are rumal jun kikʼutunem ri judíos. Kʼi chke kkibʼij che awas kbʼix ri ubʼiʼ ri Dios. Ronojel wariʼ kukʼutu che xa kekun ta che retaʼmaxik wajun taqonik riʼ: «Itzel ukojik ri ubʼiʼ ri Dios [...] mabʼano, ri are kʼut man kuya ta kʼu kan ri winaq chi xaq ta jeriʼ chi ma ta kukʼajisaj uwach ri itzel ukojik ri ubʼiʼ kubʼano» (Éxodo 20:7).

Qastzij wi, wajun taqonik riʼ kubʼij che utz taj che kkoj ri ubʼiʼ ri Dios rukʼ itzelal. Tekʼuriʼ ¿la kubʼij wariʼ che utz taj kakoj ri ubʼiʼ ri Dios rukʼ utzilal? Kubʼij taj. Konojel ri ajtzʼibʼanelabʼ che ri wuj rech ri Biblia pa hebrea (el “Antiguo Testamento”) ri achijabʼ riʼ e sukʼ che xkinimaj ri kubʼij ri taqonik xyaʼ chke ri israelitas. ¿Jas xkibʼan ri sukʼalaj taq achijabʼ riʼ rukʼ ri ubʼiʼ ri Dios? Xkikoj kʼi mul. Chqilampeʼ jun kʼutbʼal re, xkikoj pa kʼi taq salmos tekʼuriʼ xkibʼixoj rukʼ ko chʼabʼal chkiwach kʼi e ajpatanelabʼ rech ri Dios. Xuqujeʼ Jehová xeʼutaq ri rajpatanelabʼ che ubʼixik ri ubʼiʼ, ri e sukʼ xkibʼan wariʼ (Salmo 116:4; Hechos 2:21). Rumal waʼ, ri cristianos kimik kkikoj ri ubʼiʼ ri Dios rukʼ nimalaj utzil, junam rukʼ xubʼan ri Jesús (Juan 17:26).

Chiʼ ri ajqʼaxal taq tzij xkikoj Dios che ukʼexwach Jehová wariʼ xkibʼan jun nimalaj mak. Rumal wariʼ xkibʼano chkiwach ri winaq ri Dios kʼo naj xuqujeʼ che qastzij taj kʼolik. Ri Biblia, je ta kubʼij, xaneʼ kubʼij che «ri Dios ranimaʼ ribʼ kukʼ jachin taq ri nim kakil wi» (Salmo 25:14). Chachomaj chrij jun awachiʼl che qas kawaj. We kachʼobʼ taj jas ubʼiʼ, ¿la kanaʼo che sibʼalaj at kʼo che unaqaj? Xaq junam rukʼ wariʼ kkʼulmataj rukʼ ri Dios. ¿Jas kqabʼano chiʼ kojqebʼ rukʼ we kqachʼobʼ taj che Jehová ubʼiʼ? Xuqujeʼ ri winaq che kkikoj ta wajun bʼiʼaj riʼ xuqujeʼ kketaʼmaj ta ri kraj kubʼij wajun bʼiʼaj riʼ. ¿Jas qas kraj kubʼij ri ubʼiʼ ri Dios?

Ri Dios xubʼij che ri sukʼalaj rajpatanel ubʼiʼ Moisés ri kraj kubʼij wariʼ. Chiʼ Moisés xutaʼ che jas ubʼiʼ, Jehová xubʼij che: «In riʼ ri in» (Éxodo 3:14). Junam rukʼ ri kubʼij ri Biblia ubʼiʼ Rotherham: «In Kinbʼano ri kwaj Kinbʼano». Rumal waʼ Jehová kkunik kux ronojel xuqujeʼ kkunik kubʼan ronojel ri rajawaxik rukʼ ri e ubʼanom rech kbʼan ri urayibʼal.

Wet katkun che ubʼanik ronojel ri kawaj. ¿Jas toqʼobʼ kabʼan chke ri e awachiʼl? We kʼo jun kuriq jun nimalaj yabʼil, kabʼan jun ajkunanel che awibʼ rech kakunaj. We jun chik kutzaq upwaq, katkunik kariq kʼi apwaq tekʼuriʼ katoʼ. Tekʼuriʼ katkun taj kabʼan wariʼ, junam qukʼ oj, kojkun taj kqabʼan ronojel ri kqaj. Chiʼ kawetaʼmaj chrij ri Biblia, kawilo che Jehová kkun che ubʼanik ronojel ri kraj na kubʼano rech kbʼantaj ri kraj. Xuqujeʼ sibʼalaj kkikot che ukojik ri uchuqʼabʼ che kitoʼik ri winaq che keraj (2 Crónicas 16:9). Jachin taq kketaʼmaj ta ri ubʼiʼ ri Dios kketaʼmaj ta ri kraj kubʼij ri bʼiʼaj Jehová xuqujeʼ ri utzalaj taq ubʼantajik.

Qastzij wi kqilo che ri ubʼiʼ ri Dios rajawaxik kʼo pa ri Biblia. Chiʼ kqachʼobʼo ri kraj kubʼij ri bʼiʼaj Jehová xuqujeʼ kqakojo chiʼ kqaya uqʼij ri Qatat kʼo pa ri kaj, wariʼ kubʼan chqe che kʼax taj kqariqo chiʼ kojqebʼ rukʼ. *

^ párr. 2 We kawaj kawetaʼmaj nikʼaj chik chrij ri ubʼiʼ ri Dios, xuqujeʼ ri kraj kubʼij, xuqujeʼ jasche rajawaxik kkoj che uyaʼik uqʼij ri Dios, chawilaʼ pa ri wuj ubʼiʼ El nombre divino que durará para siempre, bʼanom kumal ri testigos rech Jehová.