APPENDICE
Mutindu Mbikudulu ya Daniele Kuzabisaka na Ntwala Kukwisa ya Mesia
PROFETE Daniele kuzingaka bamvula kuluta 500 na ntwala ya lubutuku ya Yezu. Ata mpidina, Yehowa kuzabisaka Daniele bansangu yina zolaka kusadisa bantu na kuzaba ntangu yina bo zolaka kupakula, to kupona Yezu bonso Mesia, to Kristu. Bo songaka Daniele nde: “Nge fwete zaba mpi kuvanda na luswasukusu nde yantika na kubasika ya ndinga ya kuyidika mpi kutunga dyaka Yeruzalemi tii na Mesia Ntwadisi, bamposo nsambwadi taluta, mpi dyaka bamposo makumi sambanu na zole.”—Daniele 9:25, NW.
Sambu na kuzaba ntangu yina Mesia zolaka kukwisa, beto fwete zaba ntete luyantiku ya nsungi yina tanata tii na Mesia. Na kutadila mbikudulu, yo kele “yantika na kubasika ya ndinga ya kuyidika mpi kutunga dyaka Yeruzalemi.” “Kubasika ya ndinga” kusalamaka nki ntangu? Na kutadila nsoniki ya Biblia, Nehemia, ndinga ya kutunga dyaka bibaka ya Yeruzalemi kubasikaka “[na mvula ya makumi zole ya, NW] ntotila Artazeresesi.” (Nehemia 2:1, 5-8) Bantu ya kelongukaka mambu ya melutaka kendimisa nde mvu 474 ya N.T.B. kuvandaka mvula ya ntete ya mvimba ya luyalu ya Artazeresesi. Yo yina, mvula ya 20 ya luyalu na yandi kuvandaka mvu 455 ya N.T.B. Ntangu yai beto mezaba luyantiku ya mbikudulu ya Daniele ya metala Mesia, disongidila, mvu 455 ya N.T.B.
Daniele kemonisa ntangu ikwa nsungi ya ntangu yina kenata na kukwisa ya “Mesia Ntwadisi” zolaka kuzinga. Mbikudulu ketubila “bamposo nsambwadi, mpi dyaka bamposo makumi sambanu na zole”—na kimvuka bamposo 69. Inki kele nda ya nsungi yai ya ntangu? Bambalula mingi ya Biblia kemonisaka nde yo kele ve bamposo ya bilumbu nsambwadi, kansi bamposo ya bamvula. Disongidila, konso mposo kemonisa bamvula nsambwadi. Bayuda ya ntangu ya ntama kuyikanaka ti dibanza yai ya bamposo ya bamvula, to bitini ya bamvula nsambwadi. Mu mbandu, bo vandaka kusala Kisabatu ya mvula na konso mvula ya nsambwadi. (Kubasika 23:10, 11) Yo yina, bamposo 69 ya mbikudulu kele kimvuka ya bitini 69 yina konso kitini kele ti bamvula 7, to kimvuka ya bamvula 483.
Beto lenda tanga ntangu yai. Kana beto tanga bamvula 483 banda na mvu 455 ya N.T.B., yo kenata beto na mvu 29 ya T.B. Yai kele kibeni mvula yina Yezu kubakaka mbotika mpi kukumaka Mesia! * (Luka 3:1, 2, 21, 22) Keti yai kele ve mutindu mosi ya kuyituka ya kulungana ya mbikudulu ya Biblia?
^ par. 2 Banda na mvu 455 ya N.T.B. tii na mvu 1 ya N.T.B. bamvula 454 kulutaka. Banda na mvu 1 ya N.T.B. tii na mvu 1 ya T.B. mvula mosi kulutaka (mvula nkatu kuvandaka ve). Mpi banda na mvu 1 ya T.B. tii na mvu 29 ya T.B. bamvula 28 kulutaka. Kana beto vukisa bantalu tatu yai yo kepesa beto kimvuka ya bamvula 483. Bo ‘fwaka’ Yezu na mvu 33 ya T.B., na mposo ya 70 ya bamvula. (Daniele 9:24, 26) Tala mukanda Baka Mambote na Mbikudulu ya Daniele! kapu ya 11, mpi Étude perspicace des Écritures, Volime 2, balutiti 995-7. Bambangi ya Yehowa bantu mebasisaka mikanda yai.
