BYA KULUMBULULA
Bungauzhi bwa kwa Danyela byo Bwaambijile Jimo Kwiya kwa Mesiasa
NGAUZHI Danyela waikeleko pa myaka kukila pa 500 Yesu saka akyangye kusemwa. Nangwa byonkabyo, Yehoba wamubujile Danyela mabulañano a kuyukilako kine kimye Yesu kyo ashingilwe na mupashi wazhila, nangwa kutongolwa kwikala Mesiasa, nangwa’mba Kilishitu. Danyela bamubujile’mba: “Uyuke ne kumvwisha’mba: Kufuma ku kyokya kimye kyo bakapainamo mukambizho wa kunengezha ne kushimukulula Yelusalema kufika ne ku kimye kyo akeshilamo awa mushingwa, mfumu, kukekala milungu ya myaka itanu na ibiji, ne milungu ya myaka makumi atanu na jimo ne milungu ibiji.”—Danyela 9:25.
Pa kuba’mba tuyuke kimye kyaishijilemo Mesiasa, patanshi twafwainwa kuyuka patendekejile kine kimye kyamwesheshenga kwiya kwanji. Kwesakana na bungauzhi, kino kimye kyatendekejile ‘kufuma pa kyokya kimye kyo bapainjilemo mukambizho wa kunengezha ne kushimukulula Yelusalema.’ ‘Uno mukambizho wapainwe’ kimye ka? Kwesakana na nembi wa Baibolo aye Nehemiya, uno mukambizho wa kushimukulula Yelusalema wapainwe “mu mwaka wa bumakumi abiji wa bufumu bwa Atazakeshi.” (Nehemiya 2:1, 5-8) Bashayuka ba mpito betabizha kuba’mba mwaka wa 474 B.C.E. ye wajinga mwaka mutanshi mutuntulu wa kwikalapo kwa Atazakeshi pa bukalama. Onkao mambo, mwaka wa bumakumi abiji wa bukalama bwanji wajinga 455 B.C.E. Pano tuji na pa kutendekela bungauzhi bwa kwa Danyela bwaamba pe Mesiasa, ko kuba’mba mu 455 B.C.E.
Danyela waambile byajinga bula bwa kimye kyapichilepo pa kuba’mba ‘Mushingwa, Mfumu’ eye. Bungauzhi bwatongola “milungu ya myaka itanu na ibiji, ne milungu ya myaka makumi atanu na jimo ne milungu ibiji”—Yonse pamo ke milungu 69. Kino kimye kyalepa byepi? Ma Baibolo avula aamba’mba, ino kechi milungu ya moba atanu na abiji ne, ke milungu ya myaka. Ko kuba’mba, mulungu umo wimenako myaka itanu na ibiji. Uno mulanguluko wa milungu ya myaka, nangwa’mba bipungu bya myaka itanu na ibiji, wayukanyikilwe bingi ku Bayudea ba kala. Kya kumwenako, bavulukanga mwaka wa Sabado mu mwaka yense wa butanu na bubiji. (Kulupuka 23:10, 11) Onkao mambo, milungu 69 ya mu bungauzhi ke bipungu 69 bya myaka 7 mulungu umo umo, ko kuba’mba yonse pamo ke myaka 483.
Pano kyo twafwainwa kuba ke kubala. Umvwe twabala kufuma mu 455 B.C.E., ko kuba’mba myaka 483 ituleta mu mwaka wa 29 C.E. Uno ye wajinga mwaka mwine mo abatizwe Yesu ne kwikala Mesiasa! * (Luka 3:1, 2, 21, 22) Nanchi kuno kechi kufikizhiwa kwa kukumya kwa bungauzhi bwa mu Baibolo ne nyi?
^ jifu. 2 Kufuma mu 455 B.C.E. kufika mu 1 B.C.E. papichile myaka 454. Kufuma mu 1 B.C.E. kufika mu 1 C.E. papichile mwaka umo (kechi kwajingako mwaka watelwanga’mba zilo ne). Kabiji kufuma mu 1 C.E. kufika mu 29 C.E. paji myaka 28. Umvwe twavwanga pamo bino bibelengelo bisatu bitupa kibelengelo kyonse pamo kya myaka 483. Yesu ‘waipaiwe’ mu 33 C.E., mu kimye kya milungu makumi atanu na ibiji ya myaka. (Danyela 9:24, 26) Monai buku wa Angweniko ku Kusesema kwa kwa Daniele! kitango 11, ne Insight on the Scriptures, Volyumu 2, mapeja 899-901. Ano onse mabuku abiji anembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
