Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

CHʼINTL XNAQʼTZBʼIL

Aju axix tok tiʼj Manbʼaj, tiʼj Kʼwalbʼaj ex tiʼj xewbʼaj xjan

Aju axix tok tiʼj Manbʼaj, tiʼj Kʼwalbʼaj ex tiʼj xewbʼaj xjan

NIM xjal in kyqʼamaʼn qa at Oxe Kybʼet Dios: aju Manbʼaj aju kʼwalbʼaj ex aju Xewbʼaj Xjan. Ax ikx in kyqʼamaʼn qa junx kyoklen, qa tkyaqil jaku bʼant kyuʼn, ex qa mitiʼ (tiloʼ) tzaj tzyet kyanqʼibʼil. Tuʼntzun jlu, aʼyeju xjal in kubʼ kyxnaqʼtzaʼn qa at oxe kybʼet Dios, in kyqʼamaʼn qa aju Manbʼaj jun Dios, qa aju Kʼwalbʼaj jun Dios, ex qa ax ikx Xewbʼaj Xjan jun Dios, pero qa junx Dios at tuʼn kyoxil.

At nim (bʼampo) xjal kyxol qeju in kubʼ kyximan qa at oxe kybʼet Dios, in kyqʼamaʼn qa mlay bʼent tchikʼbʼet kyuʼn alkyexix tten jlu. Atlo maj in kubʼ kyximan qa aju xnaqʼtzbʼil lu tkuʼx toj Tyol Dios. Aju yol Oxe Kybʼet Dios mitiʼ in jatz kanet toj Tyol Dios. Pero ¿atpetzele jun texto in tzaj tqʼoʼn chʼixmi a ximbʼetz jlu? Tuʼn t-xi tzaqʼwet jlu, qo xnaqʼtzan tiʼj jun texto aju in najbʼen kyuʼn xjal tuʼn tkubʼ kyxnaqʼtzaʼn qa at oxe kybʼet Dios.

«AJU YOL AX DIOS TE»

Chi Juan 1:1 kyjalu: «T-xe tnejel, tej naʼnxtoq tbʼant tkyaqil, attoq te Tkʼwaʼl Dios ex Yol tbʼi. Ex aju Yol attoq tukʼil Dios, ex aju Yol ax Dios te». Toj juntl versículo tkuʼtz kubʼni, tqʼama apóstol Juan qa aju «Yol», a Jesús jlu (Juan 1:14). Tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn texto lu qa aju Yol ax Dios te, at junjun xjal in kubʼ kyximan qa aju Kʼwalbʼaj ax ikx Manbʼaj junx Diosqe.

Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa aju texto lu kubʼ tzʼibʼin toj yol griego, yajxitl kubʼ kyqʼoʼn xjal toj txqantl yol. Tej tkubʼ kyqʼoʼn junjun xjal Tyol Dios toj txqantl yol, at junjun kubʼ kytzʼibʼen jlu: «Aju Yol ax Dios te», pero at junjuntl xjal junxitl kubʼ kytzʼibʼin. ¿Tiquʼn? Tuʼnju e okxix ten xnaqʼtzal tiʼj texto lu toj yol griego, ex el kynikʼ tiʼj qa iltaq tiʼj tuʼn kyajbʼen junjuntl yol kyuʼn, tuʼntzun tkyaj ikxix tzeʼnj kyaj tzʼibʼen toj yol griego. Qo xnaqʼtzan kyiʼj techel lu: «Aju Yol jun diostaq» (The New Testament in an Improved Version), «jun diostaq te Yol» (The Emphatic Diaglott), «aju Yol attaq tukʼe Dios ex iktaq ik tzeʼn Dios» (The Translatorʼs New Testament). Ik tzeʼnj in tzaj kyyekʼun junjuntl Tuʼjil Tyol Dios lu, aju kubʼ kytzʼibʼin junjuntl xjal, aju Yol nya ax Diosju. * Aju texto lu in tzaj tyekʼun qa nim toklen Yol kyxol qeju txqantl tbʼinchbʼen Jehová, tuʼntzen jlu in tzaj tqʼamaʼn texto qa jun «dios» te. Toj texto lu aju yol «dios» tukʼe minúscula in tzaj tyekʼun qa «at tipumal» (tbʼalor). Jun techel tiʼj jlu, in nok tqʼoʼn Tyol Dios kybʼi qe jwes te «dios» (Salmo 82:1-6; Juan 10:34, 35). Axpe ikx toj 2 Corintios 4:4 in nok qʼoʼn tbʼi Satanás te «kydios xjal». Mas nim te Jesús toklen kywitz xjal ex twitz Satanás. Qa in nok qʼoʼn kybʼi xjal ex tbʼi Satanás te «dios», aʼyeju at kyipumal, mas jaku tzʼoktl te Jesús tbʼi te «jun dios». Naqtzen tuʼnj nya ax Jesús aju Dios Nimxix Tipumal.

QO XNAQʼTZAN TIʼJ MASTL TQANIL

Chʼixmi kykyaqil xjal mitiʼ ojtzqiʼn yol griego kyuʼn, aju ajbʼen tuʼn tkubʼ tzʼibʼit Tyol Dios. ¿Alkye tten jaku tzʼok qojtzqiʼn tiʼ tajtaq (tgantoq) apóstol Juan tuʼn ttzaj tqʼamaʼn tukʼe jlu? Qqʼonku jun techel tiʼj jun xnaqʼtzal aju in xi tchikʼbʼaʼn jun xnaqʼtzbʼil kye qeju in che kʼamon xnaqʼtzbʼil tukʼil. Yajxitl, teyelex te junjun jaku ten junxitl t-xim tibʼaj xnaqʼtzbʼil lu. ¿Alkye tten jaku tzʼel kynikʼ tiʼj jlu? Qa ma txi kyqanin mastl tqanil texju xnaqʼtzal. Iktzen tten kʼokelxix toj kywiʼ tiʼ tajtaq xnaqʼtzal tuʼn ttzaj tqʼamaʼn toj t-xnaqʼtzbʼil lu. Axju kbʼantel quʼn qa qaj tuʼn tel qnikʼ tiʼj Juan 1:1, bʼaʼn tuʼn qxiʼ jyol mastl tqanil tojx uʼj kubʼ ttzʼibʼen Juan. Atz kkanetel mastl tqanil quʼn, alkye toklen Jesús. Aj kykanet quʼn, ok kʼelel qnikʼ alkyexix tten jlu.

Jun techel tiʼj jlu, qjyonkux aju kubʼ ttzʼibʼen Juan toj Juan 1:18, aju in tqʼamaʼn kyjalu: «Mi aʼl jun xjal o til [moqa o tlom] jun maj twitz Dios» aju Nimxix Tipumal. Atzunte Jesús aju tKʼwaʼl Dios ok ojtzqiʼn twitz kyuʼn junjun xjal, quʼn in tzaj tqʼamaʼn Juan kyjalu: «Aju Yol [mo Jesús] ok te xjal ex o najan qxol, [...] ex o qil tajwalil maʼxix» (Juan 1:14). ¿Tzeʼn tten jaku txi qqʼamaʼn qa aju tKʼwaʼl Dios ax Diosju aju at nimxix tipumal? Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn apóstol Juan qa «aju Yol attoq tukʼil Dios». ¿Alkye tten jaku ten jun xjal tukʼil juntl xjal, qa ax xjal jlu? Nya oʼkx jlu, ax ikx toj Juan 17:3 tqʼama Jesús qa junxitl te tTat twitztl te, quʼn tqʼama qa oʼkxku tTat «jun Dios axix tok» (bʼanax). Ex tej chʼixtaq tbʼaj ttzʼibʼin Juan tuʼj, tqʼama jlu: «Pero aqeju [...] lu ma che tzʼibʼanjtz tuʼntzun t-xi kyokslaʼne qa ate Jesús ju Crist aju at toklen tuʼn Dios, ex ax Tkʼwaʼl Dioste» (Juan 20:31). Toj texto lu mitiʼ in tzaj qʼamaʼn qa a Jesús Dios, quʼn in tzaj qʼamaʼn qa tKʼwaʼl Dios te Jesús. Tkyaqil aju in tzaj qʼamaʼn toj uʼj te Juan, in tzaj tyekʼun alkye t-xilen Juan 1:1. Aju Yol, moqa Jesús, jun dios te, toj juntl yol, at nim toklen, pero nya junx toklen tukʼe Dios aju nimxix tipumal.

QO XNAQʼTZAN TIʼJ CHʼINTL TQANIL QA IKJU

Qo ximan juntl maj tiʼj xnaqʼtzal. ¿Yejtzun qa atx chʼintl tuʼn tok toj kywiʼ qeju in che kʼamon xnaqʼtzbʼil ex otaq txi tchikʼbʼaʼn juntl maj ajxnaqʼtzal kye? ¿Tiʼ mastl kbʼantel kyuʼn? Jaku txi kyqanin mastl tqanil te juntl xnaqʼtzal. Qa axju saj tqʼamaʼn tkabʼ xnaqʼtzal, chʼixmi kykyaqil qeju in che kʼamon xnaqʼtzbʼil ok kʼokel qʼuqeʼ kykʼuʼj qa ik ttenju. Axju kbʼantel quʼn qa mitiʼxix in nok toj qwiʼ tiʼ tajtaq apóstol Juan tuʼn ttzaj tqʼamaʼn tej tyolin tiʼj toklen Jesús tukʼe Dios aju nimxix tipumal. Qa ikju, jaku qoʼx jyol mastl tqanil tukʼe juntl ajtzʼibʼil tiʼj Tyol Dios. Qo ximan tiʼj Mateo, aju kubʼ ttzʼibʼin qeju tyol Jesús lu: «Pero alkye qʼij ex alkye or tuʼn wule, mi aʼl jun xjal bʼilte, mi qe anjel tuj kyaʼj mintiʼ bʼiʼn kyuʼn, ax ikx weye mintiʼ bʼiʼn wuʼne, aqine Tkʼwaʼl Dios. Oʼkx Nmane bʼaʼn tuʼn» (Mateo 24:36). ¿Tzeʼn in tzaj tyekʼun texto lu qa nya a Jesús Dios aju nimxix tipumal?

Tqʼama Jesús qa ojtzqiʼn mas tiʼchaq tuʼn Manbʼaj twitz Kʼwalbʼaj. Naqwit ax Jesús in nok te Dios aju nimxix tipumal, junxwitle tojtzqibʼil at tukʼe tTat. A jlu in tzaj tyekʼun qa nya junx Jesús tukʼe tTat. Nixpe tuʼn jlu, atlo junjun jaku qʼamante qa «kabʼetaq te Jesús tten: aju tej attaq toj kyaʼj ex aju tej attaq twitz txʼotxʼ, a jlu tqʼama tej attaq twitz txʼotxʼ», che chile. Naqwit ik ttenju. ¿Yejtzuntl te xewbʼaj xjan? Naqwit ax tok aju xnaqʼtzbʼil qa ax ikx xewbʼaj xjan ax Diosju aju Manbʼaj, ¿tiquʼntzun mitiʼ tqʼama Jesús qa ax ikx tojtzqiʼntaq xewbʼaj xjan aju tqanil lu? tqʼama Jesús qa oʼkxku Manbʼaj ojtzqil te jlu.

Qa kukx xnaqʼtzana tiʼj Tyol Dios, ok che kanetel mas texto tuʼna aʼyeju at kyoklen tukʼe xnaqʼtzbʼil lu. Kykyaqil in tzaj kyyekʼun alkye axix tok xnaqʼtzbʼil tiʼj Manbʼaj, tiʼj Kʼwalbʼaj ex tiʼj xewbʼaj xjan (Salmo 90:2; Hechos 7:55; Colosenses 1:15).

^ taqik' 2 Qa taja mas tqanil tiʼj Juan 1:1, bʼaʼn tuʼn tkux tjyoʼna xnaqʼtzbʼil tok tbʼi: «¿La Palabra era “Dios”, o “un dios”?» toj uʼj La Atalaya te 1 te noviembre te 2008 kyoj t-xaq 24 ex 25, aju bʼinchaʼn kyuʼn testigos de Jehová.