Habu̱ ma gi tini te hutsʼi

Habu̱ ma dä xiʼi te hutsʼi

APENDISE

Näꞌä mäjuäni de rä Dada, rä Tꞌu̱ ꞌne rä espiritu santo

Näꞌä mäjuäni de rä Dada, rä Tꞌu̱ ꞌne rä espiritu santo

NUꞌU̱ toꞌo kamfri rä Trinida, mäske kamfri ge ꞌmu̱i ho̱nse̱ nꞌadä Äjuä, ꞌnehe mää ge rä Dada, mähye̱gi ko rä Tꞌu̱ ꞌne rä Espiritu Santo. Kamfri ge nuyu̱ hñuu geꞌä Äjuä, ge mähye̱gi pe̱ꞌtsi gatꞌho rä tsꞌe̱di ꞌne ge nzäntho xä mꞌu̱i. Nunä ntꞌudi de rä Trinida mää ge rä Dada geꞌä Äjuä, ge rä Tꞌu̱ geꞌä Äjuä ꞌne rä Espiritu Santo geꞌä Äjuä ꞌnehe.

Ndunthi de nuꞌu̱ yä jäꞌi kamfri rä Trinida, di rekonose ge hingi tsa dä ꞌñudi ge o rä ꞌñuu näꞌä kamfri. Mäske njabu̱, tobe kamfri ge nunä ntꞌudi bi ehe de rä Mäkä Tꞌofo. Hänge xä ñho gä pädihu̱ ge rä noya Trinida hingi hutsꞌi ha rä Mäkä Tꞌofo. Pe, ¿dä za gä tinihu̱ ha rä Mäkä Tꞌofo nꞌa rä testo habu̱ ne dä xikägihu̱ ge ja nꞌa rä Trinida? Pa gä thädihu̱ nunä ntꞌani, ma gä handihu̱ nꞌa testo näꞌä ju̱ki yä jäꞌi pa ne dä ꞌñudi näꞌä ntꞌudi de rä Trinida.

«RÄ NOYA», ¿GO GEꞌÄ ÄJUÄ?

Ha rꞌa yä Mäkä Tꞌofo, rä testo de Juan 1:1 enä: «Änte dä nja mähetsꞌi ꞌne rä xiꞌmhai, näꞌä toꞌo go rä Noya yä mi ꞌmu̱i, ꞌne näꞌä mi ꞌmu̱hui Äjuä, ꞌne näꞌä go gese̱ꞌä Äjuä». Nuꞌu̱ märꞌa yä testo di sigi de Juan 1:1, rä apostol Juan bi ꞌñudi xä ñho ge «rä Noya» go geꞌä rä Hesu (Juan 1:14). Pe koꞌmu̱ ha nunä testo enä: «Rä Noya [...] näꞌä go gese̱ꞌä Äjuä», ndunthi yä jäꞌi enä ge tanto rä Tꞌu̱ ꞌne rä Dada nꞌadä Äjuä.

Mähyoni gä benihu̱ ge dende xa ri mu̱di, rä testo de Juan 1:1 bi tꞌofo de gä griego. Mꞌe̱fa, rꞌa yä traduktor bi tradusi ha märꞌa yä idioma. Mäske rꞌa yä bämhñä xä yꞌofo «rä Noya [...] näꞌä go gese̱ꞌä Äjuä» ha nuꞌu̱ yä Mäkä Tꞌofo xä tradusi, märꞌa yä traduktor hinxä yꞌofo njabu̱. ¿Por hanja hinä? Ngeꞌä nuꞌu̱ yä jäꞌi xä nxadi ndunthi rä idioma griego, ꞌne xä da ngue̱nda ge ha Juan 1:1 hingä ri ꞌñepi dä ntradusi ngu: «Rä Noya [...] näꞌä go gese̱ꞌä Äjuä». Hänge ha märꞌa yä Mäkä Tꞌofo enä: «ꞌNe rä Noya mi nꞌa zidada» (The Emphatic Diaglott, lectura interlineal, por Benjamin Wilson), «rä Noya mi nꞌa zidada» (Los escritos originales de la comunidad del discípulo “amigo” de Jesús, de Senén Vidal), ꞌne «zidada mi geꞌä rä Noya» (Cuarto Evangelio. Cartas de Juan, de J. J. Bartolomé). Ja ngu di handihu̱, ha nuya yä Mäkä Tꞌofo, «rä Noya» hingä geꞌä Äjuä. * Nuꞌmu̱, ¿te udi Juan 1:1? Udi ge de gatꞌho nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ ꞌne yä jäꞌi xä hyoki Jeoba, «rä Noya» go geꞌä xä tꞌumbäbi nꞌa rä däta nsu, hänge po rängeꞌä tꞌembäbi «zidada». Ha nunä testo rä noya «zidada» di ntꞌofo de gä minúscula, ꞌne di signifika «pe̱ꞌtsi ndunthi rä tsꞌe̱di».

MA GÄ HANDIHU̱ MÄRꞌA YÄ TESTO

Hingä gatꞌho yä jäꞌi ñä rä idioma griego, näꞌä idioma bi tꞌofo rꞌa yä mfistꞌofo de rä Mäkä Tꞌofo. Nuꞌmu̱, ¿hanja dä za gä pädihu̱ te mi ne dä mää rä apostol Juan nuꞌmu̱ bi yꞌofo Juan 1:1? Pa gä ntiendehu̱, ma gä huxu̱ nꞌa rä ejemplo: nꞌa rä xahnäte xipäbi nꞌa ntꞌudi nuꞌu̱ yä yꞌoskuela, mꞌe̱fa gatꞌho nuꞌu̱ yä yꞌoskuela rꞌa nꞌañꞌo bi ntiende ꞌne pe̱ꞌtsi yä duda. ¿Hanja dä za dä bädi nuꞌu̱ yä yꞌoskuela te mi ne dä ꞌñudi näꞌä xahnäte? ¿Hänge di ja mꞌe̱di dä yꞌambäbi mänꞌaki näꞌä xahnäte, pa njabu̱ dä ntiende xä ñho? Njabu̱ ꞌnehe, pa gä ntiendehu̱ xä ñho näꞌä testo de Juan 1:1, di ja mꞌe̱di gä handihu̱ näꞌä Evangelio de Juan. Ja gehni ma gä tinihu̱ märꞌa yä testo nuꞌu̱ ma dä xikägihu̱ toꞌo ꞌne te mä nsu pe̱ꞌtsi rä Hesu.

Rä apostol Juan bi yꞌofo nuꞌu̱ yä noya di tinihu̱ ha Juan 1:18 habu̱ enä: «Hiñhaꞌmu̱ to xä hyandi Äjuä rä Dada [Näꞌä pe̱ꞌtsi Gatꞌho rä tsꞌe̱di]». Pe ha Juan 1:14 bi ꞌñenä de rä Hesu: «Näꞌä toꞌo rä Noya [rä Hesu] bä ehe bi njäꞌi, ꞌne bi mꞌu̱i kongekhu̱». Ja ngu di handihu̱, Juan bi mää ge bi mꞌu̱i rꞌa yä jäꞌi nuꞌu̱ hää bi hyandi rä Hesu, näꞌä rä Tꞌu̱ Äjuä. Mientra Äjuä nunka toꞌo xä hyandi. Nuꞌmu̱, ¿por hanja rꞌa yä jäꞌi enä ge rä Hesu mähye̱gi ko Äjuä näꞌä pe̱ꞌtsi gatꞌho rä tsꞌe̱di? Rä Apostol Juan, ꞌnehe bi yꞌofo ge rä Noya o rä Hesu, «mi ꞌmu̱hui Äjuä». ¿Dä za gi ꞌñenä ge rä Hesu ꞌmu̱hui Äjuä, ꞌnepu̱ gi ꞌñenä ge rä Hesu geꞌä Äjuä? ꞌNehe ha Juan 17:3, rä Hesu bi mää ge rä Dada ho̱nse̱ꞌä «Äjuä mäjuäni». Njabu̱, bi ꞌñudi ge rä Hesu hingä mähye̱gi ko rä Dada. ꞌNe kasi ya pa dä uadi rä Evangelio, rä apostol Juan bi ꞌñenä: «Pe nuya bi tꞌofo pa dä za gi kamfrihu̱ ge mä zi Hmuuhu̱ rä Hesu go geꞌä rä Kristo rä Tꞌu̱ Äjuä» (Juan 20:31). Nunä testo udi xä ñho ge rä Hesu geꞌä «rä Tꞌu̱ Äjuä», hingi enä ge go geꞌä Äjuä. Gatꞌho nuya yä testo udi hanja ri ꞌñehe gä ntiendehu̱ Juan 1:1. Rä Hesu o «rä Noya», tꞌembi nꞌa «zidada» ngeꞌä pe̱ꞌtsi nꞌa däta nsu, pe hingä mähye̱gi ko Äjuä näꞌä pe̱ꞌtsi gatꞌho rä tsꞌe̱di.

NÄꞌÄ BI MÄÄ MÄ NꞌA RÄ YꞌOFO DE RÄ MÄKÄ TꞌOFO

Ma gä benihu̱ mänꞌaki näꞌä ejemplo dä handihu̱ de näꞌä xahnäte ko yä yꞌoskuela. Ma gä jahu̱ ngue̱nda ge rꞌa de nuꞌu̱ yä yꞌoskuela tobe pe̱ꞌtsi yä duda mäske näꞌä xahnäte bi ꞌñuti mänꞌaki. ¿Te dä za dä me̱fi nuꞌu̱ yä yꞌoskuela? Nuꞌu̱ dä za dä yꞌambäbi mä nꞌa rä xahnäte de näꞌä ntꞌudiꞌä. Pe xibye̱, ¿te ma dä mbeni nuꞌu̱ yä yꞌoskuela mu̱ näꞌä rä yoho rä xahnäte geꞌätho dä mää ngu näꞌä rä mu̱di xahnäte? ¿Hänge nuꞌu̱ yä yꞌoskuela ya hingä ma dä gohi ko yä duda? Njabu̱tho ꞌnehe, mu̱ nuju̱ di pe̱ꞌtsihu̱ yä duda de näꞌä bi yꞌofo rä apostol Juan de toꞌo rä Hesu ꞌne toꞌo Äjuä, nuju̱ dä za gä honihu̱ te bi mää märꞌa yä yꞌofo de rä Mäkä Tꞌofo. Ja ngu Marcos, näꞌä bi yꞌofo nuya yä noya bi mää rä Hesu: «Hinto pädi rä pa nixi rä ora [...], nixi yä e̱nxe̱ de mähetsꞌi hingi pädi, nixi rä Tꞌu̱ Äjuä, ho̱nse̱ Äjuä rä Dada go geꞌä päse̱» (Marcos 13:32). ¿Hanja udi nunä testo ge rä Hesu hingä mähye̱gi ko Äjuä?

Mu̱ rä Hesu go di geꞌä Äjuä, nuꞌmu̱ di pädi ꞌnehe gatꞌho näꞌä pädi rä Dada. Pe rä Hesu bi mää ge rä Dada mänꞌa pädi ndunthi yä tꞌo̱tꞌe ke geꞌä. Kongehnä di handihu̱ ge rä Tꞌu̱ hingä mähye̱gi ko rä Dada. Pe rꞌa yä jäꞌi mää ge rä Hesu bi mää nuꞌu̱ yä noya hutsꞌi ha Marcos 13:32 mientra bi mꞌu̱kua ha rä xiꞌmhai ngu nꞌa rä jäꞌi. Mu̱ di njabu̱, ¿xibye̱ rä espiritu santo? Mu̱ di mäjuäni ge rä espiritu santo mähye̱gi ko rä Dada, ¿por hanja rä Hesu himbi mää ge rä espiritu santo pädi gatꞌho näꞌä pädi rä Dada? En lugar de geꞌä, rä Hesu bi mää ge ho̱nse̱ rä Dada mi pädi näꞌä imformasioꞌä. Njabu̱ di handihu̱ ge nixi rä espiritu santo, hingä mähye̱gi ko rä Dada.

Ngu gi sigi gi nxadi rä Mäkä Tꞌofo, nuꞌi ma gi pädi mä ndunthi yä testo nuꞌu̱ ma dä maxꞌäꞌi gi pädi näꞌä mäjuäni de rä Dada, rä Tꞌu̱ ꞌne de rä espiritu santo (Salmo 90:2; Hechos 7:55; Colosenses 1:15).

^ parr. 4 Pa gi pädi mä nꞌa tu̱i de Juan 1:1, hyandi näꞌä rebista La Atalaya de rä 1 nobiembre de rä je̱ya 2008, ha rä nxii 24 ꞌne 25. Nunä he̱ꞌmi go xä hyoki yä testigo rä Jeoba.