E FAI mai a tino kolā e tali‵tonu ki te Tolutasi me e aofia a pelesona e tokotolu i te Atua—te Tamana, te Tama, mo te Agaga Tapu. E fai mai latou me i pelesona katoa konei e tokotolu e ‵pau olotou tulaga, olotou malosi, kae e seai foki ne olotou kamataga. Tela la, e ‵tusa mo te akoakoga o te Tolutasi, a te Tamana ko te Atua, te Tama ko te Atua, mo te Agaga Tapu foki ko te Atua, kae e tokotasi eiloa te Atua.

 E taku ‵tonu mai ne tino e tokouke kolā e tali‵tonu ki te Tolutasi me e se mafai ne latou o fakamatala faka‵lei mai te akoakoga tenei. Kae kāti koi ma‵natu aka eiloa latou me e akoako mai te mea tenei i te Tusi Tapu. E ‵tau o masaua me e se sae mai te pati ko te “Tolutasi” i te Tusi Tapu. Kae e mata, e maua te manatu tenā i te Tusi Tapu? Ke maua te tali ki te fesili tenei, ke na onoono aka tatou ki se tusi siki telā e masani o siki mai ne tino kolā e ‵lago atu ki te Tolutasi.

E fai mai te Ioane 1:1, penei: “Ka koi tuai o faite a te lalolagi ko leva ne iai te Muna; ne ‵nofo fakatasi te Muna mo te Atua, ka ko te Atua foki te Muna.” (Tusi Tapu, Tuvalu) I fuaiupu fakamuli o te mataupu foki eiloa tenā, ne fakaasi faka‵lei mai ei ne te apositolo ko Ioane me i “te Muna” ko Iesu. (Ioane 1:14) Ona ko te mea e fai mai i ei me i te Atua ko te Muna, e fakaiku aka ei ne nisi tino me kāti e fai te Tama mo te Tamana mo fai ne vaega o te Atua foki eiloa tenā.

Masaua la me ne tusi muamua te vaega tenei o te Tusi Tapu i te ‵gana Eleni. Fakamuli ifo, ne ‵fuli ne tino ‵fulitusi te Tusi Tapu mai te ‵gana Eleni ki nisi ‵gana. Kae ne seki fakaaogā ne nisi tino ‵fulitusi o te Tusi Tapu a te ‵fuliga tenei, “ka ko te Atua foki te Muna.” Kaia ne seki fakaaogā ei ne latou? Ona ko te lotou malamalama i te ‵gana Eleni telā e fakaaogā i te Tusi Tapu, ne fakaiku aka ne tino ‵fulitusi konā me e ‵tau o ‵kese te ‵fuliga o te manatu “ka ko te Atua foki te Muna.” E pefea la? Konei a nāi fakaakoakoga: “Ne fai te Lokou [te Muna] e pelā me se atua.” (A New Translation of the Bible) “A te Muna se atua.” (The New Testament in an Improved Version) “Ne ‵nofo fakatasi te Muna mo te Atua kae ne ‵pau lā uiga.” (The Translator’s New Testament) E ‵tusa mo ‵fuliga konei, a te Muna e se ko te Atua. * Kae ona ko tena tulaga maluga i mea katoa kolā ne faite ne Ieova, ne fakasino atu ei ki te Muna e pelā me “se atua.” E fakauiga te tugāpati “atua” i konei ki se “tino malosi.”

E se iloa ne te tokoukega o tino a te ‵gana Eleni telā ne fakaaogā  i te Tusi Tapu. Tela la, e mafai pefea o iloa ne koe a te mea telā ne fakauiga tonu ki ei a te apositolo ko Ioane? Mafaufau ki te tala tenei: E fakamatala atu ne se faiakoga se mataupu ki ana tamaliki a‵koga. I te otiga, e kese‵kese te malamalama o tama‵liki i te fakamatalaga tenā. E mafai pefea o faka‵lei aka ne tamaliki a‵koga a te fakalavelave tenā? E mafai o toe fesili atu latou ki te faiakoga mō nisi fakamatalaga. Kāti e se taumate, kafai e iloa ne latou a nisi fakamatalaga ‵tonu ka fesoasoani atu i ei ke malamalama faka‵lei latou i te mataupu. E penā foki loa, ke malamalama i te uiga o te Ioane 1:1, e mafai o onoono koe ki te Evagelia a Ioane mō nisi fakamatalaga e uiga ki te tulaga o Iesu. Kafai e iloa ne koe a nisi fakamatalaga ‵tonu e uiga ki te mataupu tenei ka fesoasoani atu ei ke maina ‵lei koe i ei.

E pelā mo nisi fakamatalaga kolā ne tusi mai ne Ioane i te mataupu 1, te fuaiupu e 18: “E seai eiloa se tino kai lavea ne ia te Atua [Malosi Katoatoa].” Kae ko oti ne lavea ne tino a Iesu, te Tama, me e fai mai Ioane, penei: “Ne liu tino te Muna [Iesu] kae ne ‵nofo fakatasi mo tatou. Ne matea ne matou tona ‵malu.” (Ioane 1:14) E mafai la pefea o fai te Tama mo fai se vaega o te Atua Malosi Katoatoa? E fai mai foki Ioane me “ne ‵nofo fakatasi te Muna mo te Atua.” Kae e mafai pefea o ‵nofo fakatasi se tino mo te suā tino kae e fai foki laua mo fai se tino e tokotasi? E se gata i ei, e pelā mo te tala i te Ioane 17:3, ne fakaasi manino mai eiloa ne Iesu a te ‵kese i te va o laua mo tena Tamana faka-te-lagi. Ne taku ne ia tena Tamana ki “te Atua tonu e tokotasi.” Kae i te fakaotiga o tena Evagelia, ne fakatoetoe aka ne Ioane te fakamatalaga kātoa, penei: “Ka ko tusi a mea konei, ko te mea ke tali‵tonu ei koutou, i a Iesu ko te Keliso eiloa, ko te Tama a te Atua.” (Ioane 20:31) Onoono la me ne taku a Iesu ko te Tama a te Atua, kae e se ko te Atua. E fakaasi mai i te fakamatalaga fakaopoopo tenei i te Evagelia a Ioane a te auala e ‵tau ei o malamalama tatou i te Ioane 1:1. E taku a Iesu, te Muna, ki “se atua” me e maua ne ia se tulaga maluga kae e se ‵pau laua mo te Atua Malosi Katoatoa.

Toe mafaufau ki te tala e uiga ki te faiakoga mo ana tamaliki a‵koga. Mafaufau la me koi fakalotolotolua loa a nisi tama‵liki, mai tua o nisi fakamatalaga a te faiakoga. Ne a mea e mafai o fai ne latou? E mafai o olo atu latou ki te suā faiakoga ke maua  a nisi fakamatalaga e uiga ki te mataupu foki eiloa tenā. Kafai e fakamautinoa aka ne te lua o faiakoga a fakamatalaga a te faiakoga muamua, kāti ko se toe fakalotolotolua te tokoukega o tamaliki a‵koga. E penā foki loa, kafai e se malamalama faka‵lei koe i fakamatalaga a te tino tusitala o te Tusi Tapu ko Ioane e uiga ki te fesokotakiga i te va o Iesu mo te Atua Malosi Katoatoa, e mafai o fanatu koe ki te suā tino tusitala o te Tusi Tapu ke maua mai i ei a nisi fakamatalaga. Mafaufau la ki mea kolā ne tusi mai ne Mataio. Ne fai mai ne ia a pati a Iesu e uiga ki te gataga o te olaga nei, penei: “E seai se tino i te lalolagi io me se agelu i te lagi e iloa ne ia a te aso tenā mo te itula tenā. E penā foki a te Tama, kae na ko te Tamana fua e tokotasi e iloa ne ia.” (Mataio 24:36) E fakamautinoa aka pefea ne pati konei me i a Iesu e se ko te Atua Malosi Katoatoa?

E fai mai a Iesu me e uke atu a mea e iloa ne te Tamana i lō te Tama. Kae moi ne fai Iesu mo fai se vaega o te Atua Malosi Katoatoa, penei ko ‵pau eiloa a mea e iloa ne ia mo mea kolā e iloa ne tena Tamana. Tela la, e se mafai o ‵pau te Tama mo te Tamana. Kae ka fai mai a nisi tino, penei: ‘E lua vaegā olaga o Iesu. I ana pati konei, e faipati a ia e pelā me se tagata.’ Kae kafai e penā loa, e fai la pefea te agaga tapu? Kafai e fai te agaga tapu mo fai se vaega o te Atua foki loa tenā e pelā me ko te Tamana, kaia e seki fai mai ei Iesu me e iloa foki ne te agaga a mea kolā e iloa ne te Tamana?

Kafai e tumau koe i tau akoga faka-te-Tusi Tapu, ka momea aka foki tou masani ki nisi tusi siki e uke kolā e fakamatala mai i ei te mataupu tenei. E fakamautinoa mai i ei te akoakoga tonu e uiga ki te Tamana, te Tama, mo te agaga tapu.​—Salamo 90:2; Galuega 7:55; Kolose 1:15.